Þjóðviljinn - 06.09.1952, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 6. september 1952
Laugardagur 6. september 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5
jMÓÐVILJINN
ttt*efandl: Samelningarfloklctir alþýSu — Sójaialistanokkffrlna.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson., Slgurður Guðmundasou (AbO,
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Biaðamenn: Ásmundúr Sigurjónsson, Magnús Torfi Óla£aso«,
Guðmundur Vigíússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
RHstjórn, afgreiðsla auglýsingar, prentsmiðja: SkólavórðustS*
1*. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavik og nágrenni; kr. U
•■Aarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. etntakið.
Prentsmiðja Þjóðviljana h-f.
>■-- --------—--------------------
j Atorka gegn atvinnuleysinu
Iðnsýningin er opnuð í dag.
Þar er sýnt hvað starfandi stéttir íslands geta gert, ef
þær fá að vinna.
Þar getur af líta yfir hvílkum auðsköpunarmætti ís-
land býr á sviði iðnaðarins nú þegar, hvað hægt er að
gera bara ef stjórnin á þjóðarbúskapnum er þannig að
kraftarnir séu notaðir.
ísland á þegar miklu stórfenglegri framleiðslutæki í
iðnaðinum en þjóðin hefur gert sér ljóst ennþá, jafnt
til framleiðslu á sviði hverskonar fatnaðar og ýmissar
neyzluvöru heimilanna, sem til framleiðslu á raftækjum,
vélum og heilum framleiðslutækjum, svo ekki sé talað
um hinar stórfenglegu byggingarvélar á íslandi nú, hin
fullkomnustu tæki. Þaö hefur gerst bein vélabylting í ís-
lenzkum iðnaði á síðustu tíu árum. Framleiðslutækni
hans er orðin stórfengleg á mörgum sviðum.
En iðnaðurinn fær ekki að nota nema brot af þessari
tækni, brot af þessari framleiðslu — og afkastagetu
vegna óhæfrar stjórnar á þjóðarbúskapnum.
Hundruðum saman gengur verkafólk atvinnulaust sem
væri reiðubúið til að vinna í iðnaðinum. ísland hefur
eignazt mikið af þaulvönu og hæfu iðnaðarstarfsfólki, —
mannvali. sem er hverri framfaraþjóð svo dýrmætt, — en
fær ekki að nota starfskrafta þess nema að nokkru leyti.
Og ekki cr þetta vegna þess að áhuga vanti hjá atvinnu-
rekendum og verkfræðingum fyrir að fá að reka iðn-
fyrirtækin, því á því sviði á ísland mikið af áhugamönn-
nm og hæfum atorkumönnum. En það er hin pólitíska
stjórn þjóðarbúskaparins undir andlegri leiðsögn benja-
mínskunnar, sem er iðnaði íslands sumpart fjötur, sum-
part hengingaról.
Sýning iðnaðarins verður glæsileg sýning atorkunnar,
sem gæti verið — sýning tæknilegu og þjóöfélagslegu
möguleikanna ef pólitísk stjórn þjóðarbúskapsins væri
i samræmi við þarfir og möguleika þjóðarinnar.
★
Og það er raunverulega þessi sýning, sem blasir við á
íslandi, hvert sem litið er, en víðast hvar verður það
átákanleg sýning á vanrækslu möguleikanna, sem at-
vinnutækin og atorkufólkið gefur þjóðinni.
í sjávarútveginum tókst afturhaldinu ekki að hindra
kaup nýsköpunartogaranna og eflingu hraðfrystihús-
anna. Möguleikarnir eru því til f þjóðfélaginu sjálfu til
giftusamlegrar framleiðslu. Hér í blaðinu var nýlega sýnt
fram á að með fullri, skynsamlegri hagnýtingu togara-
og vélbátaflotans væri hægt að framleiða fisk til útflutn-
ings auk ríldar, fyrir samtals 750 milljónir króna eða fyrir
um 200 milljónum króna meira en framleitt var á síðasta
ári. Og með slíkri framleiðslu væri hægt að útrýma því
xieyðarástandi, sem nú ríkir á fjölda íslenzkra heimila,
jafnt út um land á stöðum eins og Siglufirði sem og í
Reykjavík, ekki sízt ef skynsamleg hagnýting vinnuafls-
ins á öðrum sviðum, í byggingum, iðnaði og landbúnaði
fer samhliða.
