Þjóðviljinn - 17.10.1951, Síða 5

Miðvikudagur 17. október ■ 1951 — ÞJÓÐVILJINN— (5
AMERÍSK KVBKMYNIÞAMIES3M8KA OO BRENNIVÍN B STAÐINN
FYRIR HIPLLAR SKEM31TANIR. - SJOPPIJR I STAÐINN
FYRIR PROSKANDI TÓMSTUNDAHEIMMLI
,,I>ær sem þegar
eru komnar í
kynni við lier-
mena, taka vin-
stúlkur sínar
„I want yóu to meet my best
girl-friemls“, sagði ung stúlka,
sem kom inn í eina af hinum
svokölluðu sjoppum Reykjavík-
ur, og orðin útleggjart eitthvað
á þessa leið: „Leyfið mér að
kynna ykkur fyrir beztu vin-
stúlkum mínum.“ Það stóðu
iþrjár stúlkur fyrir afta.n hana,
allar á sáma reki og hún, sú
elzta. lrannské 16 ára, sú yngsta
varla 15. Ávarpinu var beint að
fjórum bandarískum hermönn-
um, sem sátu þarna við borð.
Þeir kváðust fagna því mjög að
mega kynnast-þessum stúlkum.
Síðan settúst þær hjá þeim; það
var dálítið þröngt fyrir svona
marga við eitt borð, en menn
virtust sætta sig furðu vel við
það; og innan stundar rSkti auð-
sæilega almenn ánægja í sam-
kvæminu.
Þetta gerðist kvöld eitt fvrir
fáum dögum. Og atburðir slíkir
sem þessi eiga sér stað á hverju
kvöldi. Flm. tillögunhar hefur
sjálfur verið vitni að þeim. —
Það eru aðallega tvær sjoppur
við Laugaveg, sem sóttar eru af
hermönnunum. Og þangað leita
stúlkurnar til fundar við þá.
Þær, sem þegar eru komnar í
kynni við hermenn, taka vin-
stúlkur sínar með og vísa þeim
í félagsskapinn. Oft mun áfengi
haft um hönd. Og hermennirnir
halda. áfram að eignast nýjar
vinstúlkur, sem kannske voru
ekki fermdar fyrr en um það
bil sem landið var hernumið, í
vor sem leið.
•
Meira sótt beint á
Keflavíkurflugvöll
í , -.«b*ím»WWB»!!3W!R5I
Síðustu vikurnar mun þó
ihafa borið nokkru minna á því
en áður, að stúlkur, sem ekki
hafa aldur til (yngri en 16 ára),
sætu með hermör.num í sjopp-
unum. Flm. hefur rætt það at-
riði og fleiri varðandi þetta mál
við Þorkel Kristjánsson, eftir-
litsmann barnaverndamefndar.
. Hann kveður ástæðuna vera þá,
að, eftirlitið á þessum stöðum
sé mi liarðara nokkuð en það
var. Þar með sé þó alls ekki sagt,
að lokið sé samskiptum Iþessara
stúikna og hermannanna. Þvert
á móti bendi flest til þess, að
þau samskipti séu nú orðin enn
þá nánari, þar eð stúlkurnar
sæki upp á síðkastið miklu
meira beint í sairikvæimi her-
mannanna suður á Keflavikur-
flugvelli, enda munu þar hafa
verið teknir í notkun nýir og
vandaðri smnkomust. fyrir dans
og aðra slíka skemmtun. Það
styour einnig þessa okóðiui, að
ckki virðist ýkja strangt eftirlit-
ið með stúlkum þeim, sem inn
á völlinn fara, og nefnir Þor-
kell það sem dæmi, að fyrir
skömmu yfirheyrði hann 15 ára
gamla stúlku, sem verið hafði
með hermönnum á Keflavíkur-
flugvelli, og kvaðst hún ekki
hafa orðið vör við aSrar hömlur
á acgangi að hermannaskála-
■hverfinu fvrir sig og sínar stall-
systur en' þá eina, að þær yrðu
að tilgreina. einhvern hermann,
sem þær hyggöu~h hcimsækja.
Er hér vksulega um að rssta
atriöi, sem eitt út af fyrir sig
geíur ærið íilefni til náinnar
íliugunar.
Annars er alvara þessa má’s
ekki einskorðuð við stúlkur
undir 16 ára aldri, heldur snert-
ir hún ungar stúlkur yfirleitt,
enda ekki þar með sagt, áð sið-
ferðið sé úr hættu, þó að náð
sé þeim aldri.
