Þjóðviljinn - 17.10.1951, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 17. október 1951 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Lagt af staiS
Klukkan hálf níu að kvöldi
föstudagsins 21. sept. lögðu
Reykjavíkurfulltrúarnir á 10.
þing Æskulýðsfylkingarinnar af
stað héðan úr bænum. -— Áætl-
unin var að aka alla.nóttina og
koma til Siglufjarðar fyrir há-
degið daginn eftir, en þar átti
að halda þingið laugardaginn
22. og sunnudaginn 23. sept.
í , bílnum okkar var hvert
sæti skipað og baráttusöngvar
og ættjarðarljóð glumdu við er
hann rann léttilega inn Suðnr-
landsbrautina. Mikill hluti full-
trúanna hafði tekið þátt í ai-
þjóðamóti æskuiýðsins í Berlín.
á síðasfliðnu sumri, og þeir
höfðu greinilega flutt me’Ö sér
bjartsýnina og baráttugleðina
sem þar ríkti. Þeir tóku þegar
til óspilltra málanna að kenna
okkur heimalningunum söngv-
ana sem mest vcru sungnir á
mótinu. —
Ég verð að segja það, að
þetta söngnámskeið gekk von-
um framar. Það er annars
merkilegt hvað íslendingar eru
söngelskir þegar þeir koma í
rútubíl. Þá syngja allir, Jíka
þeir sem aldrei annars reka
upp bofs. Þar sást Páli Is-álfs-
syni yfir þegar hann, hér á
árunum var að leggja sig fram
um að kenna okkur að meta
gildi fiöldasöngsins. Liklega
væri þjóðkórinn við líðí enn ef
Páli hefði hugsast að hagnýta
sér rútubílaha.
fyrir fólkið. Og eins og Sjosta-
kovits og fleiri gó’ðir menn
höfðu áður gert baðst „títt
nefndur dúett' afsökunar og
hoppaði inn á línuna,
Nú var komin þoka og ferðin
gekk heldur hægt. Margir voru
líka orðnir rámir óg fóru þá
að hugsa fyrir morgundegin-
um og lögðu sig.
Steikin
á Blönduósi
Á Blönduósi hafði lambasteik
beðið okkar lengi nætur, og
höfðum við hlakkað til hennar
jafn lengi. Það versta var, að
steikin reyndist ekki steik, þeg-
ar til kom, heldur einhver sér-
kennileg kjötsúþutegund, með
soðnu kjöti og kartöflum á eft-
ir. Og ekki get ég ímyndað
mér hvar þessar aflóga-skjátur
liafa verið grafnar upp, sem
ætlað var að seðja þessa bar-
áttusveit æskunnar þennan
morgun. Það vildi hótelinu til
happs að við vorum orðin ær-
lega soltin. En kaffið á eftir
varð stórum til að breta mann-
orð hótelstjóran's.
Enn lögðum við af stað. — ■
Sungum nokkra baráttusöngva,
svona eftir matinn og fengum
okkur svo morgunbiund.
Ævlntýrið
í ÆsustaSaskriðum
En þessi sæti morgunblund-
ur stóð ekki lengi og við vökn-
uðum við vondan draum. Bíll-
inn var allt í einu kominn á
hvolf fyrir utan veg. Við lág-
um í einni kös niðri í þakinu
með sætin og annað sem laus-
legt var'bfan á okkur og glér-
brotin úr rúðunum á allar hlið-
ar.
Ég vaknaði ekki fyrr en velt-
an var um garð gengin, og biíl-
inn hafði stöðvazt á toppnum,
og svo mun einnig hafa verið
um flesta aðra. Þó voru nokkr-
ir sem urðu veltunnar varir
þegar hún hófst, og reyndu
þeir eftir megni að skorða sig
og þá sem næstir þeim voru, tii
að forða slysum.
Það liggur við að maður geti
sagt að það sé gaman að ienda
í bílslysi með svona fólki. —
Það sýndi sig greinilega þarna
að forustusveit verklýðsæsk-
unnar á Islandi er ekki tauga-
veiklað fólk. Ég hygg að það sé
einstakf að af 25 manns sem
í bílnum voru, skyldi enginn
NUMIÐ STAÐAR í ÆSUSTAÐASKRIÐUM
segja eitt einasta æðrunarorð.
