Þjóðviljinn - 09.04.1947, Qupperneq 3

Miðvrkudagur 9. apríí 1947.
ÞJÓÐVILJINN
3
Öskufallið í Eyjum
Fréttaritari Þjóðviljans I Vestraannaeyjum hefur sent
blaðinu bréf það er hér birtist um öskufallið í Eyjum dag-
ana 29. og 30. marz s.l. og hveraig fólk þar brást við þess-
um náttúruhamförum.
29 marz. Um kl. 6 að morgni
þegar hinir árrisuliistu voru þeg
ár komnir á stjá, var veður
hið blíðasta: örlítið frost, næst-
um alheiður himinn, glaða sól-
skin og sem því næst alveg
logn.
T Litlu fyrir kl. 7 fannst kippur
;af jarðskjálfta. Nokkru síðar
'tók blásvört móða að hylja loft
í norðri og austri. Var þetta
í upphafi sem él væri á lofti.1 að byggja hús úr henni, þótt
En þetta nálgaðist mjög ört og! það gengi fremur illa sökum
Nýtt líf færðist yfir bæinn. I
hverri gátt og hverjum glugga
voru andlit, sem góndu til lofts.
Gamiir menn og ungir hópuðust
á gatnamótum og ályktuðu og
spáðu og veltu' fyrir sér heim-
speki, — trú ‘— og jarðfræði
eldgosa. Börnin komu út á göt-
urnar og í 'húsasundin með litlu
skóflurnar sínar og mokuðú vik ,
uroskunm i fotur, eða reyndu, - . ...
Árna Jónssoisar frá Míífa
iiiiniBzí á Alþingi
Fyrsti þingfundurinn eftir páskahléið var fundur í sam-
einuðu þingi kl. Iþú í gær, til að minnast látins þingmanns,
og mælti forseti Jón Pálmason, á þessa Ieið:
Eg lief boðað til þessa fundar í dag, að loknu páska-
hléi til þess að minnast nokkrum orðum nýlátins fyrrv.
Árni Jóhsson fæddist á | ólfs, ogsíðan J§ia,nds., Frá því
Reykjum í Reykjahverfi í Suð- er hann hætti blaðamennsku
Margir húseigendur sópa nú
öskuna af húsþökum sínum og
úr vatnsfennum, en þær fylltust
alveg í gær.
Menn ganga enn með sam-
skonar öskuhlífár fyrir sér og
í gær.
Allir hlusta með eftirvænt-
ingu á gos-fréttir útvarpsins.
Nokkurs kvíða virðist almennt
gæta um afkomu fólksins í nær-
sveitum gosstöðvanna, en mjög'
mikill hluti Vestmannaeyinga | l,inSmanns- Arna Jónssonar frá Múla. Hann andaðist hcr
er í nánum ættböndum við það. {í bænum aðfaranótt 2. þ. m., rúmlega hálfsextugur að aklri.
Litlu fyrir miðjan dag birti
upp allri móðu af hálofti og til
suðurs og vesturs og fór skyggni
batnandi er- á dag leið. Um kl.
16. sá allvel til lands og um kl.
ur-Þingeyjarsýslu 24.
1891, sonur hins nafnkunna
merkismanns Jóns bónda þar
og alþingismanns, síðar í Múla,
ágúst j fékkst hánh við ritstörf liér í
bænum, eirikum þýðingar Bóka.
Á Alþingi átti hann sæti a!ls
um 9 áfa skeið, var fyrst 2.
fyrir Heklu og greina mátti að
mjnnstakosti 2 gosstólpa upp úr i Jónssonar bónda á Helluvaði í | þ. m. Norðmýlinga 1924—27
um það bil fjórðungi stundar' þess, hvað iáust þétta er í sér.1 henm- -Virtust þeir í vesturlilið- Mývatnsveit Hinrikssonar, en | (kosinn 1923), og 10 árum sío
yfir kl. 8 tók að „rigna , og Húsfreyjur sópuðu mesta
var furðu einkennilegt að | skarnið af húsastéttunum, en
finna það „regn . Þurrt var jiaö . bændur þeirra tóku rennur frá
sem hagl og buldi mjög á hús- húsaþökum úr sambandi við
vatnsbólin. Allan daginn -kváðu
við drunur miklar en þó meir
þökum. Þetta voru vikurstein-
ar nokkru grófari en strásykur
en þó stnærri en hrísgrjón.
