Þjóðviljinn - 30.03.1951, Qupperneq 1

Æ. F. R.
Skíðaferð n. k. laugardag kl.
6 eftir hádegi. — Félögum skal
bent á að mjög mikill snjór er
nú í Bláfjöllum og því gott
skíðafæri. — Nauðsynlegt er að
skrifa sig á listann. Skálastj.
Föstiulagur 30. mar/. 1951 — 16. árgangur — 71. töhiblað
Er Vafdimar Stefáfisson sakadómari fjárhagS'
lega háður rikisst'jóminni ?
Sérsfœð viðskipti ríkisstjórnarinnar og
sakadómara um leið og hann kvað
upp dómana út af 30. marz
Ein meginundirstaöa réttarríkis er að dómstólarnir
séu óháðir ríkisvaldinu, að þeir kveöi upp réttláta dóma,
þótt í hlut eigi valdamenn þjóðfélagsins, ráðherrar og
embættismenn þeirra. Eitt meginverkefni Bjarna Bene-
diktssonar hefur hins vegar verið að gera dómstólana
sem háðasta ríkisstjórninni og sér persónulega. Hefur
honum þegar orðið mjög mikið ágengt á þessu sviði, eins
og hin fjölmörgu dæmi um réttarofsóknir síðustu ára
sanna, en alvarlegasta dæmið er dómar þeir sem saka-
dómarinn í Reykjavík, Valdimar Stefánsson, kvað upp
út af atburðum þeim sem geröust við Alþingishúsið 30.
marz 1949, fyrir réttum tveimur árum. Dómar Valdimars
voru fullkomin réttarhneyksli og öll „rannsókn" hans
þverlegt brot á þeim meginreglum réttarríkis sem vikið
var að að framan. Dómar þessir og ýms önnur atvik
viröast sýna að Valdimar Stefánsson sakadómai’i sé flest-
um eða öllum öðrum íslenzkum dómurum háðari ríkis-
stjóminni og Bjarna Benediktssyni.
Valdimar Stefánsson sakadómari réðst á sínum
tíma í að bygqia stórhýsi ásamt öðrum manni við
Ægissíðu 98 hér í bæ. Byggði hann efri hæð og ris-
hæð hússins, þannig að húsakynni voru ekki smá-
vaxin, oa hvergi var í sparað um vandaða smíði né
heldúr lúxus og prjál. Bygging þessi varð hins veg-
ar svo dýr að í byrjun síðasta árs var sakadómarinn
kominn í fjárþrot og virtist að lokum ekki eiga
annan kost en að selja hæðirnar og taka á sig bung-
bæran fjárhagslegan skell. — En 29. marz í íyrra
gerðust þau tíðindi að ríkissjóður tók við þessum
tveim hæðum, fyrst með leigusamningi en mun nú
vera skráður eigandi, og gerði þær að EMBÆTT-
ISBÚSTAÐ VALDIMARS STEFÁNSSONAR SAKA-
DÓMARA. Var hinn upphaflegi leigusamningur
miðaður við 10. marz, þótt hann væri ekki gerður
fyrr en þann 29.
Dómarnir út af atburðunum 30. marz voru
kveðnir upp 25. marz 1950 — fjórum dögum áður
en ríkið leysti fjárhagsvandamál sakadómarans. En
þar sem samningurinn er miðaður við 10. marz er
augljóst að hann hefur verið á döfinni meðan dóm-
arnir voru ákvarðaoir, þótt ríkisstjórnin geymdi sér
endanlega ákvörðun þar til mglinu væri lokið. Er
það vissulega sérstæð tilviljun.
Atburðirnir 30. marz 1949,
landráðin innan veggja alþing-
is og það fasistíska ofbeldi
sem þúsundimar vorii beittar
utan veggja þingsins, er ís-
jendingum í svo fersku minni
að óþarft er að rifja upp. Hins
vegar er sérstök ástæða til að
vekja athygli almennings á
hinni afburðasnjöllu ákæru Ein-
ars Olgeirssonar á „réttvísina"
út af „réttarrannsókn" saka-
dómarans, sem birt var í síð-
asta hefti Réttar og verður enn
naprari í ljósi þeirrar nýju
vitneskju sem hér hefur verið
birt.
★
í dag mun íslenzk alþýða
senda þeim 20 mönnum sem
Valdimar Stefánsson dæmdi
saklausa, sem fulltrúa þeirra
þúsunda er mótmæltu landráð-
unum, hlýjustu kveðjur sínar.
Hinir dómfelldu voru þessir:
18 mánaöa fangelsi: Stefán
Ögmundsson.
12 mánaða i'angelsi: Stefán
Sigurgeirsson, Stefnir
Ólafsson og Magnús Jóel
Jóhannsson.
Þessir fjórir menn voru
einnig sviptir mannrétt-
indum.
6 mánaða fangelsi: Jón
Kristinn Steinsson, Al-
fons Guömundsson og
Jón Múli Árnason.
4 mánaða fangelsi: Magn-
ús Hákonarson, Jóhann
Pétursson, Kristján GuS-
mundsson, Garðar Óli
Halldórsson og Guömund
ur Jónsson.
3 mánaöa fangelsi: Friörik
Anton Högnason, Gísli
Rafn ísleifsson, Árni Páls
son, Guðmundur Helga-
son, Páll Theódórsson,
Ólafur Jensson. Halfdán
Bjarnason og Hreggviður
Stefánsson.
Sýknaöir voru: Stefán O.
Magnússon, Guðmundur
Framhald á 6. síðu
t
! Þeir siija enn
á júngi
Landráðin 30. marz
voru samþykkt af 37 al-
þingismönnum, og munu
þeir jafnan taldir meðal
mestu óheillamanna ísl-
leir.'.ku þjóðariunar. Níu
þeirra eiga ekki sæti á
þingi lengur, og í dag* ber
íslenzkri alþýðu að
sterngja þess heit að
hrekja þá 28 sem eftir
eru af löggjafarsainkomu
þjóðarinnar. Þeir eru
þessir:
Ásgeir Ásgeirsson
Bernharð Stefánssotn
Bjarni Benediktsson
Björn Ólafsson
Bjarni Ásgeirsson
Emil Jónsson
Eysteinn Jpnsson
Finnur Jónsson
Gísli Jónsson
Gunnar Thoroddsen
Halldór Ásgríiusson
Helgi Jónasson
Ingólfur Jónsson
Jóhann Hafstejn
Jóhaiin I*. Jósafsson
Jón Gíslason
Jón Pálmason
Jón Sigurðsson
Jörundur Brynjólfsson
Lárujs Jóhannesson
Ólafnr Thors
Páll Lorsteiusson
Pétur Ottesen
Sigurður Bjarnasoii
Stefán Jóliann Stefánsson
Stefán Stcfánsson
Steingríinur Steinþórsson
Þorsteinn Þorsteinsson
ISæsíiréttur ffaillar vænt-
aialega ima flóiiiaua íit af
30. inarz í Jaisaf n. k.
Þjóðyiljinu snevi sék í gær til Ilákoiuu* Guðmniulssonar, rit-
ara hæstaréttar, og spuröist fyrir uni það, livenær vænta
mætti pess að liæstiréttur taeki til nieðferðar dóma saka-
dómarans út af atburðunum 3ö. mai’z. Hæstaréttarritari kvað
málið svo umsvllamlkið að ekkl liefði enn unnizt tíini tii að
búa það endanle^a til flutnings. Hins vegar mætti búast við
að ]>að yrjSl tilbúið siðari iiluta niaimánaðar og því ekkl otrú-
legt að málflutnins'ur gæti farið fram í jiini, en réttaríri
hefjast 1. júlí.
!:
Búizt er við samkomulagi
urn fjórveldafund í París
Fréttaritarar í París eru þgirrar skoðunar, aö efth'
síöustu tillögur Gromikos geti ekki liðið á löngu aö sam-
komulag náizt um dagskrá fyrir fund utanríkisráðherra
fjórveldanna.
Sumir fréttaritararnir full-
yrða jafnvel, að fundur utan-
ríkisráðherranna muni hefjast
í Washington innan tveggja
vikna. Þeir benda á að Gromi-
ko hafi gengið verulega til
móts við sjónarmið Vestur-
veldanna í síðustu tillögum sín-
um.
Fundi frestað.
Fundi fulltrúa utanríkisráð-
herranna, sem verða átti í gær
var fi-estað þangað til í dag
að bei'ðni Vesturveldafulltrú-
anna, sem kváðust ekki geta
tekið afstöðu til tiljagna Gromi-
kos nema ráðgast fyrst við
stjórnir sinar. Utanrikismála-
fréttaritari brezka útvarpsins
sagði í gær, að innan Vestur-
veldasendinefndanna í París
væri viðurkennt, að Gromiko
hefði sýnt samkomulagsvilja,
enda þótt hann hefði ekki upp-
fyllt allar kröfur Vesturveld-
anna.
Vesturveldin ósammála ?
Ýmsir fréttaritarar í París
Verlækjkiin í
telja, að Vesturveldin sáu ekkí
á eitt sátt um afstöðuna til
FramhaJd á 5. síöu.
byggingar
Fréttaritari Reuters í Was-
hington skýrir frá því, að
bandarískir byggingarmeistarar
hafi nú lokið við að reisa á
kóraley í Eniwetok eyjaklass-
anum byggingar af ýmsum
gerðum, og er tilgangurinn að'
reyna livemig hver um sig
stenzt kjarnorkuárás. Banda-
ríska kjarnorkunefndin hefur
varað skip og flugvélar við að
koma nærri Enhvetok fyrst um
sinn.
Kjarnorkutilraim
ir „við rússnesk

