Þjóðviljinn - 24.06.1950, Blaðsíða 5

Laugardagur 24. jún! 1950.
ÞJÓÐVILJ *■«»
■»•
tll Viet Min
Fraldcar heyja nýlendustyrjöldina í Indó Kína al fádæma
grimmd. Þessi mynd af afhöggnum höfðum fanga úr her Viet
Min, sem sett hafa verið á stjaka, birtist í bandaríska blaðinu
„Time“
EFTIR
NORMAN LEWIS
I.
SJÁLFSTÆÐISBÁRÁTTA íbúa Indó Kina gegn franskri nýiendukúgun hefur verið háð
tuestum látlaust síðan 1945. Fjórir fimmtu hlutar þessa auðuga lands eru á valdi Viet Min, en
Svo nefnist sjálfstaeðishreyfingin, og Frakkar o g leppar þeirra eiga í vök að verjast. Banda-
rikjastjóm hefur nú hlaupið opinberiega undir bagga með nýlendultúgurunum og má því búast
Við að viðureignin þarna austurfrá fari harðnandi á næstunni. FréttarXari frá brezka sósíal-
demókratablaðinu „New Statesman and Nation“ dvaldi nýlega í Indó Kína, bæði á yfirráðasvæði
Frakka og Viet Min. Eftir heimkomuna skrifaði hann í blað sl'lt frásögn þá, sem hér birtist.
Viet Min, öðra nafni Sjálf-
stæðisbandalagið Vietnam, kom
í heiminn um sama leyti og
Japanir hemámu Indó Kína
mótspymulaust eftir ófarir
Frakka fyrir Þjóðverjum. Marg
ir Vietnambúar, sem í fyrstu
höfðu léð tælandi áróðri Jap-
ana eyru, urðu fyrir sárum
vonbrigðum, því að þegar inn-
rásarmennimir voru búnir að
koma sér fyrir reyndust þeir
gjörsneyddir allri samheldni
við aðra Asíumenn. Byltingar-
menn af gamla skólanum sem
dirfðust að láta á sér bæra,
voru þefaðir uppi og afhentir
Frökkum, sem auðvitað voru
himinlifandi. Franskir landnem-
ar ranghvolfa í sér augunum
af hrifningu, er þeir minnast
þessara hveitibrauðsdaga sam-
ivinnunnar við Japani, og viður
kénna án þess að fara hið
minnsta hjá sér, að það hafi
yerið friðsamasta og gróðavæn
legasta timabil, sem þeir hafi
lifað. Japanir tóku af þeim ó-
makið við að hafa hendur í
hári allra friðarspilla og létu
þá stjóma plantekmm sínum í
friði. Svona vildi það til að Viet
Min, sem stofnað var 1942,
yarð eini virki andstæðingur
. möndulveldanna i Suðaustur-
Asíu.
í marz 1945, þegar Japanir
fundu að jörðin var að gliðna
tmair fótum þeirra, hnepptu
þeir Frakka í varðhald og settu
á laggirnar ,,vinsamlega“
ríkisstjóm undir forystu Bao
Dai keisara ,sem afsalaði sér
í skyndi völdura við ósigur
Japana í ágúst. Keisar-
inn klykkti út valdaafsalsræðu
sína með orðunum: „Lengi lifi
lýðveldið!“ Lýðveldið, sem
hann átti við, var lýðveldið
Viet Min, sem var stjórnað af
þingi, þar sem 10 Marxistar
og 292 fulltrúar annarra flokka
áttu sæti og Hó Sji Min var
forseti. Mikilsvert er að hafa
í huga þetta sex mánaða tíma-
bil, þegar Bao Dai var leppur
Japana, því að enginn íbúi Viet
nam getur varizt að bera sam-
an hlutverk hans þá og það,
sem hann hefur nú, siðan
Frakkar lyftu honum aftur á
(veldisstólinn. Þetta skýrir að
yerulepu leyti óvinsældir hans
meðal þeirra, sem eiga að heita.
þegnar hans.
