Þjóðviljinn - 21.09.1949, Blaðsíða 4

ÞjóÐvnjnsnsr
'Miðvikudagur 21.. sept. 1949
IMÓÐVILIINN
Útgefandi: Sameíringarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurlnn
Rltstjórar: Síagnúa Kiartausson (áb.), Slgurður GuOmundsson
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason
BlaSam.: Arl Kárason, Magnús Torfl Ólafason, Jónaa Árnaaon
Augiýsíngastjóri: Jónsteinn Haraidaaon
Rltstjóm, afgreiOsla, auglýsingar, prantsmiSja: SkólavörSu.
atíg 1!) — Síml 7500 (þrjár línur)1
Xakriftarverð: kr. 12,00 4 mánuðl — LausasöIuvorS 50 aur. alnt.
Frentsmiðja Þjóðviljana b.f.
Sósíftllstaflolcícurlnn, Þórsgötu 1 — Sfml 7510 (þr'&r lfnor)
Bt J \U POSTIKI \ S

t m «u . mK*. tí;
Dollaraþrælaririr beygja sig
í auðmýkt
Ef danska Bessaslaðavaldið hsfði sagt eixin dag við
bónda á Snðumésjum: Nú skalt þú róa þrjá róðra í staðinn
fyrir áður tvo á sama tíma fyrir sama matarskanxn.it, — þá
hefði bóndinn bitið á jaxlinn. og bölvað kúguninni, en langt
hefði hann mátt vera leiddur til að lofsyngja hana.
Ef danski einokunarkaupmaðurinn hefði sagt einn dag
við útvegs-bcndann: Héðan af vil ég fá þrjá fiska í staðinn
fyrir tvo jafnstcra hingað til en fyrir sama verð og tvo áð-
nr, — þá hefði sjómanni þeim fundizt einokunin þung og
vart valið kaupmanninum fögur orð.
Ef atvinnurekandi segir í dag við verkamann: Héðan af
skalt þú vinna 11% stund á dag í stað 8 stunda áður en
fyrir sama dagkaup, þá myndi verkamaðurinn segja: Nei,
— við höfum samtok verkamenn, og látum ekki bjóða okk-
ur svona kúgun. Ánauðartímarnir eru liðnir.
En það sem dönskum einokunarkaupmanni og Besstastaða
þrælavaldi hér er ætlað, það hefur hið ameríska auðvald
framkvæmt í fyrradag:
Það, sem ameríska herrajþjóðin segir við íslenzku þjóðina
og aðrar, sem beygt hafa sig undir gengislækkunarsvipuna
er þetta: Héðan af skalt þú þræla lengur, verða að vinna
11% tíma í stað 8 áður fyrir sömu dollaraupphæð, eða láta
44% meiri vöru en áður fyrir sömu dollaraupphæð.
Þetta er arðrán herraþjóðarinnar, féfletting hennar á
Jijóðunum, sem hún þykist hafa verið að „hjálpa“ og
,,vernda“. Það er vernd af sömu tegund og þegar bóndinn
xekur sauðkindumar í réttirnar til að rýja þær.
Áður fyrr hefði sá Islendingur ekki þótt maður með
mönnum, sem ekki að m. k. bölvaði slíkri kúgun og sýndi
einhvern lit á að skilja að þetta væri rán og berjast gegn
því. — En nu eru til meðal íslendinga menn og jafnvel heil-
ir stjómxnálaflokkar, sem reyna að dylja fyrir þjóðinni að
hér sé um cpinbera og ófyrirleitna kúgun að ræða, árás á
lífsafkomu hennar, til þess að herraþjóðin beri meira úr
býtum en áður.
Herraþjóðm hæklíar með þessu verðið á brauðinu, — og
heimtar í krafti einokunar sinnar að ísland kaupi hveiti
bara frá Ameríku, þó fá megi það ódýrara annars staðar.
Amerísku auðhringarnir hækka líka verðið á benzíninu, ol-
íu, varahlutum cg öðru.
Amerísku blöðin á Islandi, svo sem Morgunbl., reyna að
blekkja með því að jafnhliða hækki „söluverð þeirra afurða
okkar, sem við seljum á dollarasvæðið.“ Þetta væri að vísu
léleg huggun, þegar við kaupum af Bandaríkjunum og öðr-
um dollaralöndum fytir 138 millj. kr. 1948 og verðum nú að
greiða 190 millj. kr. fyrir sama innflutning, en flytjum að-
eins út fyrir 26 millj. kr. til Bandaríkjanna á sama tíma.
En verður þá hækkun á söluverði íslenzku afurðanna í
Bandaríkjumxm ? Það er ekki meining amerísku auðdrottn-
anna. Þvert á móti. Nú ætlast þeir til að þjóðirnar sem þeir
eru að arðræixa og undiroka, lækkl verðið á afurðutn sínum
í dollumro, svo amerískir auðkýfingar fái þær ódýrari en
áður. — lúl frá Ástraiíu féll um 25—33% I Bandaríkjunum
um leið og fall sterlíngspundsins hafði verið tilkynnt.
