Þjóðviljinn - 22.01.1954, Blaðsíða 4

*r
3$ — WÓBVILOINN — Föstudagur 22, jaw&ar 1«54
íhaldið hefur líka hannað hönkunum að lána nægilegt £é til hushygginga
íhaklið sparar. ekki hræsnina nú fyrir kosningarnar. Svo
langt gengur ósvífni þess, að það liælir sér af því að hús skuli
hafa verið byggð í Kejkjavik á undanförnum áruni. En einirútt
íhaldið ber ábyrgð á því að ekki hefur verið byggt nóg á und-
anförnum ánim, til að bæta úr húsnæðisskortinum.
Hverjar eru staðreyndirnar í þessuin máhim?
1946 vom byggðar 634 íhúðir í Reykjavík. I>á lar enn frjálst
að byggja og þó margt mætti að finna um þær byggingar og
nauðsyn væri á skynsamlegri skipulagningu, til þess að meira
væri b.vggt einkum \ið alþýðu hæfi, þá voru l>ó byggðar íbúffir,
svo um munaði,
' 1947 tóli íhaldið og fylgiflokkar þess upp sína amcrísku
haftastefnu, sem það hefur fjlgt: síðan. Lögin um útrýmingu
heilsuspillandi íbúða voru eyðilögð og dregið úr húsbyggingum,
m. ö. orðum 'tekln upp sú stefna sem bezt hentaði okrurum
íhaldsins og var í samræmi við óskir Ameríkana.
Afleiðingin var að neyðin óx, húsnæði hækkaði í verði, húsa-
leigukjörin afoumin, fólki hent út á götiuia, en íhaldið dró úr
húsbyggingum, 1951 komst það svo langt niður að eigi var lok-
ið við nema 284 íbúðir í Reykjavik. — Að sama skapi f jöigaði
í bröggunum úr 1303 manns 1946 upp í 2210 árið 1950 og mun
nú nálgast 3000. Þetta er pólitík íhaldsins í húsnæðismálum
Reykvlkinga.
Eti 'þetta er þó aðeins önnur hliðin á fantaskap íhaldsins
við þær f jölskv'ldur í Reykjavík, sem sárast sverfur að í hús-
næðismálum,
Ef þessar fjölskyldur, sem kastað er út úr íbúðum með af-
námi húsaleigulaganna, rejma að bjarga sér með þvi að reyna
að byggja, þá rejmir Íhaldið beinlínis að hindra þær í því að
fá lán. I .stað þess að ýta undir það að þeir, sem búa við slæmt
húsnæði, fái rífleg lán tíl margra áiatuga við lágum vöxtum, eins
og sanngjarnt og sjálfsagt væri, — og gert er erlendis víða,
þá skrifar íhaldið beinlínis bönkumun til þess að hindra lána-
veitingar til íbúðarhúsabygginga.
Björn Ólafsson, þáv. bankamálaráðherra ílialdsins, neyddist
til þess að meðganga þessar aðfarir í þágu okraranna. Hann
viðuiikenndi 29. okt 1951 á Alþingi að hafa skrifað bönkunum
bréf tíl þess að draga úr því að þeir lánuðu til íbúðarliúsa-
bygginga. Orðrétt sagði hann þetta:
1 Döríkunum að lána út fé. Sannlgikurinn er sá. :
eins og .ég hef sagt hé^áðurIaOg_se2\¥ þeIrr .
-tilmæli um að hafa 'i
Og hvemig voru útlán bankanna tíl íbúðahúsabygginga á
því herrans ári 1951, þegar aðeins voru byggðar 284 íbúðir í
Reykjavík? Hvað voru útlánin mikil þegar íhaldið sá ástæðu til
að fyrirskipa bönkunum að hafa hemil á þeim?
Bjöm rfðurkenndi það með eftirfarandi orðum 19. okt. 1951:
ræðu. Hins vegar er vitað. að bankarnir
ekki Xánað neitt út Tlmsbyggmgar í' ’mtarg úr,
áð öðru leyti en övi. sem veðdeiÍd Lan^bankans
héfur jténáð út á hús gegn
Svo að hér 'er ekki um neitt l pqssu■■•eíni-:ao .
Þetta er ,,hjálp“ íhaldsins við
alþýðuna í Reykjavik í húsnæð-
ismálum:
1. Eyðileggja lögin um iitrýjn-
ingu heilsuspillandi ibúða.
2. Minnka með(höftunum bygg-
ingar íbúða úr 634 árið 1946
niður í 284 árið 1951.
3. Afnema húsaleigulögin án
þess að sjá því fólki, sem út-
hýst er, fyrir húsnæði.
4. Banna bönkunum að auka
útlán tíl íbúðahúsabygginga,
þótt þeir láni lítið sem ékkert.
