Þjóðviljinn - 14.09.1952, Blaðsíða 8

Svipmyndir frá Iðnsýningunni:
Iðnaðunnn sparar gjaldeyn eykur at-
býr þjóðinni glæsta framtíð
vmnu - og
Iönsýningin heldur áfram. Daglega koma þangaö þús-
imdir manna til aö sjá meö eigin augum hvers íslendingar
eru megnugir i iðnaöi. Allir fara þaöan reynslu ríkari, og
islenzkur iönaöur eignast vinafjöld. Hér fara á eftir nokkr-
ar svipmyndir frá sýningunni.
Tíu milljón kg
algíns
„Við strendur Islands, þar
sem botn er fastur, vaxa þara-
gróður allt út á 10-15 m dýpi.
Að skjótri áætlun nemur þara-
magnið hér 10 milljónum smá-
•lesta. -— Úr þara er unð-
ið efni það, sem algín kall-
ast. Það er fjölnýtt til iðn-
aðar. Er það haft í rjómaís
og annað sælgæti, berjamauk,
, andlitssmyrsl, sápu, tannsápu,
gúmm, prentsvertu, málningu,
til þess að gera lín vatnshelt
og dúka óbrennandi. Úr hverri
smálest þara má vinna eitt kg
algíns, og gostar þáð 1000 kr.“
Þetta er áletrun á vegg í and-
dyri Iðnskólans nýja, og það
kemst enginn hjá að sjá hana
sem 'á Iðnsýninguna kemur.
Rétt hjá er dálítill skápUr inn
í vegginn. í honum er stein-
skál full af sjó, en sjórinn
er hinsvegar fullur af grænum
þara.
Við vissum áður að sú mold
sem við göngum á er þrungin
lífi, auðug af hverskyns ver'ð-
mæti. Undanfarin ár hefur lif
okkar að miklu leyti snúizt um
fiskinn í djúpinu umhverfis
landið. Við höfum einnig upp-
götvað að það má vinna hag-
nýt efni úr loftinu sem við
öndum að okkur og kvað vera
hreinna en loftið yfir öörum
löndum. En hingað til höf-
um þið ekki reiknað með þar-
anum við strendur okkar. Við
höfum slegið honum og þang-
inu saman í eitt og ort um
það skáldlegar vísur: Reikult
er rótlaust þangið — og svo
liggja þarna stórkostleg verð-
mæti við bæjardyrnar. Þetta er
einn lærdómurinn á Iðnsýning-
unni 1952. Tíu milljón kíló
ajgíns. hvert á þúsund kron-
ur — hvað er það há upphæð?
Krækiberið og
tunnan
Skammt frá þaranum segir
svo: „Sogsvirkjunuin nýja er
stærsta orkuver á Islandi. Alls
má vinna úr Soginu fullvirkj-
uðu 95.000 kw. Fyrirhugað
raforkusvæði nær frá Mýrdals-
sandi til Hvalfjarðar og Vest-
marinaeyja, en á því búa nú
um 82.000 manns". Siðan. kem-
ur kort af íslandi. Þar er sýnt
hvað búið er að virkja af ís-
lénzkum vötnum, en það er
raunar ekki nema hluti tveggja
fljóta, Sogs og Laxár í Þing-
" eyjarsýslu fyrir utan nokkrar
'smávirkjanir. Á kortinu eru
sýndir á skilmerkilegan hátt
virkjunarmöguleikar okkar, og
einnig hlutfallið á milli þess
sem virkjað er og óvirkjað. Það
er eins og krækiber á móti
tunnu, enda segir á öðrum
stað: „Aðeins tvöhundráðasti
hluti af nýtanlegri vatnsorku
á íslandi er nú hagnýttur“.
Þarna opnast manni aftur sýn
inn í framtiðina. Þarna blasa
möguleikarnir við í skýru ljósi.
Mun ekki líka láta nærri að
við höfum aðeins unnið tvö-
hundraðasta hlutann af öllu
því sem við þurfum að gera í
iandinu ? Hvernig er hægt að
búa ti] atvinnuleysi með þjóð
sem er áðeins nýbyrjuð að
þetta eilífa puð sem aldrei sér
neinn stað?
Frón petit beurre
„Má ekki bjóða yður að
reyna kexið frá Frón?“ Nú er
enginn sögunarhvinur lengur
í Iðnskólanum, hamarshöggin
um þeim vamingi sem þama
gat að líta, en Hampiðjan full-
yrti þetta: „Með því að flytja
inn óunninn hamp má spara
helming gjaldeyris miðáð við
f ullunnið vörpugarn". Neta-
verksmiðja Bjöms Benedikts-
sonar er á svipuðu máli: „Is-
lendingar hafa nú eignazt fuli-
komna netaverksmiöju, sem
getur sparað þjóðinni 2 MILLJ-
ÓNIR áriéga i érlendum gjald-
eyri“. Netaverksmiðjan hefur
komið sýnishornum af fram-
leiðslu sinni mjög smekklega
EMÓÐVIUfNN
Sunnudagur 14 sept. 1952 — 17. árgangur — 206. tölublað
daila bnan sem týndisigekk yfir
Gamla konan. sem varð viðskila við samferðafólk sitt á
berjamó, og sagt var frá í blaðinu í gær, kom í leitirnar austur
á Þingvöllum í gærmorg'un, og hafði húu þá gengið yfir 20
kílómetra leið.
