Þjóðviljinn - 12.07.1953, Qupperneq 8

;£) MÓÐVILJINN — Sunnudagur 12. júlí 1953
Sænskir listamenn í Ráð-
\
stj ómarríkj unum
ii
Nokkrum dögum eftir heim-
komu Bernhards Sönnerstedts
kom píanóleikarinn Greta Er-
dkson og hljómsveitarstjórinn
Sten Frykberg aftur heim úr
íör sinni til Ráðstjórnarríkj-
anna og voru engu síður hrif-
in af ferðalaginu en Sönner-
stedt hafði verið, en frá hon-
um var sagt i gaer.
Eftirfarandi samtal er tekið
úr Svenska Dagbladet, en við-
taiið átti sér stað þegar eftir
heimkomu sænsku tónlistar-
mannanna 2. dag júnímánaðar.
— Furðulegt, . ótrúlegt...
Píanóleikarinn Greta Erikson
og hljómsveitarsfjórinn Sten
Frykberg eru sannarlega óspör
á stóry.rði þegar þau segja frá
tför sinni til Ráðstjórnarríkj-
lanna. í Leningrad, Moskva og
Riga héldu þessir tveir Svíar
hljómleika og alls staðar var
iþeim tekið með einstökum á-
huga og hlýju, að því þau
sjáf telja.
Förin var kórónuð með miklu
gestaboði sem haldið var þeim
til heiðurs í sænska sendiráð-
ánu í Moskva mánudagskvöld,
en á þriðjudag komu þau til
Bromma, utan við sig, ekki
sérstaklega eftir flugferðina
heldur eftir allt sem þau
höfðu lifað í fe.rðinni austur.
Þau voru meðhöndluð eins og
tfurstar, bjuggu á lúxushótelum
og formaður rússneskra sin-
íóníuhijómsveita var fylgdar-
imaður þeirra á öllu ferðalag-
inu. Þau fengu að skoða sig
um í Kreml og sjá ýmislegt af
því helzta sem var að sjá í
Rússlandi. Hljómsveitirnar
voru framúrskarandi, segir
Sten Frykberg, sem (hélt fimm
opinbera tónleika og einn í út-
varp. Mjög auðvelt var að
s‘arfa með hinum frábæru og
vel aefðu hljómsveitarmönnum,
og hljómleikasalirnLr voru all-
ír fyrsta flokks. Midsommar-
vaka eftir Alfén vakti alls
staðar mikínn tfögnuð og fólk
vildi heyra það aftur og í
Moskva varð hljómsveitin
einnig að endurtaka „Vallflick-
ans dans“ eftir hann áður en
áheyrendur vþru ánægðir. Hin-
ír Svíarnir sem fram komu,
Lars-Erik Larsson, Stenhamm-
ar, Berwald og Dag Wirén,
fengu einriig ágætar viðtökur
hjá Rússunum, sem flestir
fengu þarna fyrstu kynni sín
af sænskri tónlist.
Aheyrendur, já. Greta Erik-
son er enn hálf „ringluð" eftir
viðtökurnar sem hún og starfs-
bróði.r hennar fengu.
Þeir klöppuðu eins og þeir
væru orðnir galnir svo að tón-
leikamir stóðu miklu lengur en
ætlazt var til. Og hr.ifningin
var ósvikin og ósjálfráð, það
leyndi sér ekki. Það var hróp-
'að og stappað fótum þangað
til maður var alveg yfirkom-
inn. í Leningrad stóð fjöldi
fóiks og beið okkar fyrir utan
hljómleikahúsið og fylgdist
með okkur alla leið að hótel-
inu, án þess þó að biðja um
rithandarsýnishorn. Sú íþrótt
blómstrar ekki í Ráðstjó.mar-
TÍkjunum.
