Þjóðviljinn - 07.01.1949, Síða 3

Föstudagur 7. janúar 1949.
ÞJÓÐVILJINN
3
ÍÞRÓTTIR
Ritstjóri: Frímann Helgason
Ráðleggingar og greinargerð bæjar-
læknis varðandi mænuveikina
Vegna sífeldra fyrirspurna og an hafi tekizt svo nokkru nemi
blaðaskrifa, sem benda til þessi að rekja smitun frá eim. u sjúkl
Þættiinir um félagsmál halda áfram ifltvinn1u?,,ndkon-
I ur sækja m
Á síðast liðnum vetri birtust
hér á Íþróttasíðunni 15 þættir
um ýms félagsmál. Var upphaf-
lega gert ráð fyrir að þættir
þessir yrðu um 30 og birtir
nokkurnveginn í samhengi. Því
miður gat ekki orðið af því
vegna rúmleysis þar sem áliðið
var vetrar, vor og sumartíminn
er viðburðaríkur og frá mörgu
að segja svo rúm var ekki af-
gangs fyrir þættina.
Nú er í ráði að halda þessum
köflum áfram eftir því sem tími
og rúm leyfir. Það hefur orðið
mér nokkur hvatning að hafa
fengið þakklæti frá nokkrum á-
byrgum og áhugasömum mönn-
um um félagsmál.
Það sem upphaflega rak mig
á stað með þetta var sannfær-
ing mín á þörfinni fyrir fræðslu
í þessum efnum eða ábending-
um, og vissan um það að þessi
þáttur í íþróttahreyfingunni er
víðast hvar hörmulega vanrækt-
ur.
Sótt um staSfest-
ingie 17 heims-
Á þessu nýliðna Olympíuári
hefur víða náðst góður árangur^
í frjálsum íþróttum. Hafa þegar
verið sendar til I. A. A. F. (al-
þjóða frjálsíþróttasambandið) I
17 bc-iðnir um staðfestingu á
heimsmetum. Auk þess setti
Panamamaðurinn La Beach rétt
fyrir jólin nýtt heimsmet í 100
m. lilaupi á tímanum 10,1. Met
þau sem hér um ræðir voru
þessi:
100 yards Patton Ameríka 9,3
200 m. La Beaeh Panama 20,2
300 m. McKenley Jamica 32,4,
40Ó m. McKenley Jamica 45,9,
440 yards McKenley Jamica
46,0,- 2000 m. G. Reiff Belgía
5,07, 15 enskar mílur Hietanec
Finnland 1,17,28,6, 25 km. Hiet-
anen Finnland 1,20,53,2. 30 km.
Hietanen Finnland 1,40,46,2 20
enskar mílur Hietanen Finnland
149,20,8, 110 grindahl. Dillard
Bandar. 13,6, 120 yards Dillaru
Bandar. 13,6, kúluvarp Fonviiie
Bandar. 17,68, kringlukast
Consoline Italía 55,33, sleggju-
kast Nemeth Ungvérjaland
59,02, 80 m. grindahl. Blankers
Koen Hoiland og Gardner Eng-
land ■ 11,2, spjótkast Baums
Aústurrífci 4$43.
Ef vel er að gáð þá er þetta í
rauninni ekkert annað en einn
sterkur þáttur í undirbyggingu
þess starfs og þess árangurs
sem keppt er eftir. Það er höf-
uðleiðin að því takmarki sem
íþróttahreyfingin á hátíðum og
tyllidögum er talin hafa: að
þroska æskuna fyrst og fremst
andlega og með réttri íþrótta-
þjálfun, gera hana hraustari og
starfshæfari.
Þar sem hér er raunverulega
um byrjunarstarf að ræða
krefst það mikilla starfskrafta,
mikillar íhugunar hvernig að
þessu skuli staðið til þess að
varanlegur árangur náist- Á-
rangur sem verði næstu íþrótta-
kynslóð í blóð borinn, er síðan
næði með vaxandi þroska og
skilningi á þessu sjálfsagða og
veigamikla atriði íþróttamál-
anna til komandi kynslóða.
Sjálfsagt vex mönnum í aug-
um að leggja út í þetta. Þeir
telja sig varla hafa starfskrafta
afgangs til að sinna því daglega.
En þá kemur spurningin: Af
hverju hafið þið ekki starfs-
krafta? Einfaldlega af því að
láðst hefur að vekja æskufólkið
til umhugsunar um það hvað
íþróttafélagið í raun og veru er
og hvað því er ætlað að vera
fyrir hann og hvernig skyldan
og tengslin við félagið til starfs
og athafna á öllum þroskaskeið
um allan starfsaldurijm -er bund
ið saman.
