Þjóðviljinn - 14.09.1952, Blaðsíða 5

4) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 14. sept. 1952
lUÓfiVIUENN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Ólafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 16
annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintalúð.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Irás á sarntök vsrkalýðsins
Þótt verkamenn séu ýmsu misjöfnu vanir í vió'skiptum
vió stéttarandstæöinginn, og samtök þeirra eigi að baki
sér margþætta reynslu í þessu efni, hefur nú nýlega
gerzt atburður á vinnustaö af þessu tagi, sem vakiö hefur
undrun og tæpast á sinn líka þótt leitaö sé allt aftur til
bernskudaga verkalýössamtakanna, meöan þau höföu enn
ekki unniö sér veröuga samuð almennings og skilning,
meöan atvinnurekendur höföu enn ekki fengizt til aö
viðurkenna félagsrétt hins vinnandi manns og leituöust
við aö kyrkja hagsmunasamtök hans í fæðingunni með
því að útiloka þá, er fremstir gegnu, frá atvinnu og svelta
þá til undanhalds, í einhverri mynd.
Aö svipaðir hlutir geti átt sér stað í dag eftir 36 ára
starf heildarsamtaka íslenzkrar alþýöu viröist í fljótu
bragði furöulegt. .
Eigi að síöur er þetta stáöreynd.
Þrír fremstu menn eins þekktasta verkalýösfélags bæjar-
ins, formaður, varaformaöur og trúnáöarmaður á vinnu-
stáö, fá allir samtímis bréf frá forstjóra fyrirtækisins sem
þeir vinna allir hjá, þar sem þeim er sagt upp atvinnu
fyrirvaralaust og án þess aö tilgreind sé hin minnsta
ástæða.
Allir vita aö þessir verkamenn hafa ekkert til saka unn-
iö,á vinnustað. Allir eru þeir þekktir að atorku og trú-
rnennsku. Allir eru þeir á bezta starfsaldri og hafa eytt,
ýmict allri ieða mest allri starfsævi sinni í þágu þessa
iyrirtækis, sem nú er aó kasta þeim út af vinnustað sem
réttlausum og þarflausum hlutum.
Hér eru vissulega brotin lög, sem banna atvinnurekanda
að láta verkamenn gjalda á nokkurn hátt starfa sinna
iyrir stéttarfélag sitt. Hér er verið að brjóta lög, sem eiga
að vernda trúnaðarmenn á vinnustaö fyrir slíku fanta-
bragði. Hér er verið áð brjóta lög, sem eiga áö tryggja
að samningsákvæði milli stéttarfélaga séu haldin svo sem
ákvæöiö um forgangsrétt félagsbundinna manna til
vinnu. Og ekki sízt: Hér er verið aö traðka á óskráöum
Jögum hvers siðmenntaös manns, allra, sem viðurkenna
almenn mannréttindi vinnandi fólks. Tiltæki forstjórans í
Héðni er viöurstyggð í augum allra heiöarlegra manna
hvar í flokki sem þeir standa og hlýtur aö dæmast eftir því.
Enn er þó ótalin sú hlið málsins, sem snýr aö stéttar-
samtökum verkalýösins almennt, það, sem varðar hvern
einasta félagsbundinn verkamann og verkakonu í stéttar-
samtökum alþýðunnar: Hér er hafin árás á það sem vinn-
andi fólki er dýrmætast af öllu, það, sem vinnandi fólk
hefur lagt í áratuga fórnfúst starf til aö afla sér: réttinn
íil að eiga starfandi stéttarsamtök.
Járnsmiöirnir í Héðni hafa sýnt í verki að þeir skilja
að brottvikning formanns, varaformanns og trúnaöar-
manns á vinnustaö úr starfi, er ekki aöeins fólskuverk á
þeim Snorra Jónssyni, Kristni Ág. Eiríkssyni og Jónasi
Hallgrímssyni; Þeir vita aö hér er framar öllu á ferö árás
é stéttarfélag þeirra, þá sjálfa og áunnin réttindi þeirra,
Þessvegna eru þeir staðráönir í aö hrinda árásinni meö
samtökum.
