Þjóðviljinn - 17.07.1947, Blaðsíða 3

FimmtudagTir 17. júlí 1947.
ÞJÓÐVIL'JINN
3
Það er leiðinlega iðja, að
endurta'ka sjálfsagða hluti sí
og æ, en það er óhjákvæmi-
legt, vegna þess hve sumir
eru seinir að heyra.
Fullt jafnrétti karla og
kvenna á öllum sviðum ætti
að vera sjálfsagður hlutur
öllum þeim, er einhvers meta
einstaklinginn, en samt er því
svo - farið að innan hinna
sameinuðu þjóða eru 19 þjóð-
ir sem ekki hafa enn veitt
konum kosningarétt og kjör-
gengi. Og jafnréttið á sviði
atvinnu- og fjárhagslífs og í
'framkvæmd laga, á ennþá
langt í land, jafnvel hjá oss.
Þar að auki eru enn við líði
fjöldi félagsvenja, sem algjör
lega eru gagnstæðar jafnrétt-
ishugsjóninni. svo ég nú ekki
tali um hugsunarháttinn.
„Gjörendur og
þolendur“.
'íslenzkar konur höfðu hlot-
ið kosningarétt og kjörgengi
rétt til menntunar, og í orði
kveðnu aðgang að öllum stöð-
um þjóðfélagsins, áður en sú
kynslóð, sem ég tilheyri var
1 heiminn borin. Samt sem
áður var það býsna margt við
víkjandi aðstöðumun kynj-
anna, sem brenndi sig inn í
vitund mína, þegar ég var
ibarn.
í skólanum læra ungling-
arnir íslenzka málfræði, og
fá rneðal annars að vita deili
á gjöranda og þolanda í setn-
ingu. Með þeirri fræðslu var
látið fylgja að karlmenn
væru gjörendur í þjóðfélag-
inu, konur þolendur, og svo
ætti það að vera. Einn strák-
urinn var svo óheppinn að
gata á því hvað væri gjörandi
jog hvað þolandi. Þá varð
kennaranum þetta að orði:
Blessaðir, þér megið ómögu-
lega gata á þessu. — Gjör-
andi og þolandi. Vitið þér
ekki að karlmennirnir eru
gjörendurnir í þjóðfélaginu.
— Sivo var ein stúlkan tekin
upp til þess að hjálpa þeim,
sem gataði, og þá var hneysa
hans fullkomnuð,
Mér er minnisstæður“sögu-
tími, þar sem verið var að
ræða um stjórnarsknárbreyt-
inguna 1915. Kosningarréttur
kvenná var afgreiddur með
þessum orðum: „Eiginlega
var kosningaréttinum þröngv
að upp á íslenzkar konur.“
Ja — þær höfðu beðið um
iþetta, Bríet og fleiri.
Svo_var stúlkan, sem uppi
var spurð, hvort hún kærði
sig um kosningarétt. Hún
bvað já við. „Sjáum til“,
sagði kennarinn, „það er
nóg“.
Útvarpseriiidí Rannveigar Kristjáns-
éttindad. 19. jání
F
a
Mér var mjög hlýtt til
kennara minna og þetta er
ekki sagt í þeim tilgangi að
saka þá um áróður, en þetta
var bara vaninn og vaninn
lætur ekki að sér hæða.
Ráð til að lcsna við
kvenréttindakon-
urnar!
En vaninn, sem lifir í mál-
venjum og lífsviðhorfi manna
á marga þjóna, sjálfráða og
ósjálfráða, og áfram er haldið
að deila konum í tvo flokka.
Þær, sem hafa kjark til að
rísa gegn valdi vanans verða
kvenréttindakonur. Stundum
er því haldið fram að þær
verði það af því að enginn
biðill hafi komið. En ég hygg
þó að ef talið væri í Kven-
réttindafélagi Islands myndi
það sýna sig að þar væru
flei-ri giftar konur en ógiftar.
Konurnar, sem e’kki eru
kvenréttindakonur eru taldar
’hinar eiginlegu konur, • þ. e.
konur, sem ekkert segja, og
svo er reynt að ala á því að
kvenréttindakonurnar reyni
a.ð vinna á móti hinum eigin-
legu konum. Þetta er vopn
sem bítur, því enginn vill
vera afbrigðilegur frá sínu
eigip kyni. En við þá, sem
beita þessum vopnaburði
langar mig til að segja þetta:
Ef þið viljið losna við okkur,
þessar leiðinlegu bvenrétt-
mdakonur, er bezta ráðið að
framkvæma sem fyrst öll
stefnuskrármál Kvenréttinda
félags Islands, því það er
eina leiðin til þess að fá okk-
ur til að þagna í þeim málum.