Þetta starf verða félögin að
taka á sig. Það verður að hefja
markvisst starf meðal æsku-
fólksins; það vill vinna, það þrá-
ir starf og leiðsögn og vinsam-
legt aðhald. Allt þetta ber félög
unum að veita þeim annars eru
þau ekki trú hugsjón, íþrótt-
anna. Ef eins verður áfram hald
ið og verið hefur mætti líkja fé-
lögunum við staglausa stöng
sem hefur litla jarðfestu. Hun
getur staðið í blíðunni og logn-
inu en ef stormur ýfist riðar
hún og skelfur, og jafnvel fell-
ur um koll.
Mér er það ljóst að þessir
þættir verða engan veginn tæm-
andi fræðsla um þetta merki-
«lega mál MÉdur velviljaðar á-
bendingar þeim mönnum sem fé
lögum stjórna og skoðast leið-
togar æskunnar í íþróttafélögun
um. Takist þetta að einhverju
leyti er tilganginum mikið náð,
þvi það koma aðrir á eftir sein
stíga skrefið fullt. r
áhugamanna-
réttindi
Sem kunnugt er gerðist
danska sundkonan Ragnhild ^
Hveger atvinnukona í sundi, og
mun það hafa verið árið 1943-
Nú hefur Hveger gengið
í sundfélagið D. M. G. og hefur
sótt um til sundsambandsins
danska að fá áhugamannarétt-
indi sín aftur. Hveger hefur þeg
ar byrjað þjálfun aftur í von
um að fá þau aftur. Hún er nú
orðin 28 ára og eru skiptar skoð
anir um það hvort henni takist
1 að ná sínum gamla góða á-
rangri.
Inge Sörensen sem einnig gerð
ist atvinnukona fyrir nokkrum
árum hefur nú sótt um að fá
áhugamannaréttindi sín aftur.
Hún er nú í Höfðaborg í Suður-
Afríku og hefur í huga að búa
sig undir að taka þátt í keppni.
Evrópumeistarakeppnin í
sundi.hefur verið ákveðin næsta
ár og fer hún fram í Búdapest.
Gert er ráð fyrir að Rússar taki
þátt í þeirri keppni þar sem
þeir hafa nú greitt öll gjöld til
F. I. N. A.
I stutiu máiL
Olympíukvikmyndin enska hef
ur verið bönnuð á Italíu á þeirri
forseridu að gengið sé framhjá
afrekum Itala á leikunum.
Olympíuleikar fyrir drengi
(juniors) er ný tiílaga frá
Bandaríkjunum og eiga þeir að
fara fram fjórða hvert ár.
að margir geri sér mjög rangar
hugmyndir um mænusóttina og
einkum varnir gegn henni, bið-
ur héraðslæknirinn í Reykjavík
blöð og útvarp að birta eftirfar-
andi upplýsingar og bendingar:
Svo sem kunnugt er hefur
mænusóttin gengið undanfarið
á Akureyri. Auk þess hefur á
nokkrum öðrum stöðum orðið
vart veikinda, sem einnig eru
talin mænusótt, þó þau hagi sér
nokkuð öðruvísi en læknar hafa
áður átt að venjast um þá veiki.
I Reykjavík hafa komið fyrir
mænusóttartilfelli eitt og tvö ú
mánuði síðan í ágúst síðastl. en
slíkt vekur ekki sérstaka at-
hygli, þar sem það er alvana-
legt svo að segja á hverju ári.
enda ekkert breiðzt út.
En þar sem svo kann að fara að
faraldur eins og sá sem hefur
gengið og gengur fyrir norðan,
komi einnig hér upp, þó það enn
ekki hafi skeð, svo vitað sé
þrátt fyrir nær því óhindraðar
samgöngur mestallan tímann
milli Akureyrar og Reykjavíkur
eins og reyndar um allt landið,
þá þykir rétt að benda fólki á
nokkrar helztu varúðarráðstaf-
anir, líkt og ég gerði 1946, sem
við er hægt að hafa til varnar
veiki þessari og þó einkum slæm
um afleiðingum hennar. Um
mænusóttina yfirleitt er þetta
helzt að segja:
Hún er smitandi sjúkdómur,
sem oft gengur sem farsóti,
venjulega með nokkurra ára
millibili. Þó verður þar að auki
oft vart við einstök tilfelli' á
víð og dreif' einnig þau árin,
sem ekki getur talizt vera um
far.aldur að ræða, eins og hé •
hefur Verið í ár og bent er á
ing til annars, en það gæti staf-
að af því að heilbrigðir srrrtber-
ar, sem að jafnaði væru mik'u
fleiri en sjúklingarnir bæru
smitið í milli líkt og t. d. e- um
barnaveiki. Er margt sem bend-
ir til þess að næmi manna fyrir
veikinni sé að jafnrði svo lítið
að fáir einir veikist af þeim sem
smitast.
