Þjóðviljinn - 21.02.1953, Blaðsíða 6

•fj) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 21. febrúar 1953
IMÓOVIUINN
Vtgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón BjarnaSon.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Ólafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljam: h.f.
V-----------------------------------------------------
LauntiEspi! ríkisstjórnarinnar
Það vekur nú sífellt meiri undrun þjóSarinnar hvernig
ríkisstjórnin heldur á landhelgisdeilunni við Breta.
(Snemma í janúar berst henni orösending frá Breta-
stjórn, sem íslendingar fá fyrst fregni.r af erlendis frá.
Af hálfu ríkisstjórnar íslands ríkti algjör þögn. Hún
taldi ekki >'étt eða hagkvæmt að gera þjóöinni kunnugt
aö orösending heföi borizt, hvaö þá aö efni hennar væri
gert íslendingum ljóst
Þessi leynd í jaín örlagaríku stórmáli er vítaverö og
háskaleg. Og þaö er næsta furöulegt að nú skuli því
hafa veriö lýst vfir af Ólafi Thórs atvinnumálaráð-
herra að þessi nýjasta orðsending Breta út af landhelgis-
málinu veröi alls ekki birt almenningi á íslandi nema
með samþykki Bieta.
Þessli framkoma ríkisstjórnarinnar hlýtur að vekja tor-
tryggni. íslendingum er spurn: hvað felst í orð-
sendingu brezku stjómarinnar, sem ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokksins og Framsóknar telur nauðsynlegt að
dylja fyrir þjóðinni? Hér er þó um að ræða
stórmál, sem varöar alla þjóðina, og ekki aðeins núlif-
andi kynslóð heldur einnig óbomar kynslóðir. Hér er
barizt um rétt íslenzku þjóðarinnar um ókomnar aldir
til þess að lifa í landi sínu og nytja gæði þess óáreitt
af ofbeldi og yfivgangi erlendra ræningja.
Það vekur ekki sízt illan grun um efni brezku orö-
sendingarinnar nýju, að Bretar hafa fyrr látiö það uppi,
að ýmis launungarmál hafi farið í milli þeirra og Ólafs
Thórs varðandi máliö. Hafa Bretar iauslega vitnað í fyrri
ummæli Ólafs án þess aö gefa nánari skýringar á í
hverju þau hafi verúö fólgin. Þá er það 1 hæsta máta
íhugunarvert aö Ólafur Thórs hefur margsinnis látiö
orð liggja að því, og jafnvel lýst því beinlínis yfir, að
íslendingar myndu sætta sig við aö deilan við Breta
yrði lögð fyrir alþjóðadómstólinn í Haag og væru reiöu-
búnir til að hlíta úrskurði hans í málinu.
Og nú nýverið hefur annað aðalmálgagn ríkisstjórnar-
innar, Tíminn, skýrt frá því, að eigin sögn eftir erlend-
um heimildum, aö í orösendingu Breta felist einmitt
krafa um aö aögeröir íslendinga 1 iandhelgismálinu
verði bomar undir Haagdómstólinn og friöuninni aflétt
þar til dómur fellur, en gegn þessu fái íslendingar frelsi
til að landa ísfiski í einhverjum höfnum Bretlands. Sé
þetta rétt væri þaö óumdeilanleg staöfesting á því aö
kúgunarráðstafanir Bveta eru verk brezku stjórnarinnar
sjálfrar, þrátt fyrir allar yfirlýsingar um að þar séu
ofstækisfullir útgei’öaimenn að verki sem ríkisstjórn
Bretlands fái ekki viö ráðiö.
Bjóði Bretastjórn þetta í hinni nýju orösendingu getur
hún framkvæmt það án tafar og skilyrðislaust. Og
lienni ber að gsra þaö. Ofbeldisaðgerðir Breta gagnvart
ísiendingum í landhelgismálinu eru ósvífin brot á gild-
andi milliríkj asamningum beggja þjóöanna, þær eru
hnefahögg stórþjóöar í andlit smáþjóðar sem á rétt
sinn að verja í máh, sem varöar afkomu hennar og
íramtíö meira. en flest eða allt annað.
