Þjóðviljinn - 12.10.1947, Blaðsíða 3

Sunnudagur 12. október 1947.
ÞJOÐVHJINN
3
| SKÁK . |
$ Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson $
DROTTNIN G ARBRAGÐ
Á HVÍLDARDAGINN
Reynduð þið að ráða tafllok-
in í síðasta skákdálki? Ef þið
hafið ekki reynt það, ættuð þið
að líta á stöðuna núna, áður
en þið skoðið lausnina. Það er
naumast hægt að liugsa sér
öllu einfaldari stöðu en þessa:
Hvítur: Kí4—Pf3 og f6,
Svartur: Kdð—Pí7
Hvítur á leikinn og á að
vinna.
Ef svartur ætti leik myndi
hann strax ná jafntefli með
Ke6! 2. Kg5 Ke5 3. f4f Ke6 4.
f5f Ke5.
Hvítum dugar ekki að leika
Kg5 vegna Ke5! og ekki
1. Kg4 vegna Ke6.
Hinsvegar má svartur ekki
svara 1. Kg5 með Ke6 vegna
2. f4 og nú verður svarti kóng-
urinn að fara frá og hvítur
leikur Kh6 og Kg7.
Hér er svo lausnin:
1. Kf5! Kd6!(a)
2. f4!(b) Kd7!(c)
3. Kg4!(d) Ke8!(e)
4. Kh5 Kf8
5. Kg5!!(f) Kg8(g)
6. Kf5 Kh7 (h)
7. Ke4!! (i) Kh6
8. Kd5! (j) Kg6
9. Ke5 Kh6 10. Kd6 og
11. Ke7 o. s. frv.
(a) 1. Kd4 2. f4 Kd5 3. Kg4!
Kd6 4. Kh5! Ke6 5. Kg5 og nú
verður svarti kóngurinn að fara
frá og þá kemur K—h6—g7 og
'vinnur.
(b) 2. Kg5? Ke5! Eða Kg4
(f4, e4) Ke6!
(c) 2. Kd5 3. Kg4! og vinn-
ur eins og í (a).
(d) 3. Kg5? (eða e4) Ke6!
3. Ke5 Kc6 4. f5? Kc5. (Með
4. Kf5 kemst hvítur aftur inn
á vinningsleiðina).
(e) Til þess að hindra hvíta
kóng.'nn í að komast á g7! 3.
—Kdt tapar vegna 4. Kh5 og
3. —Kt6 vegna 4. Kg5 (saman-
ber (a)).
(f) 5 Kh6 svarar svartur með
Kg8. 5. Kg5!! þvingar svartan
til að ákveða hvorum megin
kóngurinn eigi að vera, en þá
ræðst hvíti kóftgurinn inn hin-
um megin.
(g) 5. —Ke8 6. Kh6 Kf8 7.
Kh7 Ke8 8. Kg7 o. s. frv.
(h) 6. —Kf8 7. Ke5 Ke8 8.
Kd6 Kd8 9. f5 Ke8 10. Kc7 o. s.
frv.
i) Ekki 7. Ke5 Kg6.
(j) Hótar Kd6 og Ke7. Ekki
8. Ke5 vegna Kg6.
Skákin, sem hér fer á eftir
hlaut fegurðarverðlaun í
keppni milli skákfélaganna í
New York. Öflugust þessara fél.
eru Manhattan Chess Club og
Marshall Chess Club og milli
þeirra hefur úrslitakeppnin að
jafnaði staðið. I vor vann Man-
hattan með 13V2 gegn 21/0,
Marshallklúbburinn vann enga
skák, en náði 5 jafnteflum —
ótrúlegur ósigur og miklu
stærri en nokkru sinni áður í
keppni milli þessara félaga.
Katalónska tilbrigðið. .
Shainswit Mengarini
Manhattan C. C. Marshall C. C.
