Þjóðviljinn - 22.02.1953, Qupperneq 4

'4) — ÞJCÐVILJINN — Sunnudagur 22. febrúar 1953
s~
Ritstjóri:. Guðmundur Arnlaugsson
Smá^lelsur um JLasker
*
ritai’ sínar greiiaar mitt í hita
Þegar dr. Euwe var hér um
árið spurði ég liaun eitt sinn
að því, hvaða skákmeistara,
hann , teldi fremstan þeirra, • er
hann hefði komizt í kynni við.
Hann svaraði án þess að
hika: Emaauel Lasker.
Svarið kom dálítið flatt upp
á mig, því að Euwe hafði ver-
ið. samtímamaður Aljechins og
Capablancas á bezta skeiði
þeirra, en La3ker var kominn á
.efri ár, þegar Euwe fór að
láta til sín taka. En það sýnir
íþá. þeim mun Ijósar, hve.mikils
Lasker er metinn af þeim, sem
vit hafa á.
Einvíglð 1908. 1 nýútkomnu
hefti Skákritsins er fróðlegt
greinarkorn um einvígi Laskers
við dr. Tarrasch 1908 í Diiss-
eldorf og Miinchen. Þessi við-
ureign er nú löngu gleymd, en
hún vakti á sínum tíma meiiá
athygii en nokkur annar skák-
viðburður hafði vakið. Er talið
að áhorfendur hafi verið sam-
.tals allmikið yfir 30.000, auk
allra þeirra, er fylgdust með
viðureigninni í blöðum'. Frægð
Tarraschar stóð sem hæst um
fþær mundir, hann sjálfur og
fjölmargir aðdáendur hans
töldu hann sízt minni skák-
meistara en Laslter.
Úrslit skákeinvígisins hafa
iþví áreiðanlega valdið Tarr-
asch og fylg-
(ismönnum
jjhans miklum
ivonbrigðum.
‘(Lasker vann
.8 skákir, Tarr-
ksch 3, en 5
urðu jafntefli),
\— Sjálfur var
(Tarrasch eng-
'an veginn: af
,baki dottinn,
til þess var sjálfstraust hans
of mikið„K Honum.,,datfc, ,.,ekki
í hug a§a
ursins í því að Lasker væri
eér snjallari, en kenndi um æf-
ingaskorti og ýmsu öðru. (Það
og. þunga baráttunnar, en engu
að síður er liann hlutlægari
og réttsýnni en Tarrasch. Skýr-
ingar hans eru, minni að vöxt-
um en hann ristir dýpra, og
þar sem margar af skýriog-
um Tarraschar eru úreltar og
einstöku orka jafnvel hlægilega
á lesanda nú, er furðu lítið af
athugasemdum Laskers á þann
veg að þær gætu ekki verið
ritaðar í dag. Það.er eins og
Lasker standi utan ó,g ofan við
baráttuna, þótt hann standi
mitt í henni, hann skilur eðli
her.nar og þeirra keppinaut-
anna beggja æðri skilningi.
Hins vegar skilur Tarrasch
sjálfan sig allvel en alls ekki
Lasker og dæmir hatmi því eftir
mælikvarða, sem nær honum
hvergi. Hafi úrslit einvígisins
verið ótviræð eru þessi það ekki
síður.
Aljechin — Lasker
Ekki sýnist úr vegi að láta'
sýnishorn af taflmennsku Lask-
ers fylgja þessum glefsum. Eitt
minnisstæðasta afrek Laskers
er lokasprettur hans á skák-
þinginu í Pétursborg 1914. Til-
högun þessa móts var með
þeim óvenjulega hætti, að þegar
venjulegu taflmóti var lokið
máttu fimm hinir efstu setjast
að tafli á ný og reyna með
sér - og tefldi þá hver tvær
skálcir við hvern hinna. Úrslit-
um skyldi svo ráða samanlagð-
ur vinningafjöldi undanrásar og
lokakeppni, Þegar lokakeppnin
liófst hafði Lasker lYz vinn-
ing færra en Capablanca, sem
hafði geisað fram eins og felli-
bylur. Ef Lasker ætlaði sér að
uá fyrsta sæti varð hann að
jafna þénna mun í 8 skákum
gegn Capablanea, Aljechin,
Tarrasch og Marshall. Þótt ó-
trúlegt megi virðast tókst þetta
eridá hefur’ Lriskbr sjaldan- te-lft
betur. ' Hann varð að tefla
hverja skák upp á líf og dauða,
mátti sífellt leggja sig í hættu
til að forðast jafntefli .— og
það gegn slíkum andstæðingum.