En afturhaldsstjórnin 1 þjóöarbúskapnum hindrar
hagnýtingu þessara möguleika, — rekur togarana með
neitunum á nægum lánum til vinnslu fiskjarins til að
selja óunninn fiskinn erlendis, — hindrar fulla starfsemi
liraðfrystihúsanna með heimskulegri markaðspólitík og
bannar þjóð'ini hagnýtingu getu sinnar á öðrum sviðum
svo sem í byggingum og öðrum iðnaði samtímis.
Atvinnujeysið og neyðin sem siglir í kjöli'ar þess, sverf-
nr nú að alþýðu um allt Jand. Þótt þjóðarbúskapurinn
hafi oröið af 80 milljón króna tekjuöflun í síldinni, miðað
við fyrra ár, þá var hægt að gera meir en bæta þaö upp
með því að auka fiskframleiðsluna um 200 milljónir
króna.
ísland á nóg Vinnuafl, nóg tælci, nægan auð til þess
að öllum gæti liðið vel og bjart væri framundan. ísland
þarf bara að fá frið fyrir afturhaldsöflunum til að nota
atorku sína gegn atvinnuléysinu og eymdínni.
inu við Jón Kjartansson bæjar-
stjóra í blaðinu í gær. I upphafi
greinarinnar hefur misprentazt 25.
ágúst, en átti að vera 28.
Dýr sæti — Náttúrufyrirbæri — Hálfunnin verk

VIÐ EIGUM leikhús sem kennt
er við þjóð. Leikhúsið og
þjóðin eiga oft ekki samleið
hvað aðgangseyrir áhrærir.
Stundum fer leikhússtjóri út
í lönd til þess að sækja nýja
krafta og þá gerir ekkert
til hvað það kostar ,,við borg-
um allt saman“. En það ger-
ir dálítið til hvað það kostar
er heim kemur. Almenningur
hefur ekki ráð á að kaupa
sig inn fyrir 55 krónur eins
og það kostar að horfa á ball-
ettinn sem nú er hér. ,,Ódýr“
sæti kosta að visu 35 kr. en
ekki finnst öllum það reyfara-
kaup.
Það gerir heldur ekkert til
hvað það kostar þegar inn-
Fastir liðir eins
og venjulega. 19.30
Tónleikar: Sam-
söngur. 20.30 Tón-
leikar: Brigg Fair,
ensk rapsódía eftir
Delíus, Sinfóníuhljómsveitin í Lon-
don leikur, Geoffrey Toye stjórn-
ar. 20.45 Leikrit: Norðan Yukon
um.
veldur hefur oft verið kennt
við börn, en það er spurn eftir Aibert Yiksten. — Leikstjóri:
hvort þesskonar vinnubrögð Einar Pálsson. 21.10 Tónieikar:
séu ekki einmitt kennd börn- Chaliapin syngur. 21.30 Upplestur:
Karl Guðmundsson leikari les
★ smásögu. 22.10 Danslög. 24.00 Dag-
skrárlok.
Leiðrétting. 1 töfluna yfir ÚL
þenslu skrifstofubáknsins, sem
birt var í blaðinu í gær slæddist
sú villa í aftasta dálkinn yfir
greiðslur umfram áætlun, að þar
stóð yfir fjárhagsáætlun 1950 en
á auðvitað að vera 1951 eins og
raunar aðrir dálkar töflunnar
bera með sér.
Laugardagur 8. september (Magn-
ús). 250. dagur ársins — Tungl í
hásuðri ki. 2.01 -— Árdegisflóð kl.
8:45 — Sxðdegisflóð kl. 19.02 —
lendir höfðingjar komast að Lágfjara ki. 12.57.