Það eina sem félagarnir höfðu
að segja meðan þeir voru að
átta sig, óg ’koma sér út úr
bílnum var: bara að vera ró-
leg.
Það var ekki fyrr en allir
voru komnir út úr bílnum og bú-
ið var að búa um þá sem mest
höfðu meiðst að hokkur fór
að hugsa um hvað valdið hefði
slysinu. Eini maðurinn sem ég
gat séð nokkra svipbreytingu á,
var félaginn sem ók bílnum
þegar óhappið skeði. Hann var
ómeiddur, en þótti þetta leið-
inlegt, sem vonlegt var. Þó
var ekki á neinn hátt hægt að
ásaka hann. Það sem hann
gerði var ekki annað en það
sem allir aðrir mundu einnig-
háfa gert í háns sporum. Svarta
þoka var á og ekið með Ijósum.
Hross var á veginum, og hafði
hlaupið góðan spöl í Ijósgeisl-
anum á undan bíinum. Er auð-
séð af því, að ferðin hefur ekki
verið mikil. Síðan fer hrossið
út á vinstri vegarkantinn og
þá syeigir hann bílnum út áð
hægri kantinum til að komast
framhjá því. Fyrir ókunnuga
var ekki hægt að sjá að í því
gæti falist mikil áhætta. En.
bíllinn var þungur og kanturihn.
fúinn og illa gerður og spraklí.
Það var annars mikið lán
að ekki skyldi verr fara, því
að þannig hagar til þarna að
Framha’d á 7. siðu.
About our Protectors
Á3 við
Ferstiklu
Hvalfjörðurinn er langur og
leiðinlegur, og vegurinn herfi-
lega illa lagður. Svo illa að
það er ekki með öllu hægt að
gleyma honum við fjörugan
fjöldasöng. Auk þess er hann
auðvitað holóttur og grýttur
og kantar og brýr í niðurníðslu
eins og lög gera ráð fyrir um
vegi á Islandi.
En nú er hann loks að baki.
Á Ferstiklu fær bíllinn að
drekka, og margir félaganna
drekka honum til samlætis.
Áðrir fá sér súkkulaði, sígar-
ettur eða neftóbak, svo er hald-
ið af stað.
Vegurinn er betri og breið-
ari, hér eru það bara brýrnar
sem halda á lofti minningu
vegamálastjórans. En þær gera
það líka. Það er eins og hann
hafi sett þær þarna af bölvun
sinni, og í þeim eina tilgangi
að skaprauna vegfarendum. Þær
eru nefnilega allá ekki hluti
af veginum, og eiga eiginlega
ekkert skylt við hann. -
Brýrnar í Borgarfirðinum
standa allar langt fyrir utan
’veg, 'svo að það Verður að
krækja langar leiðir til að kom-
.ast á þær. Svo eru þær auðvic-
að þvengmjóar, með brotin
handrið og diúnar gryfjur við
báða enda. Ekki vildi ég vera
í sporum veslings vegamála-
stjórans ef hann heyrði hvert
or’ð sem íslenzkir vegfarendur
seg.ia um hann á bak.
Söngurinn hljómaði um víð-
ar byggðir Borgarfjarðar. Við
vorum búin að marg syngja öll
okkar baráttuljóð og mikið af
öðrum söngvum er ,.títt nefnd-
ur dúett' frá Berlínarmótinu
fór út af línunni og upphóf
aríusöng. með tilheyrandi form-
dýrkun. Dúettinn fékk auðvit-
að ám’inningu og var bent á
að samkvæmt línunni væri listin
Montrcisscir knúnir þrýstilofti
I Bandaríkjunum eru ýmis-
konar furðulegar myndasögur
vinsælast efni dagblaða. Og ein
vinsælasta persóna þessara
sagna er Superman. Supérman
getur allt. Hann lyftir heilum
skýkljúfum. Hann stekkur yf-
ir heimshöfin. Hann hoppar upp
til tunglsins. Hann þýtur i
gegnum þykkustu steinveggi án
þess að fá svo mikið sem kú’ú
á hausinn. Og allt þetta gerir
hann í þeim óeigingjarna til-
gangi að ná í allskonar vafa-
sama karaktera og berja bá.