Þurfti nú enginn lengur að vera
eftir því sem á daginn leið. Eft-
ir að upp létti fór fjöldi manns
í vafa um hvað á seyði var., ^ staði þar sem sjá má til
Hálfri stundu fyrir dagmál kom Heklu ef skyggni leyfir, en ekk
svo útvarpið með fréttina um ^ ert s4st nema móðan'sem liuldi
gos í Heklu eða nágrenni henn 1 fjallið og nágrenni þess.
30. marz. Gosdrunur haldast
enn samskonar og x gær. Ösku-
fall er hér ekki en nokkur skaf-
renningur af öskunni frá því í
gær, enda er nú kaldi nokkur
af suðaustri. Norðurloft allt er
dökkvað og þunn móða um allt
loft, en sól skín þó í gegn. Bjart
er í lofti að öðru leyti.
ar. Var þá sorti mikill um allt
loft nema í vestri og norðvestri
og stöðugt vikurél.
Gekk svo fram til hádegis.
Birta var sem hálfrökkur cn
þó öll önnur og brúnlitaðri en
þó skyggi af nótt. Skýjadrög á
lofti sýndust hvít og kolareyk
ur úr húsareykháfum var líkari
gufu en reyk að þyí er virtist.
Ljósleitt vikurlag huldi nú jörð.
Við hádegisbil varð hér á sú
breyting að vikurregnið hvarf
smám saman, en nú kom í stað
þess grásvart öskuregn fíngerð-
ara og þéttara en vikurregnið
hafði verið.
Þessu fylgdi myrkur sem á
um f jallsins og með stuttu milli1 móðir Árna og kona Jóns
Múla var Valgerður Jónsdóttir
bónda og þjóðfundarmanns á
bili.
Veðurblíða hélzt til kvölds og
mátti allt kvöldið eftir að
dimmt var orðið greina eld-
blossa og bjarma frá þeim öðru
hverju.
Múgur mapns safnaðist nú
caman til að sjá þessa óvenju-
légu sýn. Ekki voru þó eldbloss-
ar eins stórkostlegir og margir
höfðu átt von á og mátti víða
heyra menn, sem horft höfðu
á Köttlugosið 1918 héðan úr Eyj
um láta það álit uppi að þá hafi
eldblossar verið miklum mun
meiri og stórkostlegri. Gosdrun
ur töldu þeir þó miklum mun
stórkostlegri nú en þá.
Iv. G,
ar, 1937, tók hann hér sæti að
nýju sem landskjörinn þingm.
(varaþingmaður), þegar Magn
Lundarbrekku í Bárðardal Jóns ‘ ús Guðmundsson féll frá, og
sonar prests í Reykjahlíð Þor-
steinssonar. Árni lauk gagn-
f ræðaprófi á Akureyri-, 1908,
stúdentsprófi í Reykjavík 1911
og ári síðar prófi í forspjalls-
vísindum við háskólann hér. Þá
hvarf hann frá frekara námi
og vann í verzlunarskrifstofu í
Englandi næstu 3 árin, 1912—
1915. Næsta ár, 1916, stundaði
hann verzlunarstörf á Seyðis-
sat á þingi til 1942. Fyrra tíma-
bilið, 1924—27, átti hann sæti
í neðri deild, en hið síðara,
1937—42, í efri deild. Af öðr-
um störfum, er hann var kosinn
til þess að gegna í almennings-
þarfir, má nefna, að hann sat
í útvarpsráði 1939—43 og var
yfirskoðunarmaður ríkisreikn- ■
inga 1925, 1926 og 1927.
Árni Jónsson var gjörvilegur
firði, en ári síðar, 1917 varð maður, stórbrotinn -í lund, þó
Allaliréttir írá febráar 09 marz
Frá Hornafirði voru farriir 15 i og aflað sæmilega. Hefur aflinn
nóttu væri en þó ekki biksvart |___sjóróðitar
úti, en í húsum inni sást vart
hahdaskil ef ljós voru ekki
kveikt. Allir bílar og öll skip
fóru nú með ljósum. Fólk var
fátt á götum úti og vart aðrir
en þeir sem brýnust erindi
höfðu.
Askan sótti í aug.un og seldu
verzlanir, sem stormgleraugu
áttu, birgðar sínar þegar upp.