1. d2—d4 Rg8—f6
2. c2—c4 e7—e6
3. Rgl—f3 d7—d5
4. g2—g3 d5xc4
5. Ddl—a4f Rb8—d7
6. Bfl—g2 a7—a6
7. Rbl—c3 Bf8—e7
Ekki 7. —b5 vegna 8. Rxb5 Rb6
9. Rxc7ff Ke7 10. Db4f
8. Da4xc4 b7—b5
9. Dc4—d3 Bc8—b7
10. 0—0 c7—c5
11. d4xc5 Rd7xc5
12. Dd3xd8f Ha8xd8
13. Bcl—e3 b5—b4
Taflið lítur jafnteflislega út
og svörtum finnst sín staða lík-
lega sízt lakari úr því að hann
ætlar að reka riddarann heim
í borðið.
14. Be3xc5! Be7xc5
15. Rc3—a4 Bc5—d6
16. Hal—cl Ke8—e7 ?
Svörtum sést yfir það, að mið
taflið er ekki úti enn þótt
drottningarnar séu af borðinu.
Kóngurinn kemst í þrengingar
á miðborðinu og því hefði hrók
un verið betri. Það er óvenju-
iegt, að tvær jafnsmáar yfir-
sjónir og 13. og 16. leikur
svarts skuli leiða til jafnmikilla
örðugleika og hér verður.
17. Rf3—d4! Bb7xg2
18. Kglxg2 Hd8—c8
19. Rd4—c6f Ke7—f8
Annað var útilokað. Nú nær
hvítur öllum völdum á drottn-
ingararmi og miðborði.
20. Hfl—dl Rf6—e8
Be7 er lieldur ekki glæsilegt.
21. e2—e4 f7—f6
22. f2—f4 Hc8—c7
23. e4—e5 Bd6—e7
24. Ra4—b6 g7—g6
25. Rb6—d7f K18—f7
26. e5xf6 Be7xf6
27. Rc6—e5f Bf6xe5
28. Rd7xe5f Kf7—f8
Ekki Kf6, því að þá er kóng-
urinn í máthættu.
29. Hclxc7 Re8xc7
30. Hdl—d8t Rc7—e8
Kg7 31. Hd7f og vinnur ridd-
arann.
31. Hd8—d7 a6—a5
32. b2—b3 Re8—g7
33. g'3—g4 Hh8—g8
34. Hd7—a7
Þessi staða er óvenjulega fal
legt dæmi um leikþröng. Hér
tapa allir leikir. a) Ke8 35.
Ha8t og vinnur hrókinn. b)
Re8 35. Hf7 mát! c) h5 35.
Rxg6t Ke8 36. Ha8f Kf7 37.
Re5f og vinnur hrókinn. d) Hh8
35. HaSt og vinnur hrókinn. I
örvænting sinni lék svartur
34. — — a5—a4
35. h2—li4 og svartur gafst
upp.
Samkvæmt skattaskýrslum
síðasta árs gáfu 100 stærstu
framteljendurnir í Reykjavík
upp 79 milljónir króna sem
hreina eign. Þessi eign er að
sjálfsögðu miðuð við fast-
eignamat og nafnverð, en á
gangverði nú verður liún allt
að því fimmföld, 300—400
milljónir króna. Þessir sömu
100 framteljendur gáfu upp
25 milljóna króna tekjur á
síðasta ári — þegar þeir voru
búnir að draga frá og fela.
Um undandráttinn og' stuld-
inn er erfitt að dæma, en þó
er kunnugt að sumum helztu
gróðafyrirtækjum bæjarins
hefur tekizt að gera sig upp
með halla ár eftir ár. Það
mun því ekki ofmælt að liver
þfessara 100 framteljanda
hafi að meðaltali haft allt að
því 400 þús. króna tekjur á
síðasta ári.
