Þjóðviljinn - 23.11.1947, Blaðsíða 5

Sunnudagur 23. nóvember 1947.
ÞJÓÐVILJI N'N
5
Á HVlLDARDAGINN
Tvö eru ]>au orð, sem aít-
urhaldsmönnum hafa verið
munntömust allra á þessum
síðustu og verstu tímum. Þau
orð eru: dýrtíð og verðbólga.
Þau hafa venjulegast verið
nefnd í sömu andránni, og
reynt að halda því að fólki,
að þau væru algerar lilið-
stæður, jafnvel samheiti, tvö
orð, sem hafa eina og sömu
merldngu. Oftsinnis sér mað-
ur orðið dýrtíð notað þar
sem verðbólga ætti við — og
öí'ugt. Þetta er hin versta
bleldung. Dýrtíð og verð-
bólga þurfa öldungis ekki að
fara saman, og hafa alls
ekki farið saman hér á landi.
Eins og þrásinnis hefur verið
sýnt fram á hér í blaðinu og
rakið var í þessum pistlum á
sunnudaginn var býr allur
almenningur við minni dýrtíð
nú en fyrir stríð, þrátt fyrir
verðbólguna. Þfóunin hefur
orðið sú að verðbólgan hefur
aulti7.t en dýrtið almennings
miiinkað. Hins vegar vilja
aí'turhaídsmenn nú draga úr
verðbólgunni með því að
auka dýrtíð þá, sem alrnenn-
ingur á við að búa.
★
Orðio verðbólga vísar ti!
þess að verð hefur hækkað
bæði á vörum og vinnuafli.
Dýrtíð almennings er hins
vegar hlutfallið milli launa
og vöruverðs, og það hlut-
fall er stórum hagstæðara al-
menningi nú en fyrir stríð.
Verðbólga er einn af erfða-
sjúkdómum auðvaldsskipu-
lagshis og getur vissulegá
leitt til kreppu þeirrar, sem
er öndvégissjúkdómur þeirra
blessunarríku þjóðfélags-
hátta, sem við búum við. Það
þyrfti því elcki að vera blekk-
ing ein að vara við verðbólg-
unni, svo sem mjög hefur
verið gert undanfarið, og full
ástæða til að íhuga það
vaiidamál nokkuð.
Þegar rætt hefur verið um
verðbólguna hér á íslandi
hefur einkum verið stagazt á
þeirri staðrejTid að vísitalan
sé 325 stig, eða öllu heldur
um 380 stig, séu niður-
greiðslur ekki taldar með, og
verðlag hafi því allt að því
ferfaldazt síðan fyrir stríð.
Þetta er síðan útmálað með
áhrifamiklu orðalagi og grát
klökkri rödd og talið hin
geigvænlegásta hætta. Hinu
er venjulegast sleppt, að
geta þess, hvernig verðlagið
sé í viðskiptalöndum okkar,
enda þótt það sé einmitt slík-
ur samanburður, sem færir
okkur heim sanninn um það,
hvort við búum við hættu-
lega verðbólgu eða ekki.
★
Flestir munu lialda
að vísitala aðfluttrar
vöru hafi hækkað tiltölulega
lítið síðan fyrir stríð, en sú
skoðmi er á algeriun mis-
skilningi byggð. Samkvæmt
skýrslum Hagstofrinnar er
vísitala aðfluttrar vöru að
meðaitali um 360 stig nú, eða
liefur naistum því ferfaldazt
síðan fyrir stríð. Er þá að
sjálfsögðu miðað við útsölu-
verð í verzluntim hérlendis.
Það kemur því í Ijós að \ísi-
tala aðfluttrar vöru er í
næsta góðu samræmi við
vísitölu vöruverðsins í heikí.
~k
Þessi vísitala gefur þó eliki
fullkomlega rétta mynd af
hinu raunverulega verðíagi
aðfluttrar vöru. I henni eru
taldir tollar og hinn geysi-
legi heildsálagróði, umboðs-
launin erlendis og álagningin
liérlendis. f tillogum þeim,
sem sósíalistar hafa nú borið
fram á Alþingi er lagt til að
bæði ]>essi atriði verði færð
í skynsamlegt horf, tollar á
neyzluvörum afnumdir og
komið á heilbrigðu verzlun-
arskipulagi. Með þ\i móti
myndi verðlag aðfluttrar
vöru lækka að mun, en þó
ekki mikið niður fyrir 300
stig. Neðár er ekki hægt að
koma verði hins iimflutta
varnings, það mótast af að-
stæðum, sem við getum eng-
in áhrif haft á.
ýr
Það kemur í ljós að þær
aðgerðir, sem felast í þessúm
tillögum sósíalista, myndu
jafnframt lækka heildarvísi-
töiuha niður í rúm 300 stig,
án nokkurra niðurgréiðslna.
Það er því ekki mikið sem á
milli ber, ekki mikill munur
á verðlagi.aðfluttrar vöru og
lieildarverðlaginu í Iandinu.
