Þjóðviljinn - 13.08.1952, Blaðsíða 5

4) __ ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 13. ágúst 1952
þlÓÐVIUINN
Öt««rancU: Sameiningarflokkur alþýðu — Sóaíalistaflokkurinn.
Rit3tjórar Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (é.b.),
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, líagnúa Torfi Olafssoft,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjórii Jónsteinn Haraldsson.
Rttfltjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg:
18. — Sími 7500 (3 línur).
kek.i iftarverð kr. ,18 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 1«
an&arstaðar 'á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f,
______________—— ---------------—-----------------1 y
Fjandmenn einingarinnar
Þaö skýrir nokkuð eöli og hlutverk formgja Alþýöu-
flokksins aö þeir mega ekki heyra samstarf og einingu
vinnandi fólks nefnda án þess aö hrökkva viö og sparka
úr klaufunum. Þetta kom siöast í ljós s.l. sunnudag í
forustugrein AB þar sem ráöist var af miklu offoisi á
Sósíalistaflokkinn í tílefni þess að hér í blaöinu vai ný-
lega vakin athygli á þeirri staöreynd aö íslenzkum verka-
lýö væri sigur vís í baráttu hans fyrir atvinnuöiyggi og
batnandi afkomu og síöar þjóöfélagsvöldum alþýöunnar,
léti hann ekki fjandmennina sundra sér heldur stæöi
saman sem órjúfandi heild.
Ætla mætti aö blaö sem kennir sig viö alþýöuna, og
læzt a. m. k. öðru hvoi’u vilja taka þátt í baiáttu hennai
gegn þeirri örbirgö sem núverandi ríkisstjórn og flokkai
hennar hafa leitt yfir þúsundir íslenzkra alþýöuheimila,
tæki slíkri ábendingu á annan veg en raun er á. En
þegar aö er gáð skýrist máliö. Þaö hefur beinlínis veriö
eina hlutverk foringja Alþýöuflokksins árum saman aö
halda íslenzkri alþýðu klofinni og sundraöri og þiggja áö
launum feit embætti, margháttaða fyrirgreiðslu og bitl-
inga úr hendi auðvaldsins og flokka þess. Þannig hafa
íoringjar Alþýöuflokksins veitt aöstoö sína til aö hrinda
í framkvæmd þeim síendurteknu árásum á lífskjör fólks-
ins sem hófust í valdatíð Stefáns Jóhanns og haldiö hefur
vörið áfram 'af núverandíi samstjórn Framsóknar og
íhalds.
Dæmin úr baráttusögu verkalýðsins á undanförnum
árum sem sanna óumdeilanlega þetta hlutverk Alþýöu-
flokksforingjanna eru mýmörg og hafa margsinnis vsrið
rakin hér í blaöinu. í hverri einustu vinnudeilu sem verka-
lýðsfélögin hafa skipulagt fyrir frumkvæði hinnar þrótt-
miklu róttæku verkalýöshreyfingar hefur verkalýöurinn
kýnnzt forkólfum Alþýöuflokksins og núverandi AlþýÖu-
sambandsstjórn sem bakstungumönnum. í hvert sinn
sem allt hefur oltiö á einhug og staöfastri framkomu
allrar verkalýösstéttarinnar hafa forsprakkar AlþýÖu-
llokksins reynzt vikalipur og handhæg verkfæri stéttar-
íoidstæöingsins, reiðubúnir til afsláttar, sundrungar og
í.kemmdarverka. Vegna þessa hefur verkalýöshreyfingin
náð langtum minni árangri en ella heföi orðiö í varnar-
baráttu sinni gegn lífskjaraskeröingum aftui’haldsins og
ríkisstjórna þess síðustu fimm árin.