•
Er nóg að fjarlægja
meinið úr augsýnd
almennings ?
Það er í fáum orcum.skoðun
Þorkels Kri;tjánssonar, . að
kynni þau, sem takast með ís-
lenzkum stúlkum og banda-
rískum hcrmön.num í sjoppun-
uin, séu yfirleitt upphaf miklu
nánari kimning.sskapar, sem eigi
sér stað á öðrum vettvangi, v-íðs
vegar um bæinn og mest þó
suður á sjálfum Keflavíkur-
flugvelli. Um það, sem þar g-er-
ist, er hins vegar enginn eftir-
litsmaður til frásagnar.
En hvaða. ráðum skal þá beita
r þessum efnum?
Fyrst eftir að hermennirnir
fóru að koma í bæinn, voru þeir
látnir safnast til brottferðar á
kvöldin í Lækjargötu, hjá garð-
inum, sem kenndur er við Móð-
urást. En vegna almennra mót-
mæla íbúanna í .nsestu húsum,
sem þótti nóg um framferði
hermannanna cg þeirra stúlkna.
sem þangað söfnuðust til að
vöruskemmum hafnarinnar. Svo
og svo mikið eftirlit í þessum
efnum, — sem aldrei getur þó
orðið nema mjög takmarkað,
er ekki það ráð, sem duga má.
Við erum engu nær lausn' á
málinu, þótt fyrirbyggt sé, að
stúlkur undir 16 ára aldri sitji
með hermönnum í sjiop'pun-
um. Eða hvaða þýðingu hefur
að stífla straumiim á einum
stað, þegar það verður til þess
eins, að hann flæðir yfir á öðr-
um? Það er sízt betra að vita
af stúlkunum á leýnifundum
með hernúSnnunum í húsasi’.iot-
um og á Keflayíkurflugvelli
heldur en í allra augsýn í sjopp-
unum. •— Auk þess eru —- sém
fvrr segir — stúlkur undir 16
ára aldri - ekki nema brot af
beim f jölda stúlkna, sem illa eru
á'.végi staddar í þessum efnum.
—-Nei.'.'.A skal að ósi stemma.“
Það verður að koma í veg fyrir,
að ungar' islenzkar stúlkur
freistist til að leita í félags-
skap hermannanna.
•
Reykjavík hefur ekki
rækt skyldur sínar
við unga fólkið
Öll spilling á sér sínar sam-
félagsorsakir. Ung stúl.ka gerist
ekki lauslætisdrós af því, að
vera hreykin af sínum æskulýð;
það er sennilega óvíða í borgum
jafnalmenuur myndarbragur á
ungu fólki eins og hér. En
Reykjavík hefur ekki að sama
skapi rækt skyldur sínar við
þetta unga fólk. Henni hefur
láðst að taka til alvarlegnr
athugunar þungamiðjuna í ,£é-
lagslegu uppeldi unga fólksins-
tómstundalíf þess. Af há|lu
bæjarfélagsins hafa ungu fólki
verið veitt næsta fá tækifæri ti’.
að verja tómstundum sínuni
þannig, að því mætti verða
þroski að cg aukinn manndóm-
ur. Bæjarfélagið hefur að vísu
veitt íþróttafélcgunum ailgoðan
stuðning. En að cðru leyti hefur
það vísað æskulýðnum með tóm-
stundir sínar inn í kvikmynda-
húsin, þar sem einn inniballs-
laus reyfarinn rekur annan. inn
á dansleiki, þar sem ríkt hafa
sjónarmið hinna skilyroislausu
'vínveitinga, en þó fyrst og
fremst inn í sjoppurnar. Reykja-
vík hefur si og æ verið sð auka
fjárfestingu sína i sjoppiun, á
sama tíma og liún hefui van-
ræikt af festa fé í þ im vtrð-
mætum framtíðarinnar. sem
æskulýðurmn liefur að geyma.
Hún liefur boóio æsku’ýð sínum
upp á ameríaka kvikmynda-
heimsku og brennivm í staobm
fyrir hollar skemmtanir. Hún
hefur látið hana hafa sjöppur
í staðinn fyrir þroskandi tóm-
stundaheimili. —
Og því er sem er.
Ástandið í sjoppunum og af-
leiðingar þess hafa lengi verið
áhyggjuefni þeirra, . sem þar
hafa fylg^þ með málum. Þannig
skrifaði. t. d. Þorkell Kristjáns-
son grein í Foreldrablaðið á
síðastlíðnum vetri (2. tb’. 12.
