Þjóðviljinn - 01.10.1947, Blaðsíða 4

4
PJOÐVILJINN
Miðvikudagur 1. októ)>er 1947
þJÓÐVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokkurinn
Hitstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson, &b.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Ritstjórnarskrifstofur: Skólavörðustíg 19. Simi 7500.
Afgreiðsia: Skólavörðustíg 19, aími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, simi 6399,
Prentsmiðjusíml 2184.
Aakriftarverð: kr. 8.00 á mánuðl. — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðvlljans h.f.
RÆ.1ABP0STIRIMIS|
SkÍEtsmtun
I siðuðu þjóðfélagi er skömmtun ekki framkvæmd til þess
að gerá almenningi sem erfiðast fyrir og tilgangur hennar
er ekki fyrst og fremst að spara. gjaldeyri, þar er höfuðhlut-
verk hennar að tryggja öilum nauðsynlegan skerf af neyzlu-
vörum. Skömmtun á að vera jákvæð en ekki neikvæð, hún
á að gera stjórnarvöldunum kleift að haga innflutningnum
í samræmi við þarfir almennings og veita öllum jafnan rétt
til nauðsynjanna. Heiðarleg og skynsamleg skömmtun er
sjálfsögð og góð ráðstöfun.
En heiðarleiki og skynsemi samrýmist ekki hrun- og
hamstrarastjórninni íslenzku og þeim embættismönnum
sem hún hefur falið að skipuleggja þá skömmtun sem nú
er skollin á. Ríkisstjórnin byrjar ekki að skammta fyrr en
hún er búin að tryggja það svo að ekki verður um villzt að
' **
auðstettin fengi tækifæri til að hamstra birgðum til margra
ára. Þegar í ágústmánuði var gefið til kynna að skömmtun
væri yfirvofandi og það stóð ekki á viðbrögðum peninga-
fólksins. í marga daga var allt rifið út úr verzlununum sem
hönd á festi, svo að nú .eru verzlunarbirgðirnar fluttar
í fínu villurnar í Reykjavík. Auðstéttin í Reykjavík verður
vissulega ekki í fatnaðar-, skó- eða búsáhalda-hraki næstu
árin. Seinasta aðvörun var gefin sl. sunnudag, þegar ríkis-
stjórnin lét útvarpið skýra frá því, að skömmtun hæfist eft-
ir tvo daga. Þeirri aðvörun var óspart hlýtt á mánud. var.
Þegar stjórnin er að lokum búin að ganga úr skugga um
að skjólstæðingar hennar verði ekki í vandræðum næstu ár-
in, lætur hún hefjast handa um að píra leifunum í almenn-
ing. Og aðfarimar eru þær, þegar í hlut eiga þeir vöru-
flokkar sem flest heimili vanhagar mest um, vefnaðarvara
og búsáhöld, að hver maður fær leyfi til að kaupa fyrir 100
— eitt hundrað — krónur til áramóta. Hins vegar er alls
ekki fyrir því séð að helztu nauðsynjar séu til fyrir þessa
Iitlu upphæð; eins og öllum er kunnugt er nauðsynlegasta
vefnaðarvara og búsáhöld ófáanleg í verzlunum og ekkert
bólar á nýjum innflutningi. Þeir sem vilja nota 100 króna
skammt sinn virðast því verða. að kaupa hálsbindi,
postulínskýr og annan glysvarning, sem talinn er til
skömmtunarvarnings í auglýsingu ríkisstjórnarinnar.
I ofanálag á allt of seina og margauglýsta skömmtun er
framkvæmdin með þeim endemum að undrum sætir. Svo'
virðist sem embættismennirnir sem réðu fyrirkomulagi
skömmtunarinnar hafi lagt sig í líma við áð gera hana eins
flókna og umsvifamikla og hugsazt gat. Bókstafir og tölu-
stafir eru notaðir sern dulmál fyrir vöruheitin, engum til
gleði nema toppfígúrunum, höfundum hins flókna kerfis.
Þetta er sú hliðin sem snýr beint að almenningi, en jafn-
framt er sýnt að það á að vera algerlega háð geðþótta
heildsalanna hvort þeim þóknast að flytja inn nauðsynlegar
skömmtunarvörur eða ékki. Ríkisstjórnin ætlar ekki að gera
áætlun um þarfir þjóðarinnar og haga' innflutningnum
samkværnt því, það er eftir sem áður gróðaþörf örfárra
stóreignamanna sem stjórnar innflutningsmálum Islend-
inga. Ef þeim þóknast að flytja inn krystaiskálar og skran
í stað búsáhalda og flosvefnað í stað barnafata verður al-
mennirígur að eyða. 100 kr. skammti sínum samkvæmt því.
