Þjóðviljinn - 14.09.1952, Blaðsíða 6

6)
ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 14. sept. 1952
Napalmsprengjan
Framhald af 5. síðu.
bæjum eða þorpum, á ökrum
eða í kofum sínum, eiga sárast
um að binda. Hvað svo sem
Eden utanríkisráðherra fullviss-
ar um að napalmsprengjunni
sé ekki beitt gegn óbreyttum
borgurum, þá er það staðreynd
að miklu magni af napalm-
sprengjum var varpað á Pyopg-
yang 1. ji'ilí s.l., og því verður
heldur ekki haggað, að lang-
samlega flestir íbúar Pyong-
yangs eru konur og börn. Sjálf-
ur hef ég séð bandariskar
fiugvélar varpa napalmsprengj-
um og skjóta síðan með vél-
byssum inn í eldinn og svartan
mökkinn.
Skýrt hefur verið frá því að
ástralskar flugvólar hafi notað
eldflaugar við dreifingu nap-
alms. Eldflaugar eru oft not-
aðar til skyndiárása á sveita-
þorp., Þá er beitt hraðfleygum
vélum, svo ibúamir geti ekki
varazt árásina. Venjulega er
napalmi varpað í þunnum blikk-
sprengjiun, svo að fljótandi
eldurinn breiðist yfir stórt
svæði, brennandi allt sem fyrir
verður.
'jlt Ætlað að lama
baráttuviljann
Napalm er ekki fyrst og
fremst drápstæki, heldur er því
ætlað að vanskapa og afskræma,
br^yta mönnum í lifandi lík,
sem veki ógn og skelfingu allra
sem sjá þá, draga þrek og bar-
áttuvilja úr fólkinu með slík-
um hryggðarmyndum.
— En samt heíur Bamla-
ríkjamönnuin ekkj héppnazt að
draga kjarkinn úr kórversku
þjóðinrJ. Með hryllilegum
grimmdar\erkum sínum helur
þeim aðeins tekizt að auka
hatrið í garð þeirra og efla ó-
sveigjanlegan baráttuvilja kór-
versku þjóðarinnar.
Heyrt og séð -•r.r.m
Framhald af S. síðu
hverjir minni spennar, sem eiga
eftir ’að líóma. ’SÍíílst mér að
rafmagnið verði sent í bæinn á
6 þúsund volta spennu. í bæn
um taka svo við því tvær að-
alstöðvar, önnur við Aust-
urbæjarskólann, hin vestur á
Nesi, og dreifa því í smástöðv-
ar hinna ýmsu hverfa. Þessar
smástöðvar senda það svo inní
húsin á 220 volta spennu.
Menn mega ekki rugla saman
spennu og orku. Því að spenn-
an er víst ekki annað en hátt-
urinn sem liafður er á flutningi
orkunnar, mikil eða lítil spenna:
mikill eða lítill hraði á flutn-
ingi orkunnar. Þeim mun hærri
sem spennan er, þeim mun
mjórri getur sá þráður verið
sem orkan er send eftir. Það
sparar efni. Með 130 þúsund
volta spennunni verður hægt að
senda. öll þessi ósköp áf orku
eftir hálftommu gildum alúmín-
íumþræði, sem verður holur inn
an og þar í stálvír til að halda
uppi hinu burðarlitla alúmíni.
Kæmi rafmagnið að austan t.
d. á. þeirri spennu sem því er
dreift inná heimilin til notkun-
ar, 220 volta, þyrfti „þráður-
inu“ sennilega að vera gildur
einsog tunna. (En tekið skal
fram að vísdómur þessi er birt-
ur án ábyrgðar).
— Og við Guðmundur héld-
um áfram að grafa. I skurðinn,
sem við grófum, eiga að koma
einhverjar leiðslur frá tækjum
í rofunum.
(Myndirnar sem fylgja grein-
unum tók Gísli Jónsson raf-
magnsmaður).
& i
mtir
BAXBAlUSK HARMSAGA THEODORE
259. DAGUR
þegar hann las brófin í fyrsta sinn. Þá hafði hann tárazt.
