Þjóðviljinn - 08.10.1950, Page 5

Sunnudagur 8. október 1950.
ÞJÓÐVILJINN
8
Frá fréftaritara ÞióSviljans i Sfokkhólmi -
SÆNSKAR KOSNINGAKRÆSINGAR
Að morgnl:
Morð .............20 aurar
Um miðjan dag-:
Morð og nauðgun. . 20 aurar
Að kvöldi:
Morð, nauðgun og
kynvilla.......... 20 aurar
•
ANNIG lítur kosninga-
matseðill sænsku borgarablað-
anna út í stórum dráttum.
Hinn 17. september voru sem
kunnugt er háðar bæjar- og
sveitarstjórnarkosningar um
alla Svíþjóð. Þegar mánuður
var eftir til kosninga, gerðust
borgarablöðin afar óglöð í
bragði — og til þess voru
vissulega ærnar ástæður. Morð
hafði ekki verið framið frá
því einhvern tíma í sumar, að
gamall bóndi úr Dölum gekk
milli bols og. höfuðs á konu
sinni úti á miðjum þjóðvegin-
um, þegar þau voru á leið til
sálusorgara síns, sem ætlaði að
gera tilraun til að tala milli
þeirra. Bóndinn kvaðst ekki
hafa viljað eiga á hættu, að
klerki tækist að telja sér hug-
hvarf og fá sig til að hverfa
heim í kotið með konunni aft-
ur. — 1 hart nær tvo mánuði
hafði ekki heldur verið framin
nein nauðgun, sem væri svo
ruddaleg, að rútineraðir sorp-
blaðamenn hefðu verulega
nautn af að sökkva sér niður í
nákvæma rannsókn hennar og
lýsingu í smáatriðum. Horfum-
ar á heimavígstöðVunum voru
sem sagt uggvænlegar: Yfir
blöðunum vofði beinlínis sú
hætta að þurfa að fara að tala
við fólkið um stjómmál — og
slíkt er ekkert spaug, allra sízt
þegar kosningar fara í hönd.
★
En GÆFAN var ei gengin
frá Guðmundi á Felli. Um það
bil mánuði fyrir kosningar
fengu blöðin sitt langþráða
morð, og það ekkert ómyndar-
legt svoddan, heldur hvorki
meira né minna en þrímorð.
Vitskertur bílstjóri í Hrásundi
myrti á einu bretti 17 ára
stúlku, lögregluþjón í blóma
lífsins og síðan sjálfan sig. Það
spillti ekki blaðamatnum, að
tugir manna í nágrenninu höfðu
verið í yfirvofandi lífshættu
vegna æðisgenginnar skothríð-
ar frá íbúð vitfirringsins, áð-
ur en hann svipti sig lífinu.
Siðar vitnaðist, að hann hafði
haft á prjónunum nákvæma á-
ætlun um að tortíma foreldr-
um stúlkunnar og systkinum
öllum 1 einu lagi, svo að þetta
var lopi, sem vandalaust var
að teygja yfir nokkrar síður
daglega í eina viku án þess að
fólkið missti áhugann.
★
R.AUNAR hefði mátt nota
þetta þrímorð miklu lengur, en
forsjónin sá svo um, að þess
varð ekki þörf: Sólbjartan
sunnudag viku síðar fannst
nefnilega fráskilin ekkja kyrkt
og kúrandi í umkomuleysi í
sængurfataskúffunni undir dív-
aninum sínum. Að þessu sinni
var fórnarlambið að vísu aðeins
eitt, en dramatísk tilþrif skorti
ekki þennan sorgleik fyrir því.
Konan var nakin, þegar hún
fannst, og það er ákaflega vel
séð meðal útgefénda og æsi-
ritara borgarablaðanna — það
skapar nefnilega markað fyrir
20 þúsund fleiri eintök en þeg-
ar líkið er í fötum. Hér bætt-
ist það við, að 6 ára dóttir
hennar hafði leikið sér alllengi
við jafnöldru sína inni í ibúð-
inni um morguninn án þess að
verða nokkurs vör — og það
þýddi minnst 10 þúsund ein-
tök umfram það, sem ella hefði
selzt. Þá var morðinginn alveg
nýbrautskráður frá geðveikra-
hæli, og það gaf. blöðunum til-
efni til hneykslunar á slælegri
gæzlu geðbilaðra — og er þó
vandséð, hvemig sensasjóns-
pressan gæti þrifizt án utan-
kleppsvitfirringa.
★
En NÚ VORU kosningar
fram undan, og þá verða rosa-
fregnimar h e 1 z t að vera enn-
þá rosalegri en venjulega, því
að annars g e t u r alltaf svo
farið, að ein'hverjir .fari
að spyrja stjómmálamennina
að þvl, um hvað eigi að kjósa.
Og þess vegna gerðust blöðin
aftur dauf í dálkinn, þegar að-
eins vom 10 dagar til kosninga.
