Þjóðviljinn - 07.12.1947, Page 3

Sunnudagur 6. desember 1947.
í» JÓÐVIL JINN
Heimsókn minninganna
Thonisens og varðandi
hann. 1838—1858.
FinnuL' Sigmundsson bjó
. til prentunar; . Hiaðbúð.
Rvk. 1947.
SOMJil GULLSMiÐSINS Á
BESSASTÖIiUM
Sonur gullsmiðsins á | Skýringargreinar, sem Finn
Ressastöðum. Bréf Gríms ur Sigmundsson hefur sett á
undan og eftir- hverju bréfi,
eru hjálp við lesturinn og
smekklega gerðar. Bréfasöfn
eru dauðar bókmenntir öllum
almenningi, nema skýringar
fylgi. Hér hafa hin yfirlæt-
islausu innskot F. S. náð til-
gangi sínum svo vel, að til
fyrironyndar má verða við út-
gáfu bréfasafna framvegis.
Björn Sigfússon.
Húsfreyjan á Bessastöðum,
sem út kom í fyrra hjá Hlað-
búð, náði skjótum vinsæid-
um og seldist upp, áður varði.
Þessi bók er einskonar fram
hald og hefur sömu kosti til
að bera. Bréf Ingibjargar hús
freyju voru miklu fleiri en
þá væru fram komin, og á
hún allmöi'g bréf enn í þessu
bindi, skrifuð Grími skáldi
Thomsen, syni hennar. Mjög
margt er þarna annarra Jlcyld
mennabréfa, er íurðulegt, hve
laus þau eru við að vera leið-
inleg. Þetta hefur yfirleitt
ekki verið ómerkilegt fólk,-
Talsvert er einnig af bréfa-
sk-iptum Gríms við samherja
hans í Kaupmannahöfn, og
vefst þar inn nokkuð úr ævi-
sögum þjóðkunnra manna.
Meginþráðurinn, sem úr
bókinni er hægt að lesa, er
ævisaga Gríms um 20 ára
bil. Framan af virðist hann
eyðsluseggur, sem svíkst um
við nám eða hleypur frá einni
námsgrein til annarrar. Hann
fær mikið fé frá Þorgrími
gullsmið, föður sínum, og
Finnur Magnússon prófessor
er honum hjálparhella, því
hann hefur aldrei lært að
komast af með lítið. Stórhug-
ur hans og líísþorsti skálds-
ins í honum hafa hindrað,
að hann lærði það, og til þess
er Þorgrímur, faðir hans,
lézt, 1849, var alltaf von um
að geta herjað út fé frá hon-
um til að borga skuldirnar.
Góð sendiritarastaða, sem
Grímur var þá búinn að fá,
nægði ekki með tekjur til
þarfanna. En eftir það verður
minna um peningamálin í
bréfunum.
Bréfin tvö frá Magdalene
Thoresen, barnsmóður Gríms,
eru stórmerkileg fyrir ljósið,
sem þau bregða yfir gelgju-
skeið hans og hinn þrótt-
mikla persónuleik hennar.
Skaði er að fá ekki meiri
gögn um ástarævintýri þeirra
en þá fullyrðing, sem hún
varpar framan í hann til
svars við móðguninni (For-
meentlig) í bréfi frá honum
Hún segir: „Þér (Grímur).
hafið aldrei boriðást til mín,
það var -allt eingöngu frá
minni hlið hinn skamma
tima, sem kynning okkar
hélztó'.
Animó !if f
Steingrímur Matthíasson:
Annaö líf í þessu lífi.
Öelgafell. 114 bls.
A þeim aldri, er flestir ger
ast ellimæddir og kjósa
helzt að eiga náðugt ævi-
kvöld meðal niðja sinna, þá
stekkur þessi karl úr landi
og byrjar nýjan starfsferil
hjá framandi þjóð, „annað líf
í þessu lífi“. Sá hefur va.ia
sett fyrir sig smámuni, með-
an hann var um tvitugt.
í þessum þáttmn, sem eru
kannski helzti sundurlausiv
til að vera bók, lýsir Stein-
grímur því, sem fyrir hann
hefur borið- á undanförnum-
árum. Það, sem gefur þáttu.n-
um gildi fyrst og' fremst, er
hið lausbeizlaða fjör og smit
andi húrhor sögumanns.
