Þjóðviljinn - 21.06.1953, Blaðsíða 5

Sunnudagur 21. júní 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Líkur á að hægt verði að
kanna yztu mörk seimsins
Nýtt áhald fil stjörnurannsókna sm/ðað
„Stjörnukíkir" af nýrri gerð liefur verið smíðaður af
brezkum vísindamönnum. Með þessuu áhaldi er hægt
að skyggnnast þrisvar sinnum lengra út í geiminn en
með stærsta kíki sem hingað til hefur veriö notaður og
er sá möguleiki fyrir hendi, að með áhöldum af þessari
nýju gerö megi skyggnast allt út í yztu takmörk geims-
ins.
Þetta áhald er eiginlega við-
tökutæki, sem veitir móttöku
(þeim útvarpsbylgjum, sem allar
stjörnur, stjörnuþj’rpingar og
sólkerfi gefa frá sér. Stærsti
eiginlegi stjörnukíkir heims er
kíkirinn í athuganastöðinni á
Mount Palomar í Kaliforníu.
Eins og áður segir, getur þetta
nýja áhald skyggnzt þrefalt
lengra út í geiminn, og sá hluti
geimsins, sem það nær yfir, er
því 27 sinnum stærri en sá sem
menn hafa 'hingað til getað at-
hugað.
Stjöraukíkirinn í Palomar
hefur jafnmikinn sjónarmátt
og milljón mannsaugu, og hef-
ur verið talið að öflugri kíki
yrði ekki unnt að gera af
þeirri tegund. En hið nýja á-
ihald er talið fyrirrennari ana-
arra og miklu öflugri tækja
sömu gérðar. Það er hugsan-
Kosningar
á CiFænlandi
Það eru víða kosningar í ár,
þ. á. m. á Grænlandi. 25. ágúst
n. k. kjósa 8000 Grænlendingar
í fyrstá sinni fulltrúa á danska
þjóðþingið. Þeir fá tvo fulltrúa.
Engir stjórnmálaflokkar eru til
í landinu, en allir geta boðið
sig fram, sem fá 200 meðmæl-
endur. íbúar nyrztu héraðanna
og á austurströndinni hafa
ekki kosningarétt.
Óffast um 13
f.allamenn
m
Óttast er ,að þrettán japansk-
ir f jallgöngumenn hafi orðið úti
í Himalajafjölium. I síðasta
mánuði lagði leiðangur þessi
af stað upp fjallið Maíiaslu í
Nepal. Tindur Manaslu er 8500
metra yfir sjávarmál og hefur
aldrei verið klifinn. Ekkert hef-
ur frétzt af Japönunum síðan
12. maí og er nú talið hætt
við að þeir hafi allir orðið
úti í einhverjum hríðarbylnum
á fjallinu.
Kyenspinn myrfi
Kvenapi í dýragarðinum í
Sidney í Ástralíu myrti nýlega
maka sinn. Hún lagði reipi um
háls honum og herti að þar til
ekkert lífsmark var með hon-
um. Forstjóri dýragarðsins seg-
ir, að hún hafi margsinnis
reynt að myrðá maka sinn, og
höfðu hjónin verið skilin að
fyrir bragðið. En síöar virtist
hún hafa náð sér aftur og
var flutt aftur í búr með maka
sínum. Nokkrum klukkustund-
um siðar hafði hún framið ó-
dæðið.
legt, að því séu tákmörk sett,
hve langt þessi nýju áhöld geta
skyggnzt út í geiminn, en enn-
þá eru þau langt framundán.
Og' þar sem afstæðiskenning á
hefur fært líkur fyrir því, ao
geimurinn sé endanlegur, er
ekki óhug3andi að með tækj-
um af þessari nýju gerð geti
menn skyggnzt alla leið út á
yztu takmörk hans.
Hvað sem því líður, hefur
þetta nýja áhald sem á ensk-
unni hefur fengið aafnið inter-
ferometric radio télescope, gert
mönnum kleíft að athuga marg-
falt stærri hluta geimsins en
áður var hægt og mun valda
þannig byltingu í stjörnurann-
sóknum og þekkíngu manna á
alheimiaum.
