Þjóðviljinn - 28.09.1947, Blaðsíða 3

Þjóðviljinn - 28.09.1947, Blaðsíða 3
Sunnudagur 28. sept. 1947. ÞJOÐVILJINN 3 rl-H-I'M I n I i-i-i-i-h-w \ SKÁK $ Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson IvOMBÍN AS JÓNIR Aðalþættir skáklistarinnar: strategían og komínasjónin hafa stundum verið skýrgreindar i tveim orðum sem hvað og hvern ig. Strategían fjallar um það hvað gera skuli, hvert beri að stefna taflinu, hún gefur yfir- sýn yfir heildargang orustunn- ar. Hinsvegar fæst taktíkin við einstök- atriði framkvæmdanm. Aðalvopn taktíkurinnar er kombínasjónin. Euwe skýr- greindi einhverntíma kombína- sjónina sem stuttan þátt skák- arinnar, þar sem tilteknu marki er náð. Leikjaröð sú er myndar kombínasjónina er óslitin rök- rétt keðja. Hver fyrir sig geta leikirnir sýnzt tilgangslitlir eða 1 jafnvel villur en til samans mynda þeir glæsilega heild er lirífur áhorfandann. Kombínasjónir reyna meir á hugkvæmni manna en nokkuð annað í skákinni. Reyndar má að einhverju temja sér þær með athugun og flokkun. Ýmsar til- mnl raunir í þessa átt hafa birzt og mun flokkuli Euwes í bók hans Strategy and Tactics in Chess einna ýtarlegust. En hvað um það, allar skákir eru snúnar af þessum tveimur þáttum, að vísu misjafnlega mik ið af hvorum. Sumar fljóta á- fram strategiskar og lygnar eins og fljót á flatlendi, aðrar þeytast í hringiðu kombína- sjónanna eins og lækir í leys- ingum. Hér kemur ein af því taginu, tefld í Vínarborg á síð- astliðnu ári. \ Leikurinn sameinar algengasta_ tilefni og algengustu gerð kom- bínasjóna: ofhleðslu og gaffal. Drottning svarts er ofhlaðin, því að hún á bæði að valda f6 og d5, og eftir 14.---Dxd5 15. Rxf6+ er kominn fram gaff- all.. 14. ---- Bí'8—e7 15. Rel—d6f Be7xd6 16. Rc4xd6t Ke8—d7 17. 0—0—0 Rc6—d4 Síðasta tilraun til að loka árás- leiðunum, en 18. Hdlxd4! Opnar nýjar, svo 1 að svartur sá sitt óvænna og gafst upp. ★ Oft veltur það á miklu í skák inni hvor keppendanna sér lengra og margar skákir hafa unnizt á því að hindra ekki ráða brugg andstæðingsins þótt mað ur sjái það fyrir en láta koma krók á móti bragði. Þannig er það í þeirri skák sem hér fer á eftir, en hún er tefld í keppn- milli Tékkóslóvakíu og Frakklands nú í sumar, þá keppni unnu Tékkar með 11 gegn 9 eins og kunnugt er. DROTTNINGARBRAGÐ Katalónska tilbrigðið. SIKILE Y J ARLEIKUR Galia Griinfeld 1. e2—e4 c7—c5 2. Rgl—f3 Rb8c6 3. d2—d4 c5xd4 4. Rf3xd4 e7—e5 5. Rd4—b5 d7—d6 6. a2—a4! a7—a6 7. Rb5—a3 Bc8—c6 8. Bfl—c4 Rg8—f6 9. Rbl—c3 Be6xc4 ? Svartur eygir ráð til að sprengja miðfylkingu hvíts en honum sést yfir millileik. 9.----Be7 var betra 10. Ra3xc4 Rf6xe4 11. Rc3xe4 d6—d5 Það er kallað gaffall þegar sami maðurinn vegur til tveggja i senn eins og peðið gerir hér. Þessi fyrsta kombínasjón skák- arinnar minnir á leikjaröð úr Prússnesku tafli: 1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bc4 Rf6 4. Rc3 Rxe4! 5. Rxe4 d5. Þar er hún góð en hér strandar liún á næsta leik hvíts. 12. Bcl—g5! Þennan leik hafði Wörtum sést yfir.. Nú strandar Be7 á Rd6t og Dxd5. Næsti leikur svarts 12. ----í7—f6 virðist þó vinna mann, en 13. Bg5xf6 g'7xf6 14. Ddlxdð! sýnir að það var aðeins tálvon. Opocensky Muffang (Tékkóslóv.) (Frakkl.) 1. d2—d4 Rg8—Í6 2. c2—c4 e7—e6 3. Rgl—i'3 d7—d5 4. g2—g3 B1'8—e7 5. Bfl—g2 0—0 6. 0—0 c7—c6 7. Rbl— d2 b7—b6 8. Ddl—c2 Bc8—b7 9. e2—e4 d5xc4 10. e4—e5 Rf6—d5 11. Rd2xc4 Rb8—d7 12. b2—b3 Ha8—c8 13. Bcl—b2 c6—c5 14. Dc2—e4 b6—b5 15. Rc4—d6 Be7xd6 16. e5xd6 Rd7—f6 17. De4—h4 c5—c4 18. b3xc4 IIc8xc4 19. Rf3—e5 Hc4—c2 20. Bb2—cl Dd8xd6 21. Re5—g4 Rf6xg4 Þessu hafði hvítur stefnt að og ætlaði nú að vinna skiptamun m. því að sameina máthótun árás á hrókinn á c2. En svartur hafði séð lengra. 