Bikisskip
Hekla fer frá Rvík kl. '22.00
kvöld til Spánar. Esja er á Aust-
1 dag gefur
sr. Emil Björns
son saman í
hjónaband ung-
frú Erlu Sigur-'
jónsd., Reyni-
raun um að erlendir gestir
hljóti að vera af kyni land-
könnuða og rokið er með þá
austur að Gullfossi og Geysi „... __
„pofirrn,. em há nft wn Ú°rðum a suðurleið. Herðubrexð — 1 dag gefur sera Emxl Bjorns-
f.. . _ . er í Rvík. Skjaldbreið er á Vest- SOn einnig saman í hjónaband
aðtramkommr^ að þeir nenna fj<jrgum á suðurleið. Þyrill er á ungfrú Syandísi Einarsdóttur og
varla Út Úr bílunum. ]e;g frá Austfjörðum til Rvíkur. Guðbjart Karlsson, verkamann.
Því rniður hafa ekki allir jafn Skaftfellingur fór frá Rvík í gær- Heimili þeirra verður að Mána-
mikinn áhuga á náttúrufyrir- kvöld til Vestmannaeyja.
bærum og við íslendingar,
SkipadeUd SIS
Hvassafell lestar síld í Hrísey
og Dalvík. Arnarfell fór frá Nap-
ólí 4. þ.m. áleiðis til Livorno. Jök-
, . ulfell fór frá N.Y. 30. f.m. áleiðis
að VISU ein- f;; Rvíkur, væntanlegt hingað n.
röð. Það er L mánudag.
mel 47, og Manfreð Vilhjálms-
son, stud. arch., Drápuhlíð 2.
Heimili þeirra verður í Gautaborg.
götu 25.
þótt útlendingar geri sér það
yfirleitt að skyldu að dolfalia
yfir fegurð landsins og gest-
risni höfðingjanna. Gullfoss
og Geysir eru
stakir í sinni
f jallahringur Reykjavíkur líka.
Stundum sjá menn ekki skóg- Elmsklp
inn fyrir trjánum.
MESSUR A MOBGCN:
Óháði fríkirkju-
söfnuðurinn. Messa
í Aðventkirkjunni
kl. 2 e. h. Séra
Emil Björnsson. —
Laugarneskirkja.
Messað kl, 11 árdegis. Séra Krist-
inn Stefánsson, sem er einn um-
Bruarfoss for fra Keflavik í gær , . ,, _ .
... ■ _ .... , , sækjendanna um Langholtspresta-
txl Akureyrar. Dettifoss for fra
ÞAÐ ER vist vandfúndinn stað-
Akránesi i gær til Keflavíkur.
Goðafoss er í Rvík. Gullfoss fer
. , . - . frá Kaupmannahöfn á hádegi í
ur Þar sem byrjað er a jafn dag tu Leith og RvIkup_ Lagai,
mörgu án þess að klara og i foss fer fra n.y. í dag tii Rvík- ~ ú u _______
Reykjavíkurhae. Það líða ár ur. Reykjafoss er í Reykjavík. pres a a
og jafnvel áratugir svo að
verk liggja hálfunnin, grjót-
hrúgur, spítnabrak og flög.
Það er eins og verkmenn hafi
verið stungnir svefnþorni eða ^turvörður.
dagað uppi eins og tröllin. Að
lokum hættir sá hagvani að
taka eftir því að ekki sé allt Sími 1618.
með felldu, rétt eins og svona
eigi það að vera. Dæmin eru Ungbarnavernd LIKNAR Templ-
fjölmörg um þessa tegund arasnndi^ 3, er opin þriðjudaga^ kl
lauslætis í vinnubrögðum í
Selfoss er á Húsavík. Tröllafoss
fór frá Rvík til N.Y.
