Þjóðviljinn - 25.06.1950, Blaðsíða 3

Ný félagsrit okkar sem nú lif
■uin í landinu eru nýkomin út
•— fyrsta hefti þessa árgangs.
Réttar var minnzt hér í blað
inu fyrir skömmu, og verða
þau sannmæli ekki endurtekin
hér. En það má bæta einu við
enn: hann er síðastur, fram til
þessa dags, í allfjölskipaðri
fylkingu íslenzkra tímarita sem
höfðu það mið eitt að halda
uppi vöm og sókn fyrir sjáif-
stæði og frelsi þjóðarinnar,
kenna henni að standa upp-
réttri, á eigin fótum. Og er
hami ekki þegar orðinn langlíf-
ari en nokkurt þeirra sem á
undan fóru?
Einar Olgeirsson skrifar
mestu grein þessa heftis, eins
og löngmn fyrr. Þegar útvarpið
rakti efni Réttar, um daginn,
taldi það „einnig“ upp „stjórn-
málagrein eftir Einar Olgeirs-
son“. Eg vil nota tækifærið og
koma að svolitlum fréttaauka.
Greinin heltir sem sé: Á einok-
un og eymd aftur að verða
hlutskipti vor íslendinga ?
Svona viðkvæmt er „hlutleysi"
ríkisútvarpsins. ÞAÐ skal ekki
auka fólkinu áhyggjur með upp
ljóstrun þess leyndardóms að
slíkra spurninga er nú spurt
víðsvegar í landinu. En hvaða
hlutleysi hefði hér verið brotið?
Eru þá kannski emhverjir að
leiða einokun og eymd yfir
þjóðina!
Fyrri hluti greinarinnar fjall
ar um Pólitík Sósíalistaflokks-
ins 1944—‘47, en hún er skil-
greind sem: barátta fyrir af-
komuöryggi Islendinga. En sú
taug er af f jórum þáttum: bar-
átta fyrir atvinmfhanda öllum,
barátta. fyrir nýsköpun atvinnu
lífsins, barátta gegn útlendu
arðráni á þjóðinni, barátta fyr
ir nægum mörkuðum — og er
þó taugin eiji. Síðari og meiri
hluti greinariimar ber yfirskrift
ina: Engilsaxnesku einokunar-
klærnar yfir Islandi 1947—’50.
— Það er marsjallstefnan; og
hennar svipa ríðm’ nú á baki
alþýðunnar á íslandi. Annars
eru hér engin tök 4 að rekja
efni ritgerðarinnar. Menn skulu
iesa hana sjálfir — og lesa
Vandlega. Hún er vopnabúr
sannjeikans í þessum máíum.
Þeir sem liirða þar um rök
og staðreyndir lesi nýjasta
hefíi Réttar, bls. 33 til 61, að
báðum meðtöldum.
Brynjólfur Bjarnason skrifar
Innlenda víðsjá, eins og áður.
j'Sem kunnugt er f jallar sá þátt-
ur uin síðustu viðburði og tíð-
indi í stjómmálum landsihn, á
hverjum tíma. Brynjólfur skýr-
ir þau og gegnumlýsir í stúttu
máli, rólegu, röksamlegu og
Ijósu máli, að venju hinna
beztu marxísku höfunda.
Þá er þýdd grein um fyrir-
hugðað mesta. mannvirki ver-
aldar: stíflurnar í Ob og
Jeníssei í Síberíu og kjarnorku-
skurðinn gegnum Túrgæ-háls-
ana. Verkið er þegar hafið, og
það voru einmitt kjarnorku-
sprengingar í Túrgæ-skurðin-
um sem ollu titringnum á „land
skjálftamælum" Bandaríkjanna
í haust — og varð til þ-ess að
Trúman hljóp í útvarpið og til
kynnti að Rússar heíðu atóm-
sprengjur, upp með vetnis-
sprengjuna, áfram nu. •—
Tveggja núkilmenna er minnzt
í heftinu: Stepháns G. og Maó
Tse-Túngs. Verðskulda báðir
fyllri skil — og jafnvel betri.
