Þjóðviljinn - 08.11.1953, Qupperneq 10

10)— ÞJÓÐVILJINN —- Sunnudagur 8. nóvembcr 1953
Frá keisarahöll í Kína
í danskt fangels
i
Plestir vita ac!
silki er gömul j
kínversk upp-:
finning, en j
færri vita að
Leónóra Krist
ín dútlaði við,
silkiorma, þeg
ar hún sat í
fange’sinu í
Bláturni. En
frá því skýr-
ir Ellea Olsen
Madsen mag.
art. í nýút-
‘komnu riti
danskra vef-
ara. — Sag-
an segir að
Si-Ling-Chi
sem gift var
Hwang-Ti og
uppi var á að
gizka 2700 ár-
um fyrir tímatai okkar, hafi
verið hin fyrsta sem lét ala
upp silkiorma og vefja þræð-
ina utanaf lirfunum. Sagt er
að keisarafrúin hafi fengið
hugmyndkia af því að horfa á
silkiorma í garðinum við keis-
arahöllina. Henni datt í hug
að ef til vill væri hægt að nota
þessa fíngerðu þræði, ef hægt
væri að vefja þá utanaf lirf-
unum. I margar aldir var silki-
rækt og framleiðs'a umvafin
helgiljóma í Kína, silkiormsins
var vandlega gætt, svo að hann
yrði ekki fluttur úr landi.
Kína varð þekkt sem silkiland
og silkivarningur var fluttur
yfir Asíu, gegnum Sýrland og
Egyptaland að Miðjarðarhafi;
ennfremur var þáð flutt yfir
suður-Rússland, yfir Kaspía-
haf og til Svartahafs.
Þjófgefnir munkar.
Japan var fyrsta landið sem
rændi Kina leyndardómi silkis-'
ins. Á dulárfuhan hátt hrirfu
á annarri ö’.d fjórar kinverskar
ko^rur, sém höfðu vit ' á silki-
rækt, af heimilum sínum, óg
þær voru fluttar 5'f’r Kóreu til
Japan. en heil öld leið áður en
silkirækt var hafin í stórum
stíl í Japan. Frá Kína hlýtur
silkiræktin að hafa breiízt til
Indlands, þar sem Grikkirnir í
herferð A’exandsr.b mikla kom-
ust í kynni v'ð haaa. Miklu
seinna barst silkiræktin til
Evrópu. Sagt er, að um árið
500 hafi tveim munkum, sem
stundað liöfðu trúbcð í Kína,
tek'zt að fela egg silkiormsins
í holum bambusstöfum. Við
heimkomuna afhentu þeir Just-
inían keisara stafina og á þaan
liátt gat hann komið á stofn
silkirækt í Evrópu.
Silkiframleiðendum rænt.
Á stuttum tíma tókst Grikkj-
um og Sýr’endingum að læra
listina af Kínverjum og þeir
gátu sinnt hinni miklu eft’r-
spurn eftir si'.ki. Arabar fluttu
silkimenninguna til Spánar og
normannahöfðinginn Hróðgeir
II. herjaði strendur Grikklands
1147 og hertók mörg þúsund
silkiframleiðendur og vefara og
hafði með sér til Palermo; það-
an breiddist silkiræktin um
Italíu.
EUen Olsen Madsen lýsir upp-
hafi silkiræktar í mörgum
löndum Evrópu, m. a. í Dan-
mörk.
Fangelsið í Vridslöse sem
silkimiðstöð.
I Danmörk hefur silkirækt
verið stunduð sem tómstunda-
vinna frá dögum Kristjáns V.
Leónóra Kristín segir frá því
í ,,Eymdarminningum“ a'ð
drottningin Karlotta Amalía
hafi sent henni nokkra silki-
orma til dægrastyttingar; Le-
óa'óra Kristín lét ormana spinna
og sendi drottríihgunni þá síð-
an aftur í öskju. Svo heyrist
ekkert um silkirækt í Danmörk
fyrr en á 18. öld; en árið 1945
sagði fólk í Odense og Freder-
icia f-rá silkirækt fprfeðra sinna
og gat sýnt silkimuni úr
döasku silki frá árimum 1787
og 1795. Árið 1841 var gerð
tilraun til að útbrei$a silki-
rækt í Danmörk, þegar nokkrir
áhugasaihir menn stofnuðu
..Danska silkifélag'ð“ sem hafði
þann tilgang að hvetja fólk til
að taka upp silkirækt. En á.r-
angurinn af starfi þess varð
lítill og 10 árum síðar má
segja að silkimenningin í Dan-
mörk sé liðin undir lok. En um
aldamótin var stofnað nýtt
siikifélag og í stjóm þess varð
síðar Ammitzböl, fangelsisstjóri
í Vridslöse. Félagið stofnaði til
silkiræktar á landi fangelsis-
ins og henni var haldið áfram
til ársins 1938, að fangelsis-
stjómin gerði tilkall til lóðar-
innar, sem silkiverksmiðjan
stóð á. Enn er þó .haldið uppi
silkirækt í Danmörk, í Gad*
strup við Hróarskeldu.
