Þjóðviljinn - 29.12.1950, Qupperneq 4

ÞJÖÐVILJINN
Föstudagur 29. desember 1950.
■OÐVILIINN
ÚtKefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.) Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Jónas Árnason.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Ha.raldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsing-ar, prent.smiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (þrjár línur).
Áskriftarverð: kr. 14.00 á mánuði. — Lausasöluverð 75 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans b. f.
Krossgáta nr. 1.
i
Vetrarhjálpin hefur nú tilkynnt aö fyrir jólin hafi
henni borizt hjálparbeiönir frá 557 fjölskyldum og ein-
staklingum. Mæörastyrksnefnd hefur einnig skýrt frá
því aö til hennar hafi leitað um 370 heimili og einstakl-
ingar. Alls hafa því leitaó til þessara tveggja stofnana
tæplega 1000 fjölskyldur cg einstaklingar, en þaö mun
eflaust samsvara í allt 2—3000 manns. Tuttugasti hver
Reykvíkingur hefur því búiö viö þau kjör fyrir jól aö
hann hefur taliö sig veröa aö leita til þessara tveggja
stofnana til þess að geta gert sér örlítinn dagamun, og
er þó aöstoö Vetrarhjálparinnar aöallega fólgin í því aö
iáta í té mjólk og brauö, en Mæörastyrksnefndin lætur
í té smávægilegar fjárhæðir og einhvern fatnaö. Alls
höföu þessar tvær stofnanir ekki tök á aö leggja af rnörk-
um meira en sem svarar tæpum 100 kr. á hvern einstakl-
ing til jafnaöar og dregur þaö ekki langt eins og nú
er komiö.
Þessar staöreyndir sýna hversu ömurleg og hröö
þróunin hefur oróiö á stuttum tíma, síöan afturhalds-
ílokkarnir tóku við völdum af nýsköpunarstjórninni. Fá-
tæktin er þegar orðin eins almenn og á kreppuárunum
fyrir stríö og hún er ennþá sárari, því öllum er í fersku
minni sá árangur sem náöist meöan verklýöshreyfingin
og Sósíalistaflokkurinn höfðu sín sterku ítök í stjórn
landsins.
Viö lifum nú þriöja ár marsjallstefnunnar, viö sívax-
andi áhrif hinnar ómetanlegu vestrænu náöar og gjaf-
mildi. Þaö eru nú liðnir þrír ársfjóröungar frá viðreisn
gengislækkunarinnar.
BÆJARPOSTIRINN

Umræður um geðvernd það illskárra en þágufallssýki
þarí'legar og flámæli.

Neyðin í Vesturevrópu
Þaö er ekki aöeins á íslandi sem almenningur býr
vió miklum mun meiri fátækt þessi jól en undanfarin
ár, sömu sögu er aö ssgja um alla Vesturevrópu. Athygl-
isverður vitnisburöur um þaö birtist í jólablaöi Mcrgun-
blað'sins. Þar lýstu fréttamenn Reuters jólaundirbúningi
í ýmsum löndum, en þeir veröa væntanlega manna rízt
vændir um austrænan áróður. Frásögn þeirra var þessi,
samkvæmt þýöingu Morgunblaðsins:
,,IIófsemi gætir í Danmörku um þessi jól . . . Vöru-
verðið heíur hækkað sem nemur 45 kr. launalækkun á
viku ... í Noregi spara menn meira en fyrr . . Vöruverð
hefur hækkað svo að margir verða að spara . . . Eklti
hafði fyrr verið kveikt á stóru jólatrjánum í Stokkhólm:
en stjórnin tilkynnti að hætt yrði niðurgreiðslum á fleski
og kaffi og skattar á vínum hækkuðu. Húsmæðurnar
sem höfðu verið að basla við að láta aurana hrökkva þó
að vörurnar hefðu hækkað kvörtuðu nú ákaflega. Meiri
þrengingar í Finnlandi en áður. Ilætt er við að í'rekar fá-
tæklegt verði um jólin í Finnlandi... . íbúar V-Berlínar
finna til þess að launin hrökkva skemmra nú en í fyrra.