Skyldu slíkt ekki vera örLögin, sem ameríska auðvaldið hug
ar hráefnaframleiðendum — þessum ánauðugu þjóðum, —
sem drottnar Wall Street hneppa nú í Marshall-þrældóm
sinn? — Dollaraþrælarnir á íaktndi þora hvorki að. æmta
gærkvöld austur um land t.il
Vopnaf jarðar. Skjaldbreið er í R-
vik. Þyrill er í Faxaflóa.
EINARSSON&ZOföGA:
Foldin. kom txl Reykjavíkur kl.
10 í gærmorgun. Lingestroom er
í Amsterdam.
Þar sem ekið er icní
bæinn.
Gnúpa-Bárður skrifar: —
„öft er það svo, að hin fyrstu
kynni verða hvað minnisstæðust
og áhrifaríkust í huga manns,
hvort heldur er um að ræða
fyrstu kynni manns af persónu
eða dauðum hlut. — Þegar
ferðamaður kemur til Reykja-
víkur má segja, að fyrstu kynni
hc-ns af sjálfri höfuðborginni
(það er að segja ef hann kem-
ur Suðurlandsbrautina) byrji
þegar hann rennir sér inn í borg
ina við enda Laugavegar, eða
þar sem Hverfisgata og Lauga
vegur mætast. Það er því tölu-
vert atriði, að þessi- fjölfarni
aðkomustaður sé borginni til
sóma.
o
Skreyta þyrti hós Sveins
Egilssonar.
„Það sem tilfinnanlegast hef-
ur vantað á þennan stað, er
rtór og glæsileg bygging, sem
gnæfði yfir aðrar byggingar,
beint á móti þeim er að koma.
Með byggingu húss Sveins Eg-
ilssonar er úr þessu bætt. Það
er mikil bygging og mun sóma
sér vel í framtíðinni, ef gengið
verður smekklega frá henni að
utan. Þá byggingu þyrfti endi-
lega að skreyta að utan, a.m.k.
þá hlið, sem snýr að torginu.
□
Vantar klukku bar sem
Litlabílstöðin er
„Benzínstöð BP er all sæmi-
!eg' bygging og ljósaauglýsingar
hennar prýða umhverfið mjög
mikið á kvöldin. (Annars er það
vndarlegt, hvað fyrirtæki gera
lítið af því að skreyta hús sín
með 1 jósaauglýsingum). Hins
vegar er Litla bílstöðb.: heldur
lágkúruíegt hús, og sízt til
prýði fyrir umhverfið. En úr
því má þó bæta með ýmsu
móti, sérstaklega með því móti
að mála húsið að utan og lýsa
það betur upp að kvöldinu. —
Er. það, sem mundi ráða mesta
um að gera þennan stað mun
rkemmtilegri en hann er nú,
væri að láta stóra uppiýsta
klukku upp á þak stöðvarinnar.
Það er lika mikil þörf á að fá
þarna góða klukku í likingu
við klukkuna á Lælcjartorgi.
forg þetta er nú þegar orðið
annað mesta umferðartorg bæj-
arins og öll starfsemi þarna
í örum vexti.
Gras og bíóm á
þríhyrninginn.
„Þama er ennfremu: þríhyra
ii.gur, sem myndast af Lauga-
vegi, Hverfisgötu. og Rauðarár-
.•tíg. Á honum stendur nú lítil
og lákúruleg bygging, sem
nefnd er söluturn. Þennan þrí-
byrning, sem er mjög óheppi-
legur fyrir bílastæði, á tvímæla-
láust að prýða með grasi, blóm-
um og trjám. Og „turr“ þann,
sem nú stendur þar, á tafar-
laust að fjarlægja og byggja
rýjan, sem væri stærri og hærri
og umhverfiau til prýði. En
þarna er töluverð þörf á að hafa
blaðasölu og fleira þess háttar.
— Ef þetta væri athugað og
framkvæmt, er það víst, að að-
koman í bæinn yrði stórum
rkemmtilegri en hún er nú, og
það mundi verða bæði heima-
mönnum og aðkomumönnum til
I.innar mestu ánægju. — Gnúpa-
Bárður.“
□
Bóndi biður nm um-
ferðarkort.
I sambandl við þetta vil ég
nefna atriði sem er mikið á-
nugamál bónda nokkurs, sem
ég þekki. Hann kemur stöku
sinnum til R-eykjavíkur, og ek-
ur þá í sínum eigin jeppa. En
bann segir, að það sé enginn
leikur fyrir sig að rata um bæ-
inn. Einkum valdi það hor.um
erfiðleikum, hversu oft er
breytt um umferðarreglur
hvað snertir einstakar götur,
núna sé kannski aðeins leyfi-
Icgt að aka þessa götuna í
þessa áttina; en næst þegar
hann kemur, sé svo kannski
búið að breyta ákvæðunum
þarmig, að akstur er einungis
leyfður í hina áttina. Svo sé
verið að setja ákv. um einstefnu
akstur, og aflétta sitt á hvað.