Það sem við sáum var und-
ursamlegt og það sem við sá-
um ekki vitum við ekkert um,
segir Sten Frykberg. En víst
er það skaði að við Svíar skul-
um vegna pólitískra hindrana
fá svo lítið að vita um Rússa
— og þeir um okkur. í listum
getum víð margt gefið hvor
öðrum.
f viðtali við Expressen segir
Greta Erikson:
Ótrúlegt ævintýr. Hvílíkir
hljómleikasalir, allir skinandi
hvítir og gullnir. Fullskipað
var á hverjum hljómleikum, og
fólk stóð jafnvel í göngunum.
Og Rússar létu sannarlega ekki
ánægju sína í ljós með dauðu
lófaklappi, heldur var eins og
þakið œtlaði að rifna af.
Sten Frykberg á ekki nógu
sterk orð um samstarfsvilja og
vinnugleði rússnesku tónlistar-
mannanna. En tónlistarmaður-
inn er ekki heldur á flæðiskeri
staddur í Ráðstjórnarríkjunum,
segir Greta Erikson. Ríkið læt-
ur þeim í té hljóðheldar íbúðir,
þar sem þeir geta unnið án
þess að trufla nágrannana.
Námsskuldir eru óþekkt hug-
•tak. Ríkið tekur efnilega tón-
iistarmenn undir verndarvæng
sinn frá því þeir eru á barns-
aldri.
Einnig í viðtali við Ny Dag
lætur Sten Frykberg í ljós á-
nægju sína, segir að hljóm-
sveitirnar séu á hæsta stigi og
að þær viðtökur sem sænsku
tónlistarmennirnir fengu í för
sinni til Ráðstjómarríkjanna
hefðu farið fram úr öllum von-
um. Um ferðina til Riga segir
Frykberg ennfremur að sænsku
gestirnir hafi fengið tækifæri
til að skoða sig rækilega um
og aka í bíl fimm mílur út
fyrir borgina. Riga er mjög
falleg sem og umhverfí hennar,
og þótti honum hún ákaflega
viðkunnanleg.
G.reta Erikson segir í viðtali
við sama blað:
Ég er sérstaklega ánægð, ekki
aðeins með tónlistarlífið, held-
ur allt sem við fengum að
sjá. Við - komum í Vetrarhöll-
ina í Leningrad, til Kreml í
Moskva og auk þess vorum
við viðstödd leik- og ballett-
sýningar. Vonir mínar hafa
ræzt og þetta hefur allt verið
ógleymanlegt, hélt hún áfram,
en hún heldur því einnig fram
að sú mynd sem sænsku blöð-
in dragg upp af Ráðstjórnar-
ríkjunum sé ekk; í samræmi
við raunveruleikann. Fólkið er
indælt og vingjamlegt, engin
mistök hafa orðið í skipulagn-
ingunn; og það er ekkert sem
ég gæti fundið að. f Moskva
bjuggum við í nýtízkulegasta
hóteli stórborgar.innar og voru
þar öll hugsanleg þægindi.
Um áframhaldandi menning-
ai’samband veit Greta Erikson
ekkert ákveðið, en hún lítur á
það sem sjálfsagðan hlut að
sænska heimsóknin sé einung-
is upphafið á frekari og víð-
tækari mennmgartengslum.
Eins og þegar hefur verið tek-
ið fram er menning á mjög
háu stlgi í Ráðstjórnarríkjun-
um og stafar það af því, segir
<JáíiiIiigsir Olympíia-
nefndar fslands
Tveim fyrirspurnum mínum
síðasta sumar, varðandi glímu-
för á Olympíuleikina svaraði
Olympíunefnd á þá leið að för-
in væri sér óviðkomandi.
Eftir að sannar fregnir bár-
ust heim frá Olympíuleikunum,
bæði fyrir tilverknað fréttarit-
ara fjöllesinna blaða og með
fjölda sjónarvotta, þá var mér
sem alþjóð Ijóst, að svar 01-
ympíunefndar átti litla stoð í
heimi staðreyndanna.
1 grein í Iþróttablaðinu 9.
