Þjóðviljinn - 12.02.1949, Blaðsíða 5

Þ JÓÐVII JINN
5
»La-ugardagur 12. febrúar 1649.
r--------------------->
ÞINGSJÁ ÞJÓÐl’IOANS
12 febrúar 1949.
v ___________________
Mestur tími Alþingis fer nú
til umræðu um pólitísk nneyks’
ismál, og veitir sú staðreynd
talsverðan fróðieik um stjórn-
arfar það sem gefa mun mönn-
um eins og Bjarna Benedikts-
syni, Stefáni Jóhanni Stefáns-
syni, Jóhanni Þorkatli Jósefs-
syni, Eystsini Jónssyni og
Bjarna Ásgeirssyni heróstrat-
íska frægð í stjórnmálasögu
fyrsta áratugs íslenzka lýöveld-
isins. Þessir menn verða allir
aJræmdir, vegna hnevksla og
samsektar. Það verður reynt
að benda á að Framsóknavráð-
herrarnir hafi selt Framsóknar-
þingmanninum höfuðbólið Kald-
aðarnes, ríkissign, með þeim
hætti að hann hafi grætt á því
nálægt einni milijón króna, eins
og þingmaður samstarfsflokks
Framsóknar hefur óhikað hald-
ið fram eftir nákvæma rann-
sókn. En þá má ekki gleymast,
að þegar fyrst var rætt um
Kaldaðarneshneykslið á þingi i
vetur reis upp Bjarni Bene-
diktsson og lýsti yfir ánægju
sinni og aðdáun á þeirri „verzl-
un“ ineð þjóðareign sem þar
var gerð, öll ríkisstjórmn, all-
ir ráðherrarnir sex, væru aðil-
ar að sölunni, bæru jafna á-
byrgð á henni og bæri þvi að
beina árásum vegna hennar til
stjórnarinnar allrar. Þessi
hrokayfirlýsing var ætluð til að
kæfa niður í stjórnarflokkun-
um þá gagnrýni og reiðiöldu
sem risin var vegna frásagnar
Þjóðviljans af „sölu“ Kaidað-
arness, en það hefur ekki tek-
izt, málið var tekið upp á þingi
af einum þingmanna Sjálfstæð-
isfiokksins og virðist hlaða ut-
an á sig eins og snjókúla og
bera við hverja umræðu aðra
rotnunarbletti í stjórnarhreiðri
núverandi ríkisstjórnar. Eftir
að tillagan um að skila aftur
Kaldaðarnesi kom fram, bar
Framsóknarþingmaður fram þá
tiilögu að riftað yrði kaup-
samningi er ríkisstjórnin hef-
ur gert við einn gæðing Sjálí-
stæðisflokksins, Eyjólf Jóhanns
son um trésmiðjuna Silfurtún,
og liefur einnig verið fullyrt á
Álþingi að gróði gæðingsins
af þeirri ráðstöfun haíi num-
ið um einni milljón. -Það mál
hefur oft verið á dagskrá á-
samt Kaidaðaraesmálinu en
ekki komið til umræðu enn.
Umræðurnar í fyrraicvöld
sýndu Kaldaðarneshneykslið í
allri nekt sinni og rotnun.
Stuðningsmaður ríkisstjórnar-
innar Gísli Jónsson, hrakti í
langri ræðu afsakanir Jörund-
ar Brynjóifssonar, óðalsbónda í
Kaldaðarnesi, og Framsóknar-
ráðherranna, Eysteins og
Bjarna. Gísli færði enn rök
að því, að ráðherrarnir hefðu
enga heimild haft til að ráð-
stafa þjóðaríýgn þannig, og
benti á þá einföldu staðreynd,
lað Alþingi sat á i'undum með-
jan verið var með furðulegu
baktjaldamakki að henaa höf-
uðbólinu Kaldaðarnesi í Fram-
sóknarþingmanninn Jörund
Brynjólfsson. En ráðherrarnir
þorðu ekki fyrir sitt litla líf,
að reyna að afla sér hehnild-
ar á Alþingi til söiunnar. Tii
samanburðar má geta þess að
nú liggja fyrir Alþingi tvö frum
vörp um heimild til sölu á rík-
iseign, annað um litia lóðar-
spildu í Reykjavík, hitt er
„frumvarp til laga um heimild
fyrir ríkisstjórnina til að selja
en vinnuafl áfengissjúklinga
hælisins notað sem aðstoð, jafn
framt því að fjöibreyttur bú-
rekstur veitti þeim verkefni
er hjálpuðu þeim aftur til heil-
brigðs lífs. — Frásögn Sigfús-
ar var í öllum atriðum stað-
fest af ræðu Finns Jónssonar
er hafði með málið að gera sem
heiibrigðismálaráðherra og
lagði því lið.