22. Bg2—e4 Rd5í6!! 23. Be4xb7 Hc2xf2!! og hvítur gafst upp. Hann er ótrúlega varnarlaus. Auðvitað hefði heldur ekki þýtt að drepa hrókinn í 23. leik: 23. Bxc2 Dd5 24. f3 Dxd4|' ★ Tafllok eftir Grigorieff (1935). Hvítur: Kf4 — Pf3 — Pf6 Svartur: Kd5 — Pf7 Hvítur á að vinna. Félag VeStur-íslendinga heldur skemmtifund í Oddfellow-hús- inu (niðri) miðvikudaginn 1. okt. kl. 8.30 — kvikmyndasýn- ing o.fl. til skemmtunar. Þeir Vestur-Islendingar, sem hér eru staddir, eru sérstaklega boðnir. Á HVlLDARDAGINN Samkvæmt seinustu skýrslu Landsbankans voru 222 heikl sölufyrirtæki á íslandi í árs- lok 1946, þar af hvorki meira né minna en 204 í Reykja- •vík einni saman. Það mun láta nærri að þessi 222 heild- sölufyrirtæki flytji inn um 60% af neyzluvörum almenn ings, eða sem svarar neyzlu 80.000 mauna. Ilvert þeirra sér þannig að meðaltali um þarfir 70 fimm manna fjöl- skyldna, ekki éru nú umsvif- in meiri en það, En atvinnan er arðvænleg, enda hefur lieildsölum fjölgað um tæpan helming á undanförnum fjór um árum! Engin önnur stétfc getur sýnt slík merki um lífs þrótt og grósku. ★ Smásöluverzlanir dreifa innflutningi hinna 222 til al mennings. Þær voru í árslok 1946 909 í Reykjavík einni saman, og lætur því nærri að hér sé ein verzlun á In erjar 11 íjölskyldur! Utan Reykja- víkur voru |>ær á sama tíma aðeins um 600, enda þótt þar búi stórum fleira fóllt á miklu víðáttumeira svæði. ★ í hinu fámenna islenzka þjóðfélagi er því óneitanlega mikill mannafli sem sér um innflutning og dreifingu á er lendum varningi, þegar hver fjölskylda í Reykjavík hefur í þjónustu sinni 11. hluta úr verzlun og 70. liluta úr heild sölufyrirtæki. En því miður er það svo að óreiðan í inn- flutningsmálum hefur vaxið í réttu hlutfalli við vöxt lieild salastéttarinnar. Hver nýr heildsali hefur þurft að fá bæði umboðslaun í erlendum gjaldeyri og innlendan gróða í sinn hlut, og samkeppi þeirra hei'ur því miður beinzt í þá átt að flytja inn sem dýr astan og lélegastan — og þar með gróðavænlegastan — varning. Helzti ávinningur- inn af þessu sltipulagi hefur takmarkazt við það að hin- um 222 hafa safnazt tugir milljóna í stolnum gjaldeyri og eunþá hærri upphæðir hér innanlands.. ★ Meðan nóg var til af gjald eyri og heildsölunum voru litlar hömlur settar gat að sjálfsögðu ekki hjá því farið að lítið yrði vart við vöru- skort, enda þótt nokkur vand ræði hlytust af því að ein- mitt neyzluvörurnar voru látnar mæta afgangi. En yfir leitt var vandinn þá ekki fólg inn í því að of lítið væri til af vissum vörum í landinu, heldur í hinu að of mikið var flutt inn af lúxusvörum, rán- dýru og óþörfu skrani, sem varð hinum 222 góð féþúfa. Hinir 222 töldu þó frelsi sitt alltof lítið og í árslok 1945 höfðu þeir i'engið Sjálfstæðis flokkinn til að ákveða að af- nema að mestu hinar vesælu höinlur Viðskiptaráðs, en sem betur fór fékk þó ofur- lítil vitglóra innflutnings- leyfi á síðustu stundu. ★ Og nú hafa liinir 222 Ioks- ins náð því takmarki sínu að sólunda öllum gjaldeyriseign um íslendinga, og nú koma afleiðingarnar af stjórn þeirra ef til vill skýrar í ljós en nokkru sinni fyrr. Á með- an enn eru fluttar inn lúxus- biíreiðar fyrir milljónir og allskyns óþarfi býr allur al- menningur við skort á brýn- ustu nauðsynjum. Barnaföt, sængurfatnaður, Iérept, nauð