Þjóðviljinn - 06.08.1953, Page 6

6) — ÞJÖÐVTLJINN — Fimmtudagiir 6. ágúst 1953
þlÓOVIUINN
jTtccfandi: Bameiningarflokkur alþýðu — Bósíalistaflokkurinn.
RHstJórar: lí&gnúa Kjartanason (áb.). SigurCur Guðmundsaon.
ÍTéttastjórl: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Áuglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgrelðsla, auglýslngar, prentsmiðja: Skólavörðustig.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áakxlftarverð kr. 20 á mánuðl i Reykjavík og nágrennl; kr. 11
mbití staðar á l&ndinu. — Lausasöluverð 1 kr. elntaklð.
Prentsmiðja Þjóð\iljans luí.
Jafnvægi benjamínskunnar er í hættu
Bjöm Ólafsson vjðskiptamálaráðlten*a hefur þungar áhyggj-
ur. Hann getur ekkú á sér setið að .tjá þjóðinni af hverju þær
gtafi. Haian lýsti orsökunum svo í ræðu á frídegi verzlunar-
manna:
„Ná lítur út fyrir að árferði verði gott tdl lands og sjávar
Heyfergnr er tnikill og góður um Iand allt. Þorskafli hefur
verið í betra lagi. Sala afurða hefur gengið vel og- veríið
hefur verið hagstætt. i— Allir hafa nóg að starfa og viðskipti
fara vaxandi. Við slíkar affstæður gerast menn bjartsýnir og
vongóðir um framtíðina.
En við snegum ekki ganga þess duldir, að litlu þjoðfélagi,
sem okkar, getur veríð hætt, ef einhver truflun kemst á at-
vinnu- og efnahagslífið, þótt það hafi á sér svip velmegunar á
yfirborðinu. Okkur getur stafað meiri hætta af mikilli yfir-
borðsvelmegun en talsverðum mótgar.gi“.
Áhyggjur ráðherrans eru miklar og skiljanlegar :
Árferðið er gott. Grasið sprettur vel og víðast hvar góður
þurrkur. — Þorskurinn aflast vel. Að vísu lét ríkisstjómin
banna hraðfrystihúsunum verkun hans um tíma, en nú neydd-
ist hún til að gera samning við Sovétrikin um sölu á freð-
fiski, svo hægt er að fara að vinna með fullum afköstum. Jafnvel
togaramir, sem hún var að láta stöðva, geta farið af stað. —
Og það er sjaldan ein báran stök: Jafnvél. síldin, sem látið
hefur ríkisstjórnina í friði undanfarin ár og hjálpað þanmg_
tíl að skapa ,,jafnvægið“, er svo ósvífin að koma og láta salta
sig. Að visu dregur ríkisstjómin úr útgerðinni eftir mætti
með lánsfjárskorti og hernaðarvinnu, — en samt .... Það ægi-
legasta af öllu, að áliti ráðherrans, er að ske: ,,Allir hafa nóg
að starfa“.
Auðmaðurinn, sem féfletti þjóðina með Coca-colabrugginu,
er hræddur. Ráðherranm, sem fyrirskipaði bönkunum lánsfjár-
tregðuna við alþýðufólkið, sem þrælar við að koma sér upp
íbúðahúsum, er óttasleginn. Ameríski erindrekinn, sem leiddi
gengislækkunina yfir þjóðna og rændi þriðjungnum af því
kaupi, sem verkalýðurinn með harðri baráttu hafði tryggt sér,
er skelfingu lostinn:
Hanr. s<»r að „,jafnvægið“ er að hverfa.
Ríkisstjórnirnar, sem setið hafa að völdum síðan 1947, hafa
með miklum erfiðismunum og eftir amerískum ráðleggingum
verið að baksa við að koma þessu „jafnvægi“ á: Mátulega
miklu atvinnuleysi, mátulega sárri neyð, mátulega þröngu
húsnaeði, mátulega minnkaðri kaupgetu, — hjá alþýðu manna.
En vaxandi stórgróða hjá einokunarklíkunni, nýjustu lúxus-
bílum hjá stórlöxunum, óhóflegri eyðslu hjá ríkisstjórniimi og
gæðingum hennar.
Hvað þýddi þetta „jafnvægi"?
Það þýddi m.a. að meðan unglingar yfirstéttarirjnar. leika
sér í nýjnstu lúxusbílum, verða böm fátæklinganna, sem rík-
isstjórnin hindrar að byggt sé yfir samkvæmt lögum, að hýrast
í bröggum og spyrja leiksystkini sín: Er ekki afskaplega
gaman að búa í húsi?
Þetta „jafnvægi" þýddi að einokunarklíkan gat, með at-
vinnuleysissvipuna um öxl, haldið niðri kaupi verkamannsins
og ræn.t sjálf, löglega og ólöglega, tugum og hundruðum millj-
óna króna af því verðmæti, sem alþýðan skapaði með vinnu
sinni.