Voru langflestir vegfarendur
með gleraugu, ýmisf storm-gler
augu eða sólgleraugu, sem þó
voru ekki heppileg þar eð birtan
var svo lítil, en þeir sem alla
daga nota gleraugu vorir nú
aldrei þessu vant öðrum mönn-
um lánsamari. Til varnar aug-
um og fleiri vitum stejzptu líka
fjölmargir glærum pa
um (umb. af siIkisol&^irS ,;oj|
þessháttarvarningi) yfir höfuéí
sér og var það góð vörn.
Jörð var mi alsvört af ösku. Allt
þetta setti einkennilegan svip á
alla hluti, svip, sem aldrei hefur
sézt áður og vonandi gctur fljót
lega horfið. Þótt hver maður
skynji að hann byggist á ægi-
legum hlutum, er samt sem yfir
honum hvíli aó vissu leyti geð-
þekkur blær. Svipurinn á fólk-
inu hvíslar því, að hér sé þjóð
sem ætti að bjarga sér eins og
bezt gegnir á hverju sem gangi.
Um kf; 17.-sást héiðríkjublett
ur í suðaustri og lagði sortann
nú vestur fyrþ; Eyjár og birti
upp. Hægt öskufall var þó enn
á. Öskulagið náigaðist nú 1 cm.
.þykkt.
og. var afli yfir-
leitt góður þó heldur tregari en í
febrúar. Gæftir voru lengst af
góðar. Nokkrir eríiðleikar voru
á því að hagnýta aflann, þar sem
skortur var á salti ástundum og
víða orðin mikil þrengsli í fisk-
'húsum. Engiri loðna hefur enn
komi’ð, en hefur orðið nokkuð
vart fyrir utan Hornafjörð^ Er
talið að hún muiy koma Upp að
ef gerir hafátt. Afli Hornafjarð-
arbátanna er mest allur stór
þorskur.
Frá Djúpavogi hcfur aðeins
einn bátur farið 7 sjóferðir með
línu. Hefur hann aflað um 25
smál. Jlandfæraveiðar hafa ekki
n,Ív^ð| |tundaðar. enda tíðarfaf
i lýé lagað til þess.
Frá Stöðvarfirði hafa tveír
aðkomubátar stundað róðra méð
línu og hafa aflað sæmilega og
voru gæftir góðar framan af
mánuðinum.
Frá Fáskrúðsfirði voru farnar
15—20 sjóferðir og afli verið
góður og gæftir, yfirléitt góðar.
Allur, fiskur er saltaður þar og,
hefur nokkuð verið pakkhð nú
þegar og flutt til Reykjavíkur.
Frá Eskifirði hefur enn ekki
vferið stuwdafiur siór en Ijajdið er
áfram áð fll’tjá’ þririgáð' s'áltfiák
frá Hornafirði. Sama er að segja
um Neskaupslað.
. Frá Seyðisfirði hefur enn að-
hann verzlunarstjóri á Vopna-
firði og gegndi því starfi um
7 ára skeið, til 1924. í rúm
þrjú hæstu árin, 1925—1928,
.var hann forstjóri Brunabóta-
félags íslands. -Þegar hann lét
af því starfi, tók hann mjög að
léggja stund á blaðamennsku,.
var ;ritstjóri, /tVurðar-
1929, s'tjórnmárarítstjóri ísa-
toldar 1930 og ritstjóri Ausl-
firðings; á Seýðisfir’ði 1930-u-
1932. Eftir þamv ttíma-i.hafði-
hann ,um skeið á hendi skrif-
stofustörf í.Reykjavík hjá Sam
bandi ísl. fiskframlei^enda og
gaf sig jafnfranit að blaða-
mennsku, alit til 1944, ritaði
í Vísi til
1942, gerðist þá ritstjóri Þjóð-
að hann væri hversdagslega
gæfur og glaðlyndur, miklum
gáfum gæddur, eins. og liami
átti kyn til, söngmáður ágætur,
hagorður og listfengur. Honurn
var frábærlega létt um að rita
og var bæoi hugkvæmur og orð
snjall. Blaðagreinar hans marg
ar yoru hnitnari og hæfnari en
almennt gerist hjá íslenzkum
biaðamönnum. Hin síðari ár
naut hann sín ekki svo sem at-
■^gervi hans hæfði, sakir heilsu-
brests. Þessi vel gefni og mikil-
hæfi maður er nú hniginn í val-
inn fyrir aldur fram.
Eg vil biðja háttvirta þing-
menn að votta minningu Árna
Jónssonar virðingu sína. með
því að rísa úr sætum.

verið seldur til neyzlu í kaup-
túninu. .
