Þjóðviljinn - 08.07.1951, Side 6

Þjóðviljinn - 08.07.1951, Side 6
6) ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 8. júlí 1951 Framhald af 3. síðu. saman, meistarar og drengir, og voru tefldar sjö umferðir eftir Monrads kerfi. Er skemmst af því að segja að Friðrik vann sex mestara í röð, þá Radivic, Sweene, Matanovic, Donner, Tartakower og Unzicker. Eftir þessar sex umferðir var honum tryggur sigur, hvernig sem sú síðasta færi, enda tapaði hann þar fyrir Rossolimo. Úrsilt urðu þessi: 1. Friðrik 6 vinn., 2.—5. Rossolimo, Van Scheltinga, Tartakower og Unzicker 5Vá hver. íslendingar hafa sýnt það fyrr, að þeir standa framar- lega í hraðskák, enda er hún íiijog stunduð hér. Friðrik vann glæsilegan sigur á síðasta hfaS skákmóti íslands, en hann hefur í einu vetfangi lagt þarna að velli fleiri kempur en nokkur annar íslenzk ur taflmaður. Meðal þátttalc- enda í þessari hraðkeppni voru auk þeirra, sem hér hafa verið taldir, tveir Bretlandsmeistar- ar, þeir Alexander og Broad- bent, Wade og Bogoljuboff. En hvorki Gligoric né Stáhlberg voru meðal þátttakenda. Hér fer á eftir ein af skák- um Friðriks: Friðrik. (íslandi) 1. e2—e4 2. Rgl—f3 3. d2—d4 4. Rf3xd4 5. Rbl—c3 6. g2—g3 7. Rd4—e2 8. Bfl—g2 9. 0—0 10. a2—a4 11. Rc3—d5 12. e4xd5 Eikrem. (Noregi) c7—c5 d7—d6 c5xd4 Rg8—46 a7—a6 e7—e5 Rb8—d7 b7—b5 Bc8—g7 b5—b4 Rf6xd5 Bf8—e7 Hér var nauðsyn að leika a6—a5 til þess að valda peðið og rýma til drottningarmegin. 13. a4—a5! Dd8—c7 14. Bcl—d2 Ha8—e8 15. Bd2xb4 Dc7xc2 16. Hal—cl! Dc2xdl 17. Hclxc8f Bb7xc8 18. Hflxdl Ke8—d8 Svartur tekur það ráðið, sem bezt virðist, og lætur kóng sinn verja innrásarreitina á c-lín- unni. 19. Hdl—cl 20. Re2—c3 21. Hcl—dl 22. Rc3—a4 23. b2—b3 24. Ra4—b2 25. Rb2—c4 Bc8—b7 Rd7—46 Kd8—c7 Rf6—d7 f7—f5 Rd7—f6 Hh8—d8 Eftir langt flakk hefur ridd- arinn fundið sér góðan stað á c4. Þaðan miðar hann á ýmsa helztu reiti, og hvítur ógnar nú meðal annars með Rxe5 og síðan Bxe7 eða d5- d6. Þessari hótun sinnir svartur ekki. Tvennt kom eink- um til greina: He8 og e4. Hvít- ur getur svarað He8 með Rxe5 en við því er Rxd5 nægilegt úr- ræði. Allgóð leið er einnig að leika stráx e5—e4 og síðan He8 og Bf8, ef svo ber undir. 26. Rc4xe5! d6xe5 27. Bb4xe7 Hd8—d7 28. Be7xf6 g7xf6 29. b3—b4 eð—e4 30. Bg2—fl Kc7—d6 31. Bfl—h3 Kd6—e5 Svartur virðist vera kominn i góða stöðu, en þá kemur ný Bprenging! í V 32. f2—f4! e4xf3 a.p. 33. Hdl—el Ke5xd5 34. Hel—dlf Kd5—c6 Ekki Ke6, Bxf5f! 35. Hdlxd7 Kc6xd7 36. Bh3xf5f Kd7—d6 37. Kgl—f2 h7—h6 38. Kí2—e3 Kd6—e5 39. Bf5—d3 Ke5—d6 40. h2—h4 Kd6—e5 41. b4—b5 a6xb5 42. Bd3xb5 Bb7—c8 43. a5—a6 Ke5—f5 44. a6—a7 Bc8—b7 45. Bb5—d7f. Bd7—g4—f3 leikjum. Gefst upp. vinnur 1 fáum - Keð kynjim kjörum Framhald af 3. síðu. mjúkleik í hugsun þegar rök heimskvalarinnar ber á góma. Sannleikurinn um heiminn í dag er harður. Jón úr Vör er persónulegast skáld þegar hann yrkir um Patreksfjörð, eða hefur sjó hans og dal í baksýn ljóðs síns. I því þorpi leið áminnstur sum- ardagur, „Ég vaknaði snemma" þar vestra, ,,Vor“ gisti þá byggð, á þeim slóðum bjó Karl- inn í Keflavík. Þó vitjar skáld- dísin hans víðar. Hún heilsar á hann hjá Blóminu við veg- inn, í Ættjarðarljóði og Sálmi, yfir Sofandi barni, í minningu Gamallar móður — og ennþá víðar. Það er viðkunnanlegur skáldskapur, mjúklát lýrík. Mörg kvæði skáldsins eru vel