Um reynsluna af hinni klaufalegu skömmtun stjórnar-
innar er erfitt að spá enn. Þó hefur ekki heyrzt að neitt eft-
irlit sé með birgðaframtali kaupmanna og heildsala, svo að
opin leið virðist vera fyrir svartan markað. Ekkert hefur
um það heyrzt hvemig hagað verði innflutningi þess varn-
ings, sem ekki er skammtaður. Á hann að verða forréttindi
hinna riku? Á að dreifa honum á svörtum markaði? Eða
á cf til vill ekki að leyfa innflutning á nokkru öðru en því
sem skammtað er,? Reynslan mun svara þessum spui'ning-
um, en það sem af er spáir ekki góðu.
PALLADÖMAR UM
KNATTSPYRNU, —
„Hlutlaus áhorfandi" skrifar:
„Nú er sá tíminn kominn, að
úti eru knattspyrnumót sumars-
ins, einn leikur eftir, þegar
þetta er skrifað. (Úrslit í Tuliní
usarmóti). Það skyldi engan
furða, þó að maður eins og ég,
sem horft hefur á eftir fimm-
köllunum, tíköllunum og fimmt-
ánköllunum sínum einum á eftir
öðrum inn um gat við íþrótta-
völl, verði til þess hugsað, hvað
hann hefur fengið í staðinri.
Skelfing varð ég reiður, þegar
seldur var á sama verði aðgang
ur allra leikanna við Norðmenn.
Landsleikurinn mátti vera dýr-
ari, hinir á venjulegu vallar-
verði. Eg hef ekki fyrirgefið
þetta enn.
Eg vil taka það fram, að ég
er ekki í neinu knattspyrnufé-
lagi og er hlutlaus í „knatt-
spymupólitík". Hmsvegar hef
ég knattspyrnudellu. Það er
slæm veiki. Það eru vissir menn
í hverju félagi hér, sem eru mín
ir menn. Eg hef ákaflega gam-
an af að horfa á þá. Þeir eru
mínar stjörnur, og mér þykir
vænt um þá, þó að aldrei liafi
ég talað við þá. En vegna þess-
ara manna er ég nú samt á ann-
að hundrað krónum fátækari í
dag en ég hefði þurft að vera.
*
KNATTSPYRNU-
MENN
VÍKINGS, —
„Mér finnst, að Víkingar hafi
verið óheppnir í sumar. Þeir
gera margt vel og ná oft
skemmtilegum leik, en daprast
einkennilega fljótt. Gunnlaugur
Lárusson og Bjarni Guðnason
hafa verið mjög áberandi beztu
menn í liði þeirra í sumar. Eru
báðir mjög skemmtilegir leik-
menn. Brandur var einu sinni
„stjarna“ og það með þeim skær
ustu hér. Því miður er sú
stjarna að fölna. Haukur Ósk-
arss. er einnig í afturför, en var
lengi mjög góður og þá 5 uppá-
haldi 'hjá þeim okkar, sem á
pöllunum stöndum og ekki er-
um blindaðir af félagsofstæki.
— K.E., —
„Það bjuggust víst margir
við því í vor, að lið K.R. yrði
-sigursælt í sumar. Sú hefur þó
ekki orðiö raunin. Enginn get-
ur þó með sanngirni sagt, að
þar séu ekki nokkrir góðir ein-
staklingar. Annars verð ég að
segja það, að mér virðist leik-
tækni og samleikur K.R-ing-
anna einna sízt af félögum hér.
Eg er ákaflega hrifinn af Óla
B. Á móti honum gæti ég aldrei
orðið. Hörður er í mjög mikilli
framför. Tvímælalaust er hann
næstbezti maður í framlínu hér.
Leikur lians var undanfarandi
sumur of áberandi harður, en
skorti tækni. í sumar er þetta
breytt. Hafliði hefur ekki verið
eins góður í sumar og stundum
áður. Ólafur Hannesson er fljót
ur að hlaupa. Bommi er fyrir-
tak.
— VALS, —
„Líklega á Valur flesta fylgis
menn meðal óbreyttra. Er það
að vonum, því að lengi var Val
ur mjög sigursælt félag og átti
án vafa flest góðra knatt-
spyrnumanna. Uppáhald allra
hlutlausra áhorfenda, og/ svo
auðvitað fylgjenda Vals, hefur
Ellert (Lolli) verið lengi. Hyll-
inni heldur hann enn, en aðdá
unin er að þverra. Hann er í
afturför. Sveinn Helgason er
einn allra bezti knattspyrnu-
maður í Reykjavík. Sá, sem ekki
veitir leik hans athygli og viður
kennir hann, hefur ekkert að
vilja út á Völl, að minnsta
kosti ekki sem áhorfandi. Sig-.
urð Ólafsson viðurkenna allir,
einnig svæsnustu andstæðingar
Vals. Halldór Halldórsson er
mjög efnilegur og Gunnar gerir
margt vel. Ekki sé ég, að Her-
mann sé í neinni afturför. Ef til
vill er hann enn öruggasti mark
maðurinn. Hafsteinn er öruggur
bakvörður. Það er Garðar aftur
á móti ekki.