Þar eru 300 þúsundir atvinnuleysingja. . . í Vínarborg
er nóg af öllu nema peningum. . . Brezkir almúgamenn
geta ekki gert sér eins mikið til hátíðabrigðis um þcssi jól
og í fyrra... I Frakklandi hafa nauðsynjar hækkað en
munaöarvörur standa hér um bil í stað.. . Margir ítalir
sjá fram á daufleg jól... á Ítalíu eru 2 milljónir atvinnu-
leysingja og þcir geta engin jólakaup gert . . Aftur á
móti verða þetta ríkulegustu jól millistéttarmanna og
auðmanna síðan stríð“.
Þannig sagöist blaöamönnum Reuters frá viöreisn
hins vestræna lýöræðis og hinum glæsilegu áröngrum
hins kapítalistíska skipulags. Af eölilegum ástæðum
iskýröu þeir ekkert frá efnahagsþróuninni í löndum sósíal-
jsmans. - •
B. M. skrifar: „Umræður um
geðvernd, sem fóru fram í
Útvarpinu 4. þ. m. voru mjög
athyglisverðar. Sá galli var á
ræðufiutningi frú Valborgar
Sigurðardóttur, að hún var svo
hraðmælt, að maður naut ræðu
hertnar verr en skyldi, en
margt sagði hún athyglisvert
og vel. Ég vona að þessar um-
ræður hafi ekki farið fram án
þess að á þær hafi verið hlust-
að, svo brýnt erindi áttu þær
til foreldra og uppalenda. —■
Því miður mun það vera svo
um meginþorra foreldra, að þá
skortir mjög þekkingu á sál-
arlifi barna sinna, og því verða
mistökin svo sorglega mörg á
uppeldi þeirra.
Saknar íslenzku-
iþáttarins
,,Ég tel það illa farið að
felldur hefur verið ni'ður í út-
varpinu þátturinn „Spurningar
og svör um íslenzkt mál“. —
Gizka ég á að mörgum getist
illa að þeirri ráðabreytni. Ég
held að það væri miklu nær
að auka heldur en skerða alla
fræðslu um móðurmáiið. ís-
lenzkukennsla útvarpsins hefur
áreiðanlega orðið mörgum ungl-
ingi a'ð góðu liði — enda hefur
hún verið í höndum hinna fær-
ustu manna. Þó hefur mér
virzt, að ekki hafi verið lögð
nægileg áherzla á, að kveða
niður þágufallssýkina, sem
þorri Sunnlendinga er tröllrið-
inn af. Er hörmulegt til þess
að vita, að jafnvel mennta-
menn skuli misbjóða svo móð-
urmálinu, að láta sig henda
slíka reginvillu í mæltu máli,
og ekki örgrannt að rekast á
slíkt í bókum, sem annars eru
allvel rita'ðar.
Ætti að vera þjóð-
skóli.
,.Því miður treysti ég mér.
ekki til að benda á óskeikul
úrræði til úrbóta þessu mikils-
verða máii, en ég tel það þess
vert, að allir sem unna ís-
lenzku máli, geri sér far um
að vanda málfar sitt og leið-
rétti börn og unglinga og bendi
þeim á réttan framburð og
beygingar orða. Útvarpið ætti
að vera þjóðskóli um meðferð
málsins. Með sífelldri fræðslu
um þau lögmál, sem íslenzk
tunga lýtur, og meo fiutningi
þeirra íslenzkra bókmennta,
fornra og nýrra, sem bezt eru
ritaðar, Vel yrði að vanda val
þeirra manna, sem flyttu svo
valið efni, bæði um réttan
framburð og raddfegurð.