Hann. byrjaði á fyrsta bréfinu, sem skrifað var áttunda júní,
í.ðeins þrem dögum eftir heimkomu hennar frá Lycurgus og
hélt sáðan. áfram með þau öll sautján, og af stöku setningum
og athugasemdum mátti sjá hvemig samband hennar við Clyde
hafði verið, að hann hefði gert ráð fyrir að koma og sækja,
hana að þrem vikum liðnum, síðan eftir mánuð og loks hinn
áttunda eða níunda júlí, og loks kom hið skyndilega hótunar-
bréf frá henni sem orsakaði hina skjótu ákvörðun lians um að
hitta hana í Fonda. Og meðan Mason las bréfin í mikilli geðs-
hræringu, var augljóst af tárvotum augum kviðdómendanna,
rökum vasaklútum og snökti, að upplestur Masons hafði geysi-
leg áhrif á hugi áheyrenda:
„Þú sagðir að ég skyldi ekki vera áhyggjufull og hætta að
hugsa um þetta og reyna að láta mér líða vel. Það er vanda-
iitið fyrir þig að ségja það, sem ert í Lycurgus meðal vina og
getur þegið boð í allar áttir. Ég get ekki talað opinskátt hjá
Wilco, þar sem fólk heyrir til min, og þú ert alltaf að banna
mér að segja eitt og annað. En ég þurfti að spyrja þig um svo
margt og ég fékk ekkert tækifæri til þess þar. Og hið eina sem
þú hafðir að segja mér var að allt hefði gengið samkvæmt á-
ætlun. En þú lofaðir ekki afdráttarlaust að koma hinn tuttug-
asta og sjöunda — þú sagðist af einhverjum ástæðum sem ég
skildi ekki — sambandið var svo slæmt — þurfa að fresta
ferðinni eim um stund. En það er ómögulegt, Clyde. Hinn þriðja
fara foreldrar mínir til Hamilton, þar sem föðurbróðir minn á
heima. Og Tom og Emily leggja af stað til systur minnar sama
dag. En ég get ekki og vil ekki fara þangað aftur. Og þess
vegna verður þú að koma eins og þú lofaðir. Ég get ekki beðið
lengur, Clyde, eins og ástatt er fyrir mér, og þú verður að
koma og taka mig héðan. Æ, vinur minn, ég sárbæni þig að
kvelja mig ekki meira með því að fresta þessu.“
Og áfram.
„Olyde, ég fór heim, af því að ég hélt að ég gæti treyst
þér. Þú fullyrtir hátáðlega áður en ég fór, að þú kæmir að
sækja mig eftir þrjár vilrur ef ég vildi — á þeim tíma gætir þú
gengið frá öllu og aflað nægra peninga þángað til þú fengir
vinnu annars staðar. En þótt næstiun sé liðirm mánuður hinn
þriðja júlí, þá vissirðu ckki í gær hvort þú gætir komið fyrir
þann tíma, og samt var ég búin að segja þér að foreldrar mánir
væru að fara til Hamilton og yrðu þar i táu daga. Auðvitað
lofaðirðu loks að koma., en mér fannst þú segja það, eins og
þú værir aðeins að reyna að róa mig. Ég hef haft hræðilegar
áhyggjur af þessu síðan.
Clyde, ég er hræðiléga lasin. Ég er alltaf máttlaus og ó-
möguleg. Og svo er ég svo áhyggjufull, og ég veit ekki hvað
ég tek til bragðs ef þú kemur ekki.“
„Clyde, ég veit að þér þykir ekki eins vænt um mig og áður
og þú óskar að allt væri orðið breytt. En hvað á ég áð gera?
Ég veit að þú getur sagt, að ég eigi eins mikla sök á þessu
og þú. Og það myndu allir geta sagt sem vissu þetta. En mikið
bað ég þig oft um að neyða mig ekki til að gera það sem
ég viidi ekki, og ég óttaðist þá strax að ég æt.ti eftir að iðrast
þess þótt ég elskaði þig of mikið til að láta þig fara, í stað
þess að láta að vilja þín.um.“
,,Clyde, ég vildi að ég gæti dáið. Það væri bezta lausnin. Og
upp á síðkastið hef ég beðið þess þrásinnis að svo mætti verða.