En fólskuverkið í Héöni er vissulega ekki neitt einkamál
iárnsmiðanna. Þaö er fordæmi, sem ekkert verkalýösfé-
lag í landinu má láta cmótmælt, árás, sem verkalýöurinn
sem stétt veróur aö taka þátt í aö reka af höndum sér.
Viöbragö hinna ýmsu verkalýösfélaga, sem þegar hafa
samþykkt mótmæli gcgn óhæfuverkinu og stillt sér viö
hlið járnsmiðanna sýnir glöggt aö' alþýöa manna skilur
hvert skeytinu er stefnt og mun ekki láta járnsmiöina og
stéttarfélag þsirra standa eitt í varnarbaráttu gegn árás
á heúdina. Og þaö mun sannast aó verkalýösfélögin munu
þessa dagana fylkja sér einhuga viö hliö Félags járniðn-
aöarmanna og ekki víkja þáöan fyrr en árásinni er aö
Jullu hnekkt. ‘
Við íótstall Jóns Sigurðssonar
altarisþjónustu á hendi, mun séra
Þorsteinn Björnsson þjóiia fyrir
altari. — I.augrarúésprosiakull.
Messað kl. 2 e.h. (ath. messutím-
ann), sr. Árelíus Níelsson, sem er
einn umsækjendanna um Lang--
holtsprestakall. — Kópavogur.
Messað í Kópavog'sskóla sunnu-
dag 14. sept. kl. 2 síðdegis. Sr.
Magnús Guðmundsson prédikar,
en hann er einn umsækjenda um
Bústaðaprestakall. — Guðsþjón-
ÞAÐ ER lágmarkskrafa til ustunni verður ékki útvarpað. —
fylgikvenna amerísku her- Rafmagnstakmörkun í dag
mannanna er hér trampa nú Vesturbærinn frá Aðaistræti,
& rétti Islendinga, að þær láti Tjarnargötu og Bjarkafgötu. Mel-
mynda sig upp við síðuna á arnir, Grímsstaðaholtið með flug-
þeim allstaðar annarsstaðar vaHarsvæðinu, Vesturhöfnin með
f , „ , . Orfmsey, Kaplaskiol og Seltiarn-
frekar en fynr framan Jon
Sigurðsson. Því það ætti þó jjan,iíöa og listmunamarkaður
flestum að vera ljóst, á'ð í Sósíaiistafiokksins
þeim félagsskap hefði frelsis- Minnizt þess, að hver munur á
hetjan sem hafði a,ð kjöroiði marlcaðinn er lóð á vogarskálina
eigi að vikja, ekki verið ef móti flokkunum sem skipuleggja
hann vær enn á meðal vor. fátæUtina..
Og hefði að sjálfsögðu kært
sig kollóttan þótt slíkt sé tal'- s^TSjöm O. Björnsson umsækj-
ið óamerískt. — Guðmundur andi um náteigsprest^kaii biður
Jóhannesson. Vik. þeSs getið að hringja megi sig
uppi í sima 6150 og að hann
sé örugglega við kl. 9-J.O árdegis
og á matmálstímum.
J .. .UO Morgunút-
var 10:10 Veður-
fr. 1L,:00 Messa í
Hangrínr.,skirkju.
(Jónas Gíslason
Sunnudagur 14. sept. 1952
ÞJÓÐVILJINN
X3
sa—
ÞEGAR ÉG leit í Bæjarpóstinn
nú fyrir skemmstu þar sem
Austurvöllur er gerður að um-
talsefni, ogi hversu „verndar-
arnir“ daðra þar við íslenzk-
ar stúlkur að baki styttu Jóns
Sigurðssonar, þá rifjast upp
fyrir mér atvik er mér finnst
þess vert að vera komið á
framfæri við Bæjarpóstinn og
einnig er við Austurvöll tengt.