Læknavarðstofan Austurbæ j arskól-
anum. Sími 5030. Kvöldvörður og
kail. (Ræðunni verður ekki útvarp
að). — Fossvogskirkja. Kl. 2 e. h.
verður messað í Fossvogskirkju,
sr. Gunnar Árnason, einn af um-
sækjendunum um Bústaðavegs-
Hallgrímskirkja.
Messa kl. 11 f.h. Séra Jón Þor-
varðarson, prófastur í Vík. (Einn
af umsækjendum um Háteigs-
prestakall). Kl. 5 e.h. Messa. Alt-
arisganga. Séra Sigurjón Þ. Árna-
son
Næturvarzla x Laugavegsapóteki.
haldsins. Það eru víst flestir
hættir að taka eftir urðinni
í kanti Skothússvegar þar
sem hann liggur yfir tjörnina.
Þó er verið að tala um að
vinda bráðan bug að því að
gera eitthvað til fegrunar
Tjöminni.
Heima er bezt,
septemberhefti ár-
gangéins, er komið
út. Þar ritar Helgi
Valtýss. grein um
Jón í Möðfudal og
Burstafellsblesa. Jórunn Ólafsdótt-
ir skrifar greinina Ferð á grasa-
fjall. Birt er framhald af ritgerð
Gils Guðmundssonar um íslenzk
ættarnöfn. Ritstjórinn Jón Björns-
Nýlega opinberuðu son skrifar um Þorvald Thorodd-
trúlofun sína í Sví sen og störf hans. Þá er framhaid
þjóð ungfrú Irma greinarinnar um hestavísnakveð-
Nilsson og Vil- skapinn, eftir Einar Sæmundsen.
hjálmur Bjarnar, Margar fleiri greinar eru í heft-
tannlæknir. inu, svo sem „Stórar hjarðir á
leið til heiða“, „Langur búferla-
3.15—4 og fimmtudaga kl. 1.30—
2.30 — Fyrir kvefuð börn er ein-
ungis opið á föstudögum kl. 3.15-
4 e. h.
_ . _ „ . . Lelðrétting. Nauðsynlegt er að flutningur", „Harmleikurinn
ÞAÐ væn svo sem eftir oðru ;eiðrétta eina prentvillu í viðtal- Framhald á 6. síðu.
að byrja á skrautgarði fyrir
framan Iðnó og láta hann
liggja ófullgerðan, í selskap
le'ðju og grjóts um alla tjörn,
nokkur ár. — Bamaskólar
Reykjavíkur eru sumir komn-
ir til ára sinna, aðrir nýir eða
nýlegir. Lóð Miðbæjarskólans
er sú eina sem er fullgerð,
enda ekki stór. Við Austur-
bæjarskólann er stórt svæði
óklárað og þeir líklegast bún-
ir ’að gleyma því; langt er síð-
an skólinn var reistur. Við
Melaskóla og Laugaraesskóla
er ekki einu sinni útrunninn
10 ára fresturinn sem virðist
sjálfsagður. Þetta hlýtur að
hafa einhver áhrif á upprenn-
andi kynslóð að hafa daglega
fyrir augum sér mýmörg
dæmin um kæruleysi. Oft er
iþyrjað af talsverðum eldmóði
á einhverju verki sem endist
unz verfeið er hálfnað og þá
slaknar á unz vantar herzlu-
muninn og þá er hætt. Það
hugarfar sem slíku verklagi
1 HNEYKSLISÞINGIÐ 1948
Svo sem kunnugt er tókst
hægri öflunum í verkalýðssam-
tökunum, með samræmdum
hernaðaraðger'ðum allra borg-
araflokkanna og tilheyrandi
bolábrögðum, að ná sambands-
þinginu 1948 á vald sitt, —
og varð hinn ríkjandi andi
þessarar samkundu eftir því.
— Hér skal ekki eytt rúmi í
að lýsa þessu þingi, en til að
sýna eitthvað, sem þar þótti
táknandi um það sem verða
vildi, skal hér aðeins drepið á
nokkur atriði.