Það var smíðað af. vísinda-
mönnum við háskólann í Cam-
Framhald á 11. síðu.
Ráðgert að kalla hann fyrir óame-
rísku nefndina
Bandaríski sverting-inn,- dr. Ralph Bunche, sem hlaut
friöarverölaun Nóbels fyrir málamiölun sína í Palestínu-
deilunni, er sagöur munu verða eitt næsta förnarlamb
galdraofsóknanna.
EINN af þingmönnum fulltrúa-
deildarinnar, Adam Powell, sem
sjáifur er af
svertingjaætt-
um skýrði frá
fyrir skÖmmU
að doktor
Bunche yrði á
næstunni stefnt
fyrir „óamer-
ísku nefndina".
Bunche er nú
starfsmaður
Sameinuðu
þjöðanna. Hon-
Bunchc um var böðið
starf í bandaríska utanríkisráðu-
neytjnu, en hafriaði því, af því
að þá hefði hann orðið að setj-
ast að í Was.hington, höfuðborg
Bandaríkjánna, þar sem kynþátta-
mismununin er jafnvel meiri en
nokkurs staðar annars í landinu.
nr sogoiMar
Landvarnaráðuneyti Banda-
ríkjanna hefir tilkynnt, að
Bandaríkin hafi á síðustu þrem
árum varið 101,740,000,000
dollurhm til hervæðingar og
stríðsins í Kórcu. Jafnframt
hefur herinn fengið fjárveit-
ingu fyrir 155,579,000,000 doll-
urum til innkaupa á nauðsynj-
um. Við þessar gífurlegu upp-
hæðir bætist svo kostnaður við
framleiðslu á kjarnorkusprengj-
rnn.
Það er gömul
auðvaldslygi, að
listamenn llönd
um sósíalismans
séu þvingaðir til
að koma póli-
tík að í öllu
sem þeir gera
Austur í Peking
býr háaldraður
listamaður, sem
afsannar þessa
firru. Hann heit
ir Sjí Pajsjí, er
nú oi'ðinn 93
ára, og er löngu
kunnur í heima
l'andi sxnu fyrir
málverk sin af
rækium. Ekki ber á öðru en að
lundar hans séu fyllilega ánægð-
ir með þennan séráhuga Sjís, sem
varla á nokkuð skylt við stjórn-
ifiá.l. Þegar eftir að alþýðuherinn
náði Peking á vald sitt, heimsótti
JÆaó Tsetung hinn aldraða lista-
(nann og vottaði honum virðingu
(íkisstjórnarinnar, og nýlega lýsti
uenntamáláráðherra alþýðustjórn-
Sjí gamli við vinnu sína. Teiknlngin er gerð af
einum af lærisveinum iians.
arinnar yfir að Sjí Pajsjí væri
„einn gáfaðasti listamaður kín-
versku þjóðarinnar, sem hefði átt
mikinn þátt í þxóun kínverskrar
myndlistar."
Nafn hans er nú þekkt um all-
an heim, og sýningar hafa verið
haldnar á myndum hans bæði í
Moskva, París og Tokíó.
Ein af rækjumyndum _Sjí Pajsjís.
jasammngur um
haf- og fiskirannsóknir á
Norður-Atlanzhafi
Tíu þjóðir, b.á,m. íslendingar, hafa gert með sé samn-
ing um stóríelldar rannsóknir í þágu fiskveiða á Norö-
kir-Atlantshafi.
