Þjóðviljinn - 16.04.1950, Blaðsíða 3

Sunnudagur 16. april 1950.
53ÖÐVILJI»H

Þessi útgáfa á snilldarverki JOHANNS SIG-
URJðNSSONAR. er gerð að tilefni opnunar
Þjéðleikhússins.
JÖHANN BRIEM
litsmálari teiknaði myndirnar.
takmarkað
Upplag bókarinnar er
Bókaútgáfan Heimskringla
FRETT UM EDDURNAR
Öldin er tæplega hálfnuð.
Það er sjálfsagt lítið vit í því
að fara með spádóma um hana
alla, ein: og þeir væru staðfest-
ing li$inna,-jatbprða, ,,£f ís-j
íendingasagnaútgáfan verðurl
ekki síðar táíin "hafá únriið
merkilegt útgáfustarf á Iskindi
á þessari öld, ^þá er ég vel
Nyjustu bækur ISlendinga-
sagnaútgáfunnar erú Eddurnar,
og hefur Guðni Jónsson annazt
útgáfuna. Verkið er í fjórum
,tbókum“, EÍddukvæði - I—II.
sem reiknast skal eitt ,,bindi“,
Snorraedda og Eddulyklar,
samtals 1265 blaðríður. For-
máli fylgir báðum Eddunum,
þar sem m. a. er gerð grein;
fyrir handritum þeirra. I for-
mála Eddukvæða er einnig íýst
ytra búningi þeirra, en hann er
nokkuð frábrugðinn búningnum
í útgáfu Finns Jór.ssonar, frá
1905. Liggur höfuðmunurinn í
stafsetningunni, en í þessari
útgáfu er farið nær nútíma'
stafsetningu en í útgáfu Finns,
,;í stuttumáli sagt hefi ég farið
sem næst því, líéfh tíðkast í að-
alhandriti Eddukvæðanna, Kon-
ungsbók, og varazt að fyrna
rithátt hennar á nokkurn hátt“,
segir Guðni í formála sínum.
En Finnur segir svo í sinum
formála: „Hvað ritháttinn sjálf
an snertir, er hann yfir höfuð
sem í fornritum, þar sem rit
■ háttur er samræmdur. Jeg hef
þó ekki getað fengið af mér
að hafa hann ekki í stöku atrið-
um nokkuð eldri ..(leturbr.
min. B. B.) Er sú nýjari að-
ferðin vitaskuld miklu skyn
samlegri, því eá hlýtur þó á-
vallt að vera megintilgangur
útgáfu sem þessarar að bækurn
ar séu lesnar — og því forðazt
að torvelda skilning á þeim.
Það er víða nógu torvelt um
hann samt. Um stafsetningar-
fyrningu Finns segir Guðni
þetta, m. a.: ,,Hann ritar t.d.
alls staðar hinar tímabundnu
a-hljóðvarpsmyndir goll, Goð-
i mannanöfnum, fogl, oxi o.
frv., enda þótt u sé uppruna-
legt í þeim orðum og irppruni
fari i-aman við nútíö' : rnái og
rithátt handritanna ejálfra. Orð
myndir eins og vesa, vas, hann
es o. s. frv. koma hvergi fyrir
í handritumrm, heldur vera.
var, hann er, að ekki sé minnzt
á táknið ’s. Háskalegasti skiln-
ingstálmi þeirrar útgáfu er þc
hinn mikli samdráttur sagne
og fornafna í eitt og hinar tíov
úrfellingar persónufornafna...“
Þetta er hér einungis tekið upp
til að sýna hvað hinn nýi út-
gcfandi tor^ast. Einnig hefur
hann varast þá „hryggilegu með
ferð á texta kvæðanna, þar i-eir.
allt að því helmingur þeirre
i sumra er prentaður sem inn-
r skot eða yngri viðaukar vic
í hinn helminginn“. Þá segir
I hann enn: „Eg. hefi alls stað-
I ar greint frá með bandstriki
neitunarorðið at (a,t), sem al-
gengt er að skeyta við sagnir
og ritað t. d. berr-at (ber ekki),
var-a (var ekki), hafi-t (hafi
ekki) o. s. frv.“ Kannski eru
þessi bönd engin lesmálsprýði,
en alls þeesa er hér við getið
í' þeim-tílgidgt iAhjÍthT að -draga
!r ótta manna við torveldi lest-.
l.-> r f i- >
rs og skilnings a" Eddukvæð-j
num. Og svo eru líka Eddu-i
ijyklarnir. Og það er nú, bók
sem segir sex. Fyrir utan for-
mála er þar Inngangur að Eddu
kvæðum, upp á fjórar arkir,
þar sem fyrst er rætt um Ald-
ur Eddukvæða, síðan heimkynni
þeirra o. s. frv. En mestur
hluti Inngangs er yfirlit um
einstök kvæði, þar sem greint
er frá geymd, efni, aldri, heim-
kynni,..og hætfi hyers einvtaks
kvæðis™út. af-iyrir. sig. -.iEtti
efniságripið mjög að hjálpi
þeirn til ski
Framhald á' 7. síðu.