Síðan núverandi sambands-
stjóm tók við hefur ASÍ ekki
hrundið neinni árás, ekkert við-
nám veitt gegn endurteknum
dýrtíðarárásum, kaupráni og
vaxandi atvinnuleysi meðal
fjöldans.
Önnur stórárás stefánsjó-
hannsstjórnarinnar á hendur
vinnandi fólki var sem kunn-
ugt er lögin um vísitölubind-
inguna 1948, en hún jafngilti
öðru 50 milljóna króna kaup-
ráni á ári.
21. sambandsþingið þá um
haustið skyldi taka stórmál
þetta til afgreiðslu og skera
úr um það, hvort þessari árás
skyldi hmndið sem hinni fyrri,
með afli samtakanna, eða ekki.
Fyrir þinginu lá m.a. tillaga í
þá átt að skora á Alþingi að
afnema lögin um vísitölubind-
inguna.
Jén Hafnssom
III. GREIN
Fjögra ára óvinafagnaður
Tillögu þessari var synjað
um rúm á dagskránni — með
atkvæðagreiðslu, sem staðfest
var með villtu lófataki í hópi
hins nýja „meirihluta“ á þingi
alþýðunnar.
Fyrir þinginu lá einnig til-
laga frá togarasjómanni. Var
hún þess efnis, að skora á Al-
þingi, að lögleiða 12 stunda
hvíld á togurum. Tillagan var
felld með 121 atkv. gegn 117
atkvæðum, og réðu þar lang-
samlega úrslitum landgenerál-
ar Sjómannafélags Reykjavík-
ur og bændafulltrúar víðsveg-
ar utan úr dreifbýlinu, en þrí-
fylking stéttarandstæ'ðinga
verkamanna hafði smalað svona
fólki, í trássi \úð lög og venj-
ur, inn á þingið til að tryggja
sér meirihluta atkvæða með
einhverju móti. — Þetta at-
kvæðalið hægriafianna lét ekki
aftra sér í þessu athæfi sínu
þá staðreynd, a'ð undanfarin
sambandsþdng höfðu hvað eftir
annað gert einróma samþykktir
á þessa leið og að hátt á
fimmta hundrað togarasjó-
manna höfðu undirritað áskor-
un til Alþingis um lögfestingu
12 stunda hvíldarinnar.
Barátta utív. samfoancls-
stjórnar gegn kjarabótum
SAMBANDSSTJÓRN
REYNIR AÐ HINDRA
KJARABÆTUR 1949
Af þessum tveimur dæmum
frá salnbandsþinginu 1948 var
augljós sú kúvending, sem
heildarsamtökin höfðu tekið í
hagsmunamálum alþýðu. —
Verkalýðurinn hafði raunveru-
ilega misst úr hendi sér dýr-
mætasta vopnið, en fengið gegn
sér einum óvini fleira, úr hörð-
ustu átt.
Snemma á árinu 1949 var
sýnilegt að ýmis sterkustu fé-
lög sambandsins myndu ekki
nna afleiðingum vísitölubind-
ingarinnar og rísa til baráttu
fyrir kjarabótum, hver sem af-
staða sambandsstjórnar yrði.
Sambandsstjórn og þau öfl, er
að baki henni stóðu, þóttust
gjörla sjá að ekki yrði rönd
reist við kjarasókn verkalýðs-
félaganna né unnt að hindra
að kröfur þeirra næðu áð ein-
hverju leyti fram að ganga.
— Fyrir því tók hún þann kost
að reyna að bjarga því sem
bjargað varð fyrir atvinnurek-
endur, með klofningstilraun í
einhverri mynd. — Hún varp-
aði því fram tillögu um 3-4%
launahækkun og lagði fast a'ð
sambandsfélögunum að fallast
á þetta. — Þannig reyndi hún
að kljúfa út úr fylkingunni
einkum hin pastursminni félög,
rjúfa eininguna og koma þann-
ig í veg fyrir að verkalýðurinn
fengi réttan hluta sinn, vegna
áfallinnar dýrtíðar.