byggð, en myndir höfundar eru betri en hugleiðingar hans. Það er t. d. mikill munur á því hve ljóðið I fjöru er manni minnis- stæðara en heimsspekin um Kon una og grcifina. Allt ytra form á kvæðunum er tiltölulega lýta- laust. Það gengur ekkert að brageyra höfundar. Hljóðstafa- villan í neðstu vísu á bls. 19 hlýtur að vera prentvilla. — Orðaröð er sums staðar ofurlít- ið þvinguð, en þó hvergi neitt að marki. Nei, það verður eng- inn feitur af formgöllum á þessum ljóðum. Og svo erum við aftur komin heim að bæjardyrum þessa skálds og sjáum veröldina af því hlaði. I bláum fjarska er svartur klettur, og víst hafa margir farið sér þar að voða. En okkur leiðist þessi klettur, og ekki fáum við brotið hahn niður; og þótt þau séu sorgleg, þessi slys, þá skulum við heldur koma hérna ofan í fjöruborðið og sjá hvernig sólin speglast í lygnum sænum. Það býr gott fólk hér í þorpinu, okkur þyk- ir vænt um það, og svo viljum við vera í friði hér í firðinum. Hér er allt með kyrrum kjörum, eins og það hefur alltaf verið; dauðinn leggur að vísu öðru hvoru leið sína um hreppinn, en í staðinn sér ástin fyrir endur- nýjum kynslóðarinnar. Og með- an veturinn líður höfum við fyrir sið að láta okkur dreyma um sumarið, enda eru aðrar atvinnugreinar stopular á þeim árstíma. Þannig andar ljúfum þokka frá flestum þeim myndum í þessum stað sem fylgjá minn- ingu okkar, þegar við höldum á brott. B. B. Undir eilíiðarsti örnum Eftir A. J. Cronin 201. DAGUR ingu; hann vakti athygli formannsins á sér. Hann dró andann svo djúpt að hann fann til og heitur orkustraumur fór um hann allan. Á þessari stundu ákvað hann að gera örþrifatil- raun, reyna með sannfæringarvissu sinni að vekja þingmennina til umhugsunar um hinn auð- virðilega lítilmótleik frumvarpsins. Enn einu sinni dró hann djúpt andann. Hann hafði full- komna stjórn á sjálfum sér og honum svall móður. Hægt og rólega hóf hann upp raust sína. Það var svo djúp alvara í fasi hans eftir mærð fyrri ræðumanns, að athygli allra var vakin. „Ég hef fylgzt með umræðunum í dag úr sæti mínu, og ég óska þess af öllu hjarta að ég gæti sameinast heiðruðum flokksbræðrum mínum í að- dáun þeirra á þessu frumvarpi“. Þögn. „En með- an ég hef hlustað á faguryrtar setningar þeirra hef ég ekki getað varizt þess að hugsa um þá menn sem háttvirtur fyrri ræðumaður talaði um á svo skáldlegan hátt. Eins og þingmönnum er kunnugt, hef ég við fjölmörg tækifæri beint athygli þeirra að neyðinni og örbirgðinni í r.ámuhéruðum lands okkar. Ég hef hvað eftir annað farið þess á leit við þennan háttvirta þingmann, að hann kæmi með mér í leiðangur um kjördæmi mitt til að sjá með eigin augum þá hræðilegu og vonlausu örvæntingu sem ríkir þar í götum og hreysum, til þess að sjá með eigin augum hinar vonlausu mannverur sem standa í biðröð fyrir framan framfærsluskrif- stofuna, tærðar eiginkonur þeirra og hungruð börn. Ef þessi háttvirti þingmaður hefði orðið við beiðni minni, býst ég við að hann hefði gefið frá sér undrunaróp: „Hvemig í ósköpun- um fer þetta fólk að því að lifa?