Hann mundi áreiðanlega ekki
hika við að grafa sig með
höndunum inn í miðju jarðar,
ef þar væri einhver von í slags-
málum. Hann hefur slegið
stærstu beljaka svo fast undir
hökuna að þeir hurfu út í
tómið, bókstaflega púlveríser-
uðust. — Ekki veit ég til þess
að látin hafi verið í té nein
skýring á þessari ógurlegu orku
hans. En það virðist hæpið að
hún sé þessa heims. — Og
eins og gefur að skilja um svo
vinsæla persónu, þá hefur Sup-
erman haft mikil áhrif á sálar-
lífið vestur þar. Er í því sam-
bandi á það bent hversu am-
erískir vald’amenn lialaO ríka
tilhneigingu til að sýnast miki-
ir karlar með ,því að v.eifa
stórum atómsþrengjum eins og
fylliraftar veifa brennivíns-
flöskum; þeim finnist þeir þá
vera orðnir Superman sem get-
ur látið óvini sína púlveríserast,
þegar honum sýnist.
★
Það hafa stundum komið
aukamyndir með Superman í
Gamla bíó. Að öðru leyti hafa
Islendingar ekkert hgft af hon-
um að ségja. Þangáð til núna.
Eftir hið nýja her'nám bregður
allt í einu svo við að áhrifanna
frá Superman er farið að gæta
hér allmikið, og þá einkum í
loftinu yfir höfuðstað lands-
ihs. Fyrirbærið birtist okkur
í þrýstiloftsflugvélum.
Það skal viðurkennt, áð við
Islendingar höfum gaman af að
kynnast nýungum vísindanna,
og ekki neita ég því að mér
þótti sá atburður eftirtektar-
verður þegar fyrsta þrýstilofts-
flugvélin fór hér j’fir bæinn.
En þegar þessar flugvélar fara
að venja komur sínar hingað
dag eftir dag með tilheyrandi
gauragangi, þá finnst okkur
ekki lengur gaman, heldur frá-
biðjum okkur prógrammið. Því
að við erum fljótir a’ð verða
leiðir á tívólíum. — Auk þess
fáum við ekki séð að ástæð-
an fyrir þessum endurteknu
loftheimsóknum sé annað en
það vanþroskamerki sem kall-
ast mont; — og montrassar
hafa aldrei gert lukku á Islandi.
Annars skiptir það í raun-
inni litlu máli hvað okkur full-
orðnum Reykvíkingum finnst
um þrýstiloftstívólíin þeirra
Ameríkananna. Hitt er aðal-
atriðið, hvaða áhrif-þau hafa
á börnin okkar. — Ég vaT'
staddur hjá einum leikvelli
hérna um daginn þegar fimm
þrýstiloftsflugvélar steyptu sér
þaiv aTlt "í féinu riiður, og þá sá
ég að málið er alvarlegra en ég
þgfði halaið. Eldri börnin vir’t-
ust að vísu fles't taka þessu
með ró, en hin yngri stóðu
stirð af hræðslu meðan flugvéí-
arnar fóru framhjá, og á eftir
setti að þeim ákafan grát.
Nú veit ég ekki skil á mór-
ölskum kenningum í ameríska
flughernum; má vera að þar
sé nokkuö upp úr því lagt að
menn kunni vel þá list að
koma litlum börnum til að
gráta; svo mikið er vist, að
flugmönnum þessum hlýtur að
vera kunnugt livaða áhrif heim-
sóknir þeirra hafa á minnsta
og saklausasta fólkið í bænum.
En það skulu þeir vit'a, að á
Islandi hefur það aldrei talizt
til frægðarverka að hræðá smá-
börn. Við íslendingar höldum
yfirleitt í heiðri þá reglu að
börn okkar þurfi aldrei að
verða hrædd. Það eru þess-
vegna tilmæli okkar að þau
fái að vefa í friði fyrir þess-
um þrýstiloftsknúnu montröss-
um frá Ameríku.