•
Fátt verra en þágu-
fallssýki og flámælj
„Margir óttuðust að hið
langa hernám myndi ver'ða
tungu þjóðarinnar hættulegt, en
sú hefur, sem betur fer, ekki
orðið raunin á; hefur það orðið
okkur styrkur, hve tungumál-
in eru ólík. En þó leiðinlegt sé,
að daglegt mál sé mengað út-
lendum orðum, með meira og
miiuia röngum framburði, er
Fagnar umræðum
um friðarmál
,,Ég hygg að það muni'gleðja
alla frjálslynda menn, sem ekki
eru blindaðir af stríðsáróðri,
að útvarpsráð hefur tekið þá
ákvörðun, að útvarpa umræð-
um frá Stúdentafélagi Reykja-
víkur um friðarmáí. Ég held
að menn séu orönir fyrir löngu
leiðir á stríðsáróðri og stríðs-
fréttum, sem hefur verið æpt
í eyru þeirra sí og æ árum
saman, einsog væri það hið
eina nauðsynlega. Ég held að
það sé orðið tímabært að gefa
almenningi kost á a'ð hlusta á
friðarrnál, ef það mætti verða
til þess að sýna að helstefnan
er ennþá ekki allsráðandi í
heiminum, og að til er stór
hópur manna, sem þráir frið
Og vill vinna að friði. — B.M.“
' ‘ - ■
Lárétt: 1 veiSir — 4 tveir eins
5 vann voð — 7 hlass — 0 veiði-
tæki — 10 íugl — 11 ven — 13 á
skipi — 15 fljót — 16 hafa vilja.
Lóðrétt: 1 bardagi — 2 endir
3 kyrrð — 4 syngur — 6 iiprar
7 kyn -— 8 angan — 12 frisk — 14
auk — 15 forföður.
Loftleiðir h.f.
1 dag' er áætlað
að fljúga til: Ak-
jjjU ureyrar kl. 10 og
til Vestmannaeyja
kl. 13.30. Á morg'-
un er áætlað að
fljúga til: Akureyrar kl. 10 til
ísafjarðar, Patreksfjarðar og
Hólmavíkur kl. 10.30 og til Vest-
mannaeyja kl. 13.30.
\\ ^ ^/f og Jóni Þorgeirs-
Hjónununi Úrsulu
Skipadeild S. 1. S.
Arnarfell er á ísafirði. Hvassa-
fell er í Stettin.
Rílcisskip
Hekla fór frá Reykjayík í gær
kvöld vestur um land til Akur-
eyrar. Esja fer frá Reykjavík í
kvöld austur um land til Siglufj.
Herðubreið fór frá Reykjavík í
gærkv. austur um land til Vopna-
fjarðai'. Skjaldbreið er á Húna-
flóa á norðurleið. Þyrill er í R,-
vík. Ávmann fór frá Reykjavík
í gærkvöld til Vestmannaeyja.
Einiskip
Brúarfoss kom til Hull 23.12.,
fer þaða.n 28.12. til Warnemúnde
og Kaupmannahafnar. Dettifoss
er í Kefiavík, fer þaðan til Hafn-
arfjarðai'. og Reykjavíkur. Fjall-
foss kom til Bergen 26.12. fer það-
an til Gauta.borgar. Goðafoss fór
frá Leith 27.12. væntanlegur til
Reykjavíkur 29.12. Lagarfoss íor
frn Cork i lilandi 27.12. til Amst-
erdam og Rotterdam. Selfoss er
i Antverpen, fer þaðan væntan-
lega 29.12. til Reykjavikur. Trölla
foss átti að fat-a frá N.Y. 27.12.
til Reykjavíkur.
//' 20.30 Utvarpssag-
án: „Við Háasker"
eftir Jakob Jóns-
son frá Hrauni;
VII. (höfundur
les). 21.00 „Sitt a.f
rju tugi" (Pétur Pétursson).
i0 Fréttir og veðurfregnir. 22.10
.sæ! lög (plötur). — 22.30 Dag-
árlok.
hvc
22.C
Vir
skr
Prentarimi, 5.—6.
og 7.—8. tbl. eru
komin út. Efni:
Hrapalleg örþrifa-
ráð. Merkisafmæli.