En það sem sannar þó öllu öðru fremur óheilindi Al-
þýöuflokksins og þá fyrirlitlegu sýndarmennsku sem hann
<er ber að í „stjórnarandstööunni“ viö afturhaldsstjórn
Framsóknar og íhalds, er hin opinbera samfylking hans
meö flokksklíkum hinna tveggja afturhaldsflokka í sjálf-
um heildarsamtökum alþýðunnar. Þaö er sú samfylking
Alþýöuflokksforingjanna og stjórnarflokkanna sem hefur
gert framkvæmd endurtekinna árása á launakjör og lífs-
afkomu vinnandi stéttanna í landinu mögulega og bein-
iínis veriö baktrygging stjórnarstefnunnar. Meö sam-
vinnunni viö afturhaldsklíkur íhalds og Framsóknar um
yfirstjórn Alþýöusambandsins hafa foringjar Alþýöu-
flokksins undirgengizt þá kvöð aö þessi fjölmennu og
sterku hagsmunasamtök íslenzkrar allþýöu yröu gerö
ýmist óvirk í hagsmunabaráttunni eöa þeim beitt gegn
verkalýðnum og hagsmunum hans.
Þessi niöurlæging heildarsamtakanna þarf nú aö taka
enda. Þaö er verkefni verkalýösins hvar sem hann stendur
í fylkingum stjórnmálabaráttunnar aö endurheimta sam-
tök sín aö' nýju og hefja þau til fyrri vegs og' viröingar.
Sameinuö og sterk gstur verkalýðshreyfing íslands lyft
þeim grettistökum í baráttunni fyrir atvinnu cg batn-
andi lífskjörum sem óhugsandi ei*u meöan þaö niöur-
lægingarástand helzt ssm hófst meö valdatöku svörtu
ramfylkingarinnar fyrir fjórum árum. Þetta tímabil hefur
j eynzt alþýöustéttunum dýr og strangur skóli, þar sem
þær hafa kynnzt stórvaxandi og almennu atvinnuleysi.
sligandi skattaálögum, óbærilegri dýrtíö og sárustu fá-
tækt. Þetta reyndist auömannastéttimli fært aö kiöa yfir
alþýöuheimilin af þeirri einföldu ástæöu aó alþýóan sjálf
var ekki nöegilega á veröi um fjöregg sitt:. einingu stéttar
ssinnar og hagsmunasamtaka.
Miðvikudagur 13. ágúst 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Jafnrétti — Karlmaður í Reykjavík skrifar
Skipaútgerð ríklsius:
Hekla er á leiðinni frá Glasgow
til Rvíkur. Esja var á Isaíirði í
gærkvöld á norðurleið. Herðubreið
er í Reykjavík. Skjaldbreið er í
Reykjavík. Þyrill var væntanlcg'-
ur til Reykjavíkur seint í gær-
kvöld að vestan og norðan. Skaft-
fellingur fór frá Rvík í gærkvöld
til Vestmannaeyja.
VEÐURBLÍÐAN undanfarna
daga, eða frá embættistöku
nýja forsetans, hefur ekki far-
ið fram hjá okkuf karlmönn-
unum. Höfum við karlmenn
úr ýmsum atvinnustéttum vilj
að nota okkur sólina til að
hressa upp á líkama og sálir;
stjórnendur heilbrigðismála
borgarinnar hafa líka notað
tækifærið til ýmissa tíma-
bærra ráðstafana, og ekki
brugðizt snilligáfan fremur
en endranær.
T - . Flugfelag Isl
Ju, sumir, en margir okkar , . s ,
, T I dag verð
stnta a vakt'avmnu í dimmum
Islands li.f.:
dag verður flogið til Vestm.-
eyja, Isafjarðar, Hólmavíkur
kompum og kjöllurum, og (Djúpavíkur), Hellissands og Siglu
morguninn er eini tími sólar- fjarðar.
hringsins sem okkur gefst til
hvíldar og endurnýjunar fyr- Pastir liðir eins
ir aukið starf í þágu heimil- >1 °S venjuiega. 19.30
anna. Auk þess er það almenn ' Tónleikar: óperu-
skoðun að allar hugsandi kon- ' f \ pl' 20-30
ur séu að búverka þessa morg ' f \ * 'aip®‘!agr^í1' y
unstund (9--10.30) og þyinr siðari hluti (HeIgi Hjörvar). 21.00
mer það ekki osennilegt, Einsöngur: E. Schwarzkopf syng-
ur lög eftir Nicolas Madtner, með
undirleik höfundar. 21.25 Vettvang
ur kvenna. — Erindi: Skyggnzt
VIÐ KARLMENN erum oft um á tafll“rði l!fsins <Filippia
- ._ . .* , ,., , , . Kristjánsdóttir rithöfundur). 21.45
feimnir við að lata skoðamr J.. , ,, .