Já, auðvitað er þetta ekkert
annað en mont. Og þá kemur
maður aftur að honum Super-
man. — Ég sé hann í anda þar
sem hann situr við stýrið þarna
uppi vfir okkur ameríski flug-
maðurinn, nýbúinn að lesa um
seinustu viðburði myndasagn-
anna í blöðunum að heiman;
þrýstiloftið knýr hann áfram
með meiri og meiri hraða, unz
honum finnst að í rauninni sé
sáralítill munur á sér og hon-
um Superman sem stekkur yfir
heimshöfin og hoppar upp til
tunglsins. Og þá dettur houum
í hug að pípúliö í Rinlcydink
hafi nú eiginlega gott af að
vita hváð We Americans erum
yfirleitt allir miklir Supermen,
skrúfar þrýstiloftið upp í topp
og steypir sér síðan niður að
húsþökunum okkar, aftur og
aftur, þangað til|hann er gjöf-
samlega búinn að gleymá ájálf-
um sér; orðinn -áð- .hetjunpi
sem allir dá í blöðunum back
home. — En hann er alltaf að
misreikna sig varðandi viðbrögð
okkar ísiendinga. Því að okk-
ur er ómögulegt áð skilja hetju-
skap af þessu, tagi. Okkar
hetja er Grettir Ásmundarson
sem lét sér nægja sverðið eitt í
stöðugri baráttu við ofurefli,
og varð samt ekki unnin fyrr
en beitt h'afði verið við hann
göldrum og fordæðuskap. Við
metum mannmn eftir því serö
hann er sjáífur, en ekki eftir
því þrýstilofti sem hann kann
að geta látið afturúr sér.
Að lokum vildi ég þessvegna
koma á framfæri fáeinum orð-
urn til athugunar fyrir I-am-
Brigadier-General-McGaw. (Það.
þarf varla að þýða þau, þár
sem í hlut á slíkur menningár-
berserkur og elskhugi íslehzkra
fræða);
Blessaðir gerið það nú fyrir
okkur að tempra ofurlítið
trekkinn í þessum montrössum.
sem starfa í flugsveitum yðar.
Jafn víðfrægur stríðsmaður og
æambrigadiergeneráll eins og
þér hlýtur að geta fundið handa
þeim eitthvert verðúgra verk-
efni en að hræða varnarlaus
smábörn hér í Rinkydink, Við
höfum þegar sannfærzt um áð
þeir eru allir helvítamiklir
þrýstiloftskallar. Nú vildum við
helzt vera lausir við heimsóknir
þeirra, thank you.
Já, hvernig væri að láta þá
snúa sér að einliverjum þeim
hlutum sem valda því að „káit
vatn rennur inilli skinns og
hörunds“ á Mr. John Hughes
frá Daily News? Ég get til
dæmis bezt trúað því að
ef rússnesku síldveiðikallarnir
fengju ofurlítið að kynnast
þrýstiloftinu ykkar Ameríkan-
anna, þá mundu þeir fara áð
veiða síld eins og heiðarlegt
fólk í staðinn fyrir að stríða
ykkur daginn út og daginn ina
eins og Mr. Hughes hefur iýst á
svo átalcanlegah hýtt. Og mundi
sannarlega ekki vei’tá af slíku,
iþví að okkar 4- milli sagt, Mc
Gaw, þá eru-lýsingar Mr. Hugh-
es á góðri leið með að eyði-
leggja yðar brigadiergenerölsku.
frægð og respekt meðal þeirrar
þjóðar sem þér af náð og lítil-
læti hafið tekið að yður að
Vernda.
I stuttu máli: Látið Super-
man hafa eitthvað annað að
gera en djöflast yfir höfðinu
á okkur íslendingum. — Við
érum gamáldags 'þjóð. Við gét-
um aldrei l'ært að meta Super-
man. Við munum framvegis,
eins og undangengin þúsund
ár, komast af með hann Gretti
sterka Ásmundarson á þess-
um „ömurlegasta stað í heimi“.