Þjóðviljinn - 04.12.1947, Blaðsíða 6

6
ÞJÖÐVILJ fKN
. -Fimjn4ndag.ur A. tiesember 19-t7.
75.
Samsæríð mikla
7. dagnr
eftir
MICHAEL SAYERS ©g AL5ERT E. KAHN
GLÆPSIR SYLVESTRE BONNARDS
XI. KAFLI
Forleikur með bardagabumbum.
Þó friðsamlegt væri á yfirborðinu um miðjan þriðja
áratug aldarirmar .var þveður í aðsigi. Hjá hinum geysi
fjölmennu þjóðum: nýlendna og há^fnýléndná heimsins
höfðu nýjar frelsisvonir váknað vegna fordæmis rúss-
nesku byltingarinnar, þjóðernishreýfing þeirra efldist svo
að hinn höfuðþungi iíkami heimsveldanna riðaði til falls.
Óveðrið skall á vorið 1926. Bylting blossaðí upp í Kína,
þar sem samfylking Kúomintang og kommúnista steypti
frá völdum hinni spilltu einræðisstjóm í Peking, lepp-
stjórn hinnar vestrænu heimvaidadrottnunnar, og stofn-
aði sjálfstætt Kína.
í kjölfar þessa atburðar hófst óðar áróður gegn Sovét-
ríkjunum í Asíu og á Vesturlöndum. Kínverska byltingin,
uppreisn hundruð milljóna kúgaðs fólks gegn erlendri og
innlendri áþján, var fordæmd sem bein afleiðing af
„Moskvusamsæri."
Japanskeisari iýsti sig þegar reiðubúinn að verða!
„verndarmúr gegn bolsévismanum“ í Asíu. Til þess hvatt-
ir af vesturveldunum bjuggust Japanar til innrásar í
Kína til að bæla niður byltinguna. Forsætisráðherra Jap-
ana, Tanaka hershöfðingi, afhenti keisaranum hina frægu
leynilegu áætlun með markmiðum japönsku heimsvalda-
stefnunnar:
,,Til þess að ná heimsvöldum, verðum vér fyrst;
að sigra Kína, öll önnur Asíulönd í suðri mundu þá j
óttast oss og ganga oss á hönd .... Með öll auðæfi
Kina á voru valdi er leiðin greið til hemáms Ind-
lands, Suðurhafseyja, Litlu-Asíu, Mið-Asíu og jafn-
vel Evrópu. En fyrsta skrefið verður að ná valdi
á Mansjúríu og Mongólíu .... Fyrr eða síðar verð-
um vér að heyja stríð við Sovétríkin .... Og ætt-
um vér í framtíðinni að ná valdi yfir Kína, verðum
vér fyrst að mola Bandaríkin." *
í marz 1927 gerði hinn alræmdi hershöfðiiigi og japans-
leppur Tsang Tsolín árás á soVétsendiráðið í Peking, og
lýsti því yfir að hann hefði fengið sannanir fyrir bolsé-
víkasamsæri gegn Kína. Með því hófst kínverska gagnbylt
ingin. Kúomitang fékk loforð frá Japönum, Bretum og
ingin. Kúomintang fékk loforð frá Japönum, Bretum og
herinn rauf fyrirvaralaust bandalagið við bandamenn
sína kommúnistana og réðist á þá. Fjöldamorð hófust.
Þúsundir kínverskra verkamanna, stúdenta og bænda
grunaðiríum fylgi við frjálslyndar skoðanir og kommún-
isma voru handteknir í Sjanghai, Peking og annars-
staðar og skotnir eða settir í fangabúðir og pyntaðir til
dauða. Borgarastyrjöld flæddi yfir Kína.
En kínverska byltingin hafði leyst úr læðingi frelsis-
hreyfingar Asíuþjóðanna. Það ólgaði í Indónesíu, Indó-
kína, Burma og Indlandi. Heimsvaldasinnarnir urðu al-
varlega skelkaðir og litu til Japans sem bjargvætts frá
, .bolsévismanum. “ Samtímis tóku herforingjaráðin í
Evrópu að dusta rykið af gömlum áætlunum um herferð
gegn bolsévismanum og almenna árás á Sovétríkin.