Hinir fyrstu skulu verða síð-
astir. Fremst í þessu Réttar-
hefti er kvæði eftir Þorstein
Valdimarsson: Mig dreymdi
kynlegan draum. Það er stórt
intelektúelt átak, búið 'ham-
römmu máli, hlaðið tröllaukn-
um myndum. Ef það væri
stormur bryti liann skóga —
og feykti hrófatildri. Við höf-
um ekki séð meira kvæði á ís-
ienzku nú nm hríð. Margar
spumingar brenna manni á
vörum við lestur þess, m.a.
þessi: hve myrkt má skáld
yrkja? Eg sneiði hjá svarinu,
en ef einhvern varðar það þá
hef ég persónulega vissan unað
af þungu kvæði, og er að einu
leyti dálítið sméykur að rök-
ræða það geð, rifa snndur þann
ham, sem skáld hieypur í að
sköpunarstarfi sinu. En annað
rildi ég drepa á.
Kvæðið fjallar um mann sem
veit ekki hver hann er. Og þeg
ar hann er spurður (af sam-
vizkunni?) hliðrar hann sér hjá
svari, kemst þó ekki undan, og
það kemur upp úr kafinu að
maðurinn, ég, sem kvæðið
mæli, er Mannkynið. Þetta er
nú ekki myrkt svar, og má þó
skiljast á tvo vegu — þótt
samhliða kunni að liggja. Er
það meiningin að „ég“ sé
mannkynið í þeim skilningi að
ég sé samábyrgur því, sú mikla
sök þess sem kvæðið taiar um
sé „mín“ sök. Því mætti haida
fram að sú sé niðurstaða skáltte
ins. En hér væri brestur í,
sprimga í sjálfum heimspeki-
grunni kvæðisins. Því „ég“,
einstaklingui’inn, er EKIH
mannkynið, sök þess er EKKI
„mín“ sök. Eg veit ekki hve
gömul hún er, þessi hugmynd
um samábyrgð manns og mann
kyns. En hitt veit ég að hún
hefur vaðið uppi vítt um lönd
á síðari árum, einnig hér á
landi. Það hefur um skeið ver-
ið talið gáfumerki að kunna
hana og beita henni. Eg veit
líka að hún er falskenning, á
meðan - við gerum kröfu til að
orð feli í sér merkingu. Og í
þriðja lagi veit ég að þetta er
afturhaldshugmynd því hún er 1
skýrð svona: byrjaðu á sjálfum
þér ef þú vilt bæta heiminn,
þar er þörfin mest, en láttu
ríkisstjórnina í friði, því ef
hún er ill þá ertu samsekur
henni. — Þannig var því lýst
í útvarpinu um daginn hvernig
ísiendingar allir, „ég og þú“,
væru samsekir um misheppnun
marsjallsamstarfsins. En sann-
leikurinn er sá að marsjalisam
starfið átti að „misheppnast".
Þegar í upphafi átti að „skerða
lífskjör þeirra (þ.e. Isiendinga)
allverulega“, og má nú fletta
upp í umræddu Réttar-hefti,
•bis. 47—48. En sem sagt: fisk-
markaðirnir eru hrundir, kaffi-
kílóið komið í nær 30 krónur,
svo það er ekki seinna vænna
fyrir þig að betrumbæta sjálf-
an þig, lagfæra hugarfarið.
Það er komið atvinnuieysi, og
líklega ertu dauðasekur, ásamt
öllu mannkyni.
Við höfnum,þessari hugmynd,
forköstum henni, og snúum
aftur heim til draumkvæðis
okkar.