★
Línurit um tekjur og eign
ir Islendinga gæti litið út
eins og ávalur hóll með mjög
hárri spíru efst, spíran sýndi
aft:omu hinnar fámennu yfir-
síéttar. IIú:i tekur raunveru-
lega tií 200 framteljenda í
Reykjavík. 200 stærstu fram
teljendurnir liér gáfu upp
103 milljónir í eignum á síð-
asta ári, en það samsvarar
4—500 milljónum eftir gang
verði nú. Þeir höfðu 36 millj.
króna í tekjur nettó, eða rétt
ara sagt það var sá hluti
teknanna sem ekki tókst að
íela. Hver þessara framtelj-
enda hefur því átt á þriðju
milljón króna í hreinni eign
að meðaltali og haft a, m. k.
hátt á þriðja hundrað þúsuiul
í tekjur.
★
Sé tekinn stærri hópur
framteljenda lækka tekjur og
eignir verulega, þótt enn sé
álitlegur hópur með mikinn
kúf miðað við Dagsbrúnar-
menn. En það er greinilegt
að hundruðin tvö eru hin
raunverulega, örugga og
gróna yfirstétt, þeir menn
sem stjórna f jármálalífi þjóð
arinnar að mestu leyti. Þess
ir tvöhundruð eru tengdir
hver öðrum á margvíslegan
hátt, milli þeirra er ekki
„frjáls samkeppni“ heldur
samvinna um meiri völd og
sterkari einokunaraðstöðu.
★
Hinir 200 ríku eru fyrir
löngu búnir að afnema sín
á milli þá „frjálsu sam-
keppni“, sem Morgunblaðið
dáir sem mest. Þeir eru
tengdir órjúfanlegum bönd-
um sameiginlegra hagsmuna.
Þeir eiga hluti liver í annars
fyrirtækjum til þess að koma
í veg fyrir svik, og áhrif
þeirra ná til allra greina at-
hafnalífsins. — Heildsalinn
Björn Ólafsson á einn af ný-
sköpunartogurum þeim, sem
hann lætur blað sitt Vísi níða
sem mest og stórútgerðar-
mennirnir hafa lagt fé sitt
í heildsölufyrirtæki, kvik-
myndahús, verksmiðjur o. s.
frv. Og samtök þeirra ná
langt út fyrir landsteinana.
Þeir stunda útgerð í Fær-
eyjum, Bretlandi og Amer-
íku og líta á sjáifa sig sem
deild í hiiium voldugu kapi-
talistasamtökum auðvalds-
landanna.
★
Fyrir fáum dögum birti
Morgunblaðið viðtal við Þórð
Albertsson erindreka S.Í.F. I
viðtalinu lýsir hann því m. a.,
live ástandið sé gott hér á
fslandi „þar sem er enginn
aðall, enginn stéttarmunur,
fólk giftir sig af ást en ekki
af því að það stendur jafnt
peningalega“. Þetta er göm
ul áróðursplata sem ævin-
lega er leikin í öllum löndum
hins borgaralega skipulags.
Yfirstéttin reynir að fela sig
eftir megni, dylur völd sín,
en leyniþræðir henna lykja
um öll störí þjóðfélagsins.
Og ástin er ekki rómantísk
tilfinningasemi lijá þessari
stétt, einnig hún er liður í
valdabaráttunni. Hinir 200
ríku í Reykjavík láta engar
tilviljanir ráða því hvernig
börn þeirra liaga ástamál-
um sínuni, þeim er skipað í
samræmi við hlutabréf, eign-
ir, tekjur og völd. Þau dæmi
eru á allra vitorði hvernig
heilar ættir hafa eflzt og'
styrkzt ár frá ári vegna
skipulagðrar stefnu í ásta-
málum.
★
Hinir 200 ríku eru nú rík-
ari og voldugri en nokkru
sinni fyrr. Og nú hafa þeir
einsett sér að láta skríða til
skarar við allan almenning í
landinu. Það vakir ekki fyrst
og fremst fyrir þeim að eign-
ast meira fé til holdlegs bí-
lífis, enda er það takmarkað
sem hver einstaklingur getur
sóað handa sjálfum sér, þótt
hann sé allur af vilja gerður.
