Þjóðviljinn - 10.12.1948, Qupperneq 3

3
Föstudagur 10 desember 1948
ÞJÓÐVI L"JT N N
Afleiéfitg Marsltalláæíliiitssrimiars
Þýzk-baíidarísk yíirdrotínum yíir Vestur-Evrópu
MESTA ÓGNUN, sem nú steðj
ar að heimsfriðnum, er til-
raun Bandaríkjamanna tii
að endurreisa auðvaldssinn-
að Vestúr-Þýzkaland sem
árásarstöð gegn hinum sós-
íalistíska hiuta heimsins.
Það er verið að reyna að
endurtaka þann óhappaferil,
sem hófst 1818 og leiddi tii
heimsstyrjaldarinnar síðari
1939. Eftir fyrri lieims-
styrjöldina eins og þá síðari
átti Þýzkaland að vera brim
•brjótur gegn alþýðubylting-
unni i Evrópu. Sigurvegar-
arnir 1918 létu undir höfuð
leggjast að kysa upp þýzka
herferingjaráðið, vegna þess
að þeir töldu það ómetan-
legan bandamann í barátt-
unni gegn bolsévismanum.
Afleiðingin varð, að þýzku
herforingjarnir gátu haldið
beint heim af vígvöllunum
til að leggja á ráðin um
hefndarstyrjöldina, sem átti
eftir að leggja Evrópu frá
Bretagne til Kákasus undir
prússneskan járnhæl. Nú er
sama sagan að endurtaka
sig. Halder og Guderian,
tveir herforingjar Hitlers og
uppvísir stríðsglæpamenn, fá
vernd Bandarikjamanna, sem
neita að framselja þá ríkis-
stjórnum landanna, þar sem
þeir frömdu glæpi sína.
Guderian vinnur nú að því
að fullkomna njósnaralcerfi
iBanda.ríkjamanna í Auatur-
Evrópu og Halder undirbýr
stofnun þýzks. hers á banda-
ríska hernámssvæðinu.
EN ÞÓTT þýzka herforingja-
rácið væri mikilvægt fyrir
stríðsrekstur Hitlers hefði
það litlu getað komið til leið,
ar, ef ekki hefði staðið að
baki því öflugasta iðnaðar-
kerfi Vestur-Evrópu. Það
iðnaðarkerfi var byggt upp
með bandarískum lánum á'
timabilinu milli heimsstyrj-
aldanna. Sumner Wells, að-
stoðarutanríkisráðherra
Bandaríkjanna á stjórnarár-
um Roosevelts segir i grein
í tímaritinu Atlantic Mont-
hly í nóvember 1947: „Með-
an [Bandaríkjastjórn] neit-
aði opinberlega að styðja
kröfur Bandamanna um að
- Þýzkaland gafi greitt og
yrði að greiða þær stríðs-
skaðabætur, sem þeim bar
að fá, lagði hún biessun sína
yfir stórlán bandarískra
einkafyrirtækja til Þýzka-
lands, enda þótt ríkisstjórn
okkar vissi að þessi f jár-
framlög voru ekki notuð 1 il
að auka framieiðslu til frið-
arþarfa tii greiðslu á stríðs-
skaðabótum heldur þvert á
máti t;l verksmiðjubygginga
og opinberra framkvremde
sem hasgt var að nr' a til að
bna þýzba ríkið út í nýja
árásarstyrjöld.“ Þessi banda
ríska aðstoð við endurvíg-
búnað Þýzkalande var þátt-
ur í árásarundirbúningi
heimsauðváldsins gegn Sovéi
ríkjunum. Sícan var Hitler
efldur ti! valda af þýzku og
erlendu auðvadi. Lánveiting
um Bandaríkjamanna ti'
Þýzkalands var haldið áfram
cftir valdatöku hans, sér-
stakalega var Chase-bank
inn, hluti af Rockefeller-
hringnum, örlátur við r.az-
ista. Síðan fékk svo öil Ev-
rópa að súpa seyðið af glæp
samlegri aðstoð engilsax-
neska auðvaldsinr, við árás-
arundirbúning Hitlers.
