Þjóðviljinn - 01.09.1950, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 01.09.1950, Blaðsíða 5
Fcstudagur 1. september 1650. ÞJÓÐVILJINN $ AFRÍKUBUA Völd auðvaldsríkjanna i Vestur-Evrópu og Norður* Ameríku yfir löndum og þjóðtim Asíu eru nú óðum að hrynja fyrir frelsisbaráttu fólksins. Nýlendukúgararnir reyna að bæta sér skaðann með því að mergsjúga Afríku rækilegar en áður, en þar er einnig að mæta sívaxandi mótspyrnu einbeittra sjálfstæðishreyfinga Afríkubúa. Hér birtist fyrri hluti greinar, sem Bandaríkjamað- 'urinn Alphaeus Hunton, ritari bandarískra samtaka sem nefnast Afríkumálaráðið, hefur ritað í tímaritíð „Masses. and Mainstream“. Rekur hann þar atburði síðustu ára ' í frelsisbaráttu Afríkumanna. Sir Percy Sillitoe, stjórnandi M.I. 5, leynideildar brezku upp- lýsingaþjónustur.nar, tókst ný- lega á hendur mjög leyndar- dómsfullt ferðalag til brezku Austur-Afríku og um Ródesíu til Suður-Afríku. Daily Mail í Trcnsvaal komst þannig orði að í tilefni af heimsókn Sir Percy: „Síðustu mánuðina hafa því nær allir lögreglustjórar í liin- um brezku hlutum Afríku kom- ið fyrir Scotland Yard. Þeir hafa hlotið nákvæma fræðslu varðandi kommúnistahættuna í umdæmum þeirra.“ benda á frönsku nýlenduraar. Um það leyti sem við fögnuð- um lokasigri í heimsstyrjöld- inni, brytjuðu fröi.sku yfirvöld- in í Algier niður 60.000 r.ianns og vörpuðu að auki mörgum tugum þúsunda í fangelsi og fangabúðír. Á Madagaskar tók það frönsku yfirvöldin tvö ár að berja niður þjóðernisvega uppreisn. Þegar þcssari tveggja ára styrjöld lauk höfðu 90.000 af föðurlandsvinum Mad&gask- ar látið iífið. Franski herinn varð að beita skriðdrekum og brynvegnum til þess að brjóta myndar“-nýlenda Bretlands í Vestur-Afríku, gerðist sá at- burður árið 1948, að lögreglan skaut á kröfugöngu óvopnaðra uppgjafahermanna, sem var á leið til aðseturs landstjórans til að kunngera honum fundar- samþykkt. Til þess að berja niðui upphlaup, sem af þessu leiddi í höfuðborginni, Accra, var herlið og herskip sent í snatri til nýlendunnar. 26 Af- ríkumenn féllu, én 227 særðust. I Uganda, Austur-Afríku, sem líka var einu sinni brezk Brezku yfirvöldin eru ber- ^ óak aftur vebkíöll margra sýnilega áhyggjufull. Var það þúsunda námuverkamanna og ekki Afríka, hin geysimiklu ó- járnbrautarverkarr.ar.na í snertu náttúruauðæfi hennar Jfranska Marokkó, Túnis og cg vinnuafl svartra þræla, sem ^frönsku Vestur-Afriku. átti að forða brezka imperíal- ismanum frá því sð taka ana- l í breskn rýlendunum þarf vörpin ? Átti hún ekki a.ð bjarga Vestur-Evrópu og Bandaríkjunum út úr fjárhags ógöngunum? Eru ekki æðstu | fjármálavitringar Bandaríkj- anna þeirra skoðunar, að þeir þurfi ekki annað en að halda áfram hinni fjárhagslegu sókn í Afríku; gróðinn af afgangs- fjármagninu sem þeir festa þar líka vopnavalcl til að halda al- ,þýðnnnj í skefjum. Tuttugu i j kolanámumenn vcru drepnir í Enugu í Nígeríu s.l. haust. Námumeomirair höfðu gert verkfall i þeim tilgangj að fá kaup sitt hækkað upp í 80 ceat á dag. Árið áður haíði verlrfall starfsmanna United Afriea iCompany (ein af deildum ein- , . ... okunarhrmgsins Lever Broth- se jafn tryggur og bankamn- ,, .. , ers) verið brctið a bak aftur a Ni 1 1 eign. eins og Truman lofaði í j fjögurra greina áætlun sinni ? En sir Percy og félagar hans vita, að svo einfalt er málið ekki. Bæði núverandi og tilvonandi herraþjóð Afrílru hafa gleymt einu atriði í hinum nákvæmu útreikningum og glæsilegu vinnuteikningum sínum — og það er Afríkubúar! 