Bi&lgarlu
Búlgariustjórn hefur afnum-
ið skömmtun á öllum iðnaðar-
vörum og jafnframt lækkað þær
í verði um 10 til 45%. Jafn-
framt fá iðnaðaryerkamenn í
landinu kaup sitt hækkað. 1
tilkynningu stjórnarinnar seg-
ir, að framkvæmd fimm ára á-
ætlunarinnar um aukningu fram
leiðslu á iðnaðarvarningi hafi
gengið svo vel, að það hafi gert
mögulega verðlækkun og kaup-
hækkun til verkamanna samtím
is og jafnframt afnám skömmt-
unar.
Skýrt hefur verið frá því í
Washington, áð einhverjar Ale-
utaeyja nyrzt í Kyrrahafi verði
teknar fyrir æfingasvæði með
kjarnorkusprengjur. Fréttarit-
arar segja, að tilgangurinn sé
að varpa kjarnorkusprengjum
úr mikilli hæð við „rússnesk
veðurskilyrði" og láta þær
springa á jörðu niðri en ekki i
lofti.

ta
Súesskurð
Komin er fram á egypzk-a.
þinginu tillaga um að Súes-
skurðurinn verði þjóðnýttur. —
Hann er nú í eigu hlutafélags,
þar sem Bretar hafa öll ráð.