Þvottahús Röfhu á Iðnsýningunni; Frá vinstri: Þurrk-
vél, þvottavél með vindu, suðupottur, skolkar.
gólfdreglar
vinna — þegar frá er talið inn. Ekki kann ég nöfn á öll
hljóðnuð,
í stigana í stáðinn fyrir fossa-
föllin sem Þjóðviljinn sagði
einu sinni frá. Það er orðið
fínt hús, og prúðbúnar yngis-
meyjar eru á hjólum og þön-
um kringum sýningargesti og
fyrir þá. Ein þeirra mælti
ofangreind orð við hvern mann
sem kom inn í stofu Fróns á
sýningunni, og hún þurfti að
segja þau mjög oft.. I flestum
tilfellum báru þau árangur.
Enda stóð skýrum stöfum á
veggnum: „AUir hafa jafnmikla
ánægju af Frónkexi“. Þar und-
ir er mynd af kaupmanni að
selja Frónkex, mjög glöðum á
svipinn. Á . næstu. mynd er
húsfreyja að reiða það fram,
ennþá glaðari að veita svo
dýrmæta vöru. Á síðustu mynd-
inni er „gesturinn“ farinn að
borða kexið með kaffinu —
og liann er allra glaðastur. Öll
vonbrigði eru hér útilokuð. Með
kexinu fékk maður dálítið
prentað b’að. Þar segir að sala
Frónkex hafi aukizt um 15%
sl. ár þrátt fyrir innflutning
á erlendu kexi. „Ástæðan er
fyrst og fremst sú, að verð-
lagið á innlenda kexinu er
miklu lægra heldur en á því
erlenda. Sé gerður nákvæmur
samanburður á verði á er-
lendu og innlendu kexi kemur
í ljós, að þáð erlenda er 70
til 120 procent dýrara“. Um
þetta er síðan nefnt glöggt
dæmi, og þarf ekki að efast um
sannindi þessarar frásagnar. Er
þá of hátt kaupgjald að drepa
okkur ?
Fiskimenn framtíð-
arinnar skoða
veiðarfæri
I einum salnum hefur Hamp-
iðjan aðsetur, ennfremur Neta-
verksmiðja Björns Benedikts-
sonar og Veiðafæragerð ís-
lands. Þar voru margir skoð-
endur og áhorfendur. Strákar
innan við fermingu voru þar
í miklum meirihluta. Þar voru
sýnilega sjómenn í uppsigl-
ingu. Snemma beygist krókur-
komnir fyrir, og eru þar m. a. fram-
leiddar „herpinætur, loðnunæt-
ur, reknet, hrognkelsanet,
þorskanet, kolanet, netablý alls-
konar“. Veiðafæragerð Islands
segist hafa framleitt mest á
einu ári 11.316 fiskilínur og
44 milljónir öngultauma. Og
fiskimenn framtímans létu da-
lítinn spotta renna sér um
greipar. Þeir hugsuðu gott til
gióðarinnar.
Samkvæmt þeim upplýsing-
um,- sem blaðinu tókst að afla
í gær, var leitinni að gömlu
konunni, Jensínu Jónsdóttur,
haldið áfram í fyrrakvöld og
fr.am til klukkan um þrjú um
nóttina, en árangurslaust. —
Var þá hætt í bili, en byrj-
að aftur að leita snemma í
gærmorgun. Um kl. 8 bárust
þær fregnir að konan væri
komin til Valhallar á Þingvöll-
um. Hafði bíll tekið hana upp
og ekið henni þangáð, en lang-
leiðina hafði hún þó farið gang-
andi um nóttina. Það var tekið
fram, að hún væri heil heilsu,
svo að henni virðist ekki hafa
orðið meint af næturferðalag-
inu.
Þaðan sem fólkið var á
berjamó og til Þingvalla er um
27 km leið, og má telja það
vel af sér vikið af svo gam-
alli konu, 77 ára, að komast
þetta klakklaust í næturmyrkri.
Það var bót í máli, að veður
var ekki kalt.
Gerðnr Helf adóttir opnar listsýningu
I gær opnaði ungfrú Gerður Helgadóttir myndhöggvari sýn-
ingu á verkum sínum. Eru þar um 60 verk úr járni, gifsi og
brenndum leir, auk teikninga og skurðarmynda.