ÁÆTLUN, KENND við Banda-
ríkjamanninn Dawes lagði
grundvöllinn að endur-
reisn þýzks hernaðarmáttar
eftir heimsstyrjöldina fyrri.
Nú vinnur Marshalláætlun-
in sama ver'k. í brezka sósí-
aidemókraíablaðinu „New
Statesman and Nation“ birt-j
ist s.I. laugardag ritstjórn-j
argrein um stzfnu Banda- •
ríkjamanna í Þýzkalandi.
Þettá blað hefur eindregið
fylgt að málum Marrhallá-
ætluninni, Vesturblökkinni
og fvrirætlununum um Norð
ur-At’anzhafsblökk. En nú
er ritstjórn þess farin að
skelfast afleiðingar þeirrar
stcfnu, sem hún sjálf heíur
stutt. Blaðið bendir á þá
kröfu Bandaríkjamanna, að
brottflutningi verksmiðja
frá Þýzkalandi upp í stríðs-
skaðabætur verði hætt og á-
kvörðun brezk-bandarisku
hcmámsstjórnarinnar, að fá
Þjóðver jum í hendur yfir-'
sí jórn þungaiðnaðarins í
Ruhr og segir síðan: „Þýzka j
land er orðið hornsteinn'
Marshalláætlunarinnar og i
eftirlætisbarn stjórnenda
hennar, og þeim ligg’dr
þungt á hjarta að bjarga
þýzka auðvaldsskipulaginu.“
„ENGAR GILDAR mótbárur
er hægt að bera fram gegn
fullri endurreisn Þýzkalands',
þegar svo er komið, að
Bandamenn, geta verið ör-
uggir um að þungi aftur-
haldsins hagnýti scr ekki í
annað sinn þá endurreisn til
að knýja fram nýtt gos her-
skárrar þjóðeraisstefnu“,
heldur „New Statesman“ á-
fram: „Augljóst er, að allt
veltur á, að því skilyrði sé
fullnægt. En það er einmitt
það skilýrði, sem Hoffman
og „Þýzkaland fyrst“ — á-
hangendur hans í Bandaríkj
unum virðast staðráðnir í
að virða að vettugi. Eins
og málum er nú háttað i
Vcstur-Þýzkalandi standa
meginstoðir hins gam'c
stjómarfars, sem hratt af
stað tveimur heimsstyrjöld-
um, föstum fótum og hafa
ekin oroið fyrir varanlegum
eða jafnvel alvarlegum á-
föllum.“ Blaðið lýsir því,
hvernig lénsskipulagið og
FJórar iiýjíir bækter fpá
EIN KUNNASTA SKÁLDSAGA SOMERSETS MAUGHAMS
KOMIN ÚT Á ISLENZKU.
Prentsmiðja Austurlaiíds hefur sent frá sér fjórar bækur, sem
vafalaust munu vekja athygli almþnnings, þótt milúð sé bóka-
flóðið fyrir jólin. Bækur þessar eru Fjötrar eftir Somerset Maug-
aðalsveldið grúfir enn yfirj ham, 1 leit að liðinni ævi eftir James Hilton, Þau mættust í
þýzkum sveitum og er þar niyrkri eftir Eric Knight og Eugenia keisaradrottning eftir Octave
Aubry-
alisráðandi og segir síðan:
„HINN GÍFURLEGI hemaðar-
iðnaður Ruhrhéraðs og Rín-
arlanda hefur lifað af nýja
hættu á brottflutningi og
að vera tekinn með eignar-
námi af hinum gömlu eigend
um, alveg eins og hann lifði
af sömu hættur eftir 1918.
