Þjóðviljinn - 07.03.1954, Blaðsíða 4

1) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 7. marz 1954
'*T® v' ^T>
:
Svarti folinn. — í eigu Ragnars Jónssonar.
SÓLSTAFAÐ LAND
Fyrir framan mig er ein af
nýjustu myndum Jóns Stefáns-
sonar, —- það eru hestar í regni
og. sól. Köld og fersk skúr hef-
ur skollið á landið.’dimmvængj-
uð. ský grúfa sig ennþá yfir
það, en um glufur ganga niður
sólstafir og kalla bjarta liti
til lífs. Og hér, á þessurn sól-
blettum, í þessar öræfakyrrð,
hafa staldrað nokkrir hestar
og taka niður.
En þrátt fyrir þessa hljóð-
lausu ró er allt hlaðið kólgu.
Skýin geta allt í einu dregið
sig i blóstra og hrifsað. sólstaf-
ina af andliti landsins, steypi-
regn getur allt í einu dunið á
þessum bjarta sverði, og það
þarf aðeins eitt hvellróma
hnegg til þess að hestarnir taki
• á villta rás. Er þetta ekki ís-
land?
Og þegar við skoðum gamlar
mjaidir . eftir Jón Stefánsson,
formsterkar fjallasýnir, þar
sem engin veður og engar ham-
farir virðast geta haggað hin-
um minnsta drætti í svip lands-
ins þá spyrjum við líka: Er
þetta ekki einmitt ísland?
Mörgum kemur á óvænt sú
breyting, sem orðin er á stíl
Jóns Stefánssonar. í hugum
manna stendur hann sem full-
trúi hins. formsterka í íslenzkri
málaralist, hinnar eljusömu og
i-ökrænu myndsmLðar, þar sem
hverri- eind er skípað á sinn
stað, eins og þegar byggt er
vandað búsá stíls, þar sem litur
er -ekki fyrst og fremst litur,
heldur frumefni óvægrar form-.
mótunar.
Þvert ofan í þessa almennu
hugmynd kemur sýning sú á
nýjum verkum hans, sem nú
er haldin í Listvinasalnum. Þar
ríkir bjart litaspil, snögg og
glaðleg tilbrigði, — scherzo
fremur en andante. Hann hef-
ur kastað ellibelgnum, segja
menn, 73 ára gamall. En það
væri mjög ólíkt listamanninum
Jóni Stefánssyni að taka -slíkri
stökkbreytingu. f hans augum
er listin f jarskyld þeim- keilum
töframanns, sem sveifla má og
grípa, — hún er líkari klett-
inum, sem dropinn holar sein-
lega.
Og ef við gætum ■ betur að,
kemur í ijós að þessi stíll á
sér langan ■ aðdraganda. Hann
mætir okkur þegar 1939 í hinni
undurfögru mynd „Tindafjalla-
jökull“ (bls. 67 í bókinni um
J. St.), síðar i Borgundarhólms-
myndinni frá 1943, en berst þó
enn um yfirráðin við hinn
formmeitlaða eézanniska stíl
fyrri áranna.
Eg ætla ekki að rökræða ein-
stakar myndir þessarar sýn-
ingar, þótt þar séu í mínum
augum bæði perlur (vetrar-
landslagið nr. 11, Þingvalla-
myndin nr. 12 og blómið nr.
13) og svo einnig myndir, sem
bera lítið s.vipmót meistara.
Jón Stefánsson hefur dvalizt
erlendis mikinn hluta starfs-
ævi sinnar, og það mun ekki
fjarri sanni að verk hans. séu
kunnari á Norðurlöndum en
hér heima. Því vil ég hvetja
menn til að eignast hiutdeild
i list hans með því að sjá sýn-
inguna, og fá honum þannig
það. föðuriand, sem hann á
með svo miklum rétti.
Bjöm Th. Bjömsson.
Nöfn á göfum
lendan iðnað -
- Stútiiolt eða Stúíholt — Um inn-
Fallegt í íjarlægð — hættulegt í
nálægð
SÖ VAR TÍÐIN að manni fannst
ekkert götynafn viðunandi
nema það endaði á gata, vegur,
braut eða einhverju þvílíku.