180 mill- jónir manna rísa upp tii mót- spyrnu, skipuleggja með sér samtök og berjast með ' sívax- andi styrk gegu ánauðinni. Sú toarátta þýðir endálok nýlendu- arðránsins í síðustu hcimsálf unni, sem imperíalistarnir hafa á valdi sínu Hversu lengi geta þeir liald- ið Afríku? Með aðstoð fall- byssna frá Bandaríkjunum, vopnabúri heimsimperíalisrn- ans, reka fulltrúar evrópskra og amerískra einokunarhringa í valdastöðum vægðarlausa styrjöld gegn þjóðum Afríku í örvæntingarfullri viðleitni sinni til að fresta sigri þeirra eins lengi og mögulegt er, Síðarr seinni heimsstyrjöldinni lauk hafa þjóðernisleg upphlaup og viðtæk verkföll gengið yfir öll lönd Aíríku. Sem dæmi má sama hátt. Á Guilströndinni, sem eitt sinn var nefnd „fjTÍr- NNAMDI AZIHIVE foringi sjálfstæðishreyfin garinn ar í hrezk'u nýlemíURni Nigeriu. „fyrirmyndar" nýlenda hefur alþýðan- gert uppreisnartilraun- ir gegn hinum hvitu kúgurum og innlendum leppum þeirra. Fyrir fimm árum voru verkföll og upphlaup þar barin niður með harðri hendi, en hófust á ný í apríhnánuði í íyrra, þegar lögreglan skaut á 5000 afriku- menn, sem komu saman ti) að flytja Kabakalmum (konungin- um) beiðni urii stjcrnarfarsleg- ar umbætur. | Samkonar ástand og í Níg- eríu, á Gullströndinni og i Ug- anda, ríkir í Súdan, Kenýu, Ródesíu og öðrum hlutum Aí- ríku, sem Bretar íáða yfir, þar með te.lin brezka sjálfsstjórnar nýlendan i Suður-Afriku, þar sem svertingjarnir snerust þrisvar í fyrrahaust til and- stöðu gegn lögreglunni, unz þeir voru skotnir niður, og þar Sem verkfal! 60.000 gullnámu- manna árið 1946 markaði þátta skipti í baráttu Afríkumanna gegn harðstjóm hvítu kúgar- anna. Sama sagan er að gerast í öðrum hlutum Afríku, frá Kairó til Höfðaborgar, frá Dak Zanzibar. Afiíkubúar eru staöar að sameinast til varnar gegn kúgurunum og arð ræningjunum. Hir.ar þjóðernislegu frelsis- hreyfingar hafa náð mestum þroska í brezku og frönsku ný- lendunum í Vestur-Aíríku, „Ef tjl vill verður Nígería næst í röðinni á eftir Indlandi og Pal- estínu", segir London Econom- ist í bölsýnistón og gefur i skyn, að þessi nýlenda, sem ■hefur um 30 milljónir íbúa, geti orðið , alvirlegasti höfuð- verkur brezka heimsveldisins næstu 10 ár“. Ibúatala Gull- strandarinnar er lægri — rúml. 4 millj. — en einnig þar á Bret- land við aiyarleg vandamál að striða, og í hinum aðiiggjandi yfirráðasvæðum Frakka fer fylgi R.D.A., þ. e.. Ressemble- mcrit Democratique Africain, lýðræðissinnuðu aíríkönsku emingarhreyfingarinnar, ört vaxandi. Þjóðlega ráðið og flokkur Cámerona, sem stjórnað er af dr. Nnamdi Azikiwe — eða „Zik“, eins og hann er venju- lega nefndur í Vestur-Afríku, mynda brjóstfylkingu frelsis- hreyfingarmnar í Nígeríu. Þjóð lega ráðið, sem var stofnað 1943, er íulitrúi samfylkingar nærri 200 pólitískra flokka, verkalýðsfélaga, faglegra og viðskiptalegra saintaka, bænda- æskulýðs- og meimingarfélaga. Hið þjóðlega ráð Nigeríu hefur tekið langtum ákveðnari af- stöðu til yíirráða Breta en þau fjöldasamtök, sem áður hafa starfað í lindinu, t. d. Hinn þjóðlegi lýðræðisflokkur Níger- íu og iEskulýðshreyfing Níg- eríu. I ágúst 1947 leiddi samskon- ar 'þörf fyrir myndun and-imp- eríaliskrar samfylkingar £ stað hinna ýmsu pólitísku hreýfinga til myndunar Gull- strandarsembandsins. Fljótlega kom upp innan þess kritur milli hins „hægfara“ arms1, sem stjórnað var af menntamönn- um og efnamönnum, og hins róttækari arms, er hafði að foringja. Kwamé. Nkrumah, sem er ungur maður, uppalinn í Ameríku. Nkrumáh leitaði eink um áheyrnar hjá æskulýðnum og krafa hans um „fulla sjálfs stjóra þegar í stað“ hefur fund ið hljómgrunn um allt landið. Hinn róttæki armur gekk úr Gullstrandarsambandinu í júní í fyrra og mynd&ði sjálfstæða Alþýðufylkingu. R.D.A. er leiðarstjarna frels- isbaráttunnar í hinum franska hluta Afríku. Innan þessara samtaka, sem voru stofnuð 1946, er nú ein milljón manna úr öllum frönsku nýlendunum fyrir sunnan Sahara. Yfirburð- ir R.D.A. eru í því fólgnir, að það sameinar á einfaldan hátt, sem jafnvel íbúar frumstæð- ustu þorpa skilja og meta rétti lega, baráttu fólksins fyrir bættum kjörum og pólitískt Framhald á 7. síðu. Á Gullströndinni, einni af nýlendum Breta í Vestur-Afríku, hirða brezkir arðræningjar óhemju gróða af námum og plant- ekrurn en kjör landsbúa eru verri en tali tekur. Meira en helmingur barnanna, sem fæðast, deyr á fyrsta ári vegna þess að Jaunin, sem brezkn auðfélögin greiða feðrum þeirra nægja eliki til að bægja hungurvolunni frá dyrum hreysanna, sem þeír húa í. Myndin er ú,r þorpi á Gullströndinni.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.