Þjóðviljinn - 10.06.1948, Side 5

Fimmtudagnr 10. júní 1948.
ÞJOÐVIL J 1 N N
Hermann Jónasson fleftir ofan af gjaldeyrisflótt-
anum sem
mar vf ir
Á árshátíð samvinnumamna í Hornafirði shýrir formaður
Fram&ohnarflohhsins svo frá9 að fundnar séu 130 mfllj—
ónir hr. í földum y$aldeyrisinnstmðum í Handaríhjunum
Sunnudaginn 30. maí s.l. var
haldin árshátíð samvinnumanna
í Austur-Skaftafellssýslu. Var
húu haidin að Ilöfn. í Homafirði
og saman komiö mikið fjöl-
menni úr öllum hreppum sýsl-
unnar. Tveh' gestir úr Reykja-
vík voru mættir á hátíðinni,
Vigfús Sigurgeirsson ljósmjmd
ari, er sýndi kvikmyndir og Her
mami Jónasson alþm., er flutti
erindi og ræddi um ástandið í
íslenzkum verzlunarmálum,
fjárflóttann úr landi, faldar
gjaldeyrisinnstæður íslenzkra
innfhljenda erlendis o. fl. Með
því að þessi ræða formanns
Framsóknarflokksms var ólík
mjög, því sem annars hej'rist
úr herbúðum stjórnarflokk-
anna, er verf að geta hennar
nánar.
Ræðumaðut* hóf mál sitt með
því að minnast á baráttu Skúla
Magnússonar við einokunar-
kaupmennina dönsku, auðvald
þeirra tíma er miskunnarlaust
féfletti íslenzku þjóðina og
byggði upp Kaupmannahöfn
fyrir gróðami af íslenzku verzl-
uninni. Minnti á baráttu fyrstu
forustumanna samvinnustefn-
unnar við hinar erlendu sel-
stöðuverzlanir, og ræddi siðan
um íslenzku heildsalastéttina,
sem safnað befði stórfé í föld-
um gjaldeyrisinnstæðum eriend
is og sæti enn að mestum hluta
þess innfluinings, er mestan
verzlunargroða gæfi, þrátt fyr-
ir það atriði í gildandi málefna-
samningi núverandi ríkisstjórn
ar, að þeir yrðu látnir sitja fyr-
ir innflutningi er sannað gætu
að- þeir flyttu inn ódýrastar
vörur. Minnti ræðumaður í því
sambandi á faktúruna í tunn-
unni er sýndi, að á einni vöru-
sendingu, er kostaði í innkaup-
um í Bandaríkjunum 140.000
kr. átti að taka 100.000 kr.
með ólöglegri áiagningu erlend-
is úr vasa íslenzkra kaupenda,
og fcla sömu upphæð í erlend-
um gjfhioyri vcstan Atlanz-
hafsins.
Nú undanfarn-x mánuði hefðu
eigendur * þessa gjaldeyris
verið að þyrpast út úr ‘landmu
undir þvi yfirskyni, að þeir
væru að finna kunningja, sem
þeir ætluðu að dvelja hjá og
íengju því aðeins smáupphæð-
ir í gjaldeyri til ferðanna, er
aðeins nægðu ti' að komast yf-
ir hafið.
Má segja að upplýsingar þær,
er ræðumaður flutti Austur-
Skaftfellingum við þetta tæki-
færi væru i aðalalriðum þessar:
1. í Bandaríkjunum cru
íundnar 130 millj. kr. í erlend-
um gjaldeyri, er þar hefur yer-
hjálmur Þór og Björn Ólafsson
sömdu á tlmum utanþingsstjom
aránnar var opnuð sú smuga
fyrir innflytjendur til að skilja
umboðslaun eftir erlendis, að
ekkert tímatakmark er ákveðið
um það hve nær þau skuli flutt
heim. Heildsalamálin sem hóf-
ust í ársbyrjim 1944 brugðu
nokkru Ijósi yfir þessi f jársvik.
Þær upplýsingar sem H. J. gaf
í fyrmefndri. ræðu verða ekki
skildar öðru vísi en svo, að
stjómarvöld landsins viti nm
eigendur áðurnefndra 130 millj.
En þegar í byrjun þessa árs
flutti Þjóðviljinn fregnir um að
talið væri eftir öruggum heim-
ildum að 49^% millj. dollara
(ca. 320 millj. kr.) væi'u faldar
erl. á þennan hátt, (sem rik-
isstjórninni væri kxmnugt um).
Þá byrjuðu þegar hinar áðxxr-
nefndxx utanfarir heildsalaliðs-
ins. Nxx er upplýst urn 130 millj.
Og hver er það barn, að ímynda
sér, að allt sé fundið?
Fölsnöu „fakíúr-
ið falirm.
2. Gjaldeyrir þessi er fenginn
með ólögíegri áíagningu ís-
lcnzlaa iimflytjenda (smbr.
faltíúrtma £ tunnunni).
3. Eigendurnir íá tækitæri til
að fara utan til að ganga frá
ntálum sínum betur, með því
að þeim er veittur bæði tírni og
gjaldeyrir til utanferðar.