I þessari baráttu beið sam-
bandsstjórn ósigur við hlið at-
vinnurekenda. Verkalýðsfélögin,
með Dagsbrún og fleiri þrosk-
uðustu sambandsfélögin, á
oddinum, knúði fram, ekki
3-4%, heldur um 10% grunn-
kaupshækkun.
SAMBANDSSTJÓRN HEFUR
ENDASKIPTI Á SAM-
ÞYKKTUM VERKA-
LÝÐSINS
Eftir að gengislögin voru far-
in að sýna vinnandi fólki klærn-
ar og á sambandsstjórn höfðu
dunið viðsvegar að áskoranir
frá sambandsfélögunum, um að
kalla saman ráðstefnu, til áð
ræða og undirbúa gagnráðstaf-
anir verkalýðssamtakanna, þá
komst sambandsstjórn ekki hjá
því að kalla saman verkalýðs-
ráðstefnu í Reykjavík. Það var
í marz 1950.
Verkalýðsráðstefnan tók ein-
róma afstöðu; ákvað að hafin
skyldi allsherjar sóka í kaup-
gjaldsmálum sem svar við
gengislögunum.
Sem vænta mátti fór sam-
bandsstjórn sér hægt um fram-
kvæmdir, en móðgaðist sárlega
þegar félögin brutu upp á því
að hafin yrði undirbúningur og
samstarf þeirra milli vegna yf-
irvofandi átaka.
Eftir þriggja mánaða hljóð-
skraf með atvinnurekendum og
ríkisstjórn gengislækkunarinn-
ar birti sambandsstjórn bréf-
legan boðskap, þar sem í ljós
kom, að hún hafði snúið sam-
þyklrtum verkalýðsráðstefnunn-
ar á haus, og í stað þess að
hvetja félögin til hernaðarað-
gerða gegn afleiðingum geng-
islaganna kom nú kjörorð um
„vinsamlega framkvæmd geng-
islaganna“.
Þessar tiltektir sambands-
stjómar urðu að vonum ekki
ti] iþess að hressa upp á tak-
markaðar vinsældir hennar. —
Og þar sem framundan var
sambandsþdng, mátti hún búast
við þungum áföllum þar, ef
ekki mætti takast að kasta til
hennar bjarghring, með ein-
hverju móti. — Og þótt furðu
sæti tókst þetta með
hætti sem hér greinir:
þeim
SAMBANDSSTJÓRN
OG RÍKISSTJÓRN BEITA
HERBRAGÐI
Nokkru eftir að sambands-
stjórn gaf út sitt snjalla kjör-
orð um „vinsamlega fram-
kvæmd gengislaganna“, skeður
það óvænt, að sett eru bráða-
birgðalög sem boðuðu ranglega
lækkun kaupgjaldsvísitölu langt
fram yfir það sem hin ill-
ræmdu gengislög gerðu ráð
fyrir. Við þessu bregzt sam-
bandsstjórn þannig að hún
sendir út nýtt bréf, rúmum
mánuði á eftir því fyrrnefnda,
þar sem hún boðar uppsögn
samninga og gefur óspart í
skyn að nú skuli skríða til
skara og hlutur alþýðunnar
réttur vegna gengislækkana og
hinnar nýju vísitölufölsunar. —
Það þótti þó harla kynlegt í
háttum hinnar gunnreifu sam-
bandsstjórnar í þessu máli, að
enn mátti hún ekki heyra
minnzt orði á samstarf og und-
irbúning félaganna með tilliti
til hugsanlegra átaka, — og
sumir skýrðu það þann veg, að
sambandsstjórn þessi ætti svo
marga volduga aðstandendur á
hærri stöðum, að svona lítil-
ræði myndi hún leysa í friði,
og spekt. — Og það var orð
að sönnu.