Myndin er úr einu þessara
tafla. Lasker hefur svart gegn
Aljechin og liefur barizt eins
og Ijón til þess að flækja leik-
inn, en Aljechin hefur einnig
telft vel, svo að taflið er eng-
an veginn ráðið onn.
OO
t-
co
lO
co
T—i
Síðasti leikur Aljechins var.
41. Hd7, hrókurinn hefði betur
farið tif el, en 'ákaflega er erf-
itt að sjá svar Laskers fyrir
Lasker lék nú 4.1. —Hd3!! og
vinnur skiptamun að minnsta
kosti. Hann hótar Rc3f og
Hxd7. Leiki hvítur Hb7 vinn-
ur Hdlf, Kc2, Re3f heilan
hrók! 42r Kcl mundi að vísu
bjarga báðum hrókunum, en
þá yrði hvítur mát: 42.— Hal1‘
43. Kc2 Rb4t.
Aljechin lék 42. Hxd5 og
næstu leikir féllu svo: 42. —
Hxd5 43. Re6 Kf7 44. Hxg7t
Kf6 45. Hc7 Hd6.
Þótt skiptamunurinn sé unn-
inn er vinningurinn enn langt
undan landi, hann stendur og
fellur með því eina peði
sem svartur á eftir. Hér er
ekki tími tiTað rekja lokin. þau
eru löng, Lasker fór scr eklci
óðslega ea gætti þess vel að
setja vinninginn ekki í neina
hættu. I 87. lcik lék hvítur af
sér, svo að svartur gat knúið
fram hrókakaup, en eftir þau
var- baráttan vonlaus með öllu.
Annars þefði.^kákin getað orð-
ið talsvert lengri.
ABCDEFGH
er lika sannast að segja sjald-
gæft að skákmeistari viður-
ikenni umbúðalaust að ósigur
!hans sé því að kenna að aad-
stæðingurinn sé meiri skákmað-
nr en hann sjálfur! )■
Þess vegna kjósum við raf-
virkjar
Únnur viðuresgn. Út af þessu
einvígi spanast önnur viður-
eign, er vakti að vísu miklu
minni athygli þá, en er ekki
iéíður athyglisverð. fyrir okkur
nútímamenn. Eins og getið er
•um • í Skákritsgreininni ritaði
Tarrasch heila bók um einvíg-
ið þar sem skákirnar voru
brotnar til mergjar og skýrð-
ar. Tarraseh var cinhvef ágæt-
asti og áreiðanlega langáhrifa-
mesti skákkennari sinnar kyn-
slóðar, hann ritaði bók sína
nokkru eftir einvígið að undan-
genginni nákvæmri athugun á
skákunum. gins og nærri má
geta. er bókin ýtarleg og fróð-
leg heimild um viðureignina.
En Lasker ritaði einnig bók
um þetta einvígi. Sú bók er
miklu minni að vöxtum, enda
rituð meðan á einvíginu stóð
sem fróttagreinar fyrir uag-
verkst blað, síoar endurprent-
■uð í Wienar Schachzeitung,
kunnasta skákriti Austurríkis-
manna, og loks sérprentuð.
Svo góð sem bók Tarraschar
er, er ekki unnt að bera þessi
,tvö rit saman án þess að fyll-
ast aðdáun á Lasker. Hann
í Félagi íslenzkra irafvirkja
eru nú í kjöri þrír lisfcar við
stjórniarkosninguna: A-listi, listi
ihins sjálfskipaða formanns Full-
triúaróðsins, B-listi, óhjúpaður
listi atvinnurekenda, og C-iisti,
líst.i samieiningarmanna, með
Þorstein Sveinsson i forsæti.
