Þjóðviljinn - 19.08.1951, Blaðsíða 8

Vöntun hælis fyrir
til skammar ríki
Eina drykkjumannahæli landsins gert að „jarðarhúsi“
alþingismanns — Nýff stór hneyksli: Miklu fé helt í
6—7 manna hæli að Olfarsá en hætt við allt saman!
Framkoma íslenzkra stjórnarvalda undanfarandi ár
varöandi framkvæmd á hælisrekstri fyrir áfengissjúk-
linga er samfelld hneykslissaga, saga um stjórnmála-
spillingu á háu stigi, saga um fyrirlitningu fyrir lögum
landsins.
Kristinn Stefánsson stórtemplar hafði ekki þessi orö
er hann rifjaöi upp sögu málsins á blaöamannafundi aö
Jaðri nú fyrir helgina, en enginn sem kynnir sér staö-
reyndir málsins efast um aö þetta er rétt.
Enn er í fersku minni
hneykslið alræmda með
Kaldaðarnes, þar sem fyr
ir tilstuðlan ríkisvaldsins
var gert að engu braut-
ryðjandastarf sjálfboða-
liða úr templarahópi og
það kórónað með því aö
ráðherrar gefa flokksbróð
ur sínum, alþingismanni
sem ,.jarðarhús“ eina
drykkj umannahæíi lands-
ins, hús sem eytt hafði
verið til hátt í milljón
króna til að gera það að
hæli.
Sömu ráöherrar þóttust
bæta fyrir brot sitt meö því
aö gangast fyrir löggjöf um
meðferð drykkj usj úklinga,
og skyldi samkvæmt þeim
varið miiljónnm árlega til
byggingar og reksturs
drykkjumannaheimila.
Lög þessi liafa ekki ver-
ið framkvæmd, nema að
því leyti að keypt hefur
verið jörð, Úlfarsá í Mos-
fellssveit. hús þar útbúið
sem hæli, en ekki ætlað
að taka nema 6—7
manns, og nú hætt viö
allt saman, svo engin lik-
indi eru til að Úlfarsá
verði notuð í þessu skyni
— en miklu íé. sennilega
hundruðum þúsunda kr.
íleygt af almannafé í ráð-
leysi og stefnuleysi stjórn-
arvaldanna.
Menningarheimili og
félagsstarf.
Þetta er sagan, umbúös :
laus, og l)ó einungis aöal-
drættir hennar. Stórtempl-
ar vék aö máli þes?u vegna
blaöaskrifa um aö breyta
Jaöri, liinu fyrirhugaða
menningarheimili íslenzkra
góðtemplara, í drykkju-
mannahæli, og taldi þaö
meö öllu fráleitt. Eins væri
urn húsnæði þaö scm Regl-
an he.föi í Reykjavík og
raunar væri ekki annaö en
kjallarinn á Fríkirkjuvegi 11
og gamla Góðtemplarahús-
ið, en þaö væri jafnfjölmenn
um fé.lags-kap lífsnauðsyn
til aö viðhalda starfsemi
sinni. Jaöri heföi veriö kom-
iö upp af sjálfboöastarfi inn-
an Reglunnar og engir opin-
berir styrkir veriö til þess
veittir, og væri þar fyrir-
hugaö . menningarheimili
reykviskra templara. Nú
væri húsiö leigt ríkinu 8
mánuöi ársins til skólahalds
en sumannánuöina væri þar
gistihús öllum opiö og mik-
iö sótt.
lCkki meglnverkefni
Reglunnar.
Stórtemplar lagði áherzlu á
að Reglan teldi þaö ekki meg-
inverkefni sitt að koma upp hæl
um fyrir drykkjusjóklinga, held
■ur beindist starf hennar að því
að liindra að menn yrðu
drykkjumenn. Ríkið stuðlaði
hinsvegar beint og óbeint að því
með áfengissölu sinni að gera
menn að drykkjumönnum og á-
fengissjúklingum og > bæri því
siðferðileg skylda til að sjá slík
um mönnum fyrir hæli og væri
sú skylda viðurkennd með lög-
unum um meðferð drykkju-
sjúkra manna. Góðtemplararegl
an hefði krafizt þess að þau lög
yrðu framkvæmd og mundi
fylgja því máli eftir. Núverandi
ástand er Reykjavíkurbæ og rík
inu til sk&mmar.
Ula farið með'þarft verk.
Stórtemplar lýsti allýtarlega
brautryðjandastarfi templara í
þessum hælismálum, stofnun
drykkjumannahælis í Kumbara-
vogi er flutt var í Kaldaðarnes.