,, , _ Tonleikar pl.: „Mam’zelle Angst ,
okkar 1 Ijos, en við eigum að ballettsvfta eftir Lecocq (Hljóm-
taka höndum saman Og krefj- gveit óperunnar í Covent Garden
ast réttar okkar þegar á hann íeikur; Hugo Rignoid stjórnar).
er gengið, Og láta engan bil- 22.00 Fréttir og veðurfregnir. Frá
bug á okkur finna Og ég iðnsýningunni (Guðmundur H-.
SUNDHÖLLINNI var lokað um
s. 1. mánaðamót, en verður
væntanlega opnuð aftur fyrir
jólin. Fullyrði ég að þessi hug-
ulsemi mun seint gleymast, og
munu borgararnir, karlar sem
konur, jafnan minnast viðkom spyr: Mæður, viljið þið láta Guðmundason form. Xðnaðarmanna
andi aðila í bænum sinum.
Reyndar gegnir öðru máli með
Nauthólsvíkina, og að þangað
skuli ekki ganga áætlunar-
vagn. Það er eins og skáldið
segir: „eftir er heiðin allra
•heiða leiðust, örgust og hæst
og grýtzt og verst og breið-
ust“, og varla hægt að ætlast
til að strætisvagnar verði send
ir í slíka ófæru. En af ein-
hverjum ástæðum eru Laug-
arnar opnar ennþá, að nokkru
leyti, og þess vegna var það
að ég, sem karlmaður, tók
mér penna í hönd einn blíð-
viðrisdaginn. — Frá 5. þ. m.
höfum við karlmenn verið
hróplegu ranglæti beittir í
Laugunum, enda þótt svo eigi
að heita að við njótum jafn-
réttis við konur í þjóðfélag-
inu. Við höfum að vísu kosn-
það viðgangast að við synir
ykkar, sem þið hafið alið við
brjóst ykkar, séuð reknir eins
og hundar upp úr Laugunum
á hverjum einasta morgni
klukkan 9? — Við karlmenn
erum ekkert á móti því að
okkar ágætu kerlingar baði
sig, en við krefjumst jafn-
réttis.
Verum óhræddir
Karlmaður í Reykjavík.“
félags Reykjavíkur. 22.20 Dans- og
dægurlög: Fats Waller og hljóm-
sveit hans leika og sýngja pl.
22.40 Dagskrárlok.
Síðastliðinn láug-
ardag opinberuðu
trúlofun sína ung-
frú Sólyeig Mar-1
grét Þorbjörnsdótt-
*ir, Fálkagötu 22
Guðmundsson frá
og KHstján
Patreksfirði.
Bræðrafélag
Óháða fríkirkjusafnaðarins
Munið skemmtiferðina austur á
Loftsstaðahól á sunnudaginn. Far-
ið verður frá Ferðaskrifstofunni
>kl. 9 f. h. Tilkynnið þátttöku
til formanns félagsins, til- Andrés-
ar Andréssonar og Stefáns Árna-
sonar, sími 4209. Allt safnaðar-
Mlðvikudagur 13. ágúst (Hippo- fólk velkomið. Ódýr ferð.
, . lytus). 226. dagur ársins — Sólar-
, ingarétt Og sömu laun fyi’Ú upprás kl. 4.12 — Sólarlag kl. 20.51 Mjólkurframleiðendur!
sömu vinnu, en nú höfurn við — Tungl í hásuðri kl. 6.45 — Ár- Gætið þess vandlega, að mjóllt-*
verið sviptir réttinum til Laug degisflóð kl. 9.35 —- Siðdegisflóð urbrúsarnir standi ekki í sólsltini.
anna eina Og hálfa klukku- kl. 22.00 — Lágfjara kl. 15.47. Mjóikureftirlit ríkisins.