Síríðsskaðabætur frá her-
námssvæðum Vesturveld-
anna hafa ekki numið nema
fáum tugum milljóna ster-
lingspunda — að líkindum
ekki fimmtugasta hluta
þess, sem tekið var á brott
á þriðja tug aldarinnar.
Stjórnarkerfið og eignar-
rétturinn yfir iðnaðinum sit-
ur að mestu við það sama
og áður. Mennirnir, sem
vöidin hafa — að nokkrum
helzfu nazistabroddunum
undanskildum — eru þeir
sömu og áður . .. Það skipti
kannski minna máli. að naz-
isíar skuli stjórna Vestur-
Þýzkalðndi — á bandaríska
hernámssvæðinu eru t. d.
20 %: borgarstjcranna fyrr-
verandi meðlimir nazista-
flokksins — ef aðeins þjóð-
félagsskipunin liefði tekið
gagngerum stakkaskiptum.
En þjóðfélagsskipunin er.
þrátt fyrir margar brevt-
ingar á yfirborðinu, í grund
vallaratriðum hin sama og
áður ...“
„BANDARlKJAMENN hressa
nú með fjárhagsaðstoð
kröftulega upn á þessa end
Skáldsagan Fjötrar er talhi|
stórbrotnasta verk Somei'sets
Maughams, en hann er sem
kunnugt er öndvegisskáld í hópi
núlifandi rithöfunda enskra og
víðkunnur um allan heim. Uppi
staðan í bókinni er ævi Maug-
hams sjálfs frá æskuárum og
fram til þrítugs- Somerset
Maugham er fæddur í París og
átti þar heima til 10 ára aldurs.
Þá fór hann til Englands óg
byrjaði þar síðar læknisnám, en
lagði stund á ritstörf í hjáverk-
um, og fyrsta bók hans — Liza
of Lambeth — var gefin út
1897. Hann skrifaði fleiri bæk-
ur og hætti að lokum við læknis
námið. Nokkru seinna tókst hon
um að fá sýnt leikrit eftir sig
og vakti það mikla athygli og
brátt voru þrjú leikrit hans
sýnd í senn í Lundúnum. I heims landið.
styrjöldinni fyrri var hannj
starfsmaður Rauða krossins íi
Frakklandi, en siðar ferðaðist
hann víða um heim fyrir brezku
leyniþjónustuna, og hefur skrif|
að bæði skáldsögur og ritgerðir
um það starf sitt. Síðan hefur
hann samið ótrúlegan fjölda af
skáldsögum, smásögum, leikrit-
um, ferðasögum og ritgerðum
og er nú einn víðkunnasti og
mikilvirkasti höfundur heims,
en margir telja skáldsögu þá
sem nú er kominn út á íslenzku,
Fjötra (Of human bondage)
merkasta skáldrit hans.
Fjötrar er þýdd af Einari
£ leit að liðinni ævi heitir á
enskunni Random Harvest og
er eftir hinn kunna höfund
James Hilton. Hún kom fyrst
út 1941 og varð þá mikil sölu-
metsbók. Hún hefur verið kvik-
mynduð eins og margar aðrar
af skáldsögum Hiltons.
1 leit að liðinni ævi er 294 bls.
og prýdd myndum úr kvikmynd
inni, en Ronald Colman og Greer
Garson léku aðalhlutverk þar.
Hún kostar 36—48 kr.
Þau mættust í myrkri er eftir
enska höfundinn Eric Knight.
Hún kom út í Englandi á styrj-
aldarárunum og varð mjög vin-
sæl af almenningi, sölumetsbók
ár eftir ár. Var búizt við miklu
af höfundinum, en hann lézt
1942 í árásarflugi yfir megin-
Þau mættust í myrkri er þýdd
af Óla Hermannssyni og er
455 síður. Henni fylgja myndir
úr brezkri kvikmynd sem gerð
var eftir bókinni.