Og vitaskuid er þá hinn
skilningnrinn sanni nær, að
rödd ,,mín“ sé aðeins rödd
mánnkynsins, á þá leið að „ég“
sé notaður tii hægðarauka, af
því Mannkynið V-r of þungt í
vöfum eins kvæðis. Lokasvarið
sem við hljótum: að ég sé
mannkynið, sé aðeins skýring
skáldsins á því að í kvæðinu
liafi verið lýst viðhorfi og kvöl
mannkynsins í spegli eins ein-
stakiings, ekki þess sem er á-
byrgðarmaður sektar þess og
sakar, heidur hins sem skynjar
raun þess og. getur því talað
tungu þess. „Eg“ er ekki full-
trúi mannkynsms, heldur, túlk-
ur þess, og er hvergi til framar
er kvæðinu lýkur. En. því má
lieldur ekki neita að, útlínur
þessa orðs, mannkyn, fara nú
að verða allóljósar, því nokkur
hluti þess, og vaxandi, þorir
að hórfast í augu við sjálfan
sig, og viðurkennir fúsiega og
djarflega. hvér hann' er. En
hann er kannski ekki ennþá
svo stór að hiiin hlutinh; auð-
valdið og blindingjar þess, fái
ekki ráðið gátu þessa iífs til
glötunar, eins og í kvæðinu seg
ir. Og þá erum við komin þar,
að við getum firr.t „mannkyn-
ið“ sök, nema þeirri að hafa.
ekki þegar drepið af sér auð-
valdið. En er þá sök rétta orð-
ið? Yfirgripsmikil, altsék ;orð
eins og títtnefnt mannkyn eiga
það til að verða okkur ttl traf-
ala í baráttu okkar við atóm-
djöfla og stríðsgislí»ménn,, úþ-
Þegar leið á friðarráðstefn-
una í París árið 1919 tók
Winston Churchili, þáverandi
hermálaráðherra Bretiands sæti
Lloyd George á þingi því. Her-
málaráðherrann hafði þegar
frá upphafi verið andvígur
friðarhugmjTidum og friðartil-
lögum Wilsons Bandaríkjafor-.
seta sem hraktist sjúkur skip-
brotsmaður brott úr höfuðborg
Frakklands, heim í andúðiífa
og ósigurinn. En á friðarráð-
stéfnunni hófust „langar um-
ræður um hvernig hægt væri
að veita herjum hvítliða sem
árangursríkasta aðstoð gegn
Sovétstjórninni".
- „Churchill . . . lagði til, að
þegar í stað væri seít á stofn
af Bandamönnúm yfir-ráð fyr-
ir Rússlandsmál, er skiptist í
stjórnmálaiega, efnahagsíega
og hemaðarlega deild. Hernað-
ardeildin áttj að „taka til
starfa þegar í stað“ við að
ganga frá áætlun um víðtæka
hernaðarihlutun".
Fimmta maí 1919 hitti „op-
inber fulltrúi hvitliðaherjanna",
Gclovin. hershöfðingi, Mr. Chur
chill í skrifstofu brezka her-
málaráðuneytisins. „Hermála-
ráðherrann talaði reiðilega um
andstöðu brezkra vinstrimanna
og verkamanna við hernaðar-
hjálp ti] hvítliðaherjanna.
Churchill sagðist vona, að þrátt
fyrir þessa hindrun gæti hann
sent tíu þúsund „sjálfboðaliða"
í viðbót á norðúrvígstöðvarnar.
. . Churchill lagði áherzlu á fús
leika sinn til stuðnings Deníkín
(rússneskur hvitliðastjóri. B.
B.) Deníkin gæti a. m. k.
vænzt 2500 ,,sjáifboðaliða“,
hernaðarsárfræðinga og tækni-
ráðunauta. Um tafarlausa
hjálp sagði Churcill Golovin,
að 24 milljónum sterlingspunda
yrði skipt milli hinna ýmsu
gagnbyltingarherja og séð yrði
fyrir herbúnaði og hei'gögnum
handa 100 þúsund júdenits-
vatna hugmyndir okkar, svo
ekki sé minnzt á það að taka
ÞEIRRA sök á sínar eigin herð
ar, eins og sumir sækjast eftir.
Jafnrétt er hitt að í nýrri styrj
öld kynni svo að fara að allt
„mannkyn'1 sigidi einum báti
undir Svörtuloft heljar. I
skugga þeirrar ógnunar er það
reyndar crt, kvæðið um hinn
kynlega draum. Sú sameigin-
lega skelfing ókkar flestra,
ekki allra., er hvöt þess og tii-
efni. En hin sósíalíska bjart-
sýni lætur ekki að sér hæða.