Nokkrir féiagsmenn bafa spurt
hverju það sæti, .að nú skuli
vera 'þrir listar í kjöri og Þor-
steLnn Sveinsson, hinn þeikkti
sameiningarmaður, ekki Xengur
í framboði á lista Óskars Hall-
igrímssonar, A-listanum, — og
er þeim nokku.r vorlcunn er svo
ispyrj-a og ekki vita orsökina.
En úr því sfcal hér leyst í nokkr-
um orðum:
. Orsakanna fyrir þessu er ekki
'aðeins að leita í hin.ni alkunniu
tillátssemi Óskars við þjóna at-
vinnuxekenda í félaginu, ætíð
þe'gar hann kemiur slíku v.ið,
ekki heldur einvörðunigu í því
ráði hans sem stéttarfélagsfull-
trú.a, að lá.ta stjómast af vald-
boði flokksklíkunnar við Al-
þýðublaðið — heldur einni'g hinu
einstaklingssinnaða klík.ustarfi
hans og persónulegu valdabrölti
í félaginu.
Það er t. d. alkunna, að í fé-
lagsstjórnum Óskars undanf.ar-
in ár hefur ekki getað tek'izt
nein eðlileg V'erkaskipting fyrir
ráðríki hans. Hins vegar hefiur
hanin leikið jafnan tveim skjöld-
um fyrir félagsmönnum á fund-
um, igert sig liklegan andspæn.is
ríkjandi stemin,ingu í íélaiginu
hverju sinni til háegri og vinstri
á víxl, en þjónað lundanláts-
hneigð sinn.i gagnvart laitvinnu-
rekenduim eíns og hann hefur
framast þorað í verki.
í 'sarriræmi við þetta hefur að-
ferð hans verið við að still.a upp
stjórnarlista isínum. Hann hefur
gengið milli Pétuirs Og Páls, sagt
þeim að þessi eða hinn samherji
þess, er hann talaði við, væri
þegar kominn í samflot við sig
um lista og blekkt þannig ýmsa
til að iger.aist stuðningsmenn A-
list.a hans, undir yfirskyni stétt-
arlegs einingarvilj.a, en hims veg-
Framhald á 10. síðu.
Bokamarkaourinn — Aínoiagjald aí ónoíhæíum
síma — Stúdeníaíundurirm
SVIPALL SKRIFAR: „Blöðin FRÁ R. S. haía Bæjarpóstinum
geta þess i morgun, að bóka-
salar séu nú einu sinni enn
að opna nýjan bókamarkað í
Listamannaskálanum í dag kl.
3. Ég varð meira eei lítið
hissa, -þegar ég las það í Tím-
anum, að þeir ætluðu að gefa
aðeins 30% afslátt. Ég hélt
satt að segja, að bóksalar
væru meiri kaupmenn eða
kaupsýslumenn en þetta verð-
fall þeirra ber með sér.
Mikið af þessum bókum eru
gefnar út á þeim árum sem
bókaútgáfa var langtum ódýr-
ari en nú er. I öðru lagi er
kaupgeta almennings yfirleitt
najög af skornum skammti,
sem stafar af sívaxandi dýr-
tíð, liækandi sköttum og at-
vinnuskorti. Mikið af fólki
verður því að öéita sér um
það, að kaupa bækur, þótt það
langi til, sérstaklega með upp-
skrúfuðu verði. Það er líka
meira að gera, en kaupa bók-
ina, sé hún óbundin. Bandið
er dýrara en sjálf bókin, ef
það er gott band. Bók sem
kostar óbundin kr. • 30/-40, er
orðin á kr. 70-90 bundin.
Ef bóksalar færðu bókaverðið
niður um 50-60 próseat, sem
er lágmark, mundi tvennt
vinnast. Fólkið keypti fleiri
bækur og bóksaiar losnuðu við
fleiri bækur, sem þeir þyrftu
þá ekki að borga húsateigu
fyrir. Og mikill munur væri
fyrir þá, að fá helming v?rðs,
eða þó minna væri, heldur en •
að táks>íMUþp,á því að brenna
bækurnar, sér t.il skaða og
skammar.