Á alþjóðaráðstefnunni í Locarno árin 1925—1926 létu
stjórnmálamenn Bretlands og Frakklands einskis ófreist-
að til að ná samningum við Þýzkaland um sameiginlegar
aðgerðir gegn Sovétríkjunum.
Talsmaður brezka íhaldsins hinn virðulegi ráðherra
W. C. A. Ormsby-Gore, hélt ræðu í Manchester 23. okt.
1924 og var þar ómyrkur i máli .um málatilhögunina í
Locarno.
„Samheldni hinna kristnu menningarþjóða er
nauðsynleg til að stemma sigu fyrir hinum skugga-
legustu öflum sem hafa komið ekki einungis í okkar
ævi heldur einnig í sögu Evrópu.
Baráttan í Locarno, frá mínu sjónarmiði, er um
þetta: Telur Þýzkaland framtíð sína tengda örlög-
um hinna voldugu vestrænu stórvelda, eða ætlar það
að vinna með Sovétríkjunum að tortímingu vest-1
rænnar menningar? [
* Tanakaáætlunin var rituð 1927 og birt 1929 er
Tsang Hsuetiang hinn ungi Mansjúríu marskálkur,
keypti hana af japönskum erindreka. Kínanefndin í
Institute of Pacific Kelation birti skjalið í Banda-
ríkjunum og varð það þannig heimskunnugt
eitir Anatoie Franee
Það er einkennilegt hvernig fjölskyldan Coccoz
blandast í huga mínum saman við djáknann Jean
Toutmouillé.
—- Theresa, segi ég um leið og ég sezt í hæginda-
stólinn, látið mig vita hvemig hinum unga Coccoz
líður, og hvort hajin. .er, þúinn;|ið taka tennur, og
réttið mér inniskóna!!
- Hann ætti að vera búinn að taka þær, herra,
segir Theresa, en ég hefi ekki séð þær. Það var einn
góðan veðurdag í vor að móðirin hvarf úr húsinu á-
samt baminu og skildi eftir allt sitt hafurtask. Það
fundust eftir hana í geymslunni þrjátíu og átta
tómir smyrslabaukar. Annað eins hefi ég aldrei
heyrt. Hún fékk heimsóknir síðustu vikumar og
nú haldið þér víst að hún sé gengin í klaustur,
Frænka húsvarðarins segist hafa mætt henni í
skrautvagni í Breiðstræti. — Sagði ég ekki alltaf
að þessi manneskja mundi fara í hundana áður en
lyki.
— Það er ekki útséð um það enn. Enginn veit
sína ævina fyrr en öll er. Eg vil ráða yður til að
tala ekki ofmikið við húsvörðinn. Eg mætti frú
Coccoz einu sinni í stiganum með bamið, og mér
sýndist það vera vel hirt. Það verðum við þó að
telja lienni til málsbóta."
„Já satt er það herra að hún lætur krakkann
ekkert vanta. Hún færir hann í hrein föt á liverjum
degi sem guð gefur yfir, og syngur við hann frá
morgni til kvölds, en hann hlær við.
— Theresía! Þekkið þér málsháttinn: Ekki þrífst
ókysst barn?
8. júlí 1852.
Þegar ég vissi að til stóð að gera við grafhvelf-
ingu kirkju Heilagrar meyjar í Saint-Germain-des
Prés, fór ég þangað í þeirri von að finna gra Jetur
sem komið hefði upp við gröftinn. Mér skjátlað-
ist ekki. Húsameistarinn sýndi mér stein sem hann
hafði látið reisa upp við vegginn. — Eg
lagðist á hnén, til þess að lesa letrið á steininum og
las i hálfum hljóðum í rökkri þessarar ævagömlu
grafhvelfingar þessi orð sem komu hjarta mínu til
að slá hraðar.
Hér hvílir Jean Toutmouille, munkur við kirkju
þessa sem lét setja í silfurskrín bein dýrlingaima
sankti Vincents og sankti Amants. Hann var göfug-
ur maður og hugprúður. Biðjið fyrir sál hans.
Eg þurrkaði varlega með vasaklútnum rykið af
þessum legsteini og mig langaði til að kyssa hann.