Ríkið tók viö því hæli og var
brátt fyrir atbeina trúnaðar-
manns þess Helga Tómassonar
stillt svo til að þeir templarar
sem stjórnað höfðu hælinu voru
látnir hætta með öllu afskiptum
sínum af því. Þangað til var
aðsókn mikil að hælinu og á-
rangur, þrátt fyrir byrjunar-
mistök og örðugleika, talinn af
landlækni og fleirum dómbær-
um sambærilegur við hliðstæðar
stofnanir erlendis. En þegar
templarastjórnin var látin hætta
afskiptum brá- svo við áð að-
sókn að Kaldaðarnesi dvínaði
og stofnunin látin lognast út af.
Síðan var hælishúsið afhent sem
„jarðarhús“ nýja óðalsbóndan-
um í Kaldaðarnesi.
Stórtemplar og nokkrir aðrir
forgöngumenn reykvískra templ
ara skýrðu blaðamönnum frá
mörgu fleira varðandi starfsemi
Góðtemplarareglunnar. Lögðu
þeif áherzlu á að Reglan þvrfti
engu að leyna um starfsemi
sína, hún birti árlega reikningá
sína og skýrslur, og gséti hver
kynnt sér sem vildi.
þlÓÐUILIINHI
Sunnudagur 19. ágúst 1951 -— 16. árgangur — 187. tölublað
Eítir þrjátíu ára stríð „bændaflohksins'1:
1124 bœndur fó minni töðu-
feng en 100 hesfa - Meðalbú
hefur 4,5 kýr og 42 œr
Þau rúmlega 30 ár sem Framsóknarflokkurinn hefur komið
við islenzka stjórnmálasögu hefur hann talið sér það helzt til
gildis að hann væri flokkur bændastéttarinnar, og þau ca. 20
ár, sem hann hefur stjórnað landinu, ýmist einn eða í félagi við
aðra flokka, þótzt gera hvert átakið öðru meira til að lyfta
íslenzkum bændum upp úr kotbúskap og basli.
Hvað sem lýðskrumarar Framsóknar segja um árangur
þessa 30 ára stríðs er sannleikurinn sá, að afurðageta meðal bús
er enn sára lítill, og með gengisfellingum og „viðreisnarráð-
stöfunum“ Eysteins fer afkoma bændastéttarinnar sífellt vei-sn-
andi.
Jartar, íyrirhugað menningarheimili templara.
289 hvalir velddir í sumar
Búnaðarskýrslur hreppst jór-
anna, sem Framleiðsluráð land-
búnaðarins vinnur úr. tala
skýru máli um hvernig ás+n.ndið
er í þessum efnum. Samkvæmt
skýrslum, sem gerðar vorú um
áramótin 1949—’50 voru bænd-
ur í sveitum, utan kauptúna og
kaupstaða, þá samtals 6141.
Búfé Jiessara 6141 bænda var
að meðaltali á livern hóiula sem
liér segir: Iíýr og kelfdar h\ íg-
ur 4,5, aðrir nautgripir 1,9,
ær 42.00, aðrar saufkindur
11,6, hross 5,5, alifuglar 11.4.
Á árinu 1949 fjölgaði þó kúm
um tæplega 1 þúsund, en öðrum
nautgripum fækkaði nokkuð.
einkum kálfum, sauðfé fækkaði
um rúm 37 þúsund og Inoss-
um hátt á 2. þúsund.
Samkvæmt sömu skýrslum er
töðufengur meðalbús i laiulinu
205 hestar. 1124 bændur hafa
ininui töðufeng en 100 hesta, en
63 bændur meiri cn 800 hesta.
Stærð og afurðagc/a meðal-
bús er talsvert mikið mirni en
gert er ráð fyrir í verðhigs-
grundvellinum.
n
Frá fréttaritara Þjóðv. í
Hvalfirði.
I sumar hefnr verið ágæt
veiði li.já hvalveiðiskiptmum.
Hófust veiðarnar upp úr I. júní
og liöfðu alls veið/.t 289 hvalir
í íyrradry . Aðallega eru það
langreyður sem veið/.t hafa, en
einnig 10 ste.vpireyðir og 0 búr-
hveli.
Skiptist veiðin jtannig á skip:
Oimdeilan
Framhald af 1. síðu.
hans væru þær hagstæðustu,
sem hann gæti boðið Irans-
mönnum. Hann gæti aðeins
samið um einstök atriði innan
ramma þeirra. Stokes lagði á-
herzlu á, að samkvæmt tiilögum
hans myndu olíutekjur Irans-
stjórnar hækka en véky ekki að
því, að samkvæmt þeim yrðu
yfirráðin yfir olíuiðnaðinum í
raun og veru áfram í höndum
Breta.
Hvalur I. hefur veitt 67 hvali,
Hvalur II. 68, Hvalur III. 81
lival og Hvalur IV. 73. Er þetta
24 hvölum meira en veiddist þá
f jóra mánuði er veiðarnar voru
stundaðar í fyrra. Gert er ráð
fyrir :i 5 veiðar þessar verði
stundaðar ca. 1 '/•> mánuð enn,
eða til septemberloka.