árg.) og lýstiþví út frá náinni
reynslu sinni, hvernig ejopp-
urnar væru eins konar mið-
stöðvar ilira áhrifa fyrir ung-
lingana, kynningarsi aðir, þar
sem hinir yngri og, „óreyndari“
leiddust út á háskalegar brautir
með hinum eldri og „reyndari".
Taldi Þorkell, að þegar ung-
lingar lentu á glapstigum, þá
væri upphafsins allajafna að
leita í vjoppunum. En síðan
þefesi grein hans var skrifuð
hefur erlendur her sezt í landið
og gerzt heimagangur í sjcpp-
unum, með . þeim afleiðiiigum,
sem íýst var' hér að framan.
Ofan á hið fyrra ófremdar-
ástaand hefur sem sé bætzt sú
staðreynd, að sjoppurnar eru
orðnar kynningarstaðir fyrir ís-
lenzkar imglingstelpur og er-
’enda hermenn. Það, sem var
íður alvarlegt böl, er nú orðið
hinn ægilegaoti voði.
Mál allra flokka og
fagurra loforða
Æskiriýðshallarmálið á sér
Tanga sögu, sem ekki verður
rakin hér, enda sjálfsagt kunn-
ug flestum al’pingismönnum.
Munu fá mál vinsælli en það.
Allir stjóramálaflckkar hafa
gert það að sinu máli, opinberir
valdamenn hafa lýst yfir stuð'n-
irigi við það, æskulýðsfólögin í
Reykjavík hafa stofnað með œr
bandalag.til að vinna.að fram-
gangi þess. Það hefur átt a.ð
fagna mörguyn fögrum loforð-
um, en efnd'rnar hafa viljað
brggðast því. Ráunliæfar fram-
kvæmdir í máiinu hafa dregizt.
— Svo rnun ráð fyrir gert, að
Bandalag æskulýðsfélaganna í
Reykjavík leggi fram 10% af
byggingarkostnaði æskulýðs-
haliarinnar, Reykjavíkurbær
50% • cg ríkið 40%, og fram-
kvæmd málsin.s verSi síðan að
mestu í hönduni Bandalagsins.
Fjárfram’ dg r'kis og bæjar hafa
engin orðið til þe;-a. En skylt
er að geta þess, að Reykjavík-
urbær hefur þejmr látið ókeypis
lóð und'r æs uilýðshöllina.
Þaö þarf ekki heldur að hafa 4
mörg orð um þá starfsemi, sem
verða á í æskulýðshöllinni, svo
miög hefur það mál verið rætt
i blöðum og á mannfundum. Að
vísu eru skocanir í þeim efnum
°kki nllar rarnhl'jóða, en fram-
Avmndir, í málínu munu þó
varla téfjas'; af þeira eckum,
þegar nægilegt fjármagn er á
ar.nað borð fvrir hendi. Er
Bandalagi æskulýðsfélaganna í
Framhald ° 7. síðu.
„Og hermennirnir haida áfrám aiv- eignast nýjar vinstúlkur, sein
kannske voru ekki fernular fyrr en um það bil sem laiulið var
hernumið, í vor sem ieið.“
kveðja þá, var bróttíararstaður 'slíkt 'sé fyrst og fremst hennar
þeirra fljótlega færður niður í 'eðli'. Hrö.sun er ekki viljavérk,
Tryggvagötu. Ef til vill finn- i lieldur ógæfa, sem orr.akast af
ást iþeir - meim,. sem vilja leysa i kringumstæðura. þegar svo ó-
málið í heild með einhverju jtrúlegir hlutir gerast, að ung-
svipuðu ráði, fjarlægja meinið |lingsstú.lkur, 14, 15, 16 og 17
úr augsýn almennings og láta ' ára, leggja lag' sitfe við útlenda
þar við sitja. Og með þessu jhermenn, sem þær geta varla
mætti vissulega kc-mact hjá að jei.nu sinni talað við, hvað þá að
særa um of eðlilegar- sið'gæðis- jþær viti á þeim nokkur deili, þá
tilfinningar fóiké. En það væri j er leiðin til skilnings á orsök-
engin lækning á méminu, Sú junum ekki sú áð spyrja: Hver
spilling, sem viðgengst á fjöl- jer ipannesjk ján ? — hcldur:
farinni gangstétt Lækjargötu, iHvert er samfólagið?
minn-kar ekki við að færast nær ‘ Reykjavík má að mörgu leyti
GreínargerS'- Jénasar Árnasonar l
; meS þsngsá!ykfunartíl!ögu um œskulýSs- \
| höli ! Reykjavik j