Það er hann. Það er Jean Toulmouille! hrópaði
ég upp yfir mig, og orðin bárust aftur að éyr-
um mér ofan úr hvelfingunni, í slitrum, líkt og þau
hefðu- brotnað. En þegar ég sá svipinn á andliti
hins alvörugefna og þögula varðmanns sem kom í
áttina til min, blygðaðist ég mín fyrir að hafa
iátið í ljós þessa hrifningu, og flýði burtu gegnum
skvettur af vígðu vatni frá tveimur lcirkjurottum
og mynduðu þær kross á brjóstinu á mér.
— Hvort þetta var ekki hann Jean Toutmouille;
wmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmstmmmmmfmm
D A V I Ð
enginn efi á því. Þetta var þýðandi Gullnu helgisagn
arinnar, höfundur ævisagna dýrlinganna Gemain’s
Vincents. Ferréoís, Droctovée, og hann var í lifandi
lífi munkur Saint Germain-des-Prés, ein og ég hafði
haldið. Og hvílíkur munkur, góður og frjálslyndur!
Það verður að gera skrín, úr silfri tit að: geyma í
þessi dýrmætu bein, svo að þeim geti ekkert grand-
að. En mun ég nokkru sinni fá að þekkja verk hans
eða mun þessi nýja Uppgötvun aðeins verða til
þess að auka á löngun mína til að sjá þau?
20. ágúst 1859.
,,Eg er sá sem gef hverjum manni hinar góðu
stundir og einnig hinar erfiðu: hinum góða gef ég
gleði og hinum illa hrellingu; enginn fær stöðvað
flug mitt. Lastið mig ekki þó að ég svifi flughratt
yfir árunum." Hver talar svona? Það er öldungur
sem ég þekki fullvel, það er Tíminn.
Þegar Shakespeare hafði lokið við þriðja þátt af
Vetrarævintýri, lét hann líða langan tíma milli þátta
svo að Perdíta litla mætti verða fullvaxta. Og við
upphaf næsta þáttar lætur hann GamJa manninn
með ljáinn birtast, til þess að minna áhorfendur á
hina mörgu löngu daga sem íþyngt hafa hinum
aldna afbrýðisama Leontes.
Hér hefi ég sett margra ára bil milli þátta í frá-
sögu minni, og ég fer að dæmi skáldsins, læt tím-
ann flytja formálsorð fyrir þessum þætti með til-
liti til þeirra ára sem féllu úr því að mörg ár hafa
liðið, án þess að nokkuð hafi verið skrifað í þessa
bók, en því miður hefi ég ekkert að segja af neinni
Perdítu „sem vaxið hefur í náð.“ Æskan og fegurð-
in eru venjulega tryggir förunautar skáldanna. Þess
ar hugþekku verur heimsækja sjaldan okkur hina,
en þó flesta einu sinni á ævinni. Þær tolla ekki lengi
hjá okkur. Ef framliðinn skuggi einhverrar Perdítu
tæki upp á þvi ólíklega athæfi að koma i heimsókn
í heila minn mundi hún reka sig óþyrmilega á undin
horn gamals bókfells. Gott eiga skáldin! Ekki
hræða hærur þeirra hina hviklátu svipi Helenu,
Fransisku, Júlíu eða Dóróþeu. En nefið á Sylvestre
Bonnard eitt hefði nægt til að hrekja á flótta allan
þennan hóp frægra ástmeyja frá liðnum öldum.
Og samt kunni ég að skynja fegurðina. Samt
varð ég var hennar. Samt hef ég kunnað að skynja
fegurðina, samt hef ég fundið til hins óskiljanlega
yndis sem náttúran blæs. i brjóst hverri skyni-
gæddri veru, og lífi gæddur leir hefur einu sinni
vakið mér samskonar hroll sem skáldunum.
En ég hefi livorki kunnað að elska né syngja. í
hugskoti mínu. þar sem ekki verður þverfótað fyrir
gömlum skræðum og gömlu letri, fiiin ég líkt og
gleymda mynd í glugga uppi i geymslu, bjart and-
lit sem hefur myrtugræn augu. Bonnard minn. Þér
eruð gamalt flón. Eg ræð yður til að fara að lesa
bókaskrá, sem bókasafn í Flórenz er nýbúið að
senda yður. Þetta er handritaskrá og þar er lýsing
á nokkrum merkilegum handrítum sem hafa varð-
veitz í eigu einhverra sérvitringa á ítalíu og' á Sikil-