Eina raunhæfa matið á því,
hvort við búum við geigvæn-
lega verðbólgu eða ekki, er
hins vegar samanburður á
þessu tvennu. Einhliða sam-.
anburður á verðbreytiiigun-
um hér innanlands er eiiisk-
isverður hégómi. Það sem
máli skiþtir er samanburð-
ur á verðlagi hér og í við-
sldptalöridum okkar, og sá
samanburður gefur ekkert
tilefni ti! kveinstafa og vols.
Volið um verðbólguná á
sér söittu forsendur og allt
annað vol, sem forusturnenn
borgáraflokkanna stunda nú
af hvað mestrí áfergju. Til-
gangurinn er sá að sannfæra
launþegana um að þeir beri
of mikið úr býtum, þeirra
hluti af þjóðartekjunum sé
of mikill. Þegar talað er um
verðbólgu, inerkir það verð-
bólgu launanna, og þegar
talað er um dýrtíð, merkir
það dýrtíð atvinnurekand-
ans. Allur skollaleikuriim er
framkvæmdur til að reyna
að slterða hlutdeild alls al-
mennings af hinum sívaxandi
þjóðartekjum, til þess að eig-
endur framleiðslutækjanna,
atvinnurekendurnir, beri sem
mest úr býtum sjálfir. Talið
um verðbólguna er ein leik-
brella í átökum stéttanna,
leikbrella, sem ekki styðst
við nein raunveruleg rök.
★
Annars ætti það að vera
erfitt að sannfæra þjóðina
um að geigvænleg verðbólga
sé á íslandi, svö vel sem
sala hinna „verðbólgnu" af-
urða hefur gengið. Er það þó
kunnara en frá þurfi að
segja að sala þeirra hefur
verið rekin slælega, svo ekki
sé meira sagt, af núverandi
ríkisstjórn. Eitt dæmi þess
ætti að vera þjóðiifni nær-'
tækt um þessar mundir. Um
miðjan septeinber kom hing-
að hollenzk sendinefnd lil að
rannsaka verð og gæði ís-
lenzkra afurða í sambandi
\'ið væntanleg viðskipti; Á
fundi sem nefndin átti með
blaðamönnum var einhvér
snápur frá Áiþýðriblaðiriu
látinn spyrja, hvort verð á
íslenzkum afurðum væri ekki
alltof hátt. Hiriir hoilerizlm
forretriingsmenn svörucit að
sjálfsogðu: Jú, verðið er
alltof liátt. Annars hefðu
þeir ekki verið forretnings-
menn. Og ]iá tók sjálfur ut-
anríkisráðhefranri, Bjarni
Benediktss., við af snápaum
frá Alþýðublaðinu. Dag eítir
dag skrifaði harni greinar í
Morgunblaðið um það að ’af-
urðavcrð Islendinga væri allt
of hátt og yrði að lækka.
Nokkrar af fyrirsögtturiUtvi
eru þessar: „Er vitað um all-
an heim að \ erðlag á íslandi
sé allt of hátt? Almenningur
verður að kynnast staðreyud
unum. Hörð ummæli Hollend
inga. Vitnisburður Tékkó-
slóvakíufara. Englendingar
eklti myrkir i máli. Rússar á-
kveðnastir allra. Norðmenn
\ilja ekki hið háa verð okk-
ar'. íslendingum lífsnauðsjii
að átta sig“ o. s. frv. enda-
iaust. Það átti svo sem ekki
að vera hulið sendimönnun-
inn hollenzku að sjálfur ut-
anríkisráðherrann, stjórn-
artdi afurðasölumálanna,
vildi láta lækka verð ís-
lenzkra áfurða.
*
Eri hvað skeður? Fyrir
nokkrum dögum er tilkynnt
að Hollendingar hafi keypt
2000 tonn af íreðfiski fyrir
meira ert ábyrgðarverð, og
}>eir munu vera mjög fúsir
til að kaupa stórum meira á
næsta ári, ef Islendingar að-
eins vilja. Þeir eru að sjálf-
sögðu reiðuhúnir til að greiða
lægra verð fyrir íiskinn, sam
kvæmt vísbendingum utan-
ríkisráðherrans, en þeir vita
um hina hörðu samkeppni
um afurðir okkar og \ilja
eklíi láta þær ganga sér úr
greipum með nokkru móti,
jafnvel ekki til að þóknast
lierra Bjarna Benediktssyni!
Svo langt liafa ráðamenn
auðstéttarinnar þannig seilzt
til að sannfæra þjóðina um
hina „geigvænlegu verð-
bólgu“ að þeir hafa reynt að
hvetja viðskiptaþjóðir okkar
til að sameinast urn^ið bjóða
of lágt verð í íslenzkar af-
urðir. Þjóðviljinn hefur talið
slíkt athæfi varða við lög, og
utanríkisráðherrann brást
reiður við. Það má raunar
segja að litlu máli skipti
livort sá maður sé dæmdur
eftir lagabókstaf eða eltki. I
huga þjóðaririnar hefur hann
þegar verið dómfelldur, og
honum endist ekki ævin ,til
að áfplána þariri dóm.