Jan Tschichold og
verk hans. „Framfarir og nýjung-
ar.“ Stéttaskipting og stéttabar-
átta. Af dönskum prenturum. Guð
blessi listina! -— Hjúkrunar-
kvennabluðið, 4. tbl. 1950, er kom-
ið út. Efni: Jólahugleiðing eftir
séra Jón Auðuns. Hjúkrunarkona
á Landspítalanum ræðir við hjúkr
unarkonu Rauða krossins. Þáttur
um geðvernd á sjúkrahúsum eftir
Guðríði Jónsdóttur, yfirhjúkrunar
konu á Kleppi.
/J ~~ syni, matsveini
jptt \ m.s. Esju, Grettis-
f \ götu 70, fæddist
^ nýlega 12 marka
dóttir.
Ríkisstjórnin hefur móttöku í
ráðherrabústaðnum Tjarnargötu
32 á nýjársdag frá kl. 3—.5.
Á jóladag voru
gefin saman í
hjónaband á
Eyrarbakka af
'sr. Áreliusi Nf-
elssyni, ungfi'ú
Óiöf Þorbergsdóttir í Sandprýði
og Karl Valdimarsson, Drápuhiíð
40, Reykjavík. ----- Nýlega voru
gefin saman í hjónaband ungfrú
Jóhanna Friðriksdóttir, Hofteig
19 og Sigurðui' Sigurðsson, húsa-
smíðanemi, Laugaveg 126. Heimili
þeirra ér á Laugavegi 126.
Áramótafagnaður blaðamanna í
Tjarnarkaffi.
Borð verða tekin frá i dag á
tímabilinu frá kl. 2—3.30. Þeir
sem pantað hafa miða ættu að
vitja þeirra i dag til dagbiaðanna
eða Ríkisútvarpsins.
Á aðfangadag jóla
opinberuðu trúlof-
un sína, ungfrú
Ragnheiður Páls-
dóttir, skrifstofu-
mær, Fálkagö.tu 9
og Þorgrimur Einarsson, leikari,
Nýiendúgötu 15. —Á jóladag-
opinberuðu trúiofun sína ungfrú
Maríá Gröndal, Langholtsvegi 196
og Hörður Helgason, Sörlaskjóli
68 Reykjavik.
Gjafir til Mæðrastyrksnefndar.
Þóra Jónsd. 50 —■ S.K. 70 —
Frá Nennu og Liila 50 — Sigríði
Bjarnad. 50 — S.J. 100 — N.N.
50 — Frá. 777 200 — Lóa 50 —-
Margrét M. 30 — Systkin 100 —
Vaiúr Hólm 50 — Sanitas 500 —
Hólmfi'iður Kristjánsd. föt — Toie
do föt H.H. 25— Soffía 25 — N.N.
100 — Áheit fi'á B.Þ. 25 — H.S.
100 — Mæður 100 — Sæmundur
Þórðárson 50 — Ingunn Thorar-
ensen 50 —■ Auður Gísladóttir 20
— Nafniaust 50 — Nafnlaust 200
— S.S. 10 — Árni Gestsson föt H.
50 — Árni Jónsson heildv. 1000 —
V.V. 100 — Álieit fi'á sjómanni
1000 — Kona úr Grindavík 50 —
Bjarni Sigurðsson 100 ~ Kjöt &
Grænmeti 50 — Klein Baldursgötu
14, 250 — Kjötbúðin Borg 150 —
Þ.I. 50 — Erl. Blandon 50 — Jón
Magnúss. 10 — Kristján 10 — Guð
finna 10 — Marta og Kristín 20.
— Sigríður Sighvatsdóttir 100 —
Sigríður L. Ámundadóttir 100 ------
Vélsmiðjan Héðin h.f. skrifstofan
700 — Vélsmiðjan Héðin h.f. járn
smiðir 640 — Guðni Kárason 50
— J.F. 50 — Ellen 100 — U.A. 50
— Ónefndur 100 •—• H.K. 50 —
Elías Halldórsson 200 — 3 börn
100 — „Ernu, Gull 0g silfursmiðj-
Fraxnh. á 6. síðu.