Það tók. sinn tima að venjast
nöfnum sem enduðu á hlíð,
holt, tún, v.cgui: og skjol. En
nú eru þessi götunöín orðin
Reykvíkingum tungutöm. . Það
er orðið óhætt að skíra göt-
urnar hvað ,sem er, nöfnin eru
orðin' góðkunningjar okkar. eft-
ir skamma stuhd. Hér á dög-
unum var verið. að .telja. upp
DOkkrar nýskírðar götur og
ein þeirra hafði hlotið nafnið
Stútholt, —• það er afbragðs
nafn. Einhver var þó að geta
þess. til að þetta væri prent>-
viila- og gatan mund.i eiga að
heita Stúfhoit. Það má að sjálf-
sögðu dc'::; um hvort nafnið
er fegurra, ég fyrir mitt ieyti
hallast að Stútholtinu, hvort
svo sem réttara er. Og þá fer
nú röðin að koma, að Flothoiti.
ALLTAF tekur það mig sárt að
þurfa að hnýta í innlendan
Framhald á 8. aiðu
SKÁK
Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson
21. sháhþing Sm&éirík§mmmm
Skákin í dag er frá síðasta
skakþingi Sovétríkjanna, en því
iauk nú fyrir skömmu. í þetta
sinn sátu óvenju margir hinna
beztu heima, ég nefni af handa-
hófi Botyinnik, Bronstein, Boles-
lafskí, Smysloff og Keres. Engu
Krókur á móti bragði
Svart: C. O’. D. Alexander
ABCDEFUH
Hvítt: Tartakower.
Þessi staða kom upp á skák-
mótinu í Hastings 1946. Svartur
á leik. Iiann þarf að verjast
Rb5—a6f og léki líkléga bezt
Rd6, en valdi gagnsóknina í
staðinn og lék
1. Hh8—a8!?
2. Da7xa8 Rc4xe3
Aiexander hafði reiknað með,
að hvítur yrði nú að leika
g2—g3 til þess að verða ekki
mát, en þá nær svartur 3 peð-
um fyrir manninn: 3. g3 Rxfl
4. Kxfl Dblf 5. Ke2 Dxb'2f
6. Kd3 Dxh2.
En Tartakower lék í staðinn:
3. Rb4xd5t! c6xd5
4. Da8—a5t b7—b6
Eða Kc6, Da4t og vinnur.
5. Hfl.—f7t! og svarlur
gafst upp.
að síður var mótið öflúgt, og
þar kom fram lítt kunnúr skák-
maðúr, er skaut flestum tafl-
meisturunum aftúr fyrir sig.
Röðin var þessi: 1. Yuri Aver-
bakh 14 vinn. úr 19 skákum,
2.—3. Ktfrtsnoj og Tajmanoff
1214 vinn'., 4.-5. Lissitsín og
Petrosján 1114., 6. Gelier 914 og
7. Fióhr ínéð 814 vinning'. Rúss-
ar haida varla svo skákmót, að
ekki spretti þai* 'frám 'hýir meist-
arar. í þetía sinn var það Korts-
noj, sem að vísu hefur heyrzt
nefndúr fyrr, en er þó lítt
reyndur. Hér kemur sýnishorn
af taflmennsku hans.
SIKILEYJARLEIKHR:
Kortsnoj Geller
1. <:2—e4 c7—c5
2. Rgl--f3; Rb8—c6
3. d2—cl4 e5xd4
4. Rf3xd4 RgS—f6
5. Rbl—c3 d7—d6
6. Bcl—g5 e7—e6
7. Ddl—d2 Bf8—e7
8. 0—f)—0 0—0
9. f2—t4 e6—e5
10. Rd4—f3 Be8— g4
11. h2—h3 Bg4xf3
Það er bersýnilega alldjarft að
opna g-línuna; en* Geller hefur
ekki • þótt hi’æðslugjam. Auk
þess treystir hann á aukin völd
sín á miðborði.
12. g2xf3 Rc6—d4
13. f4xc5 d6xe5
14. Hhl—gl! Rd4xf3
En þetta er að leika 'sér að eld
inum.-
15. Dcl2—£2 Dd8—b6
Líklega hefur svartur treyst á
þennan leik og þann næsta ...