stund hvern virkan morgun-
EIMSKIP: H A F I Ð þér gert yður ljóst
Brúarfoss fór frá Keflavik 11.8. Iivað sanidráttur iönaðárins
“*B’**SB <til Antverpen og Grimsby. Detti- þýðir fyrir yður og samborgara
STJÓRN Kvenréttindafélagsins f0ss kom til Huli 11.8. frá Norð- yðar.
hefur komizt að iþeirri niður- firði. Goðafoss fór frá Eskifirði
Stöðu að hér í borginni séu 9.8. til Hamborgar, Álaborgar og Leiðrétting.
konur sem ekki eigi samleið í Finnlands. Gullfoss fór frá Leith 1 fregn um norrana iðnþingið í
líkamsrækt með Öðru fólki, 118- tu Rvíkur. Lagarfoss kom gær, var Guðmundur H. Guð-
einkum k rl 1:11 R'v!líur 11,8' °s fðr * gærmorg- mundsson nefndur trésmíðameist-
un til Hafnarfjarðar. Reykjafpss ari í stað húsgagnasmiðameistari
monnum,^ Og fðr £r£ Álaborg 9.8. til Borgá, og leiðréttist þetta hér með.
hefur þvi ver- Hamina og Kotka. Selfoss fór frá
ið mynduð for Bremen 11.8. til Álaborgar og Leiðrétting.
réttindastétt í Gautaborgar. TröUafoss fer senni- j skýrslunni um heildar-síld-
sundmálum, í lega í dag til Reykjavíkur. araflann, í blaðinu í gær, seg-
oþokk alls ir að bræðslusíldaraflinn í fyrra
M^E, Eí h™.“„ frá Keflavifc 8. toB veri6 489 þös. míl, e„ átti
* . , , i þm. áleiðis til Stettin. Arnarfell að vera 326 þúsund mál (489
að benda á hve hættulegt for- er á Akurcyri. Jökul£cll lestar þús. hl.)
dæmi hefur her skapazt. I £rosinn £isk fyrir Austurlandi. Framhald á 7. síðu.
umræðum mínum við konur
um þessi mál hef ég þóttst
finna að þær eru alls ek3:i
hrifnar af.þessu brölti Kven-
réttindafélagsins og vilja
gjarnan synda með okkur
karlmönnunum á hvaða tíma
sólarhrings sem er, en stjórn
Kvenréttindafélagsins mun
hafa ákveðið þegar í vetur af
bera þetta ofbeldismáj fram
til sigurs; og loka Laugunum
fyrir okkur karlmönnunum,
hvað sem það kostaði, jafr.-
vel full friðsljt kynjanna. A5
svo búnu ætlar stjórnin auð-
virað að færa sig upp á skaft-
io og krefjast frekari sérritt-
inda. Er því allt lýðræðisskipu
Íagið í stórri hættu og sannar-
iega tími til kominn fyrir
nkkur karlmenn að spyrr.a við
íotum áður en í óefni er kcm -
ið. Sjáif mun fyrrnefnd stjórn
aidrei sjást i Laugunum (’guði A torginu hxópaði hver í kapp við ann-
sé íof segja baðkonur). an að Hodsja Nasrcddín væri yfirlýs.tur
1 fjandmaður cmírsins og rægjandi krún-
unrui.r. Hver- sein hjálpaði honum ætti
EN GETUM við knrlmenn þá dauða skilíð. Hvcr scm tæki hann hörid-
ejcki synt á öðrum tímum" — um fengi 3000 dali.
(Niðurlag).
GORBALS, LIFENDUR
OG DAUÐIR.
Þannig var lýsing sjálfra
stjórnarvaldanna á ástandi
staðarins, og forvitni mín óx
við upplýsingarnar. Lára hafði
oft minnzt á, að borgarhlutinn
Gorba's myndi vera eitthvert
geigvænlegasta fátækrahverfi
Englands. Samkvæmt u«plýsing
um á safninu eru um 9.500 ibúð-
ir í Gorbals, og þar búa tæp-
lega 60.000 manns. Áð-ur fyrr
var þetta sérstök borg, en sam-
einaðist Glasgow 1841. Yngstu
húsin em um 60 ára gömul og
standa. við Adelphi stræti.