’sept. 1952 benti ég Olympíu-
nefnd á að ef hún ekki sjálf
skýrði frá gangi þessar mála
undanbragðalaust, þá yrðu
staðreyndirnar tíndar fram í
dagsljósið afdráttarlaust og
hún skyldi aldrei frið fá til
þess að láta gleymskuna skýla
gerðum sínum í þessu máli.
í 21 tölublaði Iþróttablaðsins
1952 upplýsir Olympíunefnd
méð hverjum hætti hún afgreið-
ir málið. Þar segir:
„Á nefndarfundi 2. ágúst
1951 er lagt fram bréf frá
Gunnlaugi Breim v/ stjórnar
Olympíusjóðs Glímufélagsins
Ármanns, þar sem óskað er
eftir að nefndin greiði fyrir
því í Finnlandi að glímuflokk-
ur frá Ármanni geti sýnt glímu
í Helsinki meðan Olympíuleik-
amir standa yfir“. Menn taki
vel eftir að það er Olympíusjóð-
ur Ármanns sem óskar áð fara
för þessa og það er ekki venju-
leg utanför sýningarflokks.
Það er skýrt tekið fram að
sýningarnar eiga að fara fram
á sama stað og tima og Olymp-
íuleikimir enda Olympíusjóður
félagsins sem að föi'inni stend-
ur. Þá er og upplýst í fyrr-
nefndri grein „að á fundi nefnd-
arinnar 19. marz 1952 er svo
lagt fram bréf frá S. Juranto,
þar sem hann m.a. segir að
framkvæmdanefnd sumarleik-
anna í Helsinki hafi ákveðið
að sýndar verði ýinsar þjóð-
legar íþróttir á meðan snmar-
leikirnir standa yfir og á þeim
grundvelli býst hann við að
hægt verði að sýna glímuna
tvisvar sinnum. Einnig gerir
hann ráð fyrir að glímuflokk-
um verði látin í té einhver fyr-
irgreiðsla í Helsinki, en engu
ákveðnu lofað. Nefndin sam-
þykkti að senda Glímufélaginu
Ármanni afrit af þessu bréfi
og lauk þar með afskiptum
hénnar af margnefndri glímu-
för. Telur hún þau vera á þaiiu
veg að svipaða fyrirgreiðslu og
hún veitti nefndu félagi hefði
hún verið fús að láta öðr-
um íþróttafélögum í té ef
þess hefði verið óskað. Olymp-
íunefnd íslands." Þetta veit Ol-
ympíunefndin þegar hún svarar
fyrirspurnum mínum með því
að förin sé sér óviðkomandi.
Það er fulltrúi Olympíunefndar
í Finnlandi sem undirbýr sýn-
ingarnar þar í samráði við
stjórn sumarleikana. Þefta starf
hún, að yfirvöldin veita menn-
ingarstörfum vernd og að-
hlynningu.
á að heita Olympíunefnd ís-
lands óviðkomandi. Hversvegna
lagði Olympíunefnd n ekki þess-
ar upplýsingar fram eftir fyrri
fyrirspum mína 9. júní s.l. ?
Skyldi þessi Olympíunefnd
ekki hafa vitað sem var að
hún hafði brugðist skyldum sín-
um sem hlutlaus nefnd og látið
persónuleg sjónarmið og félags-
lega togstreitu ráða óþœgilega
miklu í gerðum símun. Eg er
ekki skyldugur til að trúá því
að Olympíunefnd Islands hafi
*
verið skipuð þvílíkum einfeldn-
ingum að þeir hafi trúað því
að þessa fyrirgreiðslu gætu
þeir veitt hverju því félagi sem
þess óskaði. Eins og þeir þó
ætlast til eftir niðurlagi grein-
ar sinnar.
Kannski það gefi betri skýr-
ingu á .vmnubrögðum nefndar-
innar en þessi upþgerði frómi
einfaldleiki sem hún vill bregða
yfir verk sín að það er sami
maðurinn sem er' valicin fulltrúi
glímumála f:h. Iþróttasambands
Islands í Olympíunefnd og er
glímukennari Glímufélagsins Ár
manns sem svo gerist fararstj.
flokksins 'á Olympíuleikana og
tók þátt í skrúðgöngu við opn-
un þeirra, hr. Þorgils Guð-
mundsson.