,' 1 september 1945 gekk fransk
|ir herleiðangur studdur af
fcrezku liði á land í Saigon og-
fáum mánuðum síðar leyfði
Sjang Kaisék meira frönsku her
liði að fara yfir kínversku landa
mærin inní Tönking. Þannig
byrjaði stríðið í Indó Kína, sem
stendur enn í dag. Það hefur
staðið í fjögur og hálft ár og
kostað Frakka um milljón doll-
ara á dag auk mannfalls, sem
nemur á að gizka 120.000 fölln-
um cg særðum og 15.000 tekn-
um til fanga. Það hefur tekið
Frakka allan þennan tima að
leggja undir sig með miklum
erfiðismunum mestan hluta hrís
grjónasléttunnar í Tonkin og
hér um bil helminginn af Kotsj
in Kína. Þeir hafa einnig lagt
undir sig stærstu borgirnar,
þótt tök þeirra á þeim séu
ekki öruggari en svo, að það
að setjast niður á kaffihúsi í
Saigon eftir diminingu er sama
og að eiga á hættu að vera
sviptur iifi eða limum með
handsprengju.
- í Kotsjin Kína hefur sam-
göngum verið haldið uppi milli
helztu borganna með því að
byggja með mikilli fyrirhöfn
varnai-tuma með tveggja kíló-
metra millibili meðfram vegun-
um. Þeir gera aðeins gagn með-
an bjart er af degi. Á nóttunni
dregur setuliðið upp stiga sína
og býst um sem rammlegast,
svo ao svæðið verður að einskis
mannslandi. Engin leið er að
koma þessu varðtumakerfi við
á mlklum vegalengdum og bíla
lestir eru því notaðar við skelfi
legustu skilyrði, vegna þess hve
frumskógurinn, sem hylur mest
an hluta landsins, er þéttur. Á
þeim köflum, sem álitnir eru
hættulegastir, hefur verið reynt
að ryðja frúmskógiim um 100
metra frá veginum á hvom
veg, en það myndi taka mörg
ár að ljúka því verki. Einsog
nú háttar eru bílalestirnar
varnarlausar fyrir fyrirsátum,
hvar og hvenær sem Viet Min
þóknast. Slíkar árásir hafa
undantekningarlaust heppnazt
og meðaltap Frakka er heim-
ingur faratækjanni í hverri
til að varpa niður fallhlífar-
liði eru árásarmennimir búnir
að dreifa sér.
Svo naumt hald hafa Frakk-
ar þá þrátt fyrir óhemju kostn
að í mannslífum, fé og erfiði
á kannski einum fimmta hluta
Viet nam. Hvaða stjórnmála-
skoðun, sem maður aðhyllist
er það að blekkja sjálfan sig
að telja sér trú um, að ríkis-
stjórn og her Viet Min sé bara
hermdarverkamenn og óþjóða-
lýður, og það því fremur sem
þeim hefur farizt tiltölulega
vel úr hendi fjögurra ára stjórn
í þeim hluta landsins, sem þeir
hafa á valdi sínu.
Einkennilega lítið er vitað
um ástandið á yfirráðasvæoi
Viet Min. Eg var búinn að vera
nokkrar vikur í Indó Kína áð-
ur en ég hitti nokkurn, sem
gat skýrt mér frá því af eigin
reynslu. Það var undirtylla í
embættiskerfi Bao Dai, sem
hafði verið tekinn fastur —
auðvitað í lítilli virkisborg,
sem átti að heita á valdi
Frakka — sakaður um sam-
starf við óvinina og dæmdur
til ,,endurfræðslu“ um nekkurn
tíma í Plaine des Jones. Þessi
bækistöð Viet Min er geysileg-
ur mýrarfláki í suðurhluta
landsins, næstum eins víðlend-
ur og Yorkshire (euskt hérað,
15.750 ferkílómetrar. Þýð.).
Það er aðeins 16 kílómetra frá
Saigon þar sem stytzt er.
Þarna eru aðalstöðvar suður-
hers Viet Min, sjúkrahús,
vopnaverksmiðjur og varð-
haldsstöðvar af þeirri gerð,
sem þessi undirtylla Bao Dai
fékk reynslu af. Þar sem land-
svæði þetta er ókortlÖgð benda
samhangandi skurða, sem
vatnapálmar mynda þak yfir,
eru njósnir úr lofti útilokað-
lest. Þegar tími hefur unnizt ar og víkingaárásirnar, sem
ESPERANTO
Nokkrir sósialistar hittust
á fimmtudagskvöldið, 22. júní,
heima hjá Þorsteini Finnbjarnar-
syni, Skclavörðustíg 46, og stofn-
uðu þar „áhugamannahóp um notk-
ui^ alþjóðamálsins esperanto til
eflingar sósialisma og verkalýðs-
hreyfingu," eins og segir í starfs-
reglum hópsins, sem samþykktar
voru á þessum fundi.