Að tilvísun margra góðra
manna komst ég til Gorbals um
fjögurleytið um daginn. Allar
lýsingar. sem mér höfðu verið
látnar í té af staðnum, urðu
aðeins svipur hjá sjón. Hin
ömurlegustu hverfi Lundúna
og annarra þeirra brezkra
borga., sem ég hafði kynnzt
urð-u hinir sæmiiegustu sama-
staðir, miðað við þann vesal-
dóm, sem hér blasti við sjón-
um. Nú skildi ég Láru, er hún
sagði; ,.Við. emm sólar megin
i tilvemnni að búa hérna. Þú
ættir að fara t?! Gnrbals“. Með-
fram öl’um götum voru hér
þriggja- til fiögurra hæða sam-
byggingar. auð-vitað úr múr-
steini, skítugri en orð fá lýst
og virtust margar hverjar
einungis hanga uppi af ein-
hverjum vana. Síðar var ég
fræddur á því, a.ð slys yrðu
stundum i Glasgow, sökum
þess að húshlutar hryndu ofan
á fóik. IJr bakgörðum húsanna
lagði megnan ódaun, og um
göturnar trítluðu vesaldarlegir
krakkar en útgangur þeirra
minnti mig á okkur krakkana
BJÖFN Þ0RSTEINSS0N sagníræðingur:
Meðal Engilsaxa
og slitu upp blóm, sem sýrgj-
endur gróðursettu á gröfum
ástvina sinna. Borgarstjórn og
klerklcg yfirvöid reyndu að
verja hinn heiga stað og í sjö
ár áttu þessir aðilar í styrjöld
við bömin, en lienni lauk með
sigri ungdómsins, og nú er al-
menningsgarður í Gorbals.
íbOðin í CECIL-STRÆTI 5.
Ég lagði að nýju í leiðangur
um borgina og gekk inn í
nokkra húsagarða til þess að
athuga, hvaðan allur ódaunn-
inn kæmi. Þar gat að líta, að
skolpleiðslur virtust vera hér
þeirrar náttúru að skila nokkr-
um hluta' af innihaldi sinu rétt
við húsveggina, því að þar vætl-
aði fram einhver eð-ja, sem
böm hrærðu í, en garðarnir
voru víða svipaðir ómokuðum
flór. Hér var eiimig allmikið
af drasli, sem enga balsamlykt
lagði af. Otan á kumböldun-,
um voru sívalningar, líkastir
súrheysturnum, með jöfnu
miliibili og virtust hálflausir
við aðalbyggingmia. I einfeldni
minni, spurð-i ég nokkra ungl-
inga, hvaða vistarverur þetta
væru, en æskulýðurinn svara’ði
hlæjandi, að þetta væru sál-
erni.
Eitt sinn var ég staddur i
Cecil-Stræti, en Cecil lávarður
var rpér góðkunnur sökum á-
huga hans á íslandsmálum, og
ég liafði meira að segja nokk
dyra, en góðlátlegur maður á
fertugsaldri lauk upp hurðar-
ræksninu í hálfa gátt. Ég tjáði
lionum, að ég væri forvitinn
maður langt að kominn til þess
að skoða íbúðina hans. Hann
skildi mig aúðsæilega illa og
leit vandræð-aléga um öxl, en
þar birtist hvatskeytleg kona
sem bauð mér þegar iiin. Her
stóð ég í herbergi, sem var
rösklega hálfönnur rúmléhgd á
hvern veg. Innanstokksmunini-
■ir voru állstórt hjónárúm, en
við enda þess var kista og
uppi á henni var nýleg saman-
lögð barnakerra. Ot við einn
vegginn stóð dálítið stofuborð,
og þrír stólar, en þar virtust
hjónin hafa setið ásamt gamalli
konu, er mig bar að garði. Oti
í einu horninu stóð allstór fata-
skápur, en í öðru var gashellu
komið fyrir í gömlum arni.
I gluggakistunni var vaskur
og krani en á hillu yfir kist-
unni og kerrunni stóð útvarþ.