Svar óskast
frá i»æjaFl«>gefaitum á
Seyðisfirði
Þetta hæli áfengissjúklinga I
er svo gert að viðundri fyrir hin |
furðulegustu mistök. Mönnun
Herra iögreglustjóri! Eins
og yður mun reka minni til,
sendi ég undirritaður yður svo-
hljóðandi bréf í desember sið-
astliðnum:
„Herra lögreglustj. Hjáimar
Vilhjálmsson, Seyðisfirði.
Mánudaginn 6. des. s. 1. kom
ég undirritaður inn í Verziún
Jóns G. Jónassonar hér í bæn-
um og hugðist kaupa þar efni
í kjól af dúkstranga, sem var
til sölu í verziuninni. Hafði ég
jí höndunum löglega innkaupa-
landræmu úr Öskjuholtslandi i jum sem stj. höfðu Kumbara-|heimild fynr efninu svo og pen"
Landsveit,“ landræmu sem vogshælinu er vikið til hliðar, lnga tl! að borga Það með- En
varð utan sandgræðslugirðing- og allsráðandi hælisins verður j þegar til kom neitaði kaupmað-
ar og enginn getur haft not af Helgl Tómasson yfirlæknir á urinn að láta efnið af hendi
nema ábúandi aðliggjandi jarð- KlePpi' aðferðir hans valda Því
ar. Bæði þessi frumvörp, um að hælið tæmist- og Þar verða
örfáir menn að jafnaði. Þessi
mistök eru látin ráða því að
sjúkrahús þetta er lagt niður.
virðulegan hátt gegnum sex um Eysteinn Jónsson hei!brigðis-
lóðarspildu í Reykjavík og land
ræmu i Öskjuholtslandi fara á
ræður á Alþingi. En frumvarp
jum heimild til sölu höfuðbóls-
ins Kaldaðarness 1400-1500 ha.
jiands, ásamt sjúkrahúsi er þar
ihafði verið reist, þótti núver-
jandi ríkisstjórn allri óþarft að
leggja fyrir Alþingi. Þá „sölu“
var hægt að afráða með bréfa-'
skriftum milii ráðuneyta Fram-
sóknarflokksins og samþykki
liinna ráðherranna.
En með ræðu Sigfúsar Sig-
urhjartarsonar í fyrrakvöld var
skærri birtu brugðið á annan
þátt þessa máls, annað stór-
hneykslið við sölu Kaldaðar-
ness sem að visu hefur áður
blandazt í rnálið, en ekki sázt
fyrr hve alvarlegur þáttur það
er.
Sigfús Sigurhjartarson sagði
i skýrum dráttum sögu drykkju
mannahælanna í Kumbaravogi
við Stokkseyri og í Kaldaðar-
nesi. Vegna þess að Alþingi
daufheyrðist við tillögum um
drykkjumannahæli, ákvað Góð-
templarareglan að gera tilraun
með slíkt hæli, og hafði það
við óhæg skilyrði í Kumbara-
vogi nokkur ár. Á þeim tíma
fást samþykkt lög sem skylda
ríkið til að halda uppi hæli
fyrir áfengissjúklinga. Að ráði
stjórnar Kumbaravogshælisins,
Kristins Stefánssonar stór-
templars, Sigfúsar Sigurhjartar
sonar og Friðriks Á. Brekkan
áfengismálaráðunauts ríkis-
stjórnarinnar, Vilmundar Jóns-
sonar landlæknis, Finns Jóns-
sonar heilbrigðismálaráðherra
og Guðmundar Gestssonar ráðs-
manns ríkisspítalanna, er jörð-
in Kaldaðarnes lögð til drykkju
mannahælis, og ráðstafanir
gerðar til að reka það þar líkt
og í Kumbaravogi, en þar hafði
hælið jafnan verið eins áskip-
að og hægt var. Hugmyn’d
þeirra sem að þessu stóðu var
sú að höfuðbóiið Kaldaðarnes
yrði byggt upp af heilibrigðum
mönnum og þar rekinn mynd-
arbúskapur fyrir ríkisspitalana,
málaráðherra ákveður að af-
henda það sem „jarðarhús“ og
Bjarni Ásgeirsson landbúnaðar
ráðherra ákveður að „selja“
jörðina með „jarðarhúsum" Jör
undi Brynjólfssyni á þann hátt
sem þjóðkunnur er orðinn.