Eugenía keisaradrottning er
eftir kunnan franskan sagnfræð
ing Octave Aubry, en hann hef
ur lagt sérstaka stund á Napó-
leons-tímabilið og hafa bækur
hans orðið mjög vinsælar. Á
síðasta ári kom út eftir hann
hér á landi Einkalíf Napóleons
og varð hún nijög vinsæl af al-
menningi.
Magnús Magnússon hefur
urholdgun þjóðfélagshátta Guðmundssyni, er 472 blaðsíður þýtt þessa bók, hún er 355 síður
sem tvisvar hefur verið koll
varpað með sameiginlegu á-
taki erlendra fórnarlamba
þehra. Ekki nóg með það að
síyrkveitingar bandaríska
hermálaráðuneytisins og
Marshalláætlunarinnar hafi
verið frámunalega örlát-
lega útilátnar: nú er verið
að greiða fyrir dollara-
straumi frá einkafyrirtækj-
um í fjárfestingu í Vestur-
Þýzkalandi. Clay hershöfð-
ingi hefur þegar aflétt bann
inu við erlendri fjárfestingu
að því er tekur til kaupa er-
lendra eigenda þýzkra
marka á framleiðslutækjum.
Iðjuhöldarnir hafa ekki ver-
ið lengi að átta sig á því,
hvað hefur gerzt — eða í
rauninni gerzt aftur, því að
margir hinna þýzku forystu-
manna í Frankfurt og Bonn
voru miðaldra á þriðja tugi
aldarinnar — og svarað með
því að auka framleiðsluna
Alveg eins og þeir héldu
framleiðslunni niðri eftir
1918 þangað ti! þeir voru
orðnir sæmilega öruggir um
í stóru broti og kostar kr. 65 — og prýdd myndum.
100,— ' 48 — 85.
Verð kr.
að hafa sloppið við eignar-
nám, þjóðnýtingu og (að
mestu leyti) stríðsskaða-•
bótagreiðslur, þannig biðu'
þeir eftir 1945 þangað til
peningaskiptin liöfðu rekið
smiðshöggið á skiptingu
Þýzkalands — og þannig
bjargað þeim á ný frá þess-
um liættum — áður en þeir
lejúðu iðnfyrirtækjum sínum
að ná sér á strik. Þetta er
eina skýringin á því, hvern-
ig framleiðslumagnið gat ris-
ið úr 40% af framleiðslu-
magninu 1936 í maí í vor upp
ímeiraen 80% í nóvember.“
„FRAKKAR ÁLÍTA að Þjóð-
verjar geti nú gert sér von-
ir um að ná fyrirhafnarlítið
yfirdrottnunaraðstöðu yfir
atvinnulífi Vestur-Evrópu
eftir fáein ár. Lífskjörin í
Þýzkalandi eru nú þegar
lit’u lakari en í Frakklandi,
innan skamms hlýtur Frakk-
land að dragast aftur úr
fvrir fullt og allt. Vera má,
að Frakkar hafi rctt fyrir
sér, en sú mynd gerir ástand
ið þó einfaldara en það er.
Meiri ástæða er til að óttast
þýzk-bandariska fjárhags-
lega yfirdrottnun í einhverri
mynd yfir vesturhluta meg-
inlands Evrópu. Að henni
stefnir a. m. k. Mr. Hoffman
nú sem stendur. Það er ekki
líklegt, að bandarísk fjár-
festing verði aftur jafn
hulin og á þriðja tug aldar-
innar, þegar dollararnir
streymdu til Þýzkalands í
mynd ýmisskonar opinberra
lána, heldur taki hún á sig
langtum áhrifaríkari mynd
beins eignarhalds. Búast má
við, að dollararnir streymi
framvegis yfir Atlanzhafið
og tryggi bandarískan eign-
arrétt yfir ákveðnum verk-
smiðjum, iongreinum og
Framhald á 11. síðu