16. Bg5—e3 Rf3—d4
en þá hefur honum sézt yfir
þann sem nú kemur:
.17. Hdlxdl! e5xd4
18. Be3xd4 Db6—d8
19. Rc3—d5!
Fyrir skiptamuninn hefur svart-
ur háð geigvænlégum þrýstingi
á kóngsvæng svarts.
19. Rf6—e8
20. Df2—g3 f7—f6
Annað er ekki um að ræða (g6,
De5 eða Bf6, Rxf6f, Rxf6, Dxg7
mát).
21. Bfl—c4 Hf8—f7
Nú er neyðiií' orðfri' bitur, 21. —
Kh8 1 strandar á Rf4, er hótar
23. Rg6f, hxg6, 24. Dh4 mát. Þá;
er ekki einu sinni unnt að
hindra mátið' með 22. — h6
vegna 23. Rg6ý Kh7 24. Rxf8
Bxí8 25. Dg6f og 26. Df7.
22. Rd5—f4 Be7—d6
(22. — Dxd4 23. Bxf7f Kxf7 24.
Db3f Kf8 25. Re6ý).
23. Bc4xf7ý Kg8xf7
24. Dg3—b3f Kf7—e7
25. Bd4xf6t!
og nú gafst svartur upp, því að
hann verður mát, ef harin drep-
ur ■ biskupinn. Óvenju röskieg
sókn!
13. dæmi ’ Sveins Halldórssonar.
Mát í 2. leik.
ABCDEFGH
Lausn á 2. síðu.
I Jökultlj ágeinu og Kolluál
Kjartan Guðjónsson
teiknaði
Tögarinr márz. fSp m ú\Gtm 4
C'ElÐAR FRA f^VRJAvííít
VW? KAfTAD '
vestmj lawc*
C.M PAf? VAR PAOOUl?
GJÓR Svo'aD P«VVaR
CiðLPiP SoÐue OWPÍR
fQLUio.
. AU-T' VTSTrMI© VAf? VfpiÐ A£> SPlCS^ WVM 'VlBA
6N PiO PY'Ki» MAVNSWPNUH llur VEflN 00 ue.E>.Nl£6ft
«0.1 VAP »CLOum*esué os vEoup rtOCT
r«4u oaoFveKKPNCHA SKAUf--,.
Óvónuai ÉR PAf> Li'rr SKN-JAW-
IBST BVERNI6 SJÓMCNMIRNIf?
■tlVJS OQ riNNA á SER Þe-tAR,
JÖJAe' ER r Af>S*Q* 0<3 E-RC KANM
SKE E/BS 06 MENP» Se" VPífrAÐ
KOBMll? GPPa" KElS- ÓvöwtfM ER
arz.T FVLG JAST VEL, MEp
Í’S'M OQ 6EPA e<KS 0<s Peíf?
KÚ &H1KIÖUM OVÁNINGA A TOOuRUM SVO AÐ flÓMLU SJÓMCNIUIIJfJll^
BAPA FENOIÐ HunvepK KENWÓRANS OF'Aw A ALLT ANWAÐ.
. G€"»a bórstafle'qa lTfs OVANINGAk/NA MEO SAMBLANDI ÁF FOÐURLfÖ^
___ UMHYgiIO . CX3| ÖRvÆNflNGAf?FVLLK.’l ÓpOL/NMÆOI.
A S'ÍÓNOM eeú MEKIN Hf?JUL-|f?-
A VTRA Bö«rr> OQ ÖPGEOJA' EKI
J|JAf?TALAQÆ> ER QOTT EINS 06 Fo'l«
» LAHDI EIQA JTTRAfKARWH? 5|WN PRMIM :
• F-IQNAST 7RILLU OQ VECPA SJA'LFS
GETA JAFfJVEL VEPid ME/mA á
WÓMAKMAPAQIWN gF MAwyi -SY/ilSr 'SVO.
0<5 RAGGl, BÓBo OG Qulu taka SþA^
A f!?'VÁK'TlNMI