4.
er
SAKAMÁLASAGA eftir HORACE MCCOY
1
vit ætli hann hafi á þvT“.
„Ég get ekki sltilið, hvers vegna þau mega
ekki e'gnast bam, ef þau langar til“, sagði ég.
„Ég vil ekki særa James. Hann hefur tekið
þátt í mörgum svona dönsum og hefur gefið
okkur mörg góð ráð. Hvar værum við stödd, ef
hann yrði reiður út í okkur?“
„Það er sorglegt til þess að vita, að hún
ætlar að fará að e'gnast bam“, sagði Gloría.
„Hvaða vit er í þvi að eignast bam nema maður
eigi pen'nga til að sjá fyrir því?“
„Veiztu nema þau eigi þá?“ spurði ég.
„Hvað væru þau að vilja hér, ef þau ættu
peninga? .... Það eru ein vandræðin“, sagði
hún. „Áílir eru að eignast börn —“
„Ekki allir“, sagði ég.
„Hvem fjandann ætli þú vitir um það. Þú
værir betur settur ef þú hefðir aldrei fæðzt —“
„Það má vel vera“, sagði ég. „Hvernig líður
þér annars?“ spurð' ég til að beina huga henn-
ar ..tð öðru.
„Mér líður alltaf bölvanlega", sagði hún.
„Hamingjan góða, hvað klukkan mjakast seint
áfram“. Það var stórt strigatjald uppi á pall-
inum hjá- sioameistaranum, I laginu eins og
klukka, sem sýndi 2500 klukkustundir. Vísir-
inn benti nú á 216. Fyrir ofan var spjald:
LIÐNAR STUNDIR — 216. Pör — 83.
„Hvemig ertu í fótunum?"
„Ég er ennþá - dálítið máttlaus", sagði ég.
„Þetta iðraavef er andstyggilegur sjúkdóm-
ur . . . “
„Sumar stelpurnar halda, að það taki 2000
klukkustund'r að vinna“, sagði Gloría.
„Ég vona ekki“, sagði ég. „Ég býst ekki við
ég endist svo lengi“.
„Skómir mínir eru farnir að slitna“, sagði
Gloría. ,,Ef við fáum ekki bráðlega bjargvætt,
verð ég berfætt". Bjargvættur var fyrirtæki
sem gaf manni peysur og auglýsti nafn sitt og
framíeiðslu á bakinu. Svo sá það um aðrar
nauðsynjar manns.
James og Ruby dönsuðu til okkar. „Sagðirðu
henni það?“ spurði hann og leit á mig. Ég
kinkaði kolli.
„Bíðið þið hæg“, sagði Gloría um leið og þau
ætluðu að fara að dansa burt. „Hvað á þetta
baktal að þýða?“
„Segðu kvenmannimim að láta mig í friði",
sagði James og horfði enn á m;g.
Gloría var í þann veginn að svara einhverju,
en áður en hún var búin að koma upp orði, dans-
aði ég burt með hana. Ég kærði mig ekki um
r'frildi
„Tikarsonurinn", sagði hún.
„Hann er reiður", sagði ég. „Hvernig fer
nú fyrir okkur?“
,,Komdu“, sagði hún. „Ég skal segja honum
til sjmdanna------“
„Gloría“, sagði ég. „Vertu ekki að sk'pta
þér af því sem þér kemur ekki við“.
„Hættið þessum hávaða“, sagði rödd. Ég leit
við. Það var Rollo Peters, dómarinn.
„Farðu til fjandans", sagði Gloría. Ég fann
hvemig vöðvamir hnykluðust í bakinu á henni,
alveg elns og ég fann úthafið niða gegnum
ijjarnar á mér.
„Lækkið þ'ð rómimi", sagði Rollo. „Fólkið í
stúkunni getur heyrt til ykkar. Haldið þið að
þetta sé einiiver búla?“
„Hvort við höldum!“ sagði Gioría.