Þvi að lífið er mér ekki jafnmikils virði nú og þegar ég hitti
þig fyrst og þú elskaðir mig. 0, hvað það voru dásamlegir dag-
ar. Bara að þetta væri allt öðru visi. Bara að ég væri þér ekki
fjötur um fót. Það væri bezt fyrir mig og okkur bæði. En nú
Mnr sparar gjaldeyri, eyknr atvinnu, býr þjiinni glæsta fraitið
Framhald af 8. eíffu.
Þar eru hjólbarðar á ýmsum
stigum; sá fyrsti götóttur og
rifinn, sá næsti nokkru skárri,
og þannig áfram. Síðast koraum
við að einum sem snýst fyrir
rafmagni í mesta ákafa, kol-
svartur og gljáandi og allur
hinn fegursti. Það er spurt:
,,Nýr eða sólaður ?“ Auðvit-
áð er hann sólaður, en auvitað
er hann sem nýr. Það er rétta
svariði í sömu stofu mælir
Barðinn svo fyrir sjálfum sér:
„Það bezta er aldrei of gott.
Það bezta er ávallt ódýrast".
Gjaldeyris-
sparnaður
Enn víkur sögunni að gjald-
eyrisspamaðinum. Þ. Jónsson
& Co hefur „endurbyggt 300
vélar á ári. Það kostar í er-
lendum gjaldeyri 250.000. Inn-
lend vinnulaun kr. 310.000.
Samtals kr. 560.000. 300 nýjar
vélar kosta í erlendum gjald-
eyri kr. 1200.000“.
Málningarverksmiðjan Harpa
og Litir og lökk leggja áherzlu
á þetta sama atriði. Þær segja:
„Það sem þarf í erlendri mynt
til að framleiða 1000 tonn af
innlendri málningu, hrekkur
tæplega fyrir 350 tonnum af er-
lendri málningu". Þessar verk-
smiðjur, sem.munu vera fyrstu
málningarverksmiðjumar á Is-
landi, og hvorug gömul, fram-
leiða um 100 tegundir málning-
ar, og flestar í mörgum litum.
Þær nota um 500 tegundir hrá-
efna í vörur sínar. Með leyfi
að spyrja: nota þær þarann
sem segir frá í anddyrinu?
Einkavegur
Enn höidum við lengi áfram um
þessa sali og ganga. Hver nýj-
ungin rekur áðra, það er eins og
maður sé staddur í ævintýra-
heimi Þúsund og einnar nætur.
— Á þriðju hæð er málmsmíð-
in. Þar er Nýja biikksmiðj-
an sem hefur smíðað „hrað-
frystitæki í flest hraðfrysti-
hús landsins". Ennfcemur ann-
ast hún eirklæðningar á hús-
þökum, og birtir myndir af
nokkrum slíkum: Dómkirkjunni,
Fossvogskapellu, villu Vilhjálms
Þór — svo hann mun búa undir
eirþaki allt fram á síðustu
stund, frá hvorri kirkjunni sem
haim verður hafinn út.“Má!m-
steypa Amunda Sigurðssonar á
ævintýralegan vegg í sama sal,
en síðan kemur „Emaillering:
Skiltagerð - Húsamálning". Þar
er mikið safn skilta: R-3464,
Loðdýraræktarfélag Islands,
Hólavallargata, Vélasalur, Ó-
viðkomandi bannaður aðgangur,
Gangið ckki á grasinu, Einka-
vegur (í rauðu), Karlar. En í
sambandi við það sem þeir hafa
unnið í húsamálun legg ég til
að þeir máli Landsspítalann
líka að utan.,
Þrátt fyrir andstöðu
stjórnarvaldanna
Skömmu síðar er komið i sal
Röfhu, einn smekklegasta sa.l
sýningarinnar. Þar má heita að
maður komi inn í fullkomna
íbúð, og þó aðaláherzla sé lögð
á raftækin frá Röfhu gleym-
ast ekki smáhlutir eins og
strauborð og bækur. Margs þarf
búið með. — A árunum 1937
til 1951 greiddi Rafha í vinnu?
laun samtals 9.927.052 krónur,
plús tuttugu og fjóra aura.
Seld framleiðsla á sama tíma
26.339.700 krónur. Á árunum
1937—1939 var starfsmanna-
fjöldinn að meðaltali 29 manns;
á síðustu. þremui' árum að með-
altali 64. Þannig spara þessi
fyrirtæki aukinn gjaldeyri,
skapa þegnum sínum rífari at-
vinnu. búa þjóðimii glæstari
framtíð — þrátt fy»1r höft. og
bönn og heimskulega sam-
keppni erlendrar vöru.
