Þjóðviljinn - 29.06.1951, Blaðsíða 5

Föstudagur 29. juní 1951
ÞJÓÐVILJINN
(5 1
\r i
HVERNIG STENDUR A
r i
\n
LANSFJARKREPPUNNI
Lánsfjárkreppan er skipulögð af einokunarklíku þjóð-
félagsins, til þess að rýja millistéttirnar að eignum og
Iialda verkakaupinu niðri með „mátulegu“ atvinnuleysi
Miks! afvingiyatikniitg við starf-
ræksfy frystihússins á ftúsavik
Húsavík — Frá fréttaritara Þjóðviljans.
Fisliafli liefur verið sæmilega góður í vor, og- oft ágætur.
Mest hefur verið róið með línu, en þó hafa tveir bátar stund-
að togyeiðnr. Hraðl rystihús Fiskiðjusamlags Ilúsavíkur tók tii
starfa 10. maí s.l. 40 og stunduni 50 manns liafa liaft vinnu
þar og hcfui frystihúsið greitt um 100 þús. kr. í vinnulaim.
Örðugleikar á útvegim lánsfjár er eitt alvarlegasta fyrir-
brigðið í efnahagslifi landsins. Öll viðleitni alþýðunnar, jafnt
verkalýðs sem millistétta, á nýsköpunarárunum, til þess að
verða efnaliagslega sjálfs.iæð, bjargáhia, er í stórhættu sökum
þessa fyrirbrigðis. Fjökli dugandi manna, sem lagði þá í það
að koma sér upp íbúð eða kaupa hluta í Iiúsi, á nú á hættu
að missa íbúðir sínar sakir örðugleikanna á að fá lánsfé, til
þess að bjarga íbúðinni, þó búiö sé að greiða mikið niður. Sömu
erfiðleikarnir eru fyrir eígendur verkstæða og ýmissa- smáfyrir-
tækja.'Að. smákaupmönnum og kaupfélögum sverfur og af sönm
ástæðum, líka vegna rtiinnkandi kauiigetu almennings. Og
stærri fyrirtæki, þótt vel f fnuð séu, fara eklii varhiuta af þess-
ari Iánsfjárkreppu og neyðast til þess að draga saman seglin,
ntinnka fr.amleiðsluna, minnka atvinnuna, segja upp verkafólkr.
Sveitafélög verða að hætta við bráðnauðsynlegar framkvæmdir
og láta fólkið í byggðarlaginu verða atvimiuleýsinu að bráð áf
sömu ástæðuni.
Hver verður afleiðingin af
þessari þróun, ef hún er látin
fialda áfram?
Afleiðingin er auðsæ: Hún
verður hrun millistéttanna og
elgnamissir og atvinnuleysi
meðal verkamanna. Slíkt hrun
mun að vísu taka nokkurn tíma,
af því þessar stéttir, sem eign-
yðust í fyrsta skipti nokkrar
eignir á nýsköpunarárunum,
munu spyrna móti eyðileggingu
efnahags síns, —• en haldist
valdahlutföllin í þjóðfélaginu ó-
breytt, þá endar þessi þróun
með hruni millistéttarinnar,
sem var orðin sæmilega efnuð,
og með sárri fátækt íslenzka
verkalýðsins, sem bjó á nýsköp-
unarárunmn við beztu lífskjör,
sem nokkur verkalýðar Evrópu
þá naut.
Það er því ekki nema von að
menn. þeir, sem nú berjast í
bökkum fyrir að bjarga sér og
sínu, spyrji:
Er þessi lánsfjárkreppa óhjá-
kvæmileg eða hvað er hægt að
gera til þess að bjarga miklum
hl'uta alþýðunnar frá gjaldþroti
eða amiari efnahagslegri giöt-
un?