Þegar bréf sambandsstjórnar
hið nýja hafði að því er ætla
má haft tilætluð áhrif meðal
góðtrúaðra í alþýðustétt, var
skyndilega gefinn út boðskap
ur um ný bráðabirgðalög þar
sem kaupgjaldsvísitalan var
hækkuð aftur í það sem hún
átti að vera samkvæmt gengis-
lækkunarlögunum. Og þá var
sambandsstjórn ekki sein á sér
að snúa við blaðinu; lýsa unn-
um sigri, aflýsa allri baráttu
fyrir sitt leyti og heita á sam-
bandsfélögin að sætta sig við
þessa lausn.
Þótt herbragð þetta megi
sýnast harla einbrotið tókst
sambandsstjórn og ríkisstjórn
á þennan hátt að kljúfa verka
lýðsheyfinguna í þessu máli og
stýra hjá kaupgjaldsbaráttunni
um sinn. Verkafólk sat eftir
sem áður með kauprán og vísi
tölusvindl gengislaganna, og
hin „vinsamlega framkvæmd“
þeirra var tryggð um hríð.
Sambandsstjórii reynir að
sklpuleggja ósigur9
en mistekst það
Það má segja að á árinu
1951 hafi sambandsstjóm þó
kórónað skömm sína í hags-
munamálum verkalýðsins.
Þegar fyrirsjáanlegt var, að
fjöldi verkalýðsfélaga mundi
fyrr eða síðar á því ári hefja
kaupgjaldsbaráttu til mótvægis
^ýrtáðarfarganinu af völdum
gengislaga og vísitölufölsunar,
Inni í óhreinu o^ sótroknu varðskýl-
inu sátu verðirnir, og milli þess sem þeir
klóruðu sér dreymdi þá að þeir fönguðu
Hodsja Nasreddín: 3000 dalir, hugsa sér,
3000 dalir og staða. yfirnjósnara! ,
Bara það yrði ég, andvarpaði einn feitur
og heimskur vörður, sá aliraheimskasti.
Hann hélt stöðu sinni fyrir það eitt að em-
írinn hafði stundum gaman af. ;\ð sjii liann
gleypa egg- með • skurninni.
Sá bólugrafni njósnari kom þjótandi eins
og hvirfilvindur inn i kofann: Hann er hér'.
Hodsja Nasreddin er á markaðnum! Ég
uppgötvaði hann rétt áðan, hann hefur
dutbúið sig sem konu.
Verðirnir ruddust út og gripu vopn sín
um leið. Sá bólugi-afni kallaði á eftir þeim:
Verðlaunin tilheyra mér! Heyrið þið það!
Það var ég sem sá hann fyrst!, Vex-ðlaun-
in tilheyra mér!
ax siao í verKiaii.
xui pegar
þá rauk sambandsstjóm til og
boðaði enn uppsögn samninga
og verkfall fyrsta apríl.
Þetta erindi sambandsstjórn-
ar sem sent var út um miðjan
febrúar og boðáði uppsögn
samninga með mánaðar fyrir-
vara, eða 1. marz, kom að fé-
lögunum yfirleitt svo óviðbún-
um, að augljóst var að hér var
ekki allt sem sýndist. en allir
reyndir menn í verkalýðsmálum
vita að kaupdeilur krefjast oft
margþætts undirbúnings og
þeim mun samvizkusamlegri
sem deilurnar eru víðtækari og
fjölþættari.
Það vakti og miklar grun-
semdir hve sambandsstjórn
lagði mikla áherzlu á að ota út
í óundirbúið verkfall, félögum
sem sameiningarmenn veittu
forystu, á sama tíma og félög,
sem hún sjálif hafði undir
beinni handleiðslu sinni svo
sem Hið íslenzka prentarafélag,
Sjómannafélag Reykjavíkur o.
fl. höfðu sína samninga fasta
og léðu ekki máls á því að
hefja samúðaraðgerðir með
þeim félögum, sem bjuggu sig
undir að leggja til baráttu.
Loks gaf sambandsstjórn
það út, að í Hafnarfiroi og á
Akranesi lægju samningar á
borðinu upp á kröfur verka-
manna og hampaði því mjög
að félögum, sem hún vildi fá
á daginn 'kom, að sagan um
„samningana á borðinu“ var
tómur uppspimi sambands-
stjórnar til að Ioklca nokkur
úrvalsfélög Islenzkrar verka-
lýðshreyfingar út í óundirbúna
baráttu \ið vel undirbúinn and-
stæðing, þá féll gríman alveg
af andliti hennar.