Og við ykkur hin, sem haldið
að þetta stöðuga jafnréttis-
nöldur hafi ekki þurft ’og
iþurfi. ekki, langar mig til að
segja: Það er ekki víst að ís-
lenzkar konur hefðu nú verið
eins vel staddar eins og þær
eru, ef þær hefðu ekki áður
„beðið um þetta, Bríet og
fleiri.“
Glæsilegur vituis-
burður
I dag er 19. júní, og á þeim
degi minnumst við allar
þeirra kvenna, er í barátt-
unni • háfa staðið og fært
sigrana héim. En við skulum
jafnframt vera minnugar
þess, að enn er langt í land
að konur hafi náð þeim
þroska og leggi þann skerf til
þióðmála. sem merkisberana
dreymdi um og sem eðlilegt
mætti telja.
Ennþá eigum við aðeins
eina konu á Alþingi, þó önn-
ur hafi setið þar sem vara-
maður nú um skeið. Ennþá
eru hugmyndir manna um
eðlilegt hlutfall milli þátt-
töku karla og kvenna í opin-
beru lífi svo skrýtnar, að
þegar tvær konur tala í út
varp í sömu vikunni segir
eitt dagblaðið „að nú séu
konurnar horfnar úr eldhús-
inu, þar sem staður þeirra sé,
og búnar að leggja undir sig
ríkisútvarpið.“
Dagskrá ríkisútvarpsins
stendur samanlagt um 5 klst.
■á dag, eða 35 stundir á viku.
Þær tvær konur er um getur
ihafa tæplega notað meir en
1 klst. samanlagt eða einn
þrítugasta og fimmta af viku-
dagskrá útvarpsins. Sam-
kvæmt þeirri staðhæfingu
er um getur, þarf þá ekki
nema eina konu til þess að
leggja undir sig 34 karla á
vettvangi ríkisútvarpsins og
má það heita glæsilegur vitn-
isburður, sem vert er að
minnast á þessum degi.
Stefnumálin
Stefnumál Kvenréttindafé-
lags íslands er aðallega þetta:
1) að vinna að fullu jafn-
rétti hvenna við karla að
lögum og í jramkvæmd lag-
anna.
2) að vinna að þroska og
þekkingu íslenzkra kvenna,
svo þær verði góðir borgar-
ar með fullum skilningi um
sínar borgaralegu skyldur,
réttindi og störf.
Mæðralaun
Einstök mál, sem félagið nú
sérstaklega berst fyrir eru
breytingar á tryggingalögun-
um á þann hátt, að samþykkt
verði það atriði, sem upp-
runalega var í frumvarpinu,
en það var að elékjur og ein-
stæðar mæður, sem hafa börri
á framfæri sínu, fengju ár-
lega styr-k úr tryggingarsjóði
að upþhæð, kr. 600, auk verð-
lagsuppbótar, fyrir utan
barnalífeyri. Núverandi for-
maður félagsins, frú Sigríð-
ur Jónsdóttir Magnússon,
segir um þetta atriði í af-
mælisriti Kvenréttindafélags-
ins:
„Þó að upphæð þessi sé ekki
há munar samt um hana fyrir
fátæka rnóður. Sérstaklega
þótti féíáginu mikiivægt að
löggjafinn gekk þar inn á
stefnumál fél'agsins, , sem
sé kröfuna um mæðraláuh og
væri þar með viðuxkennt af
löggjafarvaldinu starf hinnar
einstæðu móður á Heimilinu í
þágu þjóðfélagsins.“ Það er
gott fyrir þá, sem af einhverj-
um ástæðum ímynda sér að
kvenréttindakonurnar vinni
á móti heimilunum Pg heim-
ilislífinu að festa* sér þetta
atriði í minni.
Skattamál og
jafnrétti
Kvenréttindafélagið hefur
hvað eftir annað mótmælt
til að geta þess, að það er
áhugamál allra góðra kven-
réttindakvenna að sá . árang-
ur megi nást í náinni fram-
tíð, að hægt sé að leggja fé-
lag þetta niður.
í frumvarpi að nýjum lög-
um KRFÍ er ákvæði um að
ef KRFÍ i verði lagt niður
eigi eignir þéss ef nokkrar.