5. Nota það eitt, sem ríkis-
stjórnin er knúin til að gera í
húsnæðismáliím sem kosninga-
mútur, eins og þegar formötm-
um íhalds- og Framsóknarfé-
laganna í Reykjavík er falið að
útdeila lánum tíl smáíbúða fyr-
ir kosningar.
6. Drepa hverja einustu tiliögu
Sósíalistaflokksins í bæjarstjórn
og á Alþingi um úrbót á hús-
næðisvandræðunum.
Og afleiðingamar af þessari
pólitík Íh'aldsins eru að eyði-
leggja lífshamlngju þúsunda,
valda börnum og fullorðnum
sjúkdómum og dauoa.
Það er tími til kominn að
R^ykvíkingar rísi upp gegn
þessari skaðsemdarstefnu. Það
-verður afeins gert með því að
verkaiýður og millistéttir
Reykja-víkur fylki sér um Sós-
íalistaflokkinn, geri liaim nógu
sterkan tíl þess að fella íhald-
ið úr meirihluta. Þá mun Sós-
ialistaflokkurinn knýja fram
stórfelldar aðgerðir í brýnustu
ha gsmunamálum Reykvíkinga,
eins og haam gerði fyrir þjóðina
í heild 1944, eftir að þjóðin
hafði veitt honum kosningasig-
urinn mikla.
NœsJu hafnarframkvœmdir
Höfnin okkar er eitt af ei-
lífðármálunum eins og 'brim-
brjóturinn i Bolungavik. Það
er ialltaf verjð að byggja garða
og stvrkja. Sumir eru hsekk-
aðir með því að byggja á þeim
■ verbúðir, eí verbúðir skyldi
■fealla, sem koma Þá í stað
brimbrjóts. Til þass að verja

* | Sigfús Sigurhjartarson
' Minningarkortín eru til sðlu
i í skrifstofu Sósíalistaflokks-
' ^ins, Þórsgötu 1; afgrelðslu
ýÞjóðviljans; Bókabúð Kron
í Bókabúð Mál3 og menningar,
’ ; .Skólavörðustíg 21; og í
; .Bókaverzlun Þorvaldar
, .Bjamasonar í HafnarfirðL
» ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ■ ♦............«■
Örfirisey sjógangi. og tortím-
ingu verður að verja milljón-
um. Þrátt fyrir allt erfiðið er
höfnin slæm, og mikið irni sjó-
tjón innan hennar. Vátrygg-
ingafélögin hafa orðið fyrir
miklum útgjöldum vegna
þeirra. Höfnirt þrengist stöð-
ugt og innan lítils tima verður
að byggja nýja höfn, Sjó-
mannadagsráð gat ekki fengið
Laugamesið vegna þess áð
hafnarstjóri segir að byggja
eigi höfn íyrir' Kirkjusandi:
íhaldsmeirihlutinn í bæjar-
stjóm með Gurmar' í farar-
broddi, heíur lagt blessun sína
yfir þetta áform Reynslan ætti
að hafa opnað augu þessara
aðila fyrir þeirri staðreynd, að
kostnaðarins vegna er lítt gjör-
legt að byggja hafnir til hafs-
ins. Úthafsaldan er kröftug og
iðin við eyðiieggtngarstarfið.
Það eru ekki nema 250 ár síð-
an verzlunin í Reykjavík var
flutt úr Hólminum sem nú
cr eyðisker vestur af Gr.anda-
garði, Miklu hefur ógangur
sjávar umtumað síðan þá. Við
eigum nægilegt af kyrrlátum
vogum þar sem skilyrði eru
ágæt til þess að byggja örugg:
hafnarmannvirki með upp-
grefti til landsins. Þannig á
að fyrirbyggja skemmdir af
völdum ágengni sjávar. Við
verðum að koma í veg fyrir
þann óvitaskap að æila næstu
hafnargerð stað út af Kirkju-
sandi. Ekkert er jafn sjálfsagt
oé viturlegt sem það að
hnekkja eihræðisvaldi þess
bæjarstjórnarmeirihluta sem
ætlar að byggia tugmilljóna
króna hafnarmannvirki til hafs,
fyrir opnu hafi. Kári.