Hér vár allt furðanlega hrein-
legt. Er konurnar höfðu lagt
fyrir mig nokkrar spurningar
um það, hvaðan ég kæmi og
hverra erinda ég væri, gat ég
spurt, . að húsráðandinn fengi
6 pund og 10 skildinga a viku
í kaup eða um 300.00 kr. ísl.,
en greiddi 1 pund, 1 skilding og
9 pens í húsaleigu á mánúði,
en það munu vera tæpar 50.00
kr! ísl. Hann kvaðst vinna við
húsbyggingar, „Ég smiða hús
heima í sveitinni, þegar við ur gögn fjn-ir því, að hann fyrir fólk, en þetta er íbúðin
stóðum í því að bera út skán
á vorin og lékum okkur aðl því
að verða einu sinni ærlega
skítug. Eftir allmiklar göngur
fram og aftur, rakst ég á ]it-
inn en snotran almenningsgarð,
svo að það Ivftis.t á mér brún-
in við að sjá þennan óasa í
eyðimörkinni. Göngumóður
settist ég á bekk hjá nokkrum
mönnum og tók að spyrja þá
um garðinn, sem virtist vel við
haldið, en kringum hann var
ný rimlagirðing, Þeim reyndist
erfitt að skilja mig í fyrstu, en
brátt levsti einn þeirra frá
skjóðunni og fræddi mig á því,
að þetta væri gamall kirkju-
garður. Á styrjaMarárunum
var mikill járnskortur í Bret-
landi, og þá voru rifnar niður
stálgrindur, sem umluktu garð-
inn, og þær notaðar til her-
gágnaframleiðshi. Er grindurn-
ar voru horfnar gleymdu börn-
in heilagleika staðarins, þvi að
hér fundu þau ákjósanlegan
leikvöll. Þau brutu niður leg-
steinana, umturnuðu leiðunum
hefði orðið- sér út um rit Arn-
gríms lærða, De Brevis Comm-
entarius, fáum árum eftir að
bókin kom út norður á Hólum
1593. Ég ákvað því að kynn-
ast einhverri íbúðinni við stræt-
ið hans og reikaði inn í einn
bakgarðinn. Þar var barnalió])-
ur að vazla í fprinni eins og
annars staðar, en nokkrar
veiklulegar konur stóðu álengd-
ar og létu móðan mása. Þær
virtust hálfskelkaðar, þegar ég
nálgaðist, en lögðu þó ekki á
fiótta, svo að ég gat borið upp
við þær þá frómu ósk að fá
að skoða eina íbúðina þeirra.
Þeim varð aúðsæilega hálfbilt
við beiðni mína og báru ráð.
sín saman, en vísuðu mér síð-
an upp á aðra hæð, fyrstu dyr
til hægri á Cecil Stræti nr. 5.
Húsið var mjög hrörlegt og
hafði sennilega aldrei kom-
izt í k\mni við májningu eða
gólfflísar. Stigagangurinn og
þreþin voru fornfálegri en í
nokkru giipahúsi. Á fyrsta
pallinum kvaddi ég umræddra
mín“, segir hann og horfir
spyrjandi á mig. „Hvar eru
börnin ykkar?“. verður mér að
orði og horfi á kerruna. „Ann-
að er dáið, en hitt er á spítala.
Það ér 10 máhaða“, upplýsir
konan. Mér vefst tunga um
tönn og stend. eins og glópur,
,,Þú hefur ékki séð salemið“,
segir hann og rífur siðu úr
dagblaði og vefúr úr henni
.blýs og' tcndrar það við gasið.
Hann gengur á undan fram
dimman ganginn og.opnar hurð
ina á náðhúsinu og lýsir inn
en þar sat þá kvénmáðuf fyr-
ir, svo a'ö við hörfúðum frá,
og ég ■hraðaði mér út á götu.
KRÁR OG KIRKJUR.
Enn þá reika ég um þetta
ömurlega hverfi. Það rif jast upp
fyrir mér, að ég hef séð þar
að minnsta kosti þrjár reisu-
legar kirkjur. Ég geng að einni
nýviðgerðri skammt frá Cécil
Stræti. Hún reyníst vera kirkja
kaþólskra.og allvegleg bæ.ði a'ð
Qg svo hvísluðu. menn hver í eyrað á öðr-
uni: Emírinn fær að bíða lengi. Hodsja
Nasreddín Jætur ekki taka sig liöndum,
og ibúar hinnar göl’ugu Búkhöru svik-ja
ekki Hodsja’ si'nn fyrir pcninga — né
ncitt annað.