Það var í júlímánuði síðast-
liðinn að ég var staddur í
höfuðborginni okkar hinni
fögru Reykjavík. Veður var
hlýtt og mollulegt, hafði ver-
ið rigningarsúld fyrri hluta
dags, en nú var sólin að gægj-
ast fram í gegnum skýjaþykkn
in, sem voru að smáþynnast
og greiðast sundur. Eins og
þau fyriryrðu sig fyrir áð
vera að flækjast fyrir sól-
inni, og lofa henni ekki hindr-
unarlaust að varpa geislum
sinum niður til saklausra
mannanna barna þessa fnð- Sunnudagur 14. september (Kross- cand theol prédikar. séra Þorst
Timgl Björússon þjónar fyrir altari). —
í hásuðri kl. 8.57 - Árdegisflóð 12;15 Hádegisútvarp. 14:00 Messa í
Síðdegisflóð kl. 14:25 Laugarneskirkju (Sr. Árelíus Ní-
Lagfjara kl. 8:05 og 22:37. élsson á Eyrarbakka). 15:15 Mið-
degistónleikar (pl.): a) Elisabeth
Schuman syng’ur. b) „í>úsund og
ein nótt“ (Scheherasade), hljóm-
sveitarverk eftir Rimsky-Korsa-
kow (Philharmoníuhljómsveitin í
London leikur). 16:15 Fréttaút-
Ríkissldp ^ varp til Islendinga erlendis. 16:30
Hekla er . Bilbao. Esja íór Veðurfr 18;30 Barnatimi (Baldm.
fra Rvík í gær austur um land Pálmason); a) Upp]estur og tón.
í hringferð. Horðubreið var vænt leikar b) Tómstundaþáttur barna-
anlegt til Akureyrar í gærkvöldi. tímans (Jón Pálsson). 19;25 Veð.
Skjaldbrejð er á Vestfjörðum á urfr 19Æo Tónleikar; Moura
suðurleið. Þyrill verður væntan- T
J Lympani leikur a piano (pl.) 19:45
lega í Hvalfirði í dag. Skaft-
fellingur fer frá Rvík á þriðju-
daginn til Vestmannaeyja.
sæla bæjar, og það á laugai- messa) 258. dagur ársins
dagseftirmiðdag og hversdags-
söm vinnuvika flestra á enda. kl 1;55
Ég var í bíl með kunningja
mínum sem renndi bílnum sín-
um mjúkt og örugglega gegn
um umferðahringiðu miðbæj-
arins. Og þar sem ég sat ör-
uggur við hlið þessa trausta
ökumanns, hafði ég ekki ann-
að að gera en gefa því gætur
er fyrir augu bar. Flestir þeir
sem voru fótgangandi á ferð
skrefuðu gangstéttirnar eins
og þeim lægi lífið á. Þó að
undanskildum einstaka blóma-
rósum, sem liðu rólega eftir
gangstéttunum méð kjálkana
í hefðbundnum hreyfingum í
takt við skrefin, og horfðu
dreymandi vonaraugum út í
bláinn.
ER LEIÐ okkar lá um Kirkju-
stræti framhjá Alþingishúsinu
varð manni eðlilega litið til
styttu Jóns Sigurðssonar, en
svo mun mörgum verða er
um Austurvöll fer, og þá ekki
sízt þeim, sem þar er ekki
daglegur gestur. En þótt
Skipadetld SIS
Hvassafell losar sild í Stokk-
hólmi. Arnarfell lestar salt í Ib-
iza. Jökulfell er væntanlegt tii
Húsavíkur í dag.
Auglýsingar. 20:00 Fréttir. 20:20
Dagskrá samvinnumanna: a) Á-
varp (Baldvin Þ. Kristjánsson er-
... . indreki SIS. b) Ræða (Steingr.
Næturvarzla er i Ingolfsapoteki. . _ ,.
Steinþorsson forsætisraðherra. c)
Sími 1330.
Helgidagslæknir er Kristbjörn
Tryggvason Miklubraut 48. —
Sími 1184.
Læknavarðstofan Austurbæjarskól-
anum. Sími 5030. Kvöldvörður og
næturvörður.