Skáldið kveður sig fx-á geig sín
um: Saklausa líf, sem liíir þó
í mér án dauða. — —
I upphafi þessa. máis nefndi
ég Rétt Ný íélagsrit okkar
sem nú lifum. Það er nauð-
synjalaust að gera hér saman-
burð á þessum tveimur tíma-
.ritujn. En nafngiftin helgast
iaf því að þau eru gædd sama
anda.
B. B.
• - *•- • V* -*•— ->H V» V vn w rv ->
manna (annar hvítliða.foringi);
til árásar á Pétursborg" ....
„Árangurinn af viðtalinu fór'
fram úr öllum vonum mínum“,
sagði Goiorin í skýrslu til
yfirboðara sinna. Það er góðra.
manna siður að efna meira en
heitið er. „Samkvæmt skýrslu
er Churchill birti 15. sept.
1919, hafði Bretland þá eytt
um 100 milljónum sterlings-
pund. . . . til Deníkíns hers-
höfðingja einmigis", en hann.
var aðeins einn af mörgum,
keisaraþrælum rússneskum
sem kostaðir voru af auðvalds-
stjórnum stríðshrjáðra Vestur-
landa til að drepa rússneska al
þýðu. En hurtséð frá þeim
kumpánum höfðu herir 14 ríkja
ráðizt*inn í Sovétríkin sumarið-
1919, án stríðsyfirlýsingar.
Það kom síðar upp að „hálfsí
þriðja árs blóðug íhlutunar--
stríð og borgarastyrjöld höfðu
orsakað dauða urn sjö milljóna,
Rússa, karia, kvenna og bama,
í orustum, úr hungri og veik-
indum. Efnahagstjón þjóðarinn
ar áætlaði sovétstjómin síðar
60000 milijónir doilara“.
Hvaðan eru þessi fræði feng-
in ? Þau eru fengin úr bók
sem bókaútgáfan Neistar hef-
ur alveg nýlega gefið út, og
heitir Samsærið mikla gegn
Sovétríkjunum, eftir Banda-
rikjamennina Michael Sayers
og Albert E. Kahn. Hún er á
6. hundrað bls. að lengd, kost-
ar 50 kr. í bandi, og þið ættuð-
að lesa hana öll.
Það má kallast kraftaverk
að ráðstjórnin og sovétalþýðan
skyldi bera hærri hlut í við-
skiptum sínum við innrásar-
heri Vesturveldanna og málalið-
hvitliðafomingjanna. En eftir-
leikurinn hófst þegar, og höf-
undar Samsærisins mikla rekja.
hann um aldarfjórðungs skeið,
fram á árið 1946. Þeir rekja.
það hvernig Ráðstjórnarríkim
moruðu af innlendum og vest-
rænum skemmdarverkamönnum
og njósnurum, keyptum og
sendum af vestrænum auðkýf-
ingum, hermáiaráðuneytum og"
leyniþjónpstum. Þeir lýsa ná-
kvæmiega Trotskí og lagsmönn,
um hans sem í vitfirrtri bar-
áttu sinni gegn ráðstjórninni
sukku dýpra í siðferðilega spill
ingu en aðrir mannflokkar sem
við höfum haft nýjar fregnir-
af um sinn. Þeir lýsa því hvem
ig stofnuð voru fávitafélög t
Vesturevrópu og Bandaríkjun-
um, til að steypa ráðstjórninni!
Þeir segja frá því livemig'
stjórnmálamenn Vesturveld-
anna reyndu snmarið 1939 að>
komast hjá samningum og sátt
niálum við Sovétríkin, svo þeir-
hefðu þeim mun óbundnari
hendur tmi stuðning við herra
Adólf Hitlcr í heittþráðri aust-
urför hans. Og mörg fleiri tíð-
indi hermir þessi bók, m. a..
þau hve ósigrandi , föðurland
sósíalismans var 'í þessu langa.
striði. Höíundarnir sækja heimi
Fr&mhald á 1. síðu.