Ætli Bretar sér þá dul að kúska íslendinga til undan-
haids oe uppgjafar í landhelgismálinu og komi það fram
í orösendingu þeirra eins og Tíminn gefur fyllilega í
skyn, er vissulega tími til þess kominn aö þeir fái aö
vita að ísiendingar telja sig standa á skýlausum rétti
og þurfa ekki á neinum náðarmolum aö halda. Og þaö
gegnir fullkominni furöu að ríkisstjórnin skuli ekki fy-rir
löngu vera búin aö kæra framfsrði Breta fyrir Samein-
uðu þjóðunum og færa málið þannig yfir á alþjóðlegan
vettvang og afla stuönings annarra þjóöa gegn ofbsldi
Breta og augljósura samningsrofum.
Þessi linkind rikisstjórnarinnar og laumuspiliö1 meö
nýjustu orðsendmgu Breta spáir engu góöu. í þessu
stórmáli þarf öll þjóðín að vera á veröj og krefjast þess
af- ríkisstjóminni aö brezka orðsendingin sé þegar þirt
almenningi og á málinu haldið með rétt og hagsmuni
þióðarheildarinnar að leiðarljósi. , v v
Nagutb reynir að vmna upp i samning-
um viS Brefa sem hallasf á heimafyrir
jpyrir sunnan Egyptaland
liggur Súdan, mikið en
strjálbýlt landflæmi, rúmlega
tuttugu og fjórum sinnum
stærra en ísland og íbúarnir
eru rúmar átta milljónir. í
austri nær Súdan að Rauða-
hafinu og að vestan fylgir því
jaðar eyðimerkurinnar Sahara.
1 suðri nær það að Abessiníu
og brezku nýlendunum Kenya
og Uganda auk Belgísku Kon-
gó. Forðum nefndist landið
Núbía og var þrælabúr eg-
ypzkra höfðingja. Þegar ný-
lenduveldi Vestur-Evrópu voru
að skipta Afríku milli sín á
nítjándu öld mættust þarna
leiðir Frakka, sem komu að
vestan, og Breta, sem sóttu
fram úr suðri, og lá við að
slægi í hart því að báðir vildu
þenja ríki sitt þvert yfir
Afríku, Frakkar frá austri
gpámaðurinn kennir það í
Kóraninum að rétt fyrir
heimsslit muni koma fram
spámaðurinn Madhí (sá sem
nýtur handleiðslu guðs) og
stofna þúsundára ríkið. Ýms-
ir múhameðstrúarmenn hafa
fyrr og síðar lýst sig vera
Erl end
tíðindi
Madhíann en engum hefur
orðið meira ágengt að sann-
færa meðbræður sína um-guð-
lega köllun sína og helgi en
Múhameð Abdullah hinum
súdanska. Hann fékk opinber-
un um að hann væri hinn
eini sanni Madhí og eggjaði
landa sína til að varpa af
MÚHAMEÐ NAGUIB, EINVALDUR EGYPTALANDS.
til vestulr3 en Bretar frá
norðri til suðurs.
^7'andræðum varð afstýrt og
Bretar riðu feitari hesti
frá fundinum. Um svipað lejdi
. Qg .bpezkk flotinn var látinn
taka Egyptaland upp í skuld-
ir eyðslusams þjóðhöfðingja
var brezki hershöfðinginn
Charles George Gordon, ný-
kominn frá þvi að bæla njð-
ur Tæpinguppreisnina í Kína
íort af Súdan og Egyptaiandi.
með báli og brandi, að brjóta
Súdan undir krúnu Viktoríu
drottningar. Gordon var um
tima landstjóri i Kartúm en
hvarf þaðan er hann þóttist
hafa búiö tryggilega um hnút-
ana. Brátt kom þó á daginn
að ekkf var Súdansmönnum
ljúft að lúta Bretum. Fram
á sjónarsviðið kom Múhameð
Ahmed Ibn Seid Abdullah,
* einhver kynlegasti forystu-
maður undirokaðrar þjóðar,
sem nýlenduveldi hefur átt í
höggi við.
sér oki egypzkra lénsherra og
brezkra bandamanna þeirra.
Múhameðstrúarmenn eru_ eng-
in lömb að leika við þegar
komið er út í stríð, sem þeir
álíta heiiagt' og í fyrstunni
stóðst ekkert við Madhíanum
og herskörum hans. Egypzki
herinn var gjörsigraður 1883
og árið eftir var Gordon hers-
höfðingi, sem brezka stjórn-
in sendi á vettvang, króaður
inni í Kartúm og drepinn með
öllu liði sínu. Madhíinn lézt
árið eftir en eldmóðurinn, sem
hann hafði blásið löndum sín-
um í brjóst, brann enn með
þeim eftir dauða hans. Það
var ekki fyrr en 1898 sem
Kitchener hershöfðingja tókst
að sigra madhíahreyfinguna.