Hugsjón þeirra er völd og
meiri völd. Valdagræðgin
eykst með hverjum nýjum á-
rangri og verður að lokum
árátta eins og spilafýsn eða
drykkjuskapur.
★
Hinir 200 ríku leika nú af
mikilli og djöfullegri dirfsku.
Þeir stefna að því vitandi
vits að búa til kreppu hér á
íslandi. Þessari kreppu er
ætlað að ganga milli bols og
liöfuðs á alþýðusamtökun-
um, rýra völd almennings og
knýja jafnframt kaupgjakl-
ið niður, lækka sem sé brýn-
ustu þurftavöru efnastéttar-
innar, vinnuaflið, eins mikið
og unnt er. En kreppunni er
ekki aðeins stefnt gegn
launþegum heldur einnig
gegn millistéttununi og smá-
eignamönnunum. Hinir tvö
hundruð eru ekkert fyrir það
gefnir að hópurinn stækki,
þeim svíður í augum vel-
gengni nýrra nianna utan
hins hefðbundna hrings.
Hinni heimagerðu kreppu er
ætlað að valda gjaldþroti
smáheildsala, smákaup-
manna, smáiðnrekenda, smá
framteljenda o. s. frv. Þegar
allt er komið í kring ganga
liinir 200 ríku út á vígvöllinn
að hætti líkræningja og
hirða það sem fémætt er
með lítilli fyrirhöfn.
★
Sumir halda því fram að
það geti ekki verið rétt að
efnastéttin sé að búa til
kreppu, því hún tapi fé á því
sjálf. Þessi röksemd er á mis
skilningi byggð. Hinir 200
ríku eru löngu hættir að
hugsa í krónum og aurum,
öll afstaða þeirra miðast við
völd og ineiri völd .Þá skipt-
ir það engu þótt þeir verði
að fórna nokkrum tugum
milljóna í þeirri kreppu sem
þeir eru sjálfir að búa til, það
fé ætla þeir að endurheimta
með rentum og renturentum.
Milljónirnar eru ekkert tak-
mark í sjálfu sér, heldur
völdin sem þær veita.
★
I hinu borgaralega þjóð-
félagi getur yfirstéttin ekki
komið til dyranna eins og
hún er Idædd. Hún ræður að
vísu yfir flestum blöðunuin
og stjórnar hinum borgara-
legu flokkum, en hún verður
að fela tilgang sinn bak við
skrum og fögur orð. Og hún
verður að hafa í þjónustu
fjölda ráðleysingja sem ein-
blína á skrumið og hin fögru
orð, en hafa ekki hugmynd
um það, hverra erindi þeir
ganga í raun og veru. Öll
starfsemi hennar verður því
mjög þunglamaleg og lætur
illa að stjórn. Þótt liinir 200
ríku í Reykjavík viti glöggt
hvað þeir vilja og livernig
þeir eiga að fá vilja sínuni
fraingengt verða þeir að haga
störfum sínum í samræmi við
kreddur einstakra floklsa og
alþingis. Þar af kemur hangs
ið og slúxið og vitleysan í
störfum þings og stjórnar
nú.
★
En hinir 200 ríku eru engu
að síður á góðum vegi með að
búa til kreppu, eins og aug-
ljóst er. Og það er aðeins
eitt afl sem getur stöðvað þá,
samtök vinnandi manna til
sjávar og sveita. Hér á Is-
landi hafa verið mynduð hin
öflugustu samtök innan
ýmsra starfsgreina. Þau
hafa löngum verið sundur-
þykk og einblínt á sérhags-
mujni sína. En nú er tími til
þess kominn að þau taki
liöndum sanian og firri þjóð
ina þeim voða sem verið er
að búa henni. Það er nú um
að velja hvort þjóðin á að
þrífast eða liinir 200 ríku. |
Ef þjóðinni skilst það, þarf
ekki að spyrja
að úrslitum.