Orsakirnar
Það eru engar eðlilegar or-
sakir til þeirrar lánsfjárkreppu,
sem nú er á Islandi. Ef íslenzk-
um fyrirtækjum væri Ieyfður
aðgangur að alþjóðlegum,
frjálsum lánsfjármarkaði gæt'u
hundruð fyrirtækja, ,sem nú er
neitað um ián, fengið nægileg
lán til þess að sjá um fullan
atvinnurekstur og blómlegt at-
vinnulíf.
Hér á landi hefur farið fram
stórfeld eignasöfnun á undan-
förnum áratug, líka eignir, sem
safnast hafa hjá millistéttum
og hlu.ta .af verkalýðnum. Hinn
raunverulegi sparnaður þjóðar-
innar, sá einn sparnaður, sem
vit er í: f járfesting í nytsömuin
framleiðslu+ækjum og íbúðar-
húsum, hefur verið með ágæt-
um. Það barf ekki nema að
benda á að húsin á íslandi eru
nú að brunabótamati um 3500
milljón króna, virði, en lánin
út á þau munu vcra undir
10% þeirrar upphæðar. — En
eins og kunnugt er, þá er hindr-
að af valdhöfunum að nokkur
veruleg lán fáist út á slík hús,
nema það sem löggjöfin hefur
reynt að tryggja tiL verka-
mannabústaða og sveitabygg-
inga, en hvorttveggja af skorn-
úm skammti.
Það liggur því í augum uppi,
að sú staðreynd að lánsfjár-
kreppa skuli nú vera á íslandi
byggist á því að lánsfjárveit-
ingarnar eru einokaðar. Það
er ríkisstjórnin, sem ber ábyrgð
á þessari lánsfjárkreppu. Ríkis-
stjórnin ræður, í þessu efni
einnig Landsbankanum, enda
hefur hún nú í fyrsta skifti í
sögu Iandsins gripið til þess
ráðs að breyta lögum Lands-
bankans með bráðabirgðaiöfeum.
Lánsfjárkreppan er þáttur í
ákveðinni pólitík ríkisstjórnar-
innar, sem framkvæmd er í
samræmi við eða að fyrirlagi
Alþjóðabankans, m. ö. o. ame-
rísku auðmannanna.
Heiðarleg ríkisstjóm, sem
vildi stú&Ia að alhliða framför-
um í landinu, blómlegu at-
vinnulífi og góðri afkomu al-
mennings, væri ekki í neinum
vandræðum með að tryggja
þetta allt, með tilliti til þeirra
ágætu aðstæðna, sem þjóðin
hefur, ef hún vill nota þær:
nægilegt, ágætt vinnuafl, —
mjög fullkomin tæki og gnægð
af vinnutækjum og framleiðslu-
tækjum, — nógir markaðir fyr-
ir miklu meiri framleiðslu en
nú er, ef þjóðin aðeins er frjáls
til að nota þá.
En ólieiðarleg ríkisstjórn,
sem gert hefur samsæri við út-
lenda auðmenn og spillta fjár-
glæframenn um að eyðileggja
efnahag alþýðu, hefur önnur
markmið, sem hún leitast við
að ná í krafti einokunar sinnar
4 öllu fjármálalífi landsins.
Ríkisstjórnin liefur ekki farið
dult með áform sín og stefnu í
þessum málum — og það er
engin ástæða til þess að ætla
valdhafa landsins þau fífl, að
þeir sjái ekki afle.iðinga.rnar af
gerðum sínum áður en þeir
fremja verkin. Slíkt væri móðg-
un við vitsmuni þeirra — og
,,ráðunautana“ — að ætla þeim
ekki að vinna verk sín af ráðn-
um hug.
Og það er sérstaklega tvennt,
sem ríkisstjórniii hefur lýst yfir
Skýrt og skorinort sem stefnu
síníii í þessum málum og fram-
kvæmt vægðarlaust.
Hið fyrra er að miimka
kaupgetuna. Hið síðara er
að draga úr fjárfesting-
unni.