Einsöngur (Guðmundur Jónsson)'.
d) Samfelld dagskrá starfsmanna
hjá Kaupfélagi Þingeyinga. Þórir
Friðgeirsson félagsmálafulltr. valdi
efnið, Aðrir upplesarar: Birgir
Steingrimsson, Haukur Jónsson,
Jóhannes Jónsson, Kristján Óla-
Dómkirkjan. Mess- son °S Ólafur Friðbjarnarson (tek
að kl. 11. Sr. Jón jð á segulband á Húsavík). e)
Auðuns. — Hall- Erindi: Á líða.ndi stundu (Hannes
grímskirkja. Mess- Jónsson félagsfræðingur). f) Loka
að kl. 11. Cand. orð (Eysteinn Jónsson fjármála-
theol. Jónas Gísla- ráðherra). 22:00 fréttir og yeður-
umsækjendum um ,fregnir, 22:15 Dansiög (pl.)
Austurvöllur væri nú blómum Hateigsprestnkall prédikár. Þar Jjtvarpið á morgun
skrýddur og baðaður sólskini, semfh£jnn, he£ui' ekhi ,enn hlotið
virtist Jón Sigurðsson dapr- prestsvigslu' °g ma þvl ckkl hafa
ari en ella. Enda gaf að líta
fyrir framan fótstallinn á Lausn á nr. 28.
styttu hans einn „verndara" í 1. Hf7—f6
ástúðlegum steliingum upp við
hliðina á reykvískri ungfrú,
en annar „verndari" og hans
dama önnuðust ljósmynda-
töku, sem átti svo að verða
gagnkvæm, en mun hafa far- ~03- dagur.
izt, fyrir að þessu sinni, því
þegar þessi félagsskapur varð
þess áskynja að' 'verið var
að gefa því gætur drattaðist
þáð út af Austurvelli. Ósjálf-
rátt varð manni litið til lofts.
Hvað var eiginlega sólin að
hugsa? Að hún skyidi vera að
þrengja sér gegnum skýin til
að varpa geislum sínum yfir
þá forsmán er hér var að eiga
sér stað. Framandi hermað-
ur og íslenzk stúika áð láta
mynda sig fyrir frnman fót-
stallinn á styttu Jóns Sig-
urðssonar er hámark ósvífn-
innar. Er þó vissulega sök
stúlkunnar þyngri. Og það er
spurning hvort minningin um
hina dáðu frelsishetju is-
lenzkrar alþýðu hefur öðru
sinni verið jafn freklega sví-
virt þótt oft hafi að vísu ver-
ið mikið aðgert.
Fastir liðir eins og venjulega.
Kl. 19:30 Tónleikar: Lög úr kvik-
myndum (pl.) 20:20 Útvarpshljóm-
avöitin: a) Lög úr óperunni
Framhald á 7. síðu.
Þetla em skot-
mork bandarískra
flugianna

Mapalmsprengjaii, - vopn gegn konum og börnum
I bréfi frá Pyongyang segir Alan Winnington frá þeim ógn-
um, sem leiddar eru yfir kórversku þjóSina fil aS lama bar-
áffuvilja hennar.
Ég hef undanfarnar vikur kynnt mér notkun og áhrif napalmsprengnanna, sem
Bandaríkjamenn beita í Kóreu. Ég hef sótt heim fjölda fólks sem orðiS hefur fyrir
þessu hræðilega vopni, — bæði alveg nýlega og fyrir nokkru. Það sem ég hef frá
að segja er hryllilegt, því verður ekki leynt. Þeir sem skelfast af lýsingu minni,
veröa aö gera sér í hugarlund hvernig manni verður innanbrjósts við aö horfa
uppá þessar hörmungar, þeir verða aö hugsa sér aö þaö hefðu verið þeir sjálfir eða
vandamenn þeirra sem fyrir þeim urðu.