•fc Verkefni hópsins eru að kynna
íslenzkum sósialistum og verka1-
lýðshreyfingunni esperanto og að
ná með esperanto samböndum við
erlenda sósialista til skipta og öfl-
unar á blöðum og bókum. Enn-
fremur esperantonám, með lestri
umræðum og skrifum æfi þátttak
endur sig í notkun málsins. Sósí-
alistar hvar sem er á landinu bæði
esperantistar og aðrir geta orð-
ið félagar ef þeir vilja
vinna á einn eða annan hátt að
verkefnum hóþsins. En samkvæmt
reglum hans verða þeir félagar,
sem esperanto kunna, að vera
meðlimir Sambands íslenzkra esp-
erantlsta, annað þvort í einhverju
félagi tnnan samhandsins eða ein-
Frakkar gera öðru hvoru, kom
ast aldrei langt áleiðis.
Sögumaður minn aagði, áð í
einni slíkri árás hefðu verðim-
ir yfir honum gert sér lítið fyr
ir og horfið en komu svo aftur,
þegár hættan var liðin hjá.
Viet Min hefur aldrei vjerið að
burðast með neinar girðingar
utanum stríðsfanga, heldur læt
ur ála og króka koma í stað-
inn fyrir gaddavír, en fangar
sem ekki reyndu að kcmast
undan þegar svona stóð á,
fengu nokkur hrósyrði og stund
um einhverja smávegis umbun.
Sögumaður minn hafði lagt
útí að flýja vegna þess eins,
að eitthvert f jölskjddumál
olli honum áhyggjum. Eitt var
það, sem hafði haft djúp áhrif
á hann í fangavistinni, og var
í rauninni svo fjarstæðukennt,
ao öll önnur reynsla hans hvarf
í s’mggann hjá því. Þetta var,
að það var refsiverð yfirsjón
aö reka sína eigin prjóna nið-
ur í hrísgrjónaskálina sem mat
ur var borinn fram í. Til þess
voru hafðir sérstakir prjónar,
afskaplegt — og að því honum
■""*'ri algerlega óþarft — til
hald, sem var óþekkt í fín-
us.u ríkisveizlum í Vietnam.
Seinna, eftir margar þrautir,
lánaðist mér sjálfum að eiga
skamma dvöl í einu virki Viet
Min *á þessum slóðum. Þetta
var útvarðstöð, sem verið var
\v stækka til að koma fyrir liði
scm verið var að flytja þangað
annarsstaðar að. Hermenn
uanu af miklum hraða að því
að byggja svefnskála og skrif-
stofur úr bambus og fléttuðum
pálmablöðum. Engin tilraun
var þarna gerð til að fara að
einsog Frakkar, sem reisa fyr-
•Perönmikla varnarmúra úr
oddhvössum bambusstaurum,
Frainhaid á 6. síðn
staklingsmeðlimir. Félagar greiða
enginn föst . gjöld til hópsins,
Kostnaður sem verða kann af
starfi hans greiðist með frjálsu
framlagi félaganna.
Form. áþugaiiópsins er Þorst.
Finnbjarnarson guiismiöur, og átti
hann frumkvæði að stofnun hóps-
ins. . Þorstein þarf ekki að
kynna íslenzkum esperantistum. 1
„Aiþjóoamál og málleysur" er
þess getið að „Þorsteinn Finnbjarn
arson, merkilegur esperantisti,
kom upp 10 manna esperantisiafó-
lagi á hressingarhælinu í liópa-
vogi 1932.“ Næstu árin varð Þor-
steinn forgöngumaður róttæku es-
perantohreyfingarinnar hér á
landi, sem kennd er við Unuiga
Komitato, og hóf útgáfu blaðsins
Mateno, sem !:om út í. nokkur ár
og er ásamt fjörkippnum kring-
um komu Krestanoffs 1938, helzta
lífsmark esperantohreyfingar á Is
landi í hléinu milli blómatíma
„Esperantofélagsins í Reykjavík"
og Auroro-hreyfipgarinnar. Þor-
steinn Finnbjafnars. tiefur lengst
Þor.úoinn Finnbjarr.arson
'f likiegast alltaf, átt erfiða ævi,
1 auk annars áratuga baráttu við
■ berklana. En hann er eldsál og
! hugsjónamaður, sjálfmenntaður í
beztu merkingu þess orð, brenn- _
andi áhuga hans á framgangi sósí
alisma og esperanto þekkja allir
sem komizt hafa í snertingu viS
hann.
Þeir sem vilja verða félagar á-
hugahópsins snúi sér til Þorsteins
Finnbjarnarsonar, Vitastíg 14
tGulIsmiðaverkstaíðið), Reykja-
vík. ..... ... j