„Aftonbladet" reyndi að vinna
tíma með þiví að birta fram-
haldssögu um 19 ára gamalt
morð á veitingakonu í Uppsöl-
um, en engum gat dulizt, að það
var hreinasta neyðarbrauð —
ef til vill nothæft hey í harð-
indum, en öldungis óbjóðandi
fyrir kosningar.
En þegar neyðin er stærst,
er hjálpin næst. Einmitt, ein-
mitt á stundu hinnar sárustu
neyðar hélt síra Kejne innreið
sína í stjómmálin og með því-
líku brauki og bramli, að eng-
in hætta var á, að hinar fáu
lágróma fyrirspurnir um aðra
eins smámuni og liúsnæðis-
skort, launarán og ofsagróða
auðhringa heyrðust — í það
minnsta fyrr en eftir kosningar.
★
KkEJNE-MÁLIÐ, sem upp
frá þessu var aðalmálið — já,
raunar eina númerið — í kosn-
ingabaráttunni, á sér nokkra
forsögu, sem rifja verður upp
vegna ókunnugra.
Séra Kejne er starfandi
prestur í þeim hluta Stokkhóims
borgar, sem nefnist Östermalm.
Meðal annarra verka hefur
hann með höndum eftirlit með
nokkrum þeirra unglinga, sem
yfirvöldin hafa tekið „úr um-
ferð“ til að bjarga þeim úr
klóm kynvillinga. Snemma í vor
kærði sira Kejne ónafngreind-
an „predikara" í nágrenni sínu
fyrir að hafa haft mök við ein-
hvem eða einhverja af skjól-
stæðingum sínum. Einhverra
orsaka vegna gekk Kejne mjög
erfiðlega að fá lögregluna til að
taka kæruna til greina og hefja
rannsókn málsins. Kom brátt
á loft orðrómur um, að menn
á æðri stöðum — jafnvel æðstu
stöðum — hefðu beitt áhrifum
sínum til að tefja fyrir málinu:
Víst er um það, að Kejne fékk
bráðlega á hálsinn fjölmenna
og volduga kliku kynvillinga,
sem reyndu að gera honum
hvem þann grikk, sem hún gat.
Einn var sá, að hinn kærði
„prcdikari", fékk unglingspilt
uta^af landi til að fara til lög-
reglunnar og segja henni, að
Kejne væri kynvillingur, sjálf-
ur hefði hann haldið við Kejne,
og kvaðst hann geta sannað
þetta með því, að hann hefði
gleymt áletruðum vasahníf í
Framhald á 6. s9ðu.
Sæluríkið er í nánd
Við íslendingar eriun fáir og tiltölu-
lega nægjusamir, og þarfir okkar eru
ekki stórt brot af framleiðslu heims-
ins. Þeir spöku menn sem um innflutn-
ingsmálin fjalla telja að 160 milljónir
króna í erlendum gjaldeyri nægi til
þess að sjá íslendingum í heilt ár
fyrir hvers kyns matvælum sem inn-
flutt eru, fatnaði, skóm, eldsneyti,
hreinlætisvörum og öðrum daglegum
nauðþurftum heimilanna. Flestum öðr-
um myndi þykja upphæðin hlægilega
lág en þó virðist hún ekki hafa verið
tiltæk þessari þjóð á undanfömum ár-
um. Allar hinar hversdagslegustu
nauðsynjar hefur vantað til skiptis
vikum og jafnvel mánuðum saman,
jafnt fæði sem klæði; aðems menning-
ardrykkurinn kókakóla hefur ævinlega
verið á boðstólum, svo sem til þess
að sýna að á einu sviði gætu Islend-
ingar þó látið eftir sér að njóta nægju
sinnar. En 160 milljónir á ári, þvílík
býsn hafa Islendingar ekki haft hand-
bær til lífsviðurværis.
Fyrir nokkrum dögum skýrðu blöð-
in hins vegar frá því að á undan-
förnum tveimur árum hefði góðgerðar-
stofnun sú fyrir vestan haf sem kennd
er við stríðsráðherrann Marsjall gefið
I'slendingum af náð sinni og mildi 20,2
milljónir dollara. I íslenzkum krónum
samsvarar sú upphæð á núverandi
gengi 330 milljónum króna. Við höf-
um sem sé þegið frá þessum hjálpfúsu
vinum okkar riflega þá upphæð sem
nægt hefði fyrir öllum innfluttum mat,
klæðnaði og öðrum nauðsynjum heimil-
anna. En hvaðan stafar þá allur skort-
urinn, hvernig getur það þá komið
heim að hversdagslegustu nauðþurftir
hafa verið ófáanlegar vikum og mán-
uðum saman ? Hin mikla vestræna
gjafmildi er staðreynd og ársþarfir
heimilanna eru önnur staðreynd; þess-
um tveim staðreyndum semur aðeins
ekki innbyrðis.