Hugleiðingar um laun skalda og listamanna — Út-
hlutunin kemur hverjum skattþegni við — Er
nefndin verkinu vaxin?
með verið álitið að við þeim
vrði ekki haggað, en viti
mcnn, á næsta ári kunna þeir
að vera færðir niður án þess
að nokkrum — út í frá — sé
ástæðan Ijós. Ennfremur virð-
ist það alltaf á reiki hvaða
listamenn beri að styrkja að
staðaldri vegna þess að þeir
hafa sýnt það með Verkum
sínum að þeir eru efiiilegir og
þroskavænlegir, ef kröpp kjör
og lamandi brauðstrit harnla
ekki þroska þeirra og list-
sköpun. Er verjandi að láta
það fara eftir pólitískri skoð-
un listamannsins (t.d. því
hvort hann er róttækur og vill
bæta þjóðfélagshætti) hvort
listhæfileikar hans eni glædd-
ir og hagnýttir eða svæfðir
og traðkaðir með því að skera
honum of þröngan stakk til
að hann megi njóta sín. Gerir
nefnd þessi sér yfirleitt nokk-
' urt far um áð kynna sér hagi
Iiatamannanna og hafa hlið-
sjón af þeim við úthlutun?
Leitast hún við að kynna sér
verk þeirra af nákvæmni og
samvizkusemi ? Veit hún
nokkuð áður en hún gengur
að hinu mikilvæga úthlutunar-
starfi sinu, hvort listamaður,
sem lítið hefur borið á árið
á undan kunni ekki að vinna
að mikilsháttar og seinunnu
verki, væri þá rétt að ráð-
ast á lifskjör hans á meðan,
sripta hann þeirri opinberu
ÁHUGASAMUR listunnandi
hefur sent Bæjarpóstimun eft-
irfarandi bréf:
„Kæri Bæjarpóstur. Gaman
þætti mér að vita, hvort ein-
hver hæfa er í því, að út-
hlutun tíl listamanna sé dreg-
inj fram yfir tkosningar í
þeirri von að það kunni að
vera pólitískur ábati fyrir þá
flokka sem ráöa launum til
listamanna. Eru það ekki allt-
af sömu metmirnir ár eftir ár
sem fara með umboð flokka
sinna í þessum efnumpGamall
gýslumaður fyrir vestan, sann-
ur ihaldsmaður, blaðamaður
í Reykjavák, krati, og prófes-
sor í sögu eða bókmenntum,
framsóknarmaður? Mig minn-
ir það. fig lít alltaf yfir út-
hlutunarskrána hverju sinni,
þykir vænt um marga af lista-
mönnunum og langar þvi til
að vita, hvernig þeim er umb-
unað fyrir erfiði þeirra, and-
lega fóm enda skilst mér að
um sé að ræða almannafé og
því hverjum skattþega víð-
komandl hvemig með það er
farið. En þótt ég reyni að
fylgjast með þessum málum
og heyri marga ræða þau, þá
verður mér aldrei ljóst eftir
hvaða reglum nefndarmenn
starfa, eða hvort þeir eru að
einhverju leyti í skjóli flokka
sinna. Nokkrir listamenn
hafa orðið þess heiðurs að-
njótandi að komast í hæstu
launaflokkana og hefur þar
ctotn V, nn rt á fvllsta
rétt til og hefur brýna þörf
fyrir ? Þótt fágurt sé og rétt-
mætt a'ð listamenn njóti \ið-
urkemúngar og einskonar
Hstamannaellilauna, þegar
þeir eru orðnir gamlir og
eiga að baki sér baráttu og
störf, þá getur það þó aldrei
friðþægt fyrir þá synd, sem
framin er með þvi að svipta
þá starfsmöguleikum meðan
heitasta sköpunarþráin brenn-
ur þeim í blóði, meðan þeir
kenna sárast tíl í stormum
sinnar tíðar og máttur þeirra
er mestur til að breyta kvöl
sinni í persónuleg verk, ef
þeir eru.ekki beinlínis sveltir
til að afla ,sér og sinum fljót-
teknari lífsbjargar. — Svo
margt mætti um . þessi mál
seg'ja og, vænti ég þess, að
þeir sem mér eru fróðari
menn, veiti mér viðunandi
svör við spurningum mínum.
— Að iokum þetta: hvernig
er hægt að búast við því af
fyrrgreindum nefndannönn-
imi að þeir bori alhliða skjm
á listir. Prófessorinn er ef tíl
vill óákeikull í mati sínu á
bókmenntum, ef hann á ann-
að borð fylgist með því sem
samtíð hans hefur fram að
færa. en hvað þá um tónlist,
myndlist og leiklist? Koma
þessir menn í heimsóknir í
vinnustofur myndlistarmanna.,
hlýða þeir á nýja tónlist?
Hafa þeir svo mikið sem
spurnir af bókmenntum sem
eru í deiglunni? Hvarflar
aldrei að þessum mönnum,
að með rangskiptingu lista-
mannalauna fái þeir á sig orð
pólitískmr hlutdrægni ? Er
úthlutunin svo vél borguð,
beint og óbeint — áð þessara
manna sé freistað um skör
fram? — Áhugasamur list-
unnandi“.