éru að rfenria í Ménnihgar- og
minningarsjóðinn til minn-
ingar um frú Bríeti Bjarn-
héðinsdóttur.
I skipulagsskrá sjóðsins
stendur þetta:
„Komi þeir tímar, að kon-
Ur og karlar fái sömu laun
fyrir sömu vinnu, og sömu
aðstöðu til menntunar, efna-
lega, lagalega og samkvæmt
almenningsáliti, þá skulu
bæði kynin hafa rétt til styrk
veitinga úr þessum sjóði."
Vona ég nú að al'lir óvinir
gildandi skattalöggjöf og vorir hefjist sem fyrst handa
krafizt þess að gift kona, sem |um það að Vinna að útrým-
gegnir starfi utan heimilis
verði talin sérstakur skatt-
þegn, því með því fyrirkomu-
lagi sem nú er hvíla beinar
hjónabandssektir á slíkum
konum.
Við tölum stundum um
pólitískt, félagslegt og fjár-
hagslegt jafnrétti.
íslenzka konan hefur fullt
pólitískt jafnrétti, félagslegt
jafnrétti hefur hún ekki að
öllu leyti eins og áður er
sýnt með dæmi og fjárhags-
legt eða atvinnulegt jafnrétti
að mjög litlu leyti.
í öllum löndum og á flest- a
um þjóðtungum er nú rætt
um launajafnrétti og endur-
mat á störfum karla og
kvenna. Fulltrúaráðsfundur
KRFÍ, sem haldinn var hér í
Reykjavík dagana 14.—16.
júní; samþykkti áskorun til
Alþingis þess efnis, að skipa
þegar er það næst kæmi sam-
an, milliiþinganefnd til þess
að athuga þetta mál og semja
frumivarp um atvinnulegt
jafnrétti karla og kvenna.
Það er ætlun félagsins að
sjá til að ekkert skorti á hlut
konunnar, þegar hin nýja
stjóx-narskrá lýðveldisins ís-
lands verður samin.
Fonvígismenn Kvenrétt-
indafélags Íslands skildu frá
upphafi að góð og alhliða
menntun, ásamt haldgóðri
sérþekkingu til starfs, var
hyrningarsteinninn undir
frelsi konunnar.
En sökum hins fjárhags-
lega misréttis er enn ríkir
var það mikið áhugamál
þeirra mæðgnanna, Bríetar
og Laufeyjar, að stofna sjóð
til þess að styrkja ungar
stúlkur til náms.
Útrýming Kven-
réttindafélagsins
Vegna óvina vorra má ég
mgu Kveni'éttindafélags Is-
lands á þeim grundvelli er ég.
nú hef lýst.
Ástamál og kven-
réttindi
I vetur hefur það einhvers-
staðar komið fram, að þær
konur, sem vildu skapa skil-
yrði fyrir vali kvenna um
það, hvort þær ynnu störf
utan heimilisins eða á heim-
ilinu, myndu vera vonsviknar
í ástum. Þessum ástavon-
brigðum hefur oft vei'ið skellt
kveni'éttindakonurnar.
Mun þetta að einhverju
leyti vera byggt á kenningum
sálkönnunarinnar. En braut-
ryðjandi þeirrar stefnu innan
sálarfræðinnar, ' Sigmund
Fiæud, heldur því einhvers-
staðar fram, að það sé ó-
hamingjusamt fólk í ástamál-
um, sem valdi mestum fram-
förum á sviði vísinda, lista
og verklegra frambvæmda,
vegna þess að kynorka þessa
fólks umbi’eytist og göfgist
og komi fram sem skapandi
orka á ýmsum sviðum.
Kenningar þéirra sálkönn-
unarmanna hafa þann kost
að það má nota þær til að
sanna og afsanna ákaflega
margt. Meðal annars má
sanna það að allir karlmenn,
sem hæðast að dugmiklum
athafna- og hugsjónakonum,
kvenvörgunum svokölluðu,
þjáist af aldagámalli minni-
máttarkennd, sem stafar frá
þeim tíma, þegar karlinn
skildi ekki hlutdeild sína í
fæðjngu barnsins. Þetta fyr-
irbrigði kalla þeir félagar
kai'lmennsku-komplex, og
hefur norski sálfræðing-
urinn, Ingjald Nissen, skrif-’
að um það heila bók. í
þeirri bók segir meðal ann-
Framh. á 5- síðn