“ Svarið er að þetta fólk lifir ekki. Það er til, og tilvera þess eýðileggur það og spillir því, og ieggur þeim byrðar á herðar, sem eru óbærilegar, ekki sízt vegna þess að þær hvíla þyngst á ungum og veikburða. Háttvirtir þingmenn munu eflaust rísa upp og bera mér á brýn að ég sé bjána- lega tilfinninganæmur. Leyfið mér að benda yður á skýrslurnar frá heilbrigðisnefndum skól- anna í þessum héruðum, í mínu eigin kjördæmi, þar sem orð mín eru staðfést. Þar eru illa klædd börn, skólaus börn, börn sem þjást af næringar- skorti. Næringarskorti! ,Ef til vill hafa hinir hátt- virtu þingmenn nægilegt hugarflug til að gera sér ljóst hvað liggur í því hugtaki. Nýlega við opnun þingsins, fengum við tækifæri til að virða fyrir okkur það óhóf og þann munað, sem háttvirtir félagar mínir hafa reynt að telja mér trú um að væri merki um mátt þjóðar vorrar. Var nokkur hinna háttvirtu félaga minna sem datt í hug að bera saman þetta sjónarspil og eymd- ina, vonleysið og örbirgðina sem þrífst í skugg- anum af mætti þjóðarinnar? Ef til vill er ég ósanng.jam í garð háttvirtra þingmanna“. Þáð kom beizkjuhreimur í rödd hans. „Tvívegis hef ég hlustað á háttvirtan þingmann rísa á fætur og bera fram tillögu um samskot til að draga úr evmdinni í þeim námuhémðum þa.r sem á- standið er verst. Hvílík smán, hvílík auðmýking. Þótt þetta fólk sé örmagna af eymd og skorti, þá þiggur það ekki ölmusu. Það vill réttlæti. Og þetta lagafrumvarp færir beim ekkert. réttlæti. Það er orðagiálfur, það er hræsni. Skilja þingmenn þá ekki, að sjálfur kolaiðnaðurinn er gerólíkur öllum öðrum iðn- greinum. Hann er í flokki fyrir sig. Hann er ekki einungis t.æknileg starfsemi sem vinnur kol úr jörðu. Hann er undirstöðuiðnáðurinn, sem vinnur hráefni handa velflestum öðrum iðn- greinum ' þessa lands. Og mennirnir sem vinna þennan einstæða orkugjafa úr jörðu i sifelldri lifshættu. búa við skort og örbirgð og laun þeirra mvndu tæpast nægja fyrir tóbaki handa sumum háttvirtum þiingmönnum. Heldur nokkur þingmaður í alvöru að þetta hálfvelgju- lega, hræsnisfulla frumvarp muni frelsa. já endurreisa kolaiðnaðinn. Ef svo er, bá bið ég hann um áð gefa sig fram. Námuiðnaður okkar er rekinn eins og verkast vill samkvæmt erfða- venium og af nersónulegum ástæðum. Eins og sagt hefur verið þá er hann rekinn á ættfræðileg- um grundvelli en ekki jarðfræðilegum. Vita hátt- virtir þingmenn ekki, að þetta er eina kolaland- ið í heimi, þar sem ríkið hefur ekki úrskurðar- vald yfir kolasvæðunum, auðlindum jarðarinn- ar? Tvær konunglegar nefndir hafa lagt fram álit um það, áð námurnar yrðu þjóðnýttar, til þess að ríkið gæti endurskipulagt rekturinn á vísindalegan hátt. Núverandi stjóm skuldbatt sig til þess, áður en hún tók við völdum, að þjóðnýta námurnar. Og hvernig stendur hún nú við skuldbindingar sínar? Á þann hátt, að hún lætur ósómann viðgangast með því að halda fast við gamla samkeppnisfyrirkomulagið og tak- marka þannig framleiðsluna í stað þess að auka markaðina, og með því að senda hina vinnandi stétt sem er lífæð lands okkar, út á götur og stræti og ofurselja hana atvinnuleysi, örbirgð og örvæntingu. Ég aðvara þingmenn. Ég vara þá við að halda áfram á þennan hátt, því að endir- inn verður tortíming verkamannanna og allrar þjóðarinnar". Hann hækkaði röddina. „Það er ekki hægt að sjúga meira blóð úr æðum námumannsins til að endurlífga kolaiðnaðinn. Þeir mega ekki missa meira, og það blóð sem eftir er, er þunnt og bláleitt og rennur gegn- um skorpnar æðar. Sultarlaun og smánarkjör hafa verið hlutskipti námumannsins allt frá stríðsárunum, þegar háttvirtur síðasti ræðumað- ur