Ríkisstjórnin hefur ekki far-
ið i launkofa með það að hún
ynni að því öllum árum að
draga úr kaupgetu almennings.
Mikil kaupgeta almennings, —
það að vinnandi fólk hafi til
hnífs og skeiðar, — hefur verið
útmálað sem aðalböl þjóðfélags-
ins af ríkisstjórninni og leigu-
sveinum hennar. Höfuðráðstaf-
anir ríkisstjórnarmnar til að
draga úr kaupgetu alþýðu hafa
verið: skipulögð aukning dýr-
tíðarinnar og þar hefur hún
náð heimsmeti á síðasta ári, —
bannið við vísitöluuppbótinni,
— minnkun lánsf járins, —
aukning atvinnuleysisins.
Þessar ráðstafanir hafa borið
þann ávöxt, sem ríkisstjómin
og ráðunautar hennar auðvitað
liafa séð fyrir, ef vitglóra er
í þeim: aukin fátækt meðal
verkamanna, sár skortur á
fjölda alþýðuheimila, stór-
minnkuð viðskipti yið verzlanir
og handverksmenn, stórum rýrð
kjör millistótta og gjaldþrot
ýmissa millistéttarmanna. Og
afleiðingin verður: fátækt lijá
meirihluta þjóðarinnar, — söfn-
un eignanna, sem millistéttir
og alþýðan yfirleitt missir, á
hendur einokunarauðmannanna,
sem ráða ríkisstjórninni, Lands-
bankanum og þríflokkunum.
Þetta kallar auðvaldið jafn-
vægj: auðurinn á réttum stað
öðrumegin: hjá þeim fáu út-
vijldu, — fátæktin á réttum
stað hinumegin: hjá fjöldanum.
— Það var þetta ,,jafnvægi“,
sem raskaðist á nýsköpunar-
árunum, þogar verstu áhyggjum
fátæktarinnar var bægt frá
dyrum alþýðuheimilanna og vel-
megun millistéttanna skapaðist
á grundvelli kaupgetu verka-
lýðsins. Nú er verið að ,,rétta
það af“, svo auðvaldið verði
ánægt.
Hitt aðalstefnumálið á þessu
sviði: að draga úr fjárfesting-
unni, hefur verið básúnað út
sem bjargræði ríkisstjórnarinn-
ar. Framkvæmd þessarar stefnu
hefur verið sú að hindra eftir
Framhald á 7. síðu.
Síðan frj^stihúsið tók til
starfa hefur það tekið á móti-
300 tonnurn af fiski, * þar af
hafa urn 25 tonn farið í salt
og talsvert hefur verið selt í
fisksölubúð samlagsins, þar
sem flesta daga er hægt að fá
keyptar nokkrar tegundir af
fiski. Hraðfrystir hafa verið um
4000 kassar af fiskflökum.
Um 40 verkamenn og konur
hafa haft atvinnu við hrað-
frystihúsið að staðaldri frá því
það tók til starfa og suma daga
hefur orðið að fjölga um allt að
10 manns í vinriunni tii að af-
kasta því sem á land hefur bor-
izt af fiski.
Frystihúsið hefur greitt um
100 þús. kr. í vinnulaun þenn-
an rúma mánuð sém þáð hef-
Bœndaupp-
reisn í
Brasilíu
'Brasilíustjórn liefur sent
flugsveit til hjál-par stjórnar-
völdunum í ríkinu Parana í
suðurliluta Brasilíu, en þar
hafa smábændur og landbúnað-
aðarverkamenn gert uppreisn
og náð á sitt vald borginni
Londrina með 50.000 íbúa.
Landher er einnig á leið til
Londrina.. Blöðin í Rio de
Janeiro ikenija „kommúnistísk-
um æsingamönnum? um upp-
reisnina.
ur starfað, svo segja má að
fyrirtækið fari vel af stað, og
er það von allra Húsvíkinga
að þetta fyrirtæiki eigi eftii' að
bæta mikið úr atvinnuleysi því
sem hér liefur verið að undan-
förnu. — Framkvæmdastjóri
frystihússins er Jóhami Kr„
Jónsson.