20. þing Alþýðusambands íslands:
Allir Immþegar þasrfti að standa saman
„Á þeim helming, sem liðinn er af starfstíma-
bilinu milli reglulegra sambandsþinga, hafa við-
horfin í málum verkalýðsins tekið miklum breycing-
um.
Nýsköpun atvinnuveganna hefir verið stöðvöð.
Innflutningur byggingarvara og annarra ,efnisvara
til framleiðslunnar hefir verið skorinn svo 'niög
niður, að atvinnuleysið, hinn gamli yágestur verk.i-
mannaheimilanna, er nú á ný að skjóta upp ko'iin-
um. *
Nýjar og miklar tollabyrðar hafa verið lagðar á
herðar vinnandi fólks í landinu og verkalýðurinn
þar með knúinn af stjórnarvöldunum til hinna
lengstu vinnudeilna, þar sem lagt var ofurkapp á
að knésetja verkfallsmenn og sundra samtökunum.
Eigi að síður stóðust samtök verkalýðsins raun-
ina.
Vmf. Dagsbrún vann einn hinn þýðingarmesta
sigur fyrir verkalýðinn í heild með mánaðar-vei’k-
falli.
Með liálfs mánðarar verkfalli fékkst þvi framgengt
á Norðurlandi, að í öllum síldarverksmiðjunum þar
gilda nú Siglufjarðarkjör og þar með takmarki
margra ára baráttu verkalýðsins á Norðuralndi náð.
Með nær hálfs mánaðar verkfalli í þremur lands-
fjórðungum fengu síldveiðisjómenn verulega hækk-
aða kauptryggingu,
Allar tilraunir til þess að sundra heildarsamtök-
unum og lama þau, misheppnuðust og Alþýðusam-
bandið kom sterkara út úr átökunum en áður. Fram
lenging samninganna nú við þau félög, sem náðu
fram launahækkun í deilunum s.l. sumar, staðfestir |
m. a. það, að andstæðingunum er ljós þessi styrkur
verkalýðssamtakanna.
En þar með eru hagsmunir verkalýðsins ekki
úr allri hættu, nema síður sé. Gífurlegur áróður ;
hefur veri hafinn af hálfu ríkisstjó.rnarinnar og at-
vinnurekenda til þess að fá verkalýðinn til að fall-
ast á beina ’eða óbeina kauplækkun enda þótt vitað
sé, að aldrei fyrr hefur jafn mikill auður verið sam-
an kominn á höndum fárra landsmanna og nú er.
Verkalýðssamtökin verða því að vera við því bú-
in hvenær sem er, að ráðizt verði að þeim af hálfu
ríkisvaldsins með gengislækkun, vísitölustýfingu,
banni með lögum við kauphækkunum, þ. e. nýjum
þrælalögum, og að jafnframt verði neytt allra
bragða til þess að ala á innbyrðis sundurlyndi meðal
verkalýðsins til þess að liindra eininguUians og sam-
heldni gegn þesum hættum.
Þingið lýsir sig andvígt hverskonar skerðingu á
launþegasamtaka í landinu.
*
Það leggur rika áherzlu á, að staðinn sé vörður
um stéttarlega einingu verkalýðsins innan Alþýðu-
sambands íslands. Telur þingið, að gæfa og gengi
vinnandi fólks í landinu sé nú jafnvel meira en
nokkru sinni fyrr tengd því, að hvert einstakt sam-
bandsfélag inrii áf hendi varnarskyldu sína við
hagsmuni meðlima sinna, hina félagslegu einingu.
verkalýðsins og þau lög, sem stéttarsamtök hans
hafa sjálf sett sér.
Þingið telur, að gagnvart árásum á lífskjör vinn-
andi manna sé nauðsynlegt að mynda samstarf allra
launþegasmataka í landinu.
Um leið og þingið heitir á verkalýð íslands að
sameinast til varnar þeim kjarabótum, er hann hef-
ur náð á undanförnum árum, telur það næstu og
brýnustu verkefni sambandsins á þessu sviði eftir-
farandi:
1. Skapa fullkomna einingu allra verkalýðsfélaga
innan Alþýðusambandsins gegn hverskonar árás-
um á lífskjör vinnandi fólks, svo sem gengislækkun,
stýfingu kaupgjaldsvisitölu, grunnkaupslækkunum,
lögum gegn samningafrelsi verkalýðssamtakanna
o. s. frv.
2. Koma á samstarfi allra launþega sámtaka í
landinu til varnar lífskjörum launþeganna.
3. Að verkalýðssamtökin beiti sér fyrir því, að
vinnandi stéttirnar fái beint íhlutunarvald um rekst-
ur þjóðarbúsins og að stjórn landsins sé reist á sar.i-
starfi víð þessar stéttir, um áframhaldandi ný-
sköpun atvinnuveganna og framfarir í landinu.'* .