Hvar, sem leið hans liggur
um þennan táradal, verður
ferðin honum sætasta lysti-
reisa. Flestir menn enr svo
gerðir, að beir eru varla með
hýrri iiá, ef lífsstarf sjálfra
þein'a ber á góma. En bessi
sjötugi skurðlæknir segir í
tilefni af skiptum sínum við
karlana á Fjóni: ,.Svo olse'g-
ir verða þoir, að ef þeir loks
ins veikjast, ætlar dauðinn
aldrei að vinna á þeim, svo
að seinast þarf læknishjalpar
við með uppskurði“. Þetta er
ungs manns gaman, hver sem
aldur höfundar er að ár-
tali.
Mikið má vera, ef hin
skemmtilega eftirtektargáfa
Steingríms og fjörug heila-
starfsemi yfirleitt hefði ekki
dugað honum til álitlegra af-
reka á bókmenntasviðinu-
Svo mikið er víst, að hann
hefur fengið líísmagnið svo
ríflega úti látið, að hann er
á áttræðisaidri meir en jafn-
oki , .miðlunga-. þrít ugrat ‘ í list
inni að iifá.
H.J.J.
§akamála-
sögnr
Rit Jónasar Jónassonar
frá Hrafnagili I.
SAKAMÁLASÖG UR
Utg.: Jónas og' Halldór
■Rafnar. 170 bls.
Kver þetta hefur að geyma
þrjár af sögum séra Jónasar:
Randíði í Hvassafelli, Magn-
úsar þátt og Guðrúnar og
Kálfagerðisbræður. Hafa þær
allar verið prentaðar áður og
flestir, sem bækur lesa, kann-
ast við þær. Allar fjalla þær
um sögulega atburði úr Eyja-
firði, styðjast við munnmæli,
prentaðar heimildir, en margt
þó skáldskapur. Séra Jónasi
var gjamt að lýsa skuggahlið
urn mannlífsins, greip á kýl-
unum og það oft eftirminni-
lega. Þessar sögur eru engar
skemmtisögur, en bera þess
merki, að höfundurinn hefur
gert sér far um að kynnast
aldarfari þei'rra tíma sem þær
'gerast á-
Hefti þetta er hugsað sem
uppliaf að heildarútgáfu á
sögum séra Jónasar, og fyrir
þvu kemur það manni dálítið
einkennilega fyrir sjónir, að
hér skuli enginn formáli
fylgja eða yfirleitt nokkur
skapaður hlutur, hvorki um
sögurnar né höfund þeirra
eða hver sjái um útgáfuna.
Séra Jónas á vissulega betra
skilið en að verk hans séu
gefin út eins og Kapitóla eða
Valdimar munkur. En von-
andi verður bætt úr þessu
með rækilegum eftirmála í
síðasta heftinu. Annars virð-
ast þessir útgefendur hafa
ímugust á formálum, a. m. k.
ef þeir eru góðir, sbr. með-
ferð þeirra á annarri útgáíu
íslenzkra þjóðhátta, en það
mál skal ekki rifjað frekar
upp hér.
Heftið er fag'urt að ytra
útliti prentað á góðan pappír
og eílaust mörgum kærkom-
ið.
Hreinn.
Ingebong Sigurjónsson:
Helmsókn minninganna.
Anna Guðmundsdóttir
iþýddi. Helgaíell. 99 bls.
Ingeborg Sigurjónsson er
áreiðanlega engin hversdags-
manneskja, enda eru hinir
ýmsu æviþættir hennar harla
sundurleitir, fyrst uppeldið
á hinu píetistiska bernsku-
Sigurjónsson. Sá 'kafli vekur
að vonum mesta athygli ís-
lenzkra lesenda.
Tveir úr hópi beztu rithöf-
unda okkar, Sigurður Nordal
og Gunnar Gunnarsson, er
báðir voru nákunnugir Jó-
hanni, hafa lýst honum í riti.
Endurminningar Ingeborgar
gera ekki annað en fylla þá
heimili hennar, þvínæst jmynd hans, sem þar er dreg-
margra ára farmennska um | ín. breyta henni ekki í neinu.
heims'höfin og loks sambúðin j sem máli skiptir.
/ið íslenzka skáldið Jóhann
Sylvaiaos II ey-
Svar við spurningu í sltákdálkn
um.
Hvítur hindrar mátið með 33.
Hdð (ebxdö. 34. Kxd3). Svart-
ur getur þá unnið peð með
Hxd5 34. cxd5 Hxd5 og stendur
betur, en hvítur hefur mikla
möguleika til jafnteflis.
John Gabworthy: Sylvan-
us Heythorp. — 142 bls.
Listamannaþing II. V.