Truman skipar
áróSursherstjóra
Truman Bandaríkjaforseti
hefur skipað „kaldastríðsher-
ráð“, sem á að samræma og
skipuleggja áróður Bandaríkj-
anna og fylgirikja þeirra á
heimsmælikvarða. Bandarískir
þingmenn hafa stöðugt verið
að kvarta yfir því, hve lítið
áróðri Bandaríkjanna verði á-
gengt, og hafa hvað eftir ann-
að fellt eða skorið niður fjár-
veitingar til áróðursútvarps
Bandaríkjastjórnar á þeirri for
sendu, að það geri ekkert gagn.
Góð karíaveiði hjá
Akureyrartogurum
Togarinn Svalbakur kom til
Krcssaness í fyimadag með 379
jestir af karfa og Harðbakur
kom í fyrri nótt með hátt á 4.
hundrað lestir. Karfann veiddu
togararnir á Halamiðum.
Þjóðaratkvæði um
kommúnistabann
Ástralíustjórn hefur ákveðið
að láta fara fram þjóðarat-
kvæðagreiðslu um heimild til;;
hennar til að banna Kommún-
istaflokk Ástralíu.
Þingmeirihluti íhaldsmanna »
setti í fyrra lög um bann við
starfsemi flokksins, cn Hæsti-
réttur Ástralíu dæmdi lögin 'ó-
gild, þar sem þan brytu í bág
við ákvæði stjórnarskrárinnar
uin valdsvið hinna einstöku
fylkja. Tvær fylkisstjórnir neit-
uðu að veita ríkisstjórninní
heimild til að banna starfsemi
kommúnista, og því á nú að
láta fara fram þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Hressingarheimili Náttónilækninga-
félags fslands
Miðvikudaginn 20. þ.m. opnað- Náttúrulækningatelag ís-
lands hressingarheimiii sitt, sem það starfrækir í sumar í kvenna
skólanum í Hveragerði. Sumarhe-mili þetta er fyrsti vísirian
að væntanlegu heils'uhæli, sem félagið liyggst að koma úpp og er.
m. a. ætlað sjúklingum í afturbata. Kefur allnúliið verið ræft
og ritað um hina brýnu þiirf á slíku afíurbatahæli, sem mundi
'iétta mjög á hinum ofhiöðnu sjúkrahúsum.
Jónas Kristjánsson, læknir,
hefur yfirumsjón með sumar-
heimilinu og skoðar dvalargesti,
ef þeir koma, og aftur, er þeir
faiva. Fæðið er eingöngu mjólk-
ur- og jurtafæði, bæði hrátt og
soðið, svo sem grænmeti alls-
konar og heitir grænmetisréttir,
nýmjóik, súrmjóik, skyr og
ostar, þurrkaðir ávextir, spírað
korn og spíraðar baunir o. s.
frv, Stárfsstúlkur mala rúg.og
hveiti í lítilii heiíniliskvörn og
baka sjálfar öll brauð.
Sérstakt megruriarfæði verð-
ur framreitt handa þeim, er
þess þurfa sérstaklega, algjört
hráfæði, ef þess er óskað, sykur
sýkisfæði o. s. frv., enda leið-
beinir læknirinn sjúklingum um
matarval og annao. Gufubað er
í skólanum, auk þess sem dval-
argestir fá aðgang að sundlaug-
inni í Hveragerði með mjög
hagkvæmum kjörum, og að-
staða til útivistar og sólbaða.
er hin bezta. Sumir sjúklingar
hafa reynt leirböðin, sem starf-
rækt eru í Hveragerði í sumar
á vegum hreppsins.
Mikil eftirspurn er eftir vist
í hressingarheimilinu, sérstak-
lega eftir minni herbergjunum.
Framhald á 7. síðu.