Þá hef ég meðtekið bréf frá
stjórn íþróttasambands Islands
d. s. 17. desember s. 1. sem
svar við bréflegum fyi’irspum-
um mínum til I.S.Í. varðandi
afskipti þess af Olympíuför
Ármanns, þar segir m. a.:
„Áform framkvæmdastjórnar
Í.S.f. um áð vinna að því að
lcoma íslenzku glímunni að sem
sýningaríþrótt á Olympíuieikun-
um í Helsinki fór útum þúfur,
þegar framkvæmdastjóm XV.
Olympíuleikanna hafnaði öllum
tilmælum um það, með bréfi
til Olympíunefndar Islands d
s. 25. júní 1951, og fram-
kvæmdastjórn Í.S.Í. var ekki
kunnugt um að framkvæmda-
stjórn Olympíuleikanna liafi
breytt þe:rri ákvörðun sinni."
Þetta ber stjórn l.S.f. fyrir mig
án þéss að blikna. Að vísu hef
ég reynt stjórn I.S.l. að lítilli
háttvísi um velferðarmál glím-
unnar. En að fullyrða að áform
framkvæmdastjórnar Í.S.Í. hafi
farið útum þúfur 25. júní 1951
með bréfi frá framkvæmdastj.
XV. Olj'mpíuleikanna — það
er of langt gengið, vitandi
það að í bréfi frá E. Jur-
antó sem lagt er fram á Oí-
ympínnefndarfundi 19. marz
1952 segir: „að framkvæmda-
nefnd sumarleikanna hafi ákveð
ið áð sýndar verði ýmsar þjóð-
legar íþróttir í Helsinki á með-
an sumarleikirnir standa yf’i’
og á þeim grundvelli býst hann
við að hægt verði að sýna glímu
tvisvar sinnum, einnig gerir
hann ráð fyrir að glímuflokkn-
um verið látin í té einhver fyr-
irgreiðsla í Helsinki en eigi á-
kveðnu lofað“. Þetta er ekki
hægt. Það er ekki hægt fvrir
framkvæmdastjórn Í.S.Í. að
láta eiiis og hún vissi ekki um
þá von og vilyrði sem fólust í
bréfi E. Jurantó sem lagt var
fram 19. marz 1952.
Forseti Í.S.Í. og formaður
Olympiunefndar Islands er þó
einn og sami maður hr. Bene-
dikt G. Waage. Af þessu öllu
er ljóst að strax í marz mán-
uði 1952 bar Olympíunefnd a'ð
kunngjöra þjóðinni hvemig mál
in stóðu. Eggja glímumenn lög-
eggjan að búa sig sem bezt
undir úrtökumót, velja síðan
menn til fararinnar, að undan-
genginni drengilegri keppni,
samæfa svo flokkinn og fága.
Ekkert af þessu var gert. En
allt liggur þetta nú Ijósara fyr-
ir, en þegar Olympíunefnd var
að básúna að glímuförin í sam-
bandi við Olympíuleikana hafi
veri'ð sér „óviðkomandi.“
Það er ’komið á daginn að
boði þjóðar til þjóðar var stung
ið að einu félagi á laim, þrætt
fyrir mánuðum saman, en þó
neyðst til að lokuin að játa.
Grímur S. Norðdahl.
„Heimsmet"- í hmdrun-
arhkupi
Nýtt heimsmet í 3.000 metra
hindrunarhlaupi var nýlega s'ett
í Helsingfors. Gerði það Olávi
Rinteenpaa, sem hljóp vega-
lengdina á 8:44,4. Metið er ó-
staðfest, þar sem það var sett á
æfinigu.
Sænskur skriðsundsmaður, Per-Olaf östrand, tekur sprettinn.