Og nú er Björn Ólafsson hræddur um að þetta „jafnvægi"
milli auðvalds og alþýðu sé úr sögunni, hræddur um að „bjart-
sýni“ fari að grípa um sig, -— hræddur um að alþýðan heimti
sinn liluta af velmeguniiani. Hann var hræddur um það sama
1942-’44.
Og hann hefur ástæðu til að vera hræddur nú.
Úr aðeins helmingnum af því sementi, sem nú er keypt frá
Sovétríkjunum fyrir fisk, sem ríkisstjórnin ætlaði að hindra
að yrði veiddur, er hægt að byggja á einu ári '1200 íbúðir,
fjögra herbergja, og útrýma sárasta húsnæðisskortinum i
Reykjavík. — Og þannig er hægt að auka velferð alþýðunnar
á öllum sviðum.
Umboðsmenn ameríska auðvaldsins, sMpuíeggjendur fátæktar
og atvinnuleysis hafa ástæðu til að óttast:
Alþýða Islands sér að hún getur tryggt sér og börnum sínum
velmegun, ef hún stendur sameinuð og stjórnar sjálf. Og hún
mun vfkja úr vegi öllum þeim, sem standa gegn því, að hún
geri það.

B U K A R E S T Þ Æ T T I R
i
HvíldarKeimili verkamanna
í Þýzka alþýðulýðveldinu
Bad Schandau, 29. júlí.
Eg sit hér enn á grænni flöt
í tjaldbúðunum okkar, í skógi-
vöxnum dal, imdir heiðum
himni, við bláan straum. En nú
er hér meiri giauri'iur eri um
daginn, því félágar úr .-Freie
Deutsche . Jugend standa fyrir
léikjum 4 ■ þéssari sömu flöt,
og hvetja íslendinga og Svía
ört til þátttöku. Hefur sjaldan
sézt frjálsai-a fólk og glaðara
en þessir félagar, jafnkátir í
leik, jafnajvörufullir í starfi.
Þetta fólk ber framtíðina í
skauti sér, er lífvörður sósíal-
isma og menningar, skapað til
að þoka heiminum fram i átt
til friðar og hamingju og bróð-
ernis. —
Okkur var í gaer boðið í
merkilega för. Það var ekki
langt ferðalag, aðeins hérna yf-
um þæíti þessa verks: hvildar-
heimilum verkamanna. Lág-
markssumarleyfi verkamanna
hér er 14 dagar, margir hafa
þriggja vikna leyfi og þaðan
<af lengra. Og það hefur verið
séð fyrir því að þeir gætu
notið þessarar hvíldar á sem
fullkomnastan og ódýrastan
hátt. Um gjöi'vallt Þýzka al-
þýðulýðveldið hefur verið kom-
ið upp hvíldarheimilum verka-
manna, þannig iað nú rúma þau
samtals nær 700 þús. manna
samtímis. Og það er stórt at-
riði í þessu sambandi að ekki
dvelja verkamenn einir á þess-
um hvíldarheimilum, héldur
geta þeir einnig haft fjölskyld-
ur sinar með sér. Hjón með 8
börn geta t. d. dvalizt þar eins
og ekkert sé, í sinni eigin íbúð,
og haft alla sína hentisemi.
ÚR DAGSTOFU HVÍLDARHEIMILISINS
I
ir ána og stuttan spöl til aðal-
byggðarinnar í Bad Schandau.
Okkur var sýnt þar eitt hvíld-
arheimili verkamanna, en þau
eru nær 20 hér í grenndinni.
Þetta heimili reyndist eilt æv-
intýrið í för okkar.
Síðan Þýzka alþýðulýðveldið
var stofnað hefur hvert átakið
af öðru verið gert til að bæta
hag og lífskjör verkamanna og
allrar ialþýðu. Þess ber að minn
asl að það Þýzkaland, er út úr
stríðinu kom, var land í rúst-
um. Um margra ára skeið hafði
framleiðsluge.tu landsins verið
einbeitt að hergagnasmíði, en
aðrar atvinnugreinar látnar
grotna niður í vanhirðu. Her-
numdu löndin voru rænd og
rupiuð skefjalaust til að fram-
fleyta heimaþjóðinni er smið-
aði drápstækin og blæddj á
vígvöllunum — á svipaðan hátt
og nú er verið að eyðileggja
íslenzka atvinnuvegi, svo Kan-
inn fái sín stórhýsi, sína flug-
velli, okkar lgnd og þjóð, sinn
vilja. Örlög Vesturþýzlcalands
skulu ekki rædd hér, en það
má segja að Austurþjóðverjar
hafi staðið uppi með tvær hend
ur tómar í stríðslok, á rústum
húsa sinna, á gröfum vina
sinna og vandamanna. Það var
ekki um það að ræða að halda
áfram þar sem fyrr var frá
horfið, heldur varð að byrja
allt að nýju, gem aðra atrennu
í lífinu.