Skýringin á þessu er ofureinfaldlega
sú, áð við erum að paufast við að
vinna framleiðslustörf. I stað þess
að kaupa eingöngu mat, klæðnað og
ánnað það sem nægjusamt fólk þarf
til lífsins erum við að flytja inn
rekstrarvörur til framleiðslunnar, hrá-
efni, vélar og verkfæri. Við erum að
streitast við að gera út báta og skip,
við erum að bögglast við að starf-
rækja fiskiðju, við erum að föndra við
að hlúa að íslenzkum iðnaði, við er-
um meira að segja að brjótast í því að
byggja 'hús, þó allt það brask sé nú
orðið af skornum skammti sem betur
fer. Og allt er þetta mesti eymdarfar-
angur. Fiskframleiðslan hrúgast upp
í landinu óseljanleg, og það sem t. d.
er flutt út til Bandaríkjanna er fram-
leitt með halla, greiddum af marsjall-
fé. Atvinnureksturinn er raunar allur
stundaður með halla eins og alkunnugt
er af skrifum Morgunblaðsins. Þegar
þetta er orðið ljóst blasir lausnin við
eins og hvert annað egg Kóiumbusar:
að leggja niður allt þetta umstang og
vés en nota hina vestrænu rausn til
lífsuppeldis.
Sem betur fer eru ráðamenn lands-
ins nú að sjá þessi einföldu og snjöllu
sannindi. Togaraflotinn, mikilvirkustu
tæki framleiðsluimar, hefur nú verið
stöðvaður í 100 daga, þegar frá eru
skilin nokkur skip sem kommúnistar
eiga ítök í, en þeir eru sem kunnugt
er seinþreyttir til óþurftarverka og
vilja allt til vinna að leiða eymd yfir
mannfólkið. Bátaflotinn er allur gjald-
þrota og auðvelt að stöðva hann hve-
nær sem vera skal. Fiskiðnaðurinn hef-
ur þegar verið stöðvaður að veru-
legu leyti og Fiskiðjuver ríkisins aug-
lýst til uppboðs vegna skuida. íslenzk-
ur iðnaður framleiðir aðeins brot af
getu sinni og hafinn er söngur á síð-
asta versi byggingarframkvæmdanna.
Þannig stefna nú valdhafarnir af mik-
illi forsjálni að þeirri sælustund að
felld verði niður öll sú önn sem fals-
postular nýsköpunaráranna lögðu hvað
mesta áherzlu á en þjóðin verði í þess
stað alin eins og gauksungi í hreiðri
af hinum óþreytanlegu hjálpræðis-
mönnum vestursins. Og þá verður ekki
lengur neirni skortur á íslandi.
En þar með er þó ekki upp talin
öll sú dýrð sem hinir spakvitru leið-
togar stefna að. Þegar hætt verður
við að breyta lifandi fiskum sjávarins
í steindauða og óseljanlega freðfisk-
hrauka á landi og öðru því basli af-
létt sem ill örlög hafa bakað þjóðinni
allt til þessa, losnar mikil orka til
annarra og skynsamlegri nota. Og
sízt mun vef jast fyrir valdhöfunum að
beina henni inn á réttar brautir. Nú
er öryggi landsins sem kunnugt er í
hinni mestu hættu og öllu öðru brýnna
að stofna íslenzkan her. Gæti það orð-
ið fjölmennasti her í heimi — miðað
við fóiksfjölda -— þegar framleiðslu-
störf eru hætt að tefja þjóðina. Mun
sízt standa á góðverkamönnunum
miklu að sjá vamarlausu fólki fyrir
byssum og öðrum þeim tækjum sem
sjávarútvegsmálaráðherrann falaðist
hvað ákafast eftir fyrir tæpum tveim-
ur árum, og danskir dátar munu síðan
taka að sér að kenna þjóðinni hvern-
ig hagkvæmast sé að drepa fólk til
öryggis í stað þess að myrða þorsk
til einskis gagns. yerður fyrst haf-
izt handa um þau „hjaðningavig inn-
byríis“ sem Kristján Guðlaugsson
boðaði af spámannlegri andagift í mál-
gagni rnenn’ ngarinnar fyrir nokkrum
dögum, g’.æpa’ýður upprættur og þeirri
lífsstefnu tortímt sem lýsir sér í því
að veiía karfa á sama tíma og sannir
íslendingar hafa bundið skip sín í
100 daga. Mun þá einnig léttast á
fóðrum velgerðarmannanna, þannig að
meira verður í hlut hinna galvösku
verndara öryggisins. Og síðaii mun
sæluríkið taka við: stríðalin þjóð sem
gegnir því háleita hlutverki einu að
bíða með fingur á gikkum eftir þeim
austrænu fjöndum
sem vilja svipta hana
örygginu.
A
'TZ^Uó