Mistökin í rekstri hælisins
hafa verið eiri aðalvörn Eysteins
og Jörundar fyrir þessu óhugn-
anlega tiltæki. Heilbrigðismála-
ráðherrann orðaði það svo að (
„geigvænlega kostnaðarsamt“
hefði orðið að gera hælið starf-
hæft, t. d. að fá þangað læltni,
á hælinu hefði orðið „óskapleg-
ur reksturshalli" og í sama dúr mann- um efni bréfs yðar-
endalaust, vesælar afsakanir
heilbrigðismálaráðherrans er
án þess að tilgreina nokicr&’
frambærilegar ástæður fyi,r
neituninni.
Þar sem mér þykir hart ac
una við orðinn hlut, krefst ég
þess, að þér, herra lögregh.-
stjóri, skerið úr því, hvort
svona framferði getur stað-
izt lögum samkvæmt. Óska ég
úrskurðar yðar hið allra bráð-
asta.
Virðingarfyllst,
Rögnvaldur Sigurðsson“.
Sem svar við erindi mínu
senduð þér mér svohljóðandi
bróf dags. 9. des. 1948:
; „tít af kvörtun yðar í ó-
! dagsettu bréfi yðar, afhentu
j hingað í gær, hefi ég átt við-
tal við Jón G. Jónasson, kaup-
Kaupmaðurinn tjáði mér, að
hann teldi yður ekki meðal
hendir ríkisspítala sem „jarðar- fastra viðskiptamanna við verz’.
húsum“ í gírugan flokksbróður. J un sína. Álnavara sú, sem um
Nú leggur Eysteinn Jónsson fyr var ag ræða, hafi verið af svo
ir Alþingi frumvarp um með- shornum skammti, að hvergi
ferð áfengissjúklinga, er gerir ^ nærri hafi verið mögulegt, að
ráð fyrir að verja verði á fáum föstum viðskiptamönnum
árum níu milljónum króna til
að reisa drykkjumannahæli. j
samkvæmt óskum
þeirra og
„ ... , j. ... . innkaupaheimildum. Kveðst
Það er þakkar vert að slikt r
c \ ■ c • , t hann því hafa orðið að fylgja
frumvarp komi fram, emkum ef ^ .
það yrði samþykkt. En þar til l'rirri algengu venju, a lata
sú úrlausn er fengin, líður lang fasta viðskiptamenn sitja fyr-
ur tími og áfengissjúklingarnir ir þessari verzlun og því orð-
eiga hvergi hæli.
★
Það eru þingmenn stjórnar-
flokkanna sjálfra sem nefnt
hafa rotnun í stjórnmálalífinu
íslenzka í umræðunum um þessi
mál, og taiið þess litla von að
þjóðin freysti nokkru sinni þeim
mönnum sem bera beina ábyrgð
á þessum hneykslismálum. En | verið innsti koppur í búri aftur-
hverjir þingmannanna ætla að; haldsins á íslandi, gagnkunnug-
taka á sig ábyrgðina ? Það sést ur samflokksmönnum sínum og
þegar kemur að afgreiðslu þess. refjum íslenzkra stjórnmála.
Ríkisstjórnin öll hefur lýst sök Hann veit hvað hann segir um
á hendur sér, og nokkrir þing-1 rotnunina í íslenzkum stjórnmál
mcnn hafa reynt að verja Kald um, sem aldrei mun hafa sýkt
aðarneshneyksli. En hve víðtæk þjóðlífið eins og í tíð núverandi
er rotnunin? Einn þingmanna
Sjálfstæðisflokksins Eiríkur Ein
in út hvít bók, nei, svört bók
yrði það, um öll slík mál, yrðu
þau áreiðanlega hundrað sem
fyllilega þyldu samanburð við
mál Jörundar Brynjólfssonar og
Eyjólfs Jóhannssonar!