tilkynnti þjóðinni af miklum mannkærleika, að .við þyrftum ekki annað en drepa nægilega marga Þjóðverja, og þá gætum við lifað í friði og velmegun til æviloka. Það væri óskandi að þingið sæi að sér í tíma. Það er ekki hægt að dæma námumannastéttina til margra ára eymd- ar og vesaldóms“. Hann þagði andartak og þeg- ar hann tók aftux til máls. var rödd hans biðj- andi næstum sárbænandi. „Þetta frumvarp viður- kennir samkvæmt éðli sínu vanmátt einkarekst- ursins í samkeppninni við stóru sameinuðu fé- lögin. Eru þetta ekki einmitt meðmæli með þjóð- nýtingunni ? Þingið getur ekki afneitað þeirri staðreynd að víðtæk áætlun um þjóðnýtingu kolanáma landsins, til að koma. í veg fyrir tap og sóun, auka afköstin, draga. úr kostnaði og lækka með þvi verðið, hefur lengi verið í undirbúningi. Hvers vegna hefur verkamanna- stjóm þessa lands látið þennan möguleika ónot- aðan til hagsbóta fyrir sérgóð auðvaldsfyrir- tæki? Hvers vegna hefur stjórnin ekki sett í sig kjark og sagt: ,,Við viljum í eitt skipti fyrir öll hreinsa þann flór s’em fyrirrennarar okkar iétu eftir sig. Við ætlum fyrir fullt og allt að afmá það kerfi, sem hefur leitt okkur út i þess- ar ógöngur. Fyrir hönd sjálfrar þjóðarinnar ætl- um við að taka að okkur námuiðnaöinn og reka hann eingöngu til hagnaðar landi og þjóð“. Enn varð örlítil þögn og svo hljómaði rödd Davíðs sterk og hrein, þrungin eldmóði. ,.Ég skora á háttvirta þingmenn, að þeir í nafni æru sinnar og samvizku gefi gaum að þeim staðreynd- um sem ég hef minnzt á. Og áður en gengið verð- ur til atkvæðagreiðslu vil ég einkum beina máli mínu til félaga minna í stjórninni. Ég sárbæni þá um að svíkja ekki bá menn og þau samtök sem hafa kosið þá sem fulltrúa sína. tii að standa vörð um velferð sína og hagsmuni. Ég sárbæni vkkur um að íhuea afstöðu ykkar, að falla frá þessari miðlunartillögu, þessu tilgangslausa orða- giálfri. þessu dulbúna tilræði; áð standa við skuldbindingar ykkar oe leggja fram skýrt og ó- tvírætDfrumvarp um bióðnvtingu. Og ef við bíð- um ósieur í þessu húsi. þá göngum við fram fvrir kjósenduv til að fá umboð okkar staðfest. í nafni mannúðarinnar bið ég ykkur, sárbæni ég vkkur að stvrkja betta umboð með því að biða heiðarlegan ósigur“. Það var dauðaböen þegar Davíð settist niður, og bað var bæði eftirvænting og órói í loftinu. Þingmenn höfðu nauðugir viljugir hrifizt af orð- um hans. Svo sagði Bebbington kæruleysislegri röddu: ..Háttvirtur þingmaður virðist, álíta að það sé á’íka, auðvelt að þjóðnýta námumar og að fá hundaskírteini". Það var eins og ólga færi um salinn, óheilla- vænlegur þytur. Og þá fékk hinn háttvirti þing- maður, herra Basil Eastman. hina. frægu hug- mynd sína. Þessi háttvirti þingmaður, ungur torýi frá Shire, sem lá í svefnsýkisdva'a þá sjaldan að hann kom til þings, hafði sjaldgæf- an hæfileika til að bera, sem gerði hann vin- sælan og mikils metinn innan flokksins. Hann gat hermt eftir dýrum. Og nú vaknaði hann af dvalanum um leið og minnzt var á hund, rét.ti úr sér og gelti eins og skelkaður rakki. Þingmönnum varð hverft við. þeir stóðu á önd- inni ■>— og fóru síðan að flissa. Svo óx kát- ínan og glymjandi hlátur kvað við í þingsaln- um. Þingmenn fóru að rísa á fætur. Umræðun- um var lokið. Nefndin hafði lokið störfum. Þetta!

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.