¥
— OG FRAM —
„Margir andstæðingar Fram
eiga bágt með að viðurkenna
yfirburði þess yfir hin félögin.
Þeir verða nú sairit að bíta í
það súra epli. Þeir segja, að
Frarnararnir séu duglegri, það
gefi þeim sigurinn. Nei, það er
ekki það eitt, góðir liálsar. Fé-
lag, sem sigrar jafn glæsilega
og Fram x Reykjavíkurmótinu
hefur fleira til brunns að bera
en dugnaðinn einan. Sannleikur
inn er sá, að Framararnir eru
í betri þjálfun, hafa æft betur,
eru samstiltari og ná oft betri
og árangursríkari leik en hin fé-
lögin. Þetta er allur galdurinn.
Það getur reyndar verið, að
Fram eigi nú fleira af góðum
Framhald á 8. síðu.
Veifíng préfessorsembættis
Framh. af 3. síðu.
sjálfs. Er þá einsætt að virð-
ing þjóðarinnar fyrir Há-
skólanum hlýtur að skerðast.
Ekki er það heldur liklegt,
að ungir menntamenn muni
í framtíðinni leggja mikið í
sölurnar til þess að búa sig
undir háskólastöður, er þeir
sjá, að annað ræður meiru
um val í stöðurnar en fagleg
hæfni. Einnig er það hæpið
að þeir, sem til háskólastarfa
eru hæfastir, verði óðfúsir
að ganga í flokk þeirra
manna, sem þá verða við
stofnunina.
Úr því augljóst er hvert
stefnir, 'er bráð nauðsyn á
því, að hafizt verði handa'til
þess, að stemma stigu fyrir
slíkum vandræðum. Blaða-
skrif og þvílík mótmæli duga
ekki, enda hefur reynslan
sannað það. Frumkvæðið
verður að koma frá Háskól-
anum og verður hann að
bregðast við á þann hátt sem
dugir. Eftir nokkur ár kann
það að verða of seint, endai
er þá ekki mikils þunga að
vænta í andófi Iiáskólaps, ef
uppteknum hætti verður
fylgt í vali kennaraiiðsins.
• Þetta er ekki í fyrsta sinn
sem Háskólinn verður fyrir
mótlæti þegar um skipun í
embætti heíur verið að ræða,
og hafa hlotizt af því deilur
í blöðum og bæklingum. f
einu sliku riti, sem gefið er
út af háskólaráði árið 1938,
segir:. . . . „Hér er bersýni-
lega ekkert annað. á ferð en
það að ráðherrann vill ekki
sætta sig yið hinar hlutlausu
og ópólitísku embættaveit-
ingar Háskólans. Hann vill,
að Háskólinn sé í þessu efni
undir sömu kjörin seldur
eins og aðrar stofnanir ríkis-
ins, að verða að lúta einráð-
um vilja þess pólitíska ráð-
herra, sem í það og það
skiptið er yfir hann settur.
Hann vill með öðrum orðum,
að embættisveitingamar séu
pólitískar þar eins og annars
staðar. ,,’Hæýasti maðurinn“
er jafnan í hans augum sam-
flokksmaðurinn.
Hér er sú raunverulega
undirrót ágreiningsins. Og í
þessu efni má Háskólinn
aldrei láta hlut sinn, hversu
mjög hann kann að verða of-
urliði borinn í svip. Það ligg
Ur ekkert minna viá en líf
Háskólans sem hlutlausrar
kennslu- og vísindastofnunar.
Hann verður hér eftir sem
hingað til að halda óbifan-
lega fast í þennan sjálfsá-
kvörðunarrétt, að velja menn
leftir hæfileikum. Annars
verður hann eftir skamma
stund orðinn að ruslakistu,
* þar sem pólitískir flokkar
hafa, hver eftir annan, skilið
eftir þá menn, sem í þann
og þann svipinn hefur þurft
að útvega stöðu.“ .... Há-
skólinn og kennslumálaráð-
herrann bls. '34—35. Rvík
1938).
Ef þessi þrungnu orð eru
borin saman við hin hógværu
mótmæli háskólaráðs árið
1947, þar sem gerðar eru gæl
ur við þann umsækjanda,
sem tekur við prófessorsem-
bætti þrátt fyrir mótmæli
læknadeildar, bá fer varla
hjá því, að menn sakni hinn
ar fyrri vígreifni af hálfu Plá-
skólans, þegar um „líf hans
sem hlutlausrar kennslu- og
vísindastofnunar" er að tefla.
Allir, sem unna Háskóla Is-
lands þess heiðurs sem hon-
um ber, hljóta að vona, að
þetta sé ekki tákn þess, að
Háskólinn hafi gefizt upp í
baráttu sinni geg'n ofurefli
veitingarvaldsins.