Bláosturinn sem
gengur fyrir raf-
magni
Á þessari sömu hæð er iðn-
aður íslenzkra samvinnumanna:
Gefjun, Iðunn, Hekla., Sjöfn og
fleiri stofnanir. Þar er vel
gengið frá öllum hlutum, og
þar er allt á eilífum snúningi
fvrir skúld rafmagnsins: ostar,
dúkar, sápur. Osturinn snýst
meira að segja svo hratt að það
er ómögulegt að sjá hvað á
honum stendur. En ég hugsa
það sé „Blue Cheese". Hví þá
ekki bláostur? I Heklu-saln-
um var ungur Akureyringur að
prjóna sokka á vél. Það er
raunar engin venjuleg prjóna-
véi, enda notar hann ekki ís-
Ienzka ull i framleiðslu sína,
heldur nælon. Þetta er ógurlega
flókin vél. Hún er fjórar mín-
útur með sokkinn, en vélar-
meistarinn sagði að þeir ættu
að geta enzt 365 daga, ef ekk-
ert sérstakt kæmi fvrir. Þeir
koma bráðum á markaðinn. í
salnum handan við ganginn var
stúlka að halda fyrirlestur um
tómatostsmjör og • gráðaost-
smjör.
Þeir smíða raf-
magnsgeyma
Enn er tími manns þrotinn —
og hálf sýningin óséð. En fólk-
íð streymir inn og út, upp og
niíur stiga og ganga, og undr-
ast þvi nær í hverju spori. Mað-
ur kom ofan af lofti og kvaðst
ekki hafa vitað áð rafmagns-
geymar væru smíðaðir hér á
landi. Það vissi ég ekki heldur.
Og þannig munu margir líta
þaraa augum ýmiskonar fram-
Ieiðslu sem þeir héldu áð væri
erlend, en er innlend iðja þegar
að er gáð. Hver vissi til dæmis
um skrautskinnið sem þeir gera
í Iðunni á Akureyri?
Skúli hjálpar okk-
ur enn
Skúli Magnússon kom upp
Innréttingunum til að bjarga
landinu og fólki þess fyrir
tveimur öldum. En hann er líka
að hjálpa okkur í dag. Því þess-
ari iðnsýningu er komið upp til
minningar um tveggja alda af-
mæii Innréttinganna. Án þess
afmælis engin iðnsýning. En
þessi sýning mun verða mikj,
lyftistöng íslenzkum iðnaði,
skapa fólki tni á getu hans
og möguleika. Hér eftir munu
færri kaupa erlenda vöru skil-
vrðislaust, ef sú innlenda er
líka á boðstólum. En aukinn
iðnaður er eitt af lífsspursmál-
um þjóðarinnar; ekki sízt út-
flutningsiðnaður, eins og kunn-
ugt er. Þáð er ekkert annað en
pólitískt og atvinnulegt þroska-
leysi að hrúga óunnum vörum
á erlenda markaði, þegar öll
skilyrði eru fyrir hendi í land-
inu sjálfu til að vinna þær til
fullnustu. Og það er sama
þroskaleysið að lirúga erlendum
iðnvarningi inn í landið,. þegar
nægir að fiytja inn hráefnin og
fá þau íslenzkum höndum og
vélum til fullvinnslu.-Iðnsýning-
in 1952 mun opna augu margra
fyrir l>essum sannindum, svo
Skúli vann ekki til einskis þó
þer dræpu fyrir honum Innrétt-
ingamar forðum. Við munum
skilja skýrar hér eftir en hing-
að til að ísienzkur iðnaður
bæði sparar okkur gjaldeyri
og eykur möguleikana til gjald-
eyrisöflunar, skapar atvinnu i
landinu, fær verkgáfu þjóðar-
innar störf að vinna og þroskar
hana þannig, opnar okkur
hverja auðlindina af annarri
í þessu ,,hrjóstruga“ landi, býr
okkur í einu orði glæstari fram-
tíð. Menn ættu að hópast upp
í Iðnskóla, iþó ekki væri til
annars en komast að raun um
þessi sannindi.
B. B.