„Svona, svona“, sagði ég.
„Ég er einu sinni búin að þagga niður í
ykkur“, sagði Rollo. „Ég voua áð ég þurfi ekki
að gera það aftur. Það lætur illa í eyrum við-
skiptavinanna“.
„Viðskiptarínanna ? Hvar em þeir?“ sagði
Gloría.
„Láttu okkur um það“, sagði Rollo og horfði
illskulega á mig.
hrossum
ehki
lógað?
„Allt í lagi“, sagði ég.
„Hann flai.taði og allir námu staðar. Sumir
þokuðust varla úr stað, en þó nóg til þess að
vera ekki dæmdir úr leik. „Jæja krakkar“,
sagði hann. „Dálítinn fjörkipp".
„Dálítinn fjörkipp, krakkar", sagði siðameist-
arinn, Rocky Gravo í hljóðnemann. Rödd hans
bergmálaði iir hátölurunum, fyllti salinn, yfir-
gnæfði sjávarniðinn, „Dálítinn fjörkipp —
kringum gólfið •— nú“, sagði hann við hljóm-
sveitarstjórann og hljómsveitin fór að leika.
Keppendur fóru að dansa dálitlu fjörlegar.
Fjörkippurinn stóð í tvær mínútur og þegar
hocuun var lok'ð stóð Rocky fyrir klappi og
sagði í hljóðnemann:
„Herrar mínir og frúr, horfið á þetta fólk —
eftir 216 klukkustuadir sjást ekki á því þreytu-
mörk í heimcmeistarakeppninni í maraþondansi
— keppni i boli og leikni. Þessir krakkar fá að
borða fjö sinnum á dag — þrjár stórar mál-
tíðir og fjórar léttar. Sum þeirra hafa jafnvel
þyngst síðan keppnin hófst — og hér eru lækn-
ar og hjúkrimarkonur sem sjá um likamlega
velferð þeirra. Nú ætla ég að kalla á par nr.
4 — Maríó Petrone og Jackie Miller. Komið
hingað númer 4 — hér koma þau, herrar mínir
og frúr. Er þetta ekki laglegt par? ....
Maríó Petrone, dökkbrýndur Itali, og Jackie
Miller, lítil Ijóshærð hnáta, fóru upp á pall-
inn til að láta kappa fyrir sér. Þau töluðu
dálítið við Rocky og fóru svo að dasna og
dönsuðu mjög illa. Hvorki Maríó né Jacie virt-
ust fkma að þau dönsuðu illa. Þegar þau hættu,
fleygðu nokkrir peningum á gólfið.
„Ágætt“, sagði Rocky. „Sendið þe'm silfur-
skúr“.
Nokkrir í viðl>ót fleygðu peningum á gólfið.
Maríó og Jackie tíndu þá upp og færðu s'g yfir
til okkar.
„Hvað var það mikið?“ spurði Gloría.
„Eitthvað um sex dalir“, sagði Jackie.
„Hváðan ertu?“ spurði Gloría.
„Frá Alabama“.
„Mér datt það í hug“, sagðl Gloría.
„Við ættum að reyna a!ð læra eitthvert af-
brigði“ sagði ég við Gloríu. „Við gætum liaft
aukalega upp úr því“.
„Þið eruð betur stödd ef þið kunnio ekkert",
sagði Maríó. „Það liefur aukavinnu í för með
sér og fer auk þess illa með lappimar á ykkur".
„Hevrðuð þið um derby-hlaupin ?“ spurði
Jackie.
„Hvað er það?“ spurði ég.
„Einhvers konar veðhlaup", •sagði hún. „Þeir
ætla víst að skýra þau út í næsta hléi“.
„Osturinn fer að verða ólystugur", sagðl.
Gloría.
UUV OC CAMMI
Konan: Kai'i er undarlegt að hún frú Jónína
skuli aldrei géta viðurlcennt galla barnanna,
sinna.
Maðiu-inn: Svona eru allar mæður.
Konan. Hvaða vitleysa. Það er ég viss uni að
ég mundi strax koma auga á galla barnanna
minna ef þeir 'væru elnhverjir.
Móðirin: TDóttir mín er gagnmenntuð stúlka.
Hún spilar á pianó, málar, kann grasafræði.
dýrafræði, frönsku og ítölsku. Hvað getið þér*
herra minn?
Biðillinn: Ef í hart fer get ég búið til matimi'
og stoppað í sokka.
I
Þér er bannað að elska konu vinar þins, en
hvernig ætlarðu þá að elska konu óvinar þins!.