Þegar brezku hermennirnir
tóku Kartúm var það fyrsta
verk þeirra að rjúfa’ gröf
Madhíans, tæta lík hans í
sundur og fleygja slitrunum
í Níl.
gftir sigurinn yfir fylgis-
mönnum Madhíans gat Kit-
chener smiið sér gegn Frökk-
um, sem höfðu búið um sig
í Fashoda, syðst í Súdan,
meða.n Bretar voru önnum
kafnir annarsstáðar, Styrjöld
milli Bretlands og Frakklands
varð naumlega afstýrt. Frakk-
ar hörfuðu frá Fashoda og
síðan hefur verið liljótt um
Súdan þangað til nú. Svo
hefur verið látið heita að
Egyptar hafi farið með stjórn
landsins ásamt Bretum en
í raun og veru hefur það
verið brezka nýlenda. En þeg-
ar Egyptar tóku fyrir alvöru
að hrista klafann hlaut það að
hafa áhrif í Súdan. Þannig
hagar til að þeir sem ráða
yfir Súdan geta haft ráð Eg-
yptalands í hendi sér. Lífæð
Egyptalands, Nílarfljót, renn-
ur um Súdan, og liugsanlegt
er áð hún verði tekin til á-
veitna þar í svo ríkum mæli
að vatn skorti til að vökva
akra Egyptalands. Samein-
ing Egyptalands og Súdans
hefur því frá upphafi verið
eitt af mestu áhugamálum
egypzkra þjóðernissinna.
■JJretar hafa jafnan haldið
því fram að þeir geti ekki
samið um framtíð Súdans,
henni verði landsbúar sjálfir
áð ráða. Naguib hershöfðingi,
sem verið hefur einvaldur Eg-
yptalands síðan herinn steypti
Farúk konungi af stóli, lék í
vetur það bragð að taka Breta
á orðinu. Hann sendi fulltrúa
sína til Súdans og bauð full-
trúum súdanskra stjórnmála-
flokka til Kairó. Innan skamms
hafði sprottið upp af þessum
viðræðum samkomulag, sem
Bretar urðu að taka tillit til
eða ganga á bak orða sinna.
Trúir reglunni um að deila-
og drottna reyndu Bretar í
lengstu lög að nota sér það
hve íbúar Súdans eru sundur-
leitir, hinn frjósamari og þétt-
býlli norðurhluta landsins
byggja múhameðstrúarmenn,
sem tala arabisku og eru ekki
á lakára menningarstigi en
aðrar múhameðstrúarþjóðir. I
Suður-Súdan búa hinsvegar
frumstæðir svertingjaþjóð-
flokkar, sem telja alls um
hálfa þriðju milljón manna.
^Brezka nýlendustjómin bar
því nú við að hún gæti ekki
sleppt hendinni af þessum
þjóðflokkum, en þá voru það
fyrirsvarsmenn svertingjanna
sem lýstu yfir fylgi við til-
lögur Egypta.
jþegar svo var komið áttu
Bretar- einskis annars úr-
kosta én að skrifa uridir
samninga við Naguib, Þar er
ákveðið að eftir þrjú ár skuli
allur brezkur og egypzkur her
farinn frá Súdan og þá skuli
kjörið stjómlagaþing sem á-
kveður, hvort landið skuli ger-
ast sjálfstætt eða taka upp
samband við Egyptaland. —
Fram til kosninganna á brezki
landsstjórinn að hafa sér við
hlið stjórnarnefnd skipaða
Egypta, B’-eta, tveim Súdön-
um og formanni frá Pakistan.
Kosningunum á önnur alþjóð-
]eg nefnd að stjóma, og verð-
ur formaður hennar Indverji
en aörir fulltrúar einn Banda-
ríkjamaðiir, Breti, Egypti og
þrír Súdanar.
’^'aguib treysti þvi að Bret-
ar gengju til samninga um
brottflutning brezka setuliðs-
ins á Súeseiði þegar samkomu
lag hefði verið gert um Súdan
og hefur vafalaust haft orð
Breta fyrir þvi. En nú liggur
Bi-etum ekkert á að spmja um
hersetuna og það sem meira
Framhald á 111 síðú.