Skipin þurfa misjafnlega
langt til að komast í færi við
hvalina, eða 80 til 140 mílur
út a.f Garðskaga. Nokkuð hefur
borið á því í seinni tíð að hval
urinn hafi verið smærri. Stærsti
hvalur, sem veiðzt hefur í sum-
ar, var 81 fet og var hann dreg
inn á land 8. ágúst sl. Megin
hluti aflans er bræddur og hafa
vcrið flutt út 850 tonn af lýsi
af þessa árs vinnslu, en ennþá
hefur ekki verið flutt út neitt
af mjöli. íslenzkar skipshafnir
eru á Hval 1. og Hval IV., en
skipstjóri og stýrimaður á Hval
I. og Hval III. c-ru báðir norsk-
ir.
Faxarnir“ hafa
áætlunarflug til
19 staða
I .iiilíniánuði fluttu flugvélar
Flugfélags ÍsIíuuIs alls 4919 far
þega, þar af voru 4075 í ínnan-
landsflugi og 844 ferðuðust
með „(Jullíaxa“ á milli landa.
Vöruflutningar með „Föxun-
um“ voru óvenju miklir í s.l.
mánuði. Námu þeir 90.077 kg„
en það er um sexfalt meira
J magn en flutt var um sama
I leyti í fyrra. Birgðaf 1 utningar
í „Gullfaxa” inn yfir Grænlands-
i jökul námu um 35 smálestum,
[ en hann fór alls 10 ferðir í júlí
I Þá fluttu „Faxarnir" 7139 kg.
af pósti, 5442 '.ig. innan lands
og 1697 kg. á milli landa.
Flugvéla.r Flugfélags Islands
fljúga nú 54 rcglubundnar flug-
ferðir til 19 staða á landinu
í viku hverri. Auk þess eru
oft farnar aukaferðir, svo flug-
ferðirnar verða all miklu fleiri.
Grumman flugbátur félagsins,
sem aðsetur hefur á Akureyri,
flaug meira í júlí en nokkru
sinni fyrr, og var hann mik-
ið notaður til síldarleitar.
Flugveður var yfirleitt gott
í júlí enda var flogið alla daga
mánaðarins að einum undan-
teknum.
Fegriinarlé-
lagl^l þakkat*
Stjórn Fegrunarfélagsins
sendi í gær blómaverzluninni
Flóru, Austurstræti 8 hér í
bæ svohljóðandi bréf:
„Stjórn Fegrunarfélags
Reykjavíkur hefur undanfar-
in ár fylgzt með því mikia
og góða starfi, sem fyrirtæki
yðar hefur lagt í það, að
skreyta búð og sýningar-
glugga verzlunarinnar.
Félagsstjórnin telur að
með þessu hafi verzlunin
lagt mikilsverðan skerf til
fegrunar í miðbænum og sé
til fyrirmyndar öðrum verzi-
unarfyrirtækjum um smekk-
vísi og framtakssemi á þessu
sviði.
Þetta ágæta fegrunárstarf
yðar vill félagsstjórnin hér
með þakka yður“.
Ennfremur hefur Fegrunarfé-
lagið sent þeim Ingólfi Davíðs-
syni, mag., Ingimar Óskarssyni,
grasafræðingi og Gunnari Ein-
arssyni, prentsmiðjustjóra sér-
stakt þakkarbréf fyrir bókina
Garðagróður, sem félhgið telur
að muni eiga mikinn þátt í því
að auka áhuga fyrir garð- og
blómarækt og stuðla þannig að
framgangi eins aðaláhugamáls
félagsins.
Fegrunarfélagið vill benda
bæjarbúum á að skoða blóma-
sýninguna í Skólagörðunum við
Lönguhlíð, Sérstaklega geta
garðeigendur haft mikla á-
nægju og gagn af að sjá sýning
una.
Ærbok landbánað-
arins 2. hcfti
komið út
Nýlega er komið út annað
hefti Árbókar landbúnaðarins
fyrir árið 1951. Þar er birtur
útdráttur úr búnaðarskývs’um
1949 og skýrsja um mjólkur-
framleiðsluna 1. ársfjórðung
1951. Benedikt Gíslason frá Hof
teigi rítar þar-um sauðfjárrækt
Islendinga. Ennfremnr er þar
ritgerð um samhjálp bænda í
harðindunum í vetur eftir rit-
stjóra Árbókarinnar, Amó- Sig-
urjónsson bónda. að Þverá, og
nokkrar smágreinar um land-
búnað í öðrum löndum. — Gert
er ráð fyrir að alls komi út 4
hefti af Árbókinni á þessu ári.