4. Hagsmunir samvinnufélag-
anna og yfirleitt neytendanna
£ Iandinu era fyrir borð bornir
í skiptingu innflutningsins til
þcss að þessi verzlunarstétt
geti grætt meira, og þess vegna
fást elxki samþykktar þær til-
lögur, sem fnun hafa Uomið urn
a& neytendur skili skömnitunar
seðlum sínum til þeirra, verzl-
ana, sem þeir vilja skipta við,
og innflutningsleyfi veitt í sanx-
ræmi við það.
5. Það auðvald, sem stend-
ur vörð um þessa hags-
muui er nákvæmlega sama
eðlis og berst fyrir samskouar
hagsmunum og það auðvald sem
birtist í gerfi einokunai'kaup-
mannanna dönsku, og gömlu
erlendu selstöðuverzlananna,
þótt hin ytri forrn hafi breyzt
í samræmi við breytta tínxa,
6. Islenzkur alnxenningur á
að byggja npp atvinnulíf sitt
með félagssamtökum, en ekki
treysta 4 emkaframtakið eða
athafnamennina svokölluðu, því
þeir reka atvinnutækin aðeins
til að græða á þeim. Ef þeir sjá
að gróðamöguleikamir eru
þrotnir flrfja þeir burtu og
fóildð situr eftir atvinnulaust.
Allt er þetta rétt. En þessar
staðreyndir, sem ræðximaðxir
benti áheyrendxim sínum á við
þetta tækifæri gefa ástæðu til
víðtækari ályktana.
Fjárflótimn földu
gjalíIcyrisiimsJæÖ-
umar
Það ástand, sem nefnt hefxir
verið fjárflótti úr Iandj er jafn-
j an talið gleggsta dæmi um spill-
I ingu í fjármálalífi viðkomandi i hinar
j þjóðar. Það or þegar peninga- j strax þegar Þjóðviljinn
bankabók og leggja imi í lokuð
bankahólf, sem tekið er á leigu.
Það er hægt að leggja fé í fyr-
irtæki, eða einfaldlega íá aðra
menn þar í landi til að leppa
eignirnar fyrir sig.
Með því að taka ekki í taxim-
ana strax er ríkisstjómin að
gefa þessxim aðilum tækifæri til
að draga féð að fullu út úr ís-
lenzku atx’innxdífi. Hvað er gcrt
til að finna það sem ófundið er
og hvað verður finnanlegt af
þeim 130 millj. sem fundnar
eru þegar loks vei'ður gefin
sxmdurliðuð skýrsla um þetta
mál, ef það verður þá nokkxirn
tíma. Hér er nefnilega ekki að
ræða um fyrsta dæmið af þessu
tagi. Dæmið mn eignakönnun-
ina gefur auga leið um það
hvert er stefnt. I byrjxrn febr.
1947 var gefin yfirlýsing um að
eignakönnun yrði framkvæmd.
1 maí voru samþykkt lög um
hana. í ágúst var skipuð nefnd
til framkvæmda, xim áramót
var framkvæmdin hafin.
urnar
Eins og áður er sagt, brugðu
málaferli þau, er hófust í árs
byrjxm 1945 nokkru Ijósi yfir
þá aðferð er notuð hefur verið
til þess að afla þessa fjár. Þá
vitnaðist það, að ýms innflutn-
ingsfyi'irtæki höfðu talið vör-
una dýrari i innkaupi en raun-
verulega var, lögðu ]>ar ólögleg
an skatt á innlenda kaupendur.
Fengu síðan hina löglegu álagn
uxgxx hækkaða, þar sem lxún var
ákveðin í hlutfalli við innkaxips
verð. Þótt faktúran í tunnunni,
sem sýndi að 100 þxis. kr. átti
að gra*ða ólöglegá á vöruslatta
sem kostaði 140 þús. kr., þá erj
vitað mál að þar er aðeins eitt
dæmi af fjölmörgum, og engar
líkur til að ixún sé lakasta dæm-
ið.
Utaníarimar
Eins og fyrr er sagt hófust1
áðurnefndu utanfarir j
A &ð taka dollaralán
Síðari hluta ársins 1947 hófu
núverandi stjórnarvöld mikinn
harmasöng - út af gjaldeyris-
skorti. Síðan hefxir tæpast ver-
ið á honxxm linnt og á sama
tíma, sem áðurnefndar upplýs-
inar sjá dagsins ljós, tilkynnir
ríkisstjóm íslands, að hxin hafi
látið sendilierra íslands í W;xs-
hington undii’rita skilyrði um
Marshallaðstoð, og forxxgtu-
menn íslenzkxi stjórnarflokk-
anna keppast við að sannfæra
þjóðina um að slíkt sé óhjá-
kvæmilegt vegna þess að okkurl
vanti dollara til kaupa á naxið-j
synjavörxim.