borizt tvö bréf með fyrirspurn-
um. Hljóðar fyrra bréfið á þessa
leið: „É'g kom nýleig.a á heimili í
nágrenni Reykjavíkur. Biar ýmis
legt á góma. iM. a. isö'gðu: hjcnin
mór, ,að þótt um marg.t væri
frjálsara þar að búa ten í bæn
um (þau höfðu nefnilega flutt
úr iborginni fyrir .stuttu), væri
þó símaieysið 'einn.a baigaleg-
ast. Þau hefðu haft síma með-
an þau ibjuggu í Reykj.avík, en
fengju 'hann ekki sefcfcan upp,
þar sem þau búa nú — en
yrðu samt iað borga fullt af-
notaigjald af tækinu, þótt eing-
in væru notin. í húsi þar ná-
lægt bafði verið sími, en veig.na
atvinnureksturs. siíns hafði "eig-
-andi ihans þurft- að fá harrn
fluttan að fyrirtæki sínu í
Reykjavík. Það var igert með
fuHu, síamþylcki isímai9itjólrin.ar,
vegna þess að hún gat' ekki
látið honium í té ný.tt tæki.
Síðar leystist úr þeim vanda,
þannig að nýja tækið kom
handa fyrirtæki man.nsiins í
borginni. Þá vildi ihann vitan-
lega fá igamia tækið tengt á
ný við lí.nuinia á heimili síriu.
•En, nei takk! Iiann fær það
ekki igert, heldur sk.al hann
igeyma tækiið heima v.ið endann
á sinni gömlu símaXínu, án
þess að íá isamband á það •—
og borga fullt afnotagjald af
þvá liíka, þótt engin séu notin!
Hvað á 'þetta nú að þýða? Er
þetta ekki okur? Á fólk að
í raun og veru ætti fólkið að
svara þessu á eintn veg. Kaupa
ekki eina einustu bók, nema
með því skilyrði, að þeir verð-
felli hana minnst um 50-60
prósent. Bóksalar sýndn miklu
meiri menningarbrag', ef þeir
seldu bækurnar fyrir sann-
gjarnt verð, heldur en að
halda þeim í uppskrúfuðu
verði, svo eagir geti keypt,
nema þeir sem hafa nóga pen-
inga, eða taka ’ þann kost ao
brenna bækurnar.
Annars væri það xhiklu r-æmra
að gefa bækurnar hrelnt og
beint bókasöfnum út um land,
heldur en að eyðileggja þær,
sérstakiega, ef um goð.xr hæk-
láta bjóða sér svona hluti?“
*
SÍÐARA 'BRÉFJÐ.liljóð^ þjamvj.
ijg;.,. ' fpÆ'ygtu-
félág íslenzkrar ‘alþýðu háði
glím-u við útsendaTa aftur-
ha-ldsdns 'í landin.u um örlög
sín — og vann .sigur — átfcust
einnig við í orðasennu andleg-
ir leiðtoga-r œiskumaninianna í
landinu innan . Stúdentafélaigs.
Reyikjavákur, þar isem aðal-
ræðumenn vonu þeir Jóhann
Hannesson krislniboði frá
Hong Komg og Gunnar Bene-
ur er að ræða. — SvipalT'. Framhald á 11. síðui
Stjórn Norræna Iðnsamibandsins hefur fyrir hönd iðn-
aðarmanna á Norðurlöndum sent samtökum hollenzkra
iðnaðarmanna samúðarkveðjur vegna hinna miklu 'hörm-
unga, er nú hafa dunið yfir hollenzku þjóðina. Jafnframt
hefur hún boðið fram aðstoð sína í þeirri mynd, er æski-
legast þætti. Ilefur samband hollenzkra iðnaðarmanna þeg-
ar svarað og tjáð þakkir sínar.
Þar sem oss virðist, iað mjög sé áníð'andi, að hinu bág-
stadda fólki berist hjálpin sem alli’a fyrst, viljum vér hér
með beina þeim tilmælum. til íslenzkra iðnaðarmanna, að
þeir leggi fram sinn "skerf til Hollandssöfnunar Rauða
Kross íslands. Sérhvert framlag verður þakksamlega þegið
og sameiginlegt átak verður árangursríkast til þess að 'bæta
mein þeirra, sem tjón hafa beðið og um sárt eiga að bindæ
Sameinust því með stéttarbræðrum vorum á Norðurlöndum
um það að rétta hinum bágstöddu hjálparhönd í neyð
þeirra.
Landssamband Iðnaðarmannna.