i BANDARIKJUNUM er það talið hneykslanlegt athæfi að liengja
nærföt út á þvottasnúru, einkum þó ef kaiimannsnærbuxur og brjósta-
höld hanga lillð vlð hlið. Það getur varðað við iög ef ástfangið fólk
faðmast á almannafæxi. Og liér um áiið gerðu Bandaríkjamenn sig
að athlægi um allan heim, þegar þelr dæmdu dönsku kvikmyndina
um Dlttu mannsbam ósiðlega, af því að í einu atriðinu sást dreng-
hnokki sitjandi á kopp. Sýning myndarlnnar var ekki leyfð, fyrr en
það atriði hafði veiið felit úr llenni. Svona nxætti lengi telja. —
Hvernig hægt er að koma þessu heim vlð þá staðreynd, að hvergi
í heiminum er saurllfnaður meirl en £ Bandarikjunum og klámið jafn-
rikur þáttur í þjóðlífinu, er erfitt að skilja. T. d. má það heita und-
antekning, ef bók seist að ráði í Bandaríkjunum, sem ekki er prýdd
myndum af liálfnöktu Uvenfólki á kápunnl. Það er melri háttar afc-
vinnugreln í Bandaríkjunum að taka ljósmyndir af létfcklæddum
stúlkum frá ölium hllðtun og sjónarhornum. Stúlkan á myndinni hér
að ofan stóð í fimm daga, níu stundir á dag, uppi á palii í Grxuid
Central Palaee í New York, á meðan þúsundir lelkmanna í ljós-
nxyndagerð hópuðust í kringum hana tll að ná af lienni mynd. Þetta
var llður í Ijósmyndakeppni, sem eitt af hlnum stóru vlkublöðum
Bandarikjanna hafði efnt til. Auðvltað var allt þetta umstang gert
út frá hiiiom göfugnstn listrænu sjónarmiðum.
Fréttaritari norsku fréttastof-
unnar NTB skýrir frá, að
samningur þessa efnis hafj ver-
ið undirritaður á fiskveiðaráð-
stefnunni, sem haldin var í New
Haven, Connecticut í Banda-
ríkjunum nýlega, og standi að>
honum þau ríki sem áttu full-
trúa á ráðstefnunni: Island,
Noregur, Danmörk. Bretland,
Bandaríkin, Frakkland, Spánn
Portúgal og Italíu. (Samkvæmt
iþessari upptalningu virðast rík-
in áðeins hafa verið níu).
I ráðstefnunni tóku þátt 60
sérfræðingar. Samkvæmt samn-
ingnum er ætlunin að 100 vís-
indamenn, 12 rannsóknaskip og
Sovézk „atóm^úr
Tékkneska blaðið Rude Pravo
skýrir frá því, að sovézkum
vísindamönnum hafi tekizt að
búa til úr, sem gengur fyrir
hreyfingu frumeinda. (atóma) í
sameindunum. Blaðið segir, að
vísindamenairnir hafi lengi á-
litið það hægt að notast við
hringrás rafeindanna umþverf-
is kjarna frumeindai’innar til
að mæla tímann með meiri ná-
kvæmni en áður hefur verið
unnt, en frá því var 'horfið, og
hringrás frumeindanna sjálfra
notuð í staðinn. Úrið mælir
tímann af slíkri nákvæmni, að
ekki skakkar nema 0,000001
sekúndu á 24 tímum.
a. m. k. 15 rannsóknastofnanir
í landi taki þátt í rannsóknun-
um.
Höfuðtilgangur rannsóknanna
verður þrenns konar: 1) Hvaða
fiskistofnar eru mestir í Norð-
ur-Alantshafi, hvar halda þeir
sig, og hvernig dreifast þair og
hvernig eru þeir nýttir í dag.
2) Hvaða áhrif hefur hitatíma-
bilið, sem nú gengur yfir, haft
á fiskstofnana. 3) Hvaða á-
hrif hefur ofveiðin á fiskimið-
unum haft á fiskstofnana.
Allar þær þjóðir sem að
samningnum standa mitnu
reglulega. gefa upplýsingar um
afla á einstökum miðum stærð
fisks sem veiðist’ og þaS afla-
magn sem nýtist og það sem
fer forgörðum.
Lögreglan á
eftir Truman
Sex lögregluþjónar þustu á
laugardaginn var inn í skjala-
safn dómshússins í Kansas City
í Bandarikjunum, en þjófabjall-
afcl hafði gefið til kynna, að þar
værí staddur óvelkominn gest-
ur. Við dyrnar á skjalasafninu
stóð fyrrvei'andi forseti Banda-
ríkjanna, Harry S. Truman,
með lyklakippu í hendinni og
reyndi að opna þær. Hann hafði
ætlað að ná í leyniskjöl frá
stjórnartíð hans sem þama eru
geymd.