Nýr eða sólaður?
Bræöur mínir hafa stundum
farið með reiðhjólin sín til við-
Gerður Helgadóttir er korn-
ung stúlka, en er löngu kunn
sem einn efnilegasti listamað-
ur okkar af yngri kynslóðinni.
Hún hefur stundað nám í Flór-
ens og París, samtals á 5. ár,
en starfað- sjálfstætt síðustu
mánuðina sem hún dvaldist í
París. Hún hefur haldið sýn-
ingar á verkum sínum í Osló,
Helsingfors, Flórens, í París
tvisvar sinnum, en þetta er
fyrsta sjálfstæða sýning henn-
ar hér heima. En í nokkrum
samsýningum hefur hún tekið
þátt bæði utanlands og innan.
Hún hefur hvarvetna hlotið
góða dóma.
Eins og áður segir eru verk
Úr horni Bólstrarans. StóIIiim til hægri er klæddur
íslenzku gæruskinni.
hennar á þessari sýningu úr
ýmsum efnum, en flestum munu
þykja járnverkin nýstárlegust.
Munu þau líklega torskilin ó-
vönu auga til að byrja með,
en það er líka klassísk deild
á sýningu listakonunnar, þ.e.a.s
elztu verk hennar. I viðtali við
blaðamenn í gær kvaðst hún
ekkert vita nema hún sneri sér
aftur a'ð þeim stíl, en hún vildi
engu lofa! Menn ættu að veita
þessari afkastamiklu ungu lista-
konu uppörfun með því að fjöl-
menna á sýningu hennar.
gerðar í Fálkann. Hitt vissi ég
hreinlega ekki að Fálkinn smíð-
aði nýja hjólhesta upp á eigin
spýtur. En það kemur þá upp
úr dúmum að 70% allra rei’ð-
hjóla á íslandi eru framleidd
í Fálkanum. Gjaldeyrissparn-
aður: 50%. Ég vissi heldur
ekki að til væri verkstæðið
Gúmmí h/f, og ég hefði svarið
fyrir að það væri í Borgartúni.
En það er þá ekki einungis
til, heldur er það „elzta og
fullkomnasta gúmmíviðgerða-
verkstæði Iandsins". Og það
sendir gegn póstkröfu um land
a!It. Þar eru framkvæmdar við-
gerðir. Þar eru hjóibarðasuð-
ur, slöngusuður, hjólbarðasóln-
ingar, alls-konar gúmmísúður.
Fljót afgreiðsla, vönduð vinna.
1. flokks vélar. 1. flokks efni.
Framhald á 6. síðu.
IV. f jórðungsþiog
Vestfjarða
Króksfjarðarnesi.
Frá fréttaritara Þjóðviljans.
Fjórð'a fjórðungsþing Vest-
fjarffa var haldið hér dagana
10. og 11. þm. Sátu það fulltrii-
ar frá ísafirði og Vestfjarða-
sýslum, nenia Vestur-Isafjarð-
arsýslu. Sýslumenu Stranða-
sýslu og Barðastrandarsýsiu
sóttu einnig f jórðungsþingið.
Fjórðungsþingið gerði sam-
þykktir um vegamál og síma-
mál á Vestfjörðum, ennfremur
útsvarsálagningu o. fl. mál —
er skýrt verður frá síðar. '
Stjórn Fjórðungssambandsins
ér skipuð þremur mönnum,
þeim Jólr. Skaftasyni sýslu-
manni, Jóni Fjalldal bónda á
Melgraseyri og Jóhann Salberg
sýslumanni í Strandasýslu.
Alþjóðadagor savinnymanna
1 dag, 14. september er alþjóðadagur samvinnumjinna. Efna
samviimumeim um heim allan þá til margvíslegra liátiðarhalda
að tilstuðlun alþjóðasambands samvinnumanna.
Innan aiþjóðasambands samvinnumanna eru ,pú samtals 61
samvinnusamband í 33 löndum og íélagsmannatala samtals 106
milljónir.
Hér á landi verður dagsins
minnzt með útvarpsdagskrá og
samkomu í Bifröst, félagsheim-
ili SlS í Norðurárdal og á fé-
lagssvæðum kaupfélaganna, eft-
ir því sem aðstæður leyfa. —
Þetta er 30. skiptið sem sam-
vinnudagsins er minnzt.
í tilefni dagsins hefur Al-
þjóðasambandið gefið út yfir-
lýsingu þar sem það hvetur
„meðlimi sína til að vinna enn
á ný og af meiri skilningi að
friðarstefnu sambandsins“ og
lýsir jafnframt yfir „fullum
stuðningi við Sameinuðu þjóð-
irnar“.
Innan Alþjóðasambands sam-
vimiumanna eru nú samtals 61
Framhald á 7. síðu.