Hér skal aðeins vikið að ein-
Hálfsmánaðarvist á hvíldar-
heimilí kostar í beinum útgjöld
um 50—60 mörk, hvort sem um
einstaklinga eða stórar fjöl-
skyldur er .að ræða. Verklýðs-
félögin, sem ýmist eiga húsin
sjálf eða leigja þau af ríkinu,
borga ánnan kostnað úr sjóð-
um sínum, en í slíka orlofs- og.
tryggingasjóð; renna 5 prósent
af launum verkamanna að jafn-
aði; en þó er sú hundraðstala
lægri á þeim er lægst laun
hafa. Lægstu mánaðarlaun ó-
faglærðra verkamanna leika
•milli 350 og 500 marka, og eru
það vissulega ekki há laun.
Faglærðir verkamenn hafa mun
hærri laun, og enn ber þess að
gæta að skortur er á vinnuafli,
þannig að mikið er um eftir-
vinnu, en fyrrgreind launaupp-
hæð var að sjálfsögðu miðuð
við veniulegan 8 stunda vinnu-
dag. Enn er það ótalið, sem
niiklu máli skiptir, að húsa-
leigá er afarlág, 15—25 mörk
á mánuði fyrir sæmilega íbúð
meðalfjölskyldu - að ógleymdri
alli'i tryggingastarfsemi, hins
opinbera sem er orðin mjög
víðtæk og heldur áfram að efl-
ast. Þv.í miður get ég ekki, að
svo stöddu, frætt lesendur Þjóð
viljans «m verðlag hér í landi;
en landar sem verið bafa að
verzla handian við ána í Bad
Schandau kveða sumar vörur
dýrar, aðrar ódýrar. Sæmilegir
vinnuslwr verkamanna, fást hér
á 9 mörk. Annars er tvennskon
ar verðlag á ýmsum vörum,
þar eð skömmtunarvörur eru
seldar á miklu lægra verði gegn
skömmtunarmiðum, en fást auk
þess á hærra verði óskammt-
aðar. Matvæli eru hér ríkuleg,
og þykjumst við landar flestir
sjaldan hafa átt kost á slíkum
gnægðum matvæla og á þess-
um stað. Fyrsta kvöldið hér í
Bad Schandaú var okkur
skammtað á diskana, og nfjá ég
segja að hver einasti maður
hafi leift meii'a og minna. V.ar
þá skömmUm niðurfelld, óg
þannig minna farið til spillis
síðan. .Munum við er heim
kemur freista Þess að innleiða
hinn ágæta tedrykk í Elfardal,
en einmitt þvílíkan kostadrykk
vantar okkur heima, ekki sízt
ef við fyrir hollustu sakir
drægjum heldur við okkur rót-
arkaffið. En sleppum því. —
Við erum sem sagt stödd í
Bad Schandau, og göngum að
dyrum (hvíld.arheimilisins
,,Þjóðavinátta“. Fyrir dyrum
úti stendur forstöðumaður
heimilisins og býður þessa fjar-
komnu gesti velkomna. Tvær
Vúlkur, er tekið hafa túlkpróf
ensku, þýða fyrir okkur, en
»inn úr okkar hópi þýðir síðan
á íslenzku. Eftir það göngum
við inn. Þetta er þriggja hæða
stórhýsi i þremur megmálmum.
Er ein þeirra reist fyrir stríð,
éh hinar tvær eru nýjar og al-
veg nýlokið smíðinni. Kostuðu
nýbyggingar, endurbætur, Jiús-
gögn og annað er tilheyrir yfii'
2 milljónir marka, en húsið er
eign verklýðssambandsins. Geta
dvalizt í því samtímis 300
manns, það er verkamenn með
fjölskyldum sinum. Komum við
fyrst inn í borðsíofuna, afar-
mikinn geim og bjartan. Var
einmitt verið að legeja á borð,
en hinsvegar var fátt af íbúum
heima er við komum. Þeir voru
sem sé úti í garði í skóginum
að hlusta á hljómsveit er verk-
lýðssambandið hafði sent þeim
að leika fyrir þá. Hvenæi' verð
ur íslenzkur verkalýður svo
rétthár í þjóðféiagi sínu?
Við komum næst við í eld-
húsinu, er virtist allt hið ný-
tízkulesasta. Til dæmis voru
búsáhaldaskáparnir upphitaðir,
svo ekk; félli móða né gufa á
leirinn. Síðan gengum við á
næstu hæð, en Þar sáum við
fyrst setustofu verkamanna,
með borðum og hægindastólum.
Var allt nýmálað og mjög hrein
lega umgengið, enda rúmgott
og bjart. Þarnæst komum við
í söngstofuna, er túlkarnir
nefndu svo. Þar var geysistór
flygill ,í einu hominu; og kom
nú heldur en ekki órói í fingur
Jóns míns Ásgeirssonar, enda
hljómaði Öxar við ána von
bráðar út yfir salinn. Þar inn-
ar af var skákherbergið og
tennisleikstofan við hliðina, en
innar við ganginn bókasafnið,
eitt af allmörgum í húsinu —
og eru I þeim nokkur þúsund
Framhald á 9. síðu.’