Fleiri rök færir bóndinn fyrir
tillögu sinni, en húa er sú, að
þar sem menn aka inn í bælnn
verði einhversstaðar, t. d. á
benzínstöðvunum, hægt að fá ó-
dýr en greinargóð umferðar-
kort yfir hann. Eg vona, að
þeir, sem mundu geta fram-
kvæmt þessa tillögu bóndans,
faki hana til vinsamlegrar at-
hugunar.
E I M S K I P :
Brúarfoss fór £rá Kaupmanna-
höfn 18.9. til Reykjavikur. Detti-
foss er í Kaupmannahöfn. Fjall-
foss kom til Leith 18.9., fór þaðan
19.9. til Kaupmannahafnar. Goða-
foss kom til Reykjavíkur 15.9. frá
Hull. Lagarfoss fór frá Reykjavík
17.9. til London, Antwerpen og
Rotterdam. Selfoss fór frá Reykja
vík 14.9. austur og norður um
land, var á Húsavík í gær. Trölla-
foss kom til Reykjavíkur 18.9. frá
N. Y. Vatnajökull kom £rá Reykja
víkur 17.9. frá Leith.
MUNIÐ
að lesa smáauglýsingarnar, þær
eru á 7. sxðu.

RIKÍSSKIP:
Hekla er í Álaborg. Esja fór í
gærkvöld vestur um land til Akur
eyrar. Herðubreið fór kl. 21.00 í
né skræmta, þegar húsbóndinn í Wall Street hefur nú látið
svipuna ríða á baki þjóða Vestur-Evrópu og Islands, til
þess að pína meiri vinnu og meiri vörur út úr þeim en áð-
ur, án þess að borga meira.
Þeir bíða í auðmýkt eftir næsta svlpuhögginu: Þegar
brezki húsbóndinn reynir að velta af sér byrðunum yfir á
Islendinga og fleiri þjóðir með því að neyða þær til að
lækka gengið gagnvart sterlingspundi og rýra þannig enn
meira lífsafkomu sína.
En íslenzk aiþýða mun ekki taka slíkri kúgum með þökk-
um_og auðmýkt.-Það muo-húiLsýna- 23^olctóber. — --- - .
19.30 Tónleikar:
Óperettulög. 20.30
Útvarpssagan:
„Hefnd vinnupilts-
ins“ eftir Victor
Cherbuliez; XIII.
lestur (Helgi Hjörvar). 21.00 Tón-
leikar: Kvintett x Es-dúr op. 44
eftir Schumann. 21.35 Frásögu-
þáttur: Guðni gamli; sjúkrasaga
(Ingólfur Gíslason iæknir). 22.05
Danslög. 22.30 Dagskrárlok.
Frá Kvenfélagi Haílgrímskirkju.
Féíagskonur eru vinsamlega
beðnar að senda andvirði happ-
drættismiðanna, milli kl. 10—12 og
6—8, til Guðrúnar Fr. Rydén
Eiríksgötu 29.
Áheit á Kapellu Háskólans:
N.N. kr. 15.00, Sigga kr. 5.00, Sig
rún kr. 10.00, G.J. kr. 10.00, Magga
kr. 5.00, Vigdís kr. 5.00, Nonni kr.
10.00, Didda kr. 5.00, A.G. kr. 10.00.
Kærar þakkir,
Ásmundur Guðmundsson.
. j . Hjónxmum Berg-
\’ / þóru Þorbergsdótt-
ur og Magnúsi
Kristjánss., Blöndu
hlíð 33, fæddist 17
marka dóttir þann
15. þ. m.
— éenjjislækkimin
Framhald af 8 síðu.
hennar og bað um fund með
Cripps til að fá nánari upp-
lýsingar.
IJm 100.900 járnbrautar-
verkamenn. í London og ná-
grenni hafa ákveðið að hef ja
hangsverkfall á miðnætti í
nótt, tíl að reka á eftir kröfu
sinrti um hækkað kaup.
Vélamenn og skipasmiðir
hafa nýlega krafizt eins punds
kauphækkunar á viku.
Fleiri MarshalIIönd iækka
gengið.
1 gær voru tilkynntar gengis-
lækkanir, jafnmiklar og í Bret-
landi, í Hollandi, Indónesíu og
Grikklandi. Frakkland og Kana
da lækkuðu gengið minna en
Bretar. Austurríkisstjóm ætl-
ar ekki að lækka gengið að
svo stöddu, og er sú ákvörðun
sett í samband við, að þingkosn
ingar fara fram í landinu 9.
október.
Pólland lækkar ekki gengið.
Tékkneski viðskiptamáiaráð-
herrann sagði í Praha í gær, að
gengislækkunin í auðvaldslönd-
unum myndi engin áhrif hafa
í Tékkóslóvakíu. Yfirmenn efna
hagsmála á sovéthernámssvæð-
inu í Þýzkalandi segja, að auð-
valdskreppan og gengislækkun-
in hafi engin áhrif þar, því að
70% af utanríkisverzluninni sé
við • Austur-Evrópu..