Á sama tíma sem íslenzkumj
mönnxim er hjálpað til að koma
undan milljónatugum eða
hundruðum í erlendunx gja.ld-
eyri, á að binda þjóðina á
-skxxldaklafa við Bandaríkin. I
hverra þjónxxstu eru þeir /ald-
hafar, sem þaiinig fara að ráði
sínu ?
sem yfir þessu heldur vemdar»
hendi, og hefur meira að segja
la.gt til tvo ráðherra í hana. Og
við nánari umhugsun um þessi
mál rifjast upp sú staðreynd,
að annar af þessum ráðherrum.
Eysteinn Jónsson er einnig for-
maður stjórnar Sambands is*
Ienzkra samvinnufélaga, m. ö.
o. toppurinn á höfði samvinnu-
hreyfingarinnar. En það bend-
ir þá einnig á aðra staðreynd
sem sé þá, að samvinnuhreyí-
ingin á Islandi berst á því herr-
ans ári 1948 fyrir lífi sínu,
Ekki aðeins x ið heildsalavaldið,
lieldur einnig við sinn eigin íor-
niiiim í ríkisstjói'it svæsnastft
aftui iiAdsiiLS á islanui. Er Iiægt
að hugsa sér ömuriegra hlut-
skipti þeirrar alþýðuhreyfing>u.
sem vann sína fyrstu og glæsi-
legustu sigra undir* merkjum
Jakobs Hálfdánarsonar, Bene-
dikts á Auðnum, o. fl. slíkra
manna í baráttxumi við hið er-
lenda verzlunaraxxðvald 19. ald*
ar.
. I
Hagsmuitabaiáfta
auðvaldsins ávalf i
sama c-ðlis 1
Þótt hin ytri form baráttunn
ar brejtist í samræmi við
breytta tíma eru hagsmunir
þeir, er auðvaldið berst fyrir
ávalt hinir sömu. Þannig álvkt-
un dró H. J. af áður nefndum
staðreyndum. En þetta er ciix-
mitt einn aðalþáttur i fræði-
kenningxun sósíalismans,
Sósíalistar hafa þrásinnig
bent á þá staðreynd, að auð-
valdið er alþjóðlegt og nægir
að benda á hinar alþekktu
hringasamsteypur þvi til sönn-
unar. En þegar sjálfur formað-
ur Framsóknarflokksins lýsir
því yfir í opinberri ræðu, að
hagsmxmir þeir, sem islenzka
heildsalastéttin berzt fyrir séu
nákvæmlega sama eðlis og'
Frarnhaid á 7. síðu.
mennirnir taka ao draga fé sitt
út úr atvinnu- og viðslxiptalífi
sinnar eigin þjóðar, og leggja
það inn hjá annarri þjóð. Hvert
mannsbarn í landinu, sem nokk-
gefið þær upplýsingar er blao-
ið lxai'ði fengið. Stjórnin reyndi
að þvo hendur sínár með því að
gefa yfirlýsingu um að hún
liefði enga sundúrliðaða skýrslu
xxð hefur fylgzt með opinberum fengið frá Bandaríkjastjórn xim
málum veit að þetta hefur ver-
ið gcrt í stórum stíl hér öll
stríðsárin og án efa lengur.
1 gegn um innflutningsverzl-
unina hefur ]'etta gerzt. Verzl-
unarfyrirkomulagið sjálft opn-
ar leiðir til þessarar starfsemi,
og í reglugcrð þeirri er Vil-
slíkar innstæður.
Nú er ekki annað sjáanlegt
en að sundurliðuð skýrsla liggi
fyrir a. m. k. um nokkurn hluta.
En utanferðirnar halda áfram,
ekki til að eyða þessu fé held-
ur til að fela betur. Það er t, d.
hægt að taka penipga út úr
Samvimiufciögin
•bciít óirétti
Austurbæ jarbíó:
Föðurhefnd
(Angel and the Badman) '
Væmin kúrekamynd frá upp*
hafi til enda. Hirm „bezti og
hugrakkasti maður“ er á flótta,
Mikið særðum er honum hjarg-
að undan óviniraum og á lcvek"
araheimili annast um hann lag-
leg pía, dóttir hjóna. Ást vi5-
fyrstu sýií. Nokkrir kossar inn-
an um kjúklinga og beljur.
Síðan slær útí fyrir hlessuðum
manninum. Hann fer á knæpuv,
j lendir í slags'málum og flangs-
Hagsmunir samvinnuhreyf-; ar utan í glcðikonur. Á ör-
ingarinnar eru fyrir borð bornxr j lagastundu frammi fyrir hinum
vegna hagsmuna heildsalanna. \ versta óvini fær kvekarapían
Ekki er þörf að rifja upp þærj „kempuna“ til þess að fá sér
deilur er um það hafa staðið. ; byssuna (ástin sigrar) og svo
En ekki er hægt að ganga í endar myndin á því að lögreglu*
frarn hjá því að sá flokkur sem stjórinn drepur tvo mcnn.
í senn.telur sig forsvara bænda Þeir sem fara vel með frítímA
stéttarinnar og samvinnufélags sinn, sjá ekki svona kviV.myndir,
skaparins styður þá ríkisstjórn Benedikt, j