Bogi Ólafsson þýddi.
Eins og flestar sögur Gals-
worthys gerist þessi saga á,
hinu svonefnda Viktoríutíma
bili. Hún er lýsing á lífi nokk
urra smáborgara, og aðal-
söguhetjan er Sylvanus Hey-
thorp, þróttmikill og f jörugur
karl, sem ennþá hefur smekk
fyrir lystisemdir þessa heims.
Aliugamál og barátta sögu-
persónanna er ef til vill
fremur smásmuguleg og hé-
gómleg, en einhver veginn
fær .maður þó samúð með
þessu fólki. Á þessum tíma
var aðalhugsjón miðstéttar-
mannsins að skrapa saman
það ríflega peningafúlgu. að
ihann sjálfur og erfingjar
hans gætu lifað á rentunum.
Að því búnu var hægt að setj
ast í helgan stein eða deyja
rólegur, líkt og enginn hlutur
gæti raskað öryggi hinna
kæru eftirlátnu ástvina. Ef
.til vill vegna þessarar fi'ómu
lífsskoðunar verða fjárafla-
menn þessa tímabils geðþekk
ari en auðkýfingar vorra
daga, sem haldnir eru af
blindri söfnunarástríðu..
Frásögnin logar af hlýrri
■góðlátlegri fyndni og þrátt
fyrir smávegis fjarglettur, er1
blær notaleika og öryggis yf-
ir öllu umhverfinu. Þetta er
indæll lestur innanum allan
þann reyfarahroða og leið-
indaáróður, sem dembt er yf-
ir mann úr öllum áttum-
Þessi bókaflokkur er hinn
smekklegasti að ytra útliti,
en því miður er fjöldi af
meinlegum prentvillum í bók
inni.
Það væri gaman, ef maður
mætti eiga von á einhverju
af stærri verkum þessa enska
borgarahöfundar í jafngóðri
þýðingu á íslenzku,
I. P.
og bœkurnar fást í
Itókabúð
MÁLS IHi MENATNGAH
. Jafn ríkar o^..yaranlegar til
finningar og þær, serh, mótað
hafa samiít' Ingebörgar, og.
skálds' hennarj hljóta að' Vera
fágætar á 20. öld.
. Eg býst ekki við, að neinn
sá. sem kynnast vill eðli og
örlögum þessa sérkennilega
og glæsilega skáldmanns,
gangi fram hjá þessari bók.
Þýðingin virðist gerð af
mikilli alúð. H.J.J.
Sjóferð swðiiF
iiiii EMIaiids-
eyjar
Rockwell Kent: Sjóferö
suður um Eldlandseyjar.
Björgúlfur Ólafsson þýddi.
H.f. Leiftur. 198 bls.
Bandaríkjamaðurinn Rock-
well Kent, ferðalangur, mál-
ari, rithöfundur, smiður og
bóndi lýsir hér glæfraför,
sem hann fór við annan
mann suður á heimsenda.
■Eldland — Tierra del
Fuego — eyðilegt, hrjóstrugt
og hrikafagurt, er ákjósanleg
ur vettvangur fyrir þá menn,
sem leiðist „eldvelli og inni
að sitja“, en sækjast því meir
eftir, að óvænta hluti drífi á
dagana. Þeir fóru heldur ekki
varhluta af sliku, Rockwell
og félagi hans- Sagan um
þessi ævintýr er skemmtilega
sögð, og er býsna gaman að
kynnast iliþýði þvi og trant-
aralýð af ýmsum litum, sem
varð á vegi þeirra, þeim mun
verri, sem nær dró Horn-
höfða.
Eg held bókín sé góð fyrir
skynuga unglinga, þó að frá-
sagnirnar af atferli hinna
kristnu trúboða á Eldlandi
séu ekki alveg grómlausar.
Ferðasagan er öll ski'eytt
teikmingum eftir höfundinn
og er f jarri mér að dæma um
listgildi þeirra.
Það er skrítið, að íslenzkir
ferðalangar skuli ekki framar
skrifa reisubækur, en þeirrar
tegundar eru sum skemmti-
legustu rit, sem skrifuð hafa
verið á íslenzku, svo sem
ferðasögur Jóns Indíafara,
Árna frá Geitastekk, Ólafs
Egilssonar, Eiríks frá Brún-
um og Sveinbjamar Egils-
sonar. Okkur er að öðru
jöfnu betur skemmt við frá-
sagnir manna, sem hafa horft •
íslendingsaugum á undur
veralúarinnar.
H.JJ.