S k á k
Ritstjóii: GTOMUNDDR ARNLAUGSSON
FKÉT T I R
Nú er orðið langt siðan skák-
dálkurinn hefur flutt erlend-
ar fréttir, enda verið óvenju
mikið um að véra hér heima.
Nýársmótinu í Hastings lauk
með sigri Ungverjans Szabo, en
næstur honum varð frakkneski
taflmeistarinn Rossolimo. þriðju
verðlaun hlaut Euwe, en þaa
f jórðu ungur bandarískur skák.;
ptaður Larry Ev.ans.o: .
| ,Núgo stendur úkáhþihgið-nj i
Búdapest yfir, en þar verður
ur þvi skonð, hver heyja skuli
einvigi við Botvinnik um heimg-i
meistaratignina.
Bretar hafa unnið talsvert
að því að kynna ungu fólki
skák. Tilraunir hafa veri5 gerð«
ar um það að kenna drengjum
skák í skólum, að vísu ein-
ungis á fáum stöðum, en þær
eru taldar gefa góða raum
Nú hefur brezkt héraðsskák-
samband ■ boðíð til skákmétS,
þar sem 1 þátttökurétt;mdi'iiei,u
þuridin ' þvi skilyrði, að keþp-
í íWiriri^kferifririari: við"'■tvítrigk.j
íslandi vár%6TðRi'dð riðhdárTéiftln|
þátttakanda, og sjá Bretar umj
dvalarkostnað hans, meðan
mótið stendur yfir.
Fyrir valinu varð Friðrik
Ólafsson, 15 ára gamall. jj
Eftir 9 umferðir af 11 var.
hann annar í röðinni, og hafði1
þá unnið fjórar skákir, gért
fjögur jafntefli og tapað einní
skák.
Enn hefur ekki frétzt um
tvær síðustu umfefðirnar, 'en.
mótinu lýkur með hraðskák-
ikeppni í dag. Friðrik er væntan
legur heim á miðvikudag.
Þau eru orðin þó nokkur skák
tímaritin sem stofnuð hafa ver-
ið síðan „I uppnámi“ kóm fram
á sjónarsviðið um síðustu alda-
mót, fyrst islenzkra skáktima-
rita. Flest hafa þau orðið!
skammlíf, það er meiri vandi.
en margar hyggur að halda útí
skákriti á íslandi. Þar þarf tals
verðan ídealisma til, öll störf
eru unnin í hjáverkum, áhætt-
an er mikil, gróðavonin núll.
Það tímarit sem við búum nú
við, er myndarlegasta tilraunin
í þessa átt síðan „1 uppnámi.“
Það er fallegt að frágangi og
fjölbreytt að efni. Nú er jan.-
marz-heftið nýkomið og segir
þar frá fyrrihlutanum af skák-
þingj Reykjavíkur. Talsvert er
einnig af fréttum, greinar um
skák, stöðumyndir og skák-
dæmi.
Skrítnar taflstöður
Stundum getur allt í einu
komið fram í tefldri skák staða,
sem minnir á taflþraut. Svo
var í léttri skák, sem tefld
var fyrir skömmu hér í bæn-
um. — Staðan var þessi:
Hvítt: Kc5—Da8—Rh3. Svart:
Kh7—Dfl—Pg7,g6 og h6. —
Svartur lék síðast og lék drottn
ingunni til fl. Hvítur hugsaði
sig svolitla stund um og gafst
svo upp. Riddarinn á enga
undankomuþað er augljóst að
ekki er hægt að leika honum
burtu, aftur á móti er hægt að
valda hann á tvo vegu, en
báðir leiða til drottningartaps
í næsta leik.
I uppnámi
Skákin, sem hér fer á eftir,
var tefld í Los Angeles nýlega.j
Hún minnir á skilmingar, mönn.
um er fórnað' til þess að setja.
aðra í uppriám og öðrum er
Framhald á 7. síðu.