'Á Norð-austurlandi hafa verið
stöðugar ógæftir og mjög lítið | stjórnmálagreinar
gefið á sió. T. d. var aðeins far.
in ein. sjóferð frá Raufarhöfn.
Frá Húsavík eru róðrar hafnir stundað þaðan veiðar en aflað 15 sjóferðir og var meðalafli I
og eru það aðallega opnir bátar, lítið. Aflinn hefur verið frystur.1 sjóferð um- 5,5 smál. en mestur
sem sió stunda enn. Hefur veiðst Frá Siglufirði hafa verið farn-'varð aflinn i sjóferð um 9 smál.
þar loðna til beitu og aflast vel ar fáar sjóferðir vegna 'ógæftai Frá ísafirði var afli allmis-
á hana. Hafa bátar fengið um en afli verið sæmilegur þegar jafn en með köflum má þó telja
2,5 smál. í sjóferð. Mestur hluti gefið hefur. Togbátar, sem þaðan að hann hafi verið^góður. Flest
aflans hefur farið í frystihús en hafa stundað veiðar, hafa aflað voru farnar 16 sjóferðir og var
lítilsháttar saltað. lítið. Nokkrir aðkomubátar hafa mestur afli 14,5 smál. í sjóferð.
Hefur aflahæsti báturinn þar nú
aflað nær 360 smál. í 44 sjóferð-
Frá Akureyri eru gerðir út | lagt upp afla Sirrn á Siglufirði.
fimm bátar -á botnvörpuveiðar í1 Frá Hofsós hafa aðeins 2 bátar
ís og hefur afli verið mjög treg- stundað róðra og .fóru 4 og 8 um frá því í ársbyrjun.
ur.
r Frá Hrísey hafa verið farnar
5—8 sjóferðir og hefur afli ver-
ið 1,5 til 4 smál. í sjóferð hjá
þilfarsbátum en um 2,5 smál.
■hjá opnum bátum. Þrjú skip
þaðan hafa stundað botnvörpu-
veiðar í salt. Hefur eitt þeirra
verið fyrir Suðurlandi og lagt á
land um miðjan mánuðinn um
130 skpd. af saltfiski á Akureyri.
Frá Dalvík hafa verið farnar
fáar sjóferðir vegna ógæfta, en
afli verið allgóður á línubáta,
eða allt upp í 6 s.n)ál. í sjóferð.
Á togbát, sem þaðan stundar
yeiðar hefur aflast litið.
Frá Ólafsfirði hafa eingöngu
opn-ir .vélbátar stundað 'linuveið-
ar én aflað lítið enda farið fáar
, .sjóferðir. Var afli 1,5 til 4 smál.
í sjóferð en gæftir voru stirðar.
Allur aflinn var saltaður.
Frá Sauðárkróki stunduðu 1
eins' einri bát'ur stund'að veiðar sjó'ferðir. 'Tveir togbátar hafa
Frá Hnífsdal hefur einnig ver-
ið' nokkuð misjafn afli og all-
tregur stundum. Meslur var afli
í sjóferð tæpar 10 smál. og voru
opnir vélbátar og einn þilfars- farnar 11 sjóferðir.
toátur róðra og öfluðu vel. Einn
Frá Boiungavík var afli
togbátur sem stundaði sjó þaðan marz nokkru lakari en í febrúar,
aflaði lítið. Aflinn var allurjþó afli mætti teljast góður. Mest-
frystur. ur afli í sjóferð var 9 smál. en
Frá Skagaströnd stundaði ein-jfiestar voru sióferðir farnar 18—
ungis einn bátur línuveiðar, -og ■ 19. Hæstur aflahlutur frá árs-
aflaði sæmilega en gæftir voru foyrjun mun nú nema um -10 þús.
(stirðar. Allur 'aflinn var frýstúr. kr. '
Frá Steingrúnsfirði hafa gæft- Frá Suðureyri var góðfiski
ir verið stopular cins og annars, fyrri hluta marzmánaðar en .trég
staðar við Húnaíióa, einkum ari afli síðár. Mestur áii’i í sjó-
seinnihluta marzmánaðar. ^Afli
var jafngóður, mest um 8,5 smál.
í sjóferð en flestar voru farriar
10 sjóferðir.
Frá Súðavík voru farnar flest
ferð. var 15,5 smál. en þá var
mikill hlutirin .. steinbílur. Flest
voru farnar 17'sjóferðir.
Frá Flateyri var mestur afli i
Framhald á 7. síðu.