En okrarinn Tsjafar. hugsaði öðruvisi: 1
g.ei' munaði mjóu að ég hefði komizt yfir
þessa upphæð; en ég get ekki tekið hann
einn, og cf ég segi einhverjum fré J>essn
reynir hann sjalfur að komast yfir þá.
Og Tsjafar gckk til torgsins. Hann þarði
lengi á hliðið. En því var ekki lokið upp.
Verðirriir lieyrðu ekki höggin, onda voru
allir önnum lcafnir að ræða um.þau iiðindi
sem h'ér höfðu gorzt.
utan og innan. Ég tek nú að
spyrja menn, hverrar trúar
þeir séu hérna í Gorbals, og
er fræddur á því, að flestir
muni játa kaþólska trú, en all-
mikill hluti af kumböldum
borgarinnar sé eign kaþólsku
kirkjunnar. Skotar gerðust
snemma ákafir fylgjendur sið-
bótarinnar og aðhylltust eink-
um kenningar Kalvíns, en enn
þá hjarir kaþólska kirkjan, oé'
dugar vel hér sem annars stað-
ar til þess að halda fólki í
eymd, fávizku og volæði. Slíkt
hefur löngum verið aðalsmerki
hennar. En hér voru fleiri hús-
eigendur en kaþólska kirkjan,
því áö bærinn á hér geysimikl-
ar eignir og sömuleiðis vorú
heilar liúsaraðir í eigu húsa-
braskara. Eitt sinn endur fyrir
löngu átti herramaður heilt
hverfi í Gorbals og skýfði þá
göturnar eftir frægum aðals-
mönnum; Bedford, Surrey,
Cecil, Warwick, en Gorbals er
illræmt glæpahverfi og War-
wick Stræti varð svo víðfrægt
fyrir' mofð og ofbeldisverk, að
nafn þess var þurrkað út og
nú heitir það Nicholson Stræti:
Það er liðið að kvöldi Krár
eru hér á öðru hverju götu-
horni, en þar er þéttsetinn
bekkurinn, og menn standa í
hnapp fyrir framan skenkinn!
Hvað á yerkamaður að gera að
afloknu dagsverki í þessu Ö-
dáðahrauni? Starf hans er til-
brejrtingasnautt, og heimilið,.
þessi „heimsins mestu gæði“
Englendingsins hefur lítið. að-
dráriarafl, þegar íbúðin er eitt
herbergi í hrynjandi húsi. Krá-
in er þess vegna griöastaður
hinna fordæmdu, þar geta þeir
drukkið, spilað dominó og
þeytt gaflokpm upp á peninga
eða bjór, því að verkamenn eru.
sólgnir í veðmál og fjárhættu-
spil. Þeir treysta á líeppnina,
því að þeir hafa engu að tapa,
en munu aldrei vinna neitt,
Þeir fá sultarlaun og bróður-
parturinn af þessum sultarlaun-
um lendir lijá eiganda krárinn-
ar. Þetta er vítahringurinn í
öndvegislandi lýðræðis og frels-
is til að arðræna og steypa
mönnum í eymd og volæði. Mér
detta ósjálfrátt í hug síðustu
hendingarnar úr kvæðinu Skútu
karlar eftir Sigurð Einarsson:
Og hún kom aldrei heppnin,
sem var treyst,
því var hús þitt aldrei reist.
„MANNI, GEFÐU MÉR AUR“.