Það var hins vegar ekki
hennar dyggð að þakka að
Verkamannafélaginu Dagsbrún,
Iðju, félagi verksmiðjufólks
o. fl. úrvalsfélögum tókst að
skapa víðtæka samfyikingu og
vinna glæsilegan sigur.
ÞÁTTUR NÚVERANDI SAM-
BANDSSTJÓRNAR í AT-
i VINNULEYSISBAR-
ÁTTUNNI.
Alkunnugt er, að í valdatíð
sameiningarmanna í Alþýðu-
sambandinu voru atvinnumálin
sett ofar öllu við hlið kaup-
gjaldsmálanna sem einn megin-
þáttur efnahagsbaráttu verka-
lýðsstóttarinnar. Ekkert sannar
þetta betur en nýsköpun at-
vinnuveganna á sínum tíma.
Strax á árinu 1945, meðan
enn var næg atvinna í landinu,
hóf hún baráttu fyrir því að
hið opinbera gerði í tíma ráð-
stafanir til að hindra óeðlileg-
an innflutning erlends vinnu-
afls, til að tryggja hinu inn-
lenda forgangsrétt að vinnu í
landinu, og hamla gegn at-
vinnuleysi. — Þetta bar þann
árangur, að sett var á stotn
atvinnuleyfanefndin, sem allir
kannast við.
En hver er hlutur núverandi
sambandsstjórnar í þessu
vandamáli? — Mest táknandi
fyrir „baráttu“ hennar gegn
atvinnuleysinu er vafalaust
sagan um samskipti garðyrkju-
fræðinganna og bæjarstjórans
í Hafnarfirði. En hún er svona:
Hafnarfjörður auglýsir eftir
garðyrkjumanni. Fimm garð-
yrkjumenn sækja um vinnuna,
því nóg var af atvinnuleysingj-
um í starfsgreininni. Sá, sem
verður fyrir valinu úr hópi
hinna fimm er útlendingur,
maður með vafasöm réttindi
til vinnu í landinu og þar að
auki ekki í stéttarfélagi
garðyrkjumanna. — Afstaða
ráðamanna Hafnarfjarðarbæjar
til hins mikla vandamáls
er óneitanlega furðuleg, en
þó ekki það furðuleg-
asta við söguna, því maður-
inn, sem mestu ræðúr í Hafn-
arfirði, bæjarstjóriim, ér eng-
inn annar en núverandi forseti
Alþýðusambands Islands, Hélgi
Hannesson.
Það vantar ekki að undan
farin Alþýðusambandsþing hafl
samþykkt góðar ályktanir uni
baráttuna gegn atvinnuleysinu.
— Hitt er þó jafn víst, að
sambandsst j órn hefur vakað
vandlega yfir því, að ekkert
væri gert af hálfu sambands-
ins til að framkvæma vilja
þessara þinga í atvinnumálum.
Jafnframt hefur engin stofnun
í þessu landi barizt af einlæg-
ari vilja en hún fyrir út-
breiðsiu Marshali-kreppunnar í
landinu, fyrir ósjálfstæðu Is-
landi í utanríkisviðskiptum,
fyrir markaðstapi, fyrir at-
vinnúleysi.
Nefnd sú, er núverandi sam-
bandsstjórn skipar nú ti] jafns
við atvinnurekendur og ríkis-
stjórn atvinnuleysisins til að
ráða fram úr hinu „árstíða-
bundna atvinnuleysi“, eins og
það er orðað í erindisbréfinu,
hún- boðar ekkert annað- en
það, að
1. bráðlega fara frarn kosn-
ingar íulltrúa á Alþýðusam-
bandsþing, og þá er ríkisstjórn
atvinnuleysisins og atvinnurek-
Framhald á 7. síðu.