Hér eru tvær þeirra
mymla, sem Alan Winning-
ton hefur sjálfur tekið af
þeim sem orffið hafa fyrir
napalmárásum Bandaríkja-
manna í Kóreu. Önnur
þeirra er af 10 ára gömlum
kóreskum dreng, Kim Ohol
Yun, sem særðista í árás á
Kaesong 21. nóvember 1950.
Þannig lítur hanu út í dag,
afskræmdur í andliti og
sköllóttur. Hvít höfuðhúðin
er þakin rauðum og bláum
dííum, andiitið samanherpt
og lirukkótt með marglitum
örum. Holdið umliverfis aug-
un er svo hrunnið, að hann
getur ekki Iokað þeim. Hann
getur sofið í aldimmu lier-
bergi, — með augun opin.
Fyrstu tvo mánuðina eftir
árásina lá Kim Choll Yun
milli heims og lielju, og á
fætur komst liann fyrst eítir
fjóra mánuði. — Hin mynd-
in er af frú Kim Yang Sun,
sem særðist í napalmárás á
Kaesong 29. maí 1951. Enn
þann dag í dag, verkjar
hana og klæjar í sárin. And-
litið er afmyndað, e> nin að
nokkru leyti brunnin, hend-
urnar stirðnaðar. A bakinu
er geypistórt dökkrautt sár,
36 sm breitt og 27 sm langt
(sjá myndina neðar á síð-
unni). Hún getur aðeins sof-
ið örstutía stund 3 einu, þá
vekja kvalirnar hana. Hún
lá í fimm mánuði eftir árás-
ina. ,,Ég óskaði að ég gæti
dá:.ð“, sagði hún við Winn-
ington.
Cho Chong Suk var falleg
ung stúlka rétt innan við tví-
tugt, þegar hún særðist af
napalmsprengju. Ég hef séð
ljósmynd af henni, og ég hef
séð hana sjálfa liggjandi á
skurðarborði meðan verið var
að græða á hana nýja húð.
Hún var skaðbrennd i andliti
og alveg hárlaus.
Þegar liún fór að hressast
bað hún einn af félögum sínum
á sjúkrastofunni að lána sér
spegil, og af fljótræði var
það látið eftir henni. Cho
Chong æpti eins og hún hefði
verið stungin hnífi, stökk upp
úr rúminu og útúr sjúkrahús-
inu til að fyrirfara sér.
En samt er hún ekki í hópi.
þeirra sem um sárast eiga að
binda af völdum napaimsprengj
unnar.
★ Eitt barnanna liíði
í Pyongyang sá ég móður
sem rétt í því hafði fengið með-
vitund eftir napalmsprengju-
árás. Við hlið Iiennar lá barn,
sem einnig hafði særzt, en hún
sá það ekki, allt andlit hennar
var flakandi bunasár.
Læknirinn sagði við hana:
Það liggur lítill drengur hérna,
hvað heitir hann?
— Ég á þrjú börn, sagði kon-
an. Hendur hennar voru vafðar
og hún gat því ekki þreifað
fyrir sér. Finr.urðu mikið til,
drengur minn?
Drengurinn svaraði með veiku
unum. Það eru skuggar þeirrar
blindu scm fyrr eða siðar mun
slá þá. Þeir vita að ekkert er
hægt að gera. Þeir dagar eru
taldir að þeir fái enn, séð.
^ Kveljast allt lííið
Þeim hörmungum verður ekk:
lýst, sem fórnarlömbin. og þr
sérstaklega konumar verða
fyrir, þegar þær sjá afmynd-
uð andlit sín og líkama eftir aó
sárin eru gróin. Þær vil ja deyja.
þær grátbiðja um að mega.
deyja. Sumar bíða þolinmóðar
þar til þær eru sendar af spít-
alanum og fyrirfara sér viö
fyrsta tækifæri.
Örin eftij- napalmsár valds
stöðugum sársauka. Það er
stöðugur fiðfingur og bruni í
þeim og svefnfriðuf aðeina
stutta stund í einu. Fólk seir.
brunnið hefur í andliti verður
venjulegast að sofa með opin
augu, þar sem ekki er hægt
að hreyfa augnalokin.