Þessi góðlátlegi, hagorði í-
haldsþingmaður hefur í áratugi
stjórnar. Alþýðu á íslandi mun
ekki þykja ófróðleg þessi yfir-
arsson reyndi að gefa þingheimi lýsing eins reyndasta þingmanns
það til kynna í ræðu nú í vik-
unni. Það væri alger tilviljun að
þingmenn ræddu Kaldaðarnes
og Silfurtún. Af nógu slíku væri
að taka. Fjöldi þingmanna hefði
hagnazt persónulega á sama
hátt og þeir menn sem þar
Sjáifstæðisflokksins að hann
viti um hundrað pólitísk
hneykslismál jafnsvört ‘ sölu
Kaldaðarness og kaupum Silfur-
túna. Og draga af því sínar á-
lyktanir við kjörborðið um nauð
syn þess að lileypa vilsunni út
ið að synja yður um umbeðið
kjólefni.
Hjálmar Vilhjálmsson“.
Þá sendi ég yður eftirfarandi
bréf dags. 9. des. 1948 :•
„Eg undirritaður hef mót-
tekið brcf yðar dags. 9. des.,
og verð ég að tjá yður, að
ég tel það allsendis ófullnægj-
andi svar við fyrra bréfi mínu.
Þeirri ástæðu kaupmannsins,
sem tiigreind er í bréfi yðar,
hafði ég ætíð búizt við, en hins
vegar er þar ekkert um það,
hvort ástæðan sé lögmæt. Eg
tel mig því, enn sem komið er,
ekki hafa fengið fullnægjandi
svar við bréfi mínu.
En hvað viðvíkur hins veg-
ar þessari umræddu ástæðu,
þá tel ég, að full seint sé að
bera hana fram nú þar eð ég
þykist mega færa sönnur á,
að bæði ég og fleiri hefðu get-
að fengið efnið keypt án til-
iits til allra viðskiptavina, ef
hægt hefði verið að fullnægja
kröfunni um vefnaðarvöruein-
ingar. Eg leyfi^ mér einnig að
efast um, að orðið fastur við-
skiptavinur hafi nokkuð gildi,
þegar um er að ræða dreifingu
álnavöru því að í því falli eru
raunverulega allir landsmenn
fastir viðskiptamenn kaup-
manna. Mér þykir einnig ótrú-
legt aci Verzlun Jóns G. Jónas-
sonar sé enn farin að sýna skuld
bindingar sínar við umrædda
viðskiptavini eða þeir sína við
hana.“
Það sem þér hafð ekki enn-
. þá svarað síðara bréfi minu,
og virðist fullkomlega ákveð-
inn í að hunza það, þá skora
ég á yður að svara eftirfar-
andi spurningum refjaiaust:
1. Er í raun og veru svo far-
ið að íslenzkum almenningi sé
það nauðsyn, að vera fastur
viðskiptamaður hjá kaupfélagi
eða kaupmanni, til þess að geta
fengið mat og föt? Er í raun
og veru svo þjarmað að per-
sónufrelsi íslenzkra borgara ?
2. Er opinberu verzlunarfyr-
irtæki heimilt að neita að selja
vöru gegn borgun og iöglegri
innkaupaheimild ?
Þessar tvær spurningar eru
megin inntak bréfa minna og
varða báðar persónurétt minn
og annarra. Eg veit ekki betur,
en það sé skýlaus skylda yð-
ar að uppiýsa fáfróðan almemi-
ing um allt, sem að þessum
rétti lýtur. Að minnsta kosti
er svo að orði kveðið í þjóð-
skipuiagsfræði þeirri sem kcnnd:
er við alla framhaldsskóla iands:
ins. Er þessi réttur kannski að-
■eins til í órði en ekki á borði?*
Þar sem ég tel svar yðai"
við fyrra bréfi mínu vægastf
sagt refjar tómar, sprottnar
af undirlægjuhætti yðar við efrr
aðan kaupmann, og þar sem þér
kæmu i dagsljósið, með því að en lífslofti inn í sali Alþingis.
nota pólitísk sambönd! Yrði gef1 S. G.
Framh. á 7. siðcr-