synleg búsáhöld, verka- mannaföt, sápa, þvottaduft, skór (þrátt fyrir skömmtun) o. s. frv. o. s. fr. — allt eru þetta vörur sem ekki hafa fundið náð fyrir augum liinna 222. Og þó er þetta að eins upphafið. ★ Þegar gjaldeyrir er til af skornum skammti verður að sjálfsögðu að hagnýta hann í samræmi við hag jijóðar- innar en ekki gróðahorfur 222 fyrirtækja. Það verður að semja áætluii um þarfir þjóðarinnar á öllum sviðum reikna út það vörumagn sem þún þarf á að halda á vissu tímabili, og haga innflutn- ingnum samkvæmt þ\í. Að öðrum kosti verður hér al- gert stjórnleysi á þessu sviði.' Hvert hinna 222 heihlsölu- fyrirtækja hagar inffutn- ingi sinum samkvæmt fyrir- frani gerðri áætlun — um gróðamöguleika eigendanna — en Iætur ekki hvern starfs mann dandalast samkvæmt eigin geðþótta. Það sem er liagkvæmt fyrir einkafyrir- tæki er ekki síður hagkvæmt fyrir þjóðina í heild. Hitt er annað mál að hlutverki hinna 222 er lokið um leið og þjóð- in fer að haga innílutningi sínum samkvæmt áætlun. ★ Örlítið dæmi um forrétt- indi hinna 222: I samningun- um við Ráðstjórnarríkin hef- ur hin stjórnskipaða íslenzka sendinefnd gert heildarsamn- inga um öll kaup okkar það- an, vörutegundir; magn og gæði. Að kaupunum loknum hafa heildsalarnir síðan kom- izt í leikinn og „flutt vör- una inn“. T. d. var samið um mikið magn af timbri í fyrra. Þegar hið opinbera var búið að ganga frá kaupunum var Völundur Iátinn flytja timbr ið inn. Að því loknu sneri hið opinbera sér aftur til Völund ar og fékk hjá honum allt það timbur sem nota þurfti til opinberra bygginga, að sjálfsögðu gegn góðum um- boðslaunum. Hið opinbera liafði sem sé alian veg og vanda af kaupunum — én Völundur hirti umboðslaun- in! Éigandi Völundar er einn ig aðaleigandi Morgunbl., s\o að afstaða þess ágæta blaðs til innflutningsmálanna kenuir væntanlega engum á óvart. ★ Hinir 222 láta sér ekki nægja að stjórna innflutningi landsmanna í samræmi við gróðafíkn sína, nú eru þeir tcknir að seilast allóþyrmi- lega inn á svið útflutnings- málanna. Þeir vilja sem sé ráða því hvaða gjaldmiðil ís- lendingar fái fyrir afurðir sínar. Eftirlætisgjaldmiðill þeirra eru dollarar, en pund ef dollarar fást ekki. Þeir hafa fengið ríkisstjórnina til að þjóna liagsmunum sínunr á þessu sviði sem öðrum, þannig að nú eru þeir skil- málar yfirleitt tengdir við sölu íslenzkra afurða að greiðsla fari fram í doliurum og pundum. Sá gjaldmiðill er mjög sjaldgæfur í löndun- um á meginlandi Evrópu, enda er þessari kröfu hinna 222 ætlað að koma í veg fyr- ir viðskipti við þau. Hiti skiptir hina 222 engu máli þótt dollara- og pujida-lönd- in greiði stórum Iægra verð fyrir afurðir okkar en hin eiginlegu markaðslönd. ★ íslendingar eru sjálfir ó- ríkir af dollurum en mjög háðir innflutningi erlends varnings. Ef lönd þau sem selja okkur neituðu ölIUm viðskiptum án dollara- greiðslna myndum við brátt þola skort. Slík afstaða þeirra myndi að sjálfsögðu spyrjast illa fyrir hér á lapdi, og það ætti ekki að vera erfitt fyrir almenning að skilja að hinum eiginlegu markaðslöndum okkar þykir liung'Iega horfa um viðskipti við Island þegar svo er á mál um haldið. ★ Klíka hinna 222 hefur nú fengið meiri völd í þjóðfélag inu en nokkru sinni fyrr. Á- tökin snúast nú eltki sízt um það hvort hún eigi að halda völdum sínum óskertum eða hvort vjlji þúsundanna á að fá einhverju áorkað. Framtíð þjóðarinnar er undir því kom in livernig þeim átökum lýk- u r.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.