'fc Gegn konum
og börnum
Konur og börn sem
kunna að gæta sín, —
verða fyrir árás á vegum, í
Framhald á 6. síðu.
ekkl
sem
Öldungurinn brosti af stolti yfir fræffð
sinni: Já, ég- er vissulega hinn frægi
Hússein Húslía, spekingurinn án jafn-
ingja þegar telja skal stjörnur eða lækna
sjúkdóma. En þó tala ég án stolts eða
sjálfsánægju við þig, lítilfjörlegi maður.
Til að sannfæra Hodsja Nasreddin um hinn
óvenjulega lærdóm sinn fór vitringurinn
að segja frá stjörnumerkjunum og 'lýsa
afstöðu þcirra, og vitnaöi um leið í sífellu
til fornra spekinga. Hodsja Nasreddín
hlustaði á hann með athygli.
Nei, sagði Hodsja Nasreddín að lokum, ég
get eklú trúað því, Ert þú virkilega Húss-
cin Húslía sjálfur? Auðvitað, anzaði sá
gamli, er eitthvað merkilegt við það? Þá
er höfuð þitt glatað, óhamingjusami mað-
ur. Á augabragði hvarf þeini gamla allt
mikillæti.
Ilversvegna? spurði hann skell’dur. —
Veiztu þá ekki að þú átt sök á öllum þess-
um ósköpum? Hodsja Nasreddin benti út
á lorgi'ð. Vorum mikla erniri barst til eyrna
aö þú hefðir svarið íyrir lirottförina frá
Bagdad að komast inn í kvcnnabúr hans
og svívirða konur hans!
kjökri, og þá vissi hún að
minnsta kosti, að eitt barna
hennar var enn á lífi.
★ ,,Hver getur hlustað
á mig syngja?"
Pak Cho Teh, tvítugur mað-
ur, lærði sönglist í Suður-Kóreu
fyrir stríðið, en hélt þá norður
á bóginn. Napalmið skaðbrenndi
andlit hans, en rödd hans var
hlíft. Hann er hryllilegur útlits.
Hinir sjúklingarnir vildu að
hann syngi fyrir þá, og báðu
hann einnig um það meðan ég
var viðstaddur. En hann færð-
ist undan eins og jafnan áður.
— Hver getur lilustað á mig
syngja, þegar haim sér andlit
mitt?
Að lokum lét hann þó undan.
hann stillti sér uppí horn,
faldi andlit sitt og söng nokkur
kórversk þjóðlög.
Sjúklingarnir og hjúkrunar-
fólkið táruðust við söng hans
um gleði og sorgir bændanna.
Skyndilega brast hann í grát,
tárinn hrundu niður draugs
andlit hans.
^ Áhriíin haldast
árum saman
Napalm1 er hlaúpkennt benzín,
sem spráutast yfir stórt svæði,
límist fast við allt sem það
mætir og brennur ofsalegr
Þegar það kennir við húðinaJ
þrennur holdið undir henni.i
Mafgir deyja af brunasárum og
taugaáfalli, en fleiri eru þeirj
sem lifa af sárin, lifa áframj
sem ófreskjur sem hryllir við.
eigin spegilmynd.
Menu. búa lengi að napaím-j
sárum, — hve lengi er ekki
vitað. Yfir sárin' myndast marg-
litl hvúður, sem liætt er vif; w
að springi. Cerist það, grefurj||
vcnjulega i sárinu og guiuri
gröftur berst úr þvi. Oftast nær j
gróa sárin seint, og títt hald-:
ast þau opin og gróa ekki.
Þegar þau gróa herpist holdið
samau, líkaminn afmyndast.
Henduf herpast saman og líkj-
ast fuglaþlóm, augnalokin drag-
ast saman og skilja augun eftir'
starandi hvíldarlaus innaní
breiðum rauðum hringjum. Frá herðablöðum niður a& mfifctí
Margir scm enn halda sjóninni er bak frú Kim Yang Suiis eitt
hafa litla bletti á augastein- tlakan-di sár.