Sé þetta svo, er auðsk. að venju
legar sóttvarnaráðstafanir er
beinast að sjúklingunum sjálf-
um og næsta umhverfi þeirra,
beri lítinn eða engan árangur,
enda hefur það reynzt svo.
Annað mál er það, að fólk
ætti ekki að ferðast að þarf-
lausu inn á sýkt svæði, né held-
ur taka á móti fólki af sýktum
svæðum inn á heimili sín að
nauðsynjalausu. Sérstaklega
tekur þetta þó til heimila þar
sem margt fólk er á mænusótt-
araldri og þá ekki sízt heima-
vistarskóla og þess háttar
stofnana.
Meiri háttar faraldrar eru
oftast staðbundnir en dreifð til-
felli koma oft jafnframt upp
víðsvegar utan faraldurssvæðis-
ins. Það eitt að smitið berist í
önnur héruð nægir því ekki til
þess að koma á stað faraldri,
heldur þurfa og önnúr skilyrði
að vera fyrir hendi og kemur
þar meðal annars til greina
næmi fólksins og almennt mót-
stöðuafl, en annars er lítið vit-
að um þessi atriði-
Að faraldur hefur ekki komið
upp í Reykjavík núna, stafar
fráleitt af því að smitið hafi
ekki borizt hingað, að minnsta
kosti hefur smitið vérið hér á
ferðinni, hvaðan sem það hefur
komið þar sem veikinnar hefur
hér að framan og einnig mun orðið vart mánaðarlega.
hafa átt sér stað í haust suður Samkvæmt framansögðu er
með sjó. því ekki 'sjáanlegt að nokkurt
• Sjúkdómur þessi telst til hinna öryggi fengist í því að setjá á

miæia
íræislusfarfsemi'
Víðtæk fræðslustarfsemi er
hafin á vegum Fulltrúaráðs iðn
nemafélaganna í Reykjavík og
Hafnárfirði og hófst starfsemin
s« 1- miðvikudagskvöld, með er-
indi um Samvinnuhreyfinguna.
Erindið flutti Vilhjálmur Árna-
son lögfr. og f jallaði það um
upphaf og grundvallaratriði
Samvinnuhreyfingarinnar. Á-
hugi iðnnema fyrir fræðslustarf
semhmi er niikill.-enda var þessi
-fyrsti -fyrirtestur f jöiséttur.'
svonefndu virussjúkdóma. Hef-
ur smitið fundizt og tekizt að
sýkja með því apa og hagar
veikin sér þá líkt þar og í mönn
um-
Ekki héfur tekizt að fáfera
sannanir fyrir því, að smitið
berist með dauðum hlutum,.SYO
sem fatnaðú-eða öðru því líku
en möguleik$ er á að það berist
með smnum matvælum, svo sem
ógerilsneyddri mjólk og mjólk-
urvörum o. fl.
Smitið hefur fundizt í hálsi
og koki sjúklinga fyrstu daga
sjúkdómsins og er þar seuni-
lega einnig næstu dagana áður
en veikinnar verður vart. Eu er
h'ða tekur á veikina virðisc það
hverfa úr hálsinum en helzt aft
ur á móti í saurnum og þá stund
um all lengi eftir að sjúkiingn-
ujn er batnað. — Sumir telja
að mest smithætta stafi af sjúk)
ingum skömmu áður en þeir
veikjast og.fyrstu dagana á eft-
ir en möguleikar eru á smitui,
svo lengí sem smitun . ficust i
saur. Aametrs má heita að sjald
samgöngubann við. Reykjavík-
urhérað eða að það gæti eða
hefði getað nokkurt gagn gert.
Til þess að reyna að .forðast
veikina er fyrst og fremst hrein
læti og líkamlegur þrifnaður út
í ystu æsar, t. d. er afar áríð-
andi að fólk geri sér að fastrl
reglu að þvb sér vandlega um
hendur í hvert sinn sem þáð
hefur ' haft hægðir, • ’eins og
reyndar alltaf ber að gera.
Einnig ætti fólk jafnan að þvo
hendur sínar áður en það mat-
ast. Forðast skal eftir megni of
mikla áreynslu ekki sízt íþrótt-
ir. Einnig allt sem getur veikt '
mótstöðuafl líkamans svo sem
kulda og vosbúð. Þá getur það
og verið áríðandi að fólk sem
veikist þannig, að ekki væri ó-
hugsandi að’um mænusótt værí
að ræða, fari þegar í stað í rúm-
ið, leiti læknis og liggi af sér
allan grun, því fullkomin hvíld
sjúklingsins nógu lengi er tal-
in að geta vamað slæmum af*
lciðingum- Þá skal og á það
• Framliald á 7. síðú.