Enn þá reiká ég um göturn-
ar góða stund og rekst á þokka
iega klæddan náunga nokkuð
við aldur. Hann virðist ekkert
þurfa að flýta sér. Við spyrj-
um hvorn annan tíðinda, en að
lokum spyr ég, hvort hann vilji
ékki koma með mér inn á eina
krána og fá sér bjórsopa. „Ég
held það sé ekki ráðlegt fyrir
mig að fara hér inn. Ég vil
forðast allar rj’skingar. Það
eriv 'fáir dagar síðan þeir mis-
þyrmdu hér tveimur Banda-
ríkjamönnum. Þú ættir ekki að
.vera hér öl]u lengur“. Ég spyr
mánninn, livort hann eigi nokk-
uö sökptt við fólk í þessu
byggðarlagi. ,,Það þekkja mig
ýmsir hér, og -þeir telja mig
of róttækan. Hér er allt í viðj-
um kaþójskrar hjátrúar og aft-
urhalds“. Ég h'.íti heilræði
mannsins og held á bráut úr
Gorbals. Krakkaangar trítla
enn um göturnar, rifin og skít-
ug, og kalla öðru hverju:
„Manni, gefðu mér aur“. í cin-
hverju fáti fer ég ofan i vasa
minn og gríp það skotsilfur.
sem þar var að finna, og kasta
til krakkanna. Það heyrist org
og háreysti, og nú sprettur
fram krakkaskari að mér finnst
úr ótal skúmaskotum og hend-
ist já eftir mér æpandi:
„Manni gef mér aur, aðeins
eitt penny. Við skiptum því á
miili okkar“. En nú var ég
lagður á flótta, því að ég sá
hvar sporvagn staðnæmdist við
næsta götuhorn. Ég stökk upp>
í hann um leið og hann rann
af stað, en krakkarnir stóðu*
æpandi á götunni.
Nokkru síðar gekk ég riiður
Hope Street. Þar stóðu for-
dæmdar konur meðfram veggj-
unum, brostu til vegfarenda. og'
kölluðu að vísu á dulbúinn
hátt: „Manni, gefðu mér aur’’-.
0d d r ú n
Oddsdótti r
SEXTUG
1 dag er sextug Oddrún Guö-
mundína Oddsdóttir, Reykja-
víkurveg Í5B, Hafnarfirði. Hún
er fædd 13. ágúst 1892 á
Hellissandi. Foreldrar hennar
voru hjónin Guðláug Oddsdótt-
ir og Oddur Bjarnason, en iþau
dóu bæði er Oddrún var aðeins
5 ára. Hún ólst upp næstu 5
árin á Sveinsstöðum hjá Helgu
Jónsdóttur og Guðbirni Bjarna-
syni en siðan hjá móðurömmu
sinni til 17 ára aldurs. Eftir
það starfaði hún um nokkurt
árabil sem vinnukona m. a. í
8 ár í Vatnsholti. Til Hafnar-
fjarðar fluttist liún árið 192S
og árið eftir giftist hún Krist-
bergi Péturssyni. Kristbergur
dó fyrir nokkrum árum eftir
langdvöl á Vífilstöðum. Odd-
rún á þrjá syni, Kristmunö'
og' Sveinbjörn, báðdr giftir,. og
Pétur sem býr með móður sinni.
Á þessum merkisdegi færi ég
þér mínar beztu hamingjuóskir
og vona. að þú eigir mörg á-
nægjuleg ár eftir ólifuð.
Vinur.
Fimm ferðir
Ferðafélag íslands efnir tit 5
skemmtiferða um uæstu helei-
Fjögurra daga orlofsferð
um Dalasýslu
Ekið vestur í BjarkarhmiJ..
farið um Þorskafjörð til Reyh-
hóla á Vaðalfjöll. Ekið á hqim-
leið vestur Skarðsströnd uir,
Klofning að Staðarfelli; heim
um Uxahryggi.
Gönguför á Ileklu
Eldð að Næfurholti og gis.t
þar í tjoldum. Á sunnudags-
morgun ekið upp Súður-Bjalla
og gongið þaðan á Heklutind; ..
Ferð í Landmaimaiaugar
Ekið austu ' að Landmastnr-
lauguir. og' gist þar í hinu nýj ,
sæ’uhúsi félagsins, scm nú' er
fuligart,- Fyrrihluta sunnudags-
ins gota þátttakendur gciig: 1
á-nálæg fjöll, svo sem Nfin:-
ana, Bláhnúk eða Bren.nistein.s-
Framhald á 7. síðu.
flAi
■ :n
■MHUli: