Þjóðviljinn - 06.04.1954, Page 7

Þriðjudagur 6. apríl 1954 — ÞJÓÐVTLJINN — (7
Ör
Já, xnenn eru alltaf að
meiða sig á togurum.
Það voru til dæmis ekki
nema tveir túrar síðan einn
af yngri hásetunum á Fylki
fékk forhlerann þannig á
handlegginn, að hann var á
eftir máttlaus í fingrunum
og neyddist til að vera heinia
heilan túr. Hann var aftur
orðinn sæmilega góður, en
maður gat þó ennþá séð farið
eftir hlerann. Láklega losnar
hann aldrei við það. Svo var
hann svo óheppinn eitt l:völd-
ið að reka þumalfingunnn i,
og varð hann þá aftur mátt-
laus, og höndin bólgnaði. En
hann fékkst ekki til að hætta
vinnu fyrir þetta, þó liann
gæti að visu ekki gert að
lengur, heldur tók hann að sér
að vera í pontinu, setti fisk-
inn niður með annari hendi og
hafði alltaf undant gat meir
að segja gefið sér tíma til að
stríða lestarmönnunum, með
allgóðum árangri.
Einn af eldri hásetunum,
sem reyndar er ennþá ungur
maður, aðeins fertugur, þótt-
ist hafi sloppið vel að hafa
verið 24 ár á togurum og al-
drei þurft að vera i landi
vegna meiðsla. Samt ber hann
ýms merki meiðsla á líkaman-
um, þar á meðal ör á kinn-
inni. Þeir höfðu verið í aðgerð
á einum af gömlu togurunum,
þegar allt í einu skall á han-
um brotsjór. Flatningsborðið
fór í tveont af högginu, og
húsetarnir tvístruðust um
dekkið. Vinur minn rankaði
við sér inni imdir spilinu, og
f latningshnífurinn , stóð í
geguum kinnina á honum. Síð
an ráðleggur hann mönnum að
fí-eygja frá sér hnífunum,
þegar kemur brot.
AÐ
HEXGJA
UPP
GARDMJRMR
Togaralíf
IV.
eins í veðrum. Jafnvel þó eng-
inn munur sé á byggingarlagi
þeirra og báðir kannski smíð-
aðir eftir sömu teiknlngu,
geta viðbrögð þeirra orðið
með gjörólíkum hætti. Það er
eins um þá og tvíbura, sem ef
til vill verða ekki þekktir
sundur í sjón, að hvor hefur
þó sína sérstöku skapgerð.
Einn og sami togari getur
meira að segja tekið upp á
því að haga sér allf öðru vísi
i þessu veðri heldur en hann
gerði í því síðasta. Sumir
heita „breaks“ á ensku, og er
hinn viðurkenndi framburður
orðsing að vísu ,,breiks“, en
breakir togarameru.i munu fáir
vera mjög skólaiegir í tali —
og eru reyndar ekki verri fyr
ir það — heldur tala mállýzku
sem hefur gjarnan æ-hljóð fyr
ir ei, svo að hjá þeim verða
hemlar „bræks“, — og af
þeim framburði hafa svo ís-
lenzku sjómennirnir fengið
bræ'.iina sína. En þegar Valdi
var búinu að taka í brækina,
fór að syngja og hvína i vír-
Þrep
Nýsröpunartogararnir eru
sagðir taka á sig verri sjói
en þeir gömlu. Það mun vera
vegna þess að þeir eru þyngri
og stærri, en brotið verður
þeim mun öflugra sem bár-
unni er veitt meiri mótspyrna.
Ungur sjómaður sem ég þekki
sagði mér frá því að eitt sihn
var hann ásamt vaktarfélög-
um sínum að binda upp trollið
þegar skyndilega hafði gert
ofsaveður, og var þá kallað úr
brúnni að brot væri að koma.
Þeir forðuðu sér hver sem bet
ur gat, og kumiingi minn
komst upp á keis og kastaði
sct í ’stigann að brúnni. 1
næstu andrá hvolfdist sjórinn
yfir svo dimmdi af, og síðan
fór aUþ í kaf. Þegar kunningi
minn leit upp, stóð brúin ein
úr sjó. Svo fjaraði af dek'.nnu,.
og reyndist þá allt lauslegt,
h’orfið fýrir borð. En lengi á
eftir mátti ‘ sjá móta fyrir
stigaþrepúnum í mári framan
á kunningja mínuin.
Þess eru ófá dæmi að sjóir
hafa kengbeygt sverustu jám-
stykki og laskað yfirbygging-
ar skipa meira og mkma. Al-
gengt er að þeir mölvi rúður
í brúnni.
Netjavinna — fagvinna
þeirra, sem annars eru taldir
góð sjóskip, eiga það til að
leggjast þægar minnst varir
alveg í hliðina. — Það eru
þessir duttlungar, þessir óút-
reiknanlegu skapbrestir skip-
anna, 'seín váldið háfa sumiun
álvarlé'gustu slysunum.
Brœk
Persónur
Öll skip hafa sinn sérstaka
pei’sónuleika. Engir tyeir tog-
arar haga sér nálrvæmlega
Og hverfum nú aftur að
næturvaktkini um borð í
Fylki.
Annar trollvírinn fór allt í
einu að renna út, og það ískr-
aði í spilinu. Valdimar, 2.
stýrimaður, hljóp til og herti
hemlana, eða „tót'.c í brækina",
eins og þeir kalla það stund-
um. Þetta orð, „brækin", er
auðsjáatalega koraið frá Bret-
um, eins og svo mörg önnur
nöfn hluta á togurum. Kemlar
unum, og það leyndi sér ekki
að trollið var fast.
Okkur var sagt að fara úr
kössunursy þ.e. hætta vinnu
við fiskinn á dekkinu, því að
þegar svona stendur á er al-
drei að rita nema vírar alitni
og hafa eada orðið hin ægi-
legustu slys af slíku.
Gardinur
Trollið var blýfast. Skipið
streittist við eins .og hestur
fyrir;.:kerru sem .hefur farið
ofanj,j..,1f>gt ,; yirar^tr; titruðu.
Sjórinn; gfilck, þvert inn^á það
og yfir spiþð.sem drpjjdj.iriéó
tröllsiegum kraftú,og sauð á
því, og það komu upp gufu-
mekkir sem tættust burt með
rokinu. Síðan fór skipið stór-
an liring með trollvirana bein.t
út frá síðunum, og lagðist svo
Bjami
matsveinn
aftur í þá. Manni fannst að
víramir hlytu að slitna þá og
þegar. En snögglega slaknaði
spennan úr átökimum, og karl
arnir sögðu: ,,Hana.“ Sumir
þeirra bölvuðu lika. svolítið,
enda vissu þeir hvers vænta
mátti þegar trollið kæmi upp.
Trollið kom upp illa rifið.
„Skipta yfir!“ var úallað úr
brúnni. Stjórnborðstrollið
hafði verið úti, og við tókum
það alveg innfyrir. Svo saer-
um við okkur að bakborðs-
trollinu. Það hafði verið bund
ið rammlega upp á lunning-
una og var frosið svo fast að
engin leið var að leysa nokk-
um hnút. Við urðum að &: era
á böndin. Og eftir fáeinar mía-
útur var búið að kasta því.
Svo sneru menn sér aftur að
stjórnborðstrollinu. Gauðrifn-
ir vængimir voru hífðir upp til
frekari athugunar og flöksuðu
í rokinu. Einhver sagði: „Allt-
ar er nú muaur þegar búið er
að hengja upp gardínurnar.“
Fag
Manni sýndist' ekkert á-
hlaupaverk að gera við troll-
ið., En hér unnu menn sem
kuanu sitt fag.
Fag. — það er rétta o"ð-
ið. Góður togarasjómaöur
hefur meira til að bera en
líkamsburði að þola erfiði,
hörku að þola ku’da, þrek að
þola vosbúð, — hann er líka
fagmaður. Að v:'su hefur hann
ekki prófskírteini upp á það,
en að baki sér á hann þó
strangara nám en flestir aðr-
ir fagmena. Þetta nám sitt
hefur hann oft orðið að
stunda í ivstandi frosti cg
ausandi ágjöf. — a'.ltaf ber-
hentur. Þá hefur komið sér
vel að vera með he.ndur sem
vanar eru lægra liitastigi en
á kontórum. Árangurian er
svo sá, að hann þekkir troll-
ið eins vel og fingur sína og
getrr gert við þdð hvernig
sem á stendur, er orðl.nn
meistari í meðferí netjanálar-
innar. Og væri tekið próf í
þessu fagi þá stæðist enginn
það nema hann.
Undrun
?niv rnaa yxiJ
Strax og búið var að gera
við st jómbórðstrollið, kvað
við „hífopp“ úr brúnni. Okk-
ur var sagt.að taka bakborðs-
trollið alveg innfy'rir aftur
og skipta yfir á ný, þeir í
brúnni vildu halda áfram að
toga með stjómborðstrollinu.
Stundum — til dæmis þeg-
ar togað er á Hrauninu —
rifna trollin svp mikið að
skipta verður yfir oft á vakt.
Þá kemur fyrir að menn
mglast í því með hvoru troll-
inu togað er hverju sinni.
Þannig er til saga um mann
sem oft var annars hugar og
fór eitt sinn öfugu megin til
að slá úr. Stóð hann fyrst
þegjandi stundarkorn og
horfði undrandi á tóma blökk-
ina, en heyrðist svo segja:
„Ekkert troll hér. Ajlt farið
afturúr."
Ópium
Einu sinni sem oftar, þeg-
ar við komum úr frostinu inn
í borðsalinn, tók hjálparkokk-
urinn þar á móti okkur með
glaðklakkalegiun svip og
sagði: „Er gæjunum svolítið
kalt á klónum núna?“
Hjálparkokkurinn er 19 ára
unglingur, Reykvíkingur í húð
og hár. „Hvernig fílarðu þig
í svona djammi?" spurði hann
mig eftir fyrstu vaktina.
Hann þekkir margar skvísur
í landi, og getur kennt manni
ýms ráð til að tékka skæs,
ef maður er brók. Það er
alltaf líf og fjör í kringum
hann.
Einn daginn fékk hann
tannpínu og skipaði okkur
hásetunum að draga tönnina.
En sá okkar sem varð fyrir
svörum sagði áð enda þótt við
hefðum að vísu það starf að
gera að ýmsum fiskum, og
sumum skrítnum, þá væri hér
um að ræða tekniskt atriði,
og skyldi han.n leita með
tönnina til þeirra í vélinni,
enda réðu þeir yfir þeim á-
höldum sem hér mundu duga
bezt, naglbítum, hömrum og
skrúflyklum. En þá sagði ein-
hver að menn ættu aldrei að
draga tönn á sjó, það gæti
b’ætt svo mikið, — og hjálp-
arkokkurinn varð að sitja
uppi með tönnina. , Eg skelli
mér þá bara í ópíumið," sagði
hann. En svo fór hann að
segja okkur sögur úr lífi sínu,
og hafði þá óðar en varði
gleymt allri tannpmu, — ó-
pmmlaust. Það voru mjög
skemmtilegar sögur.
Bill
Hjálparkokkurinn talaði
mikið um bíl sem hann ætti,
og vildi selja okkur hánn á
3000 krónur. Þeir sögðu, að
túrinn þar áður hefði hann
viljáð fá 15.000 krónur fyrir
ha.nn. En þrátt fyrir þessa
miklu verðlækkun, gaf enginn
kaupandi gig frajn. Enda var
ýmislegt á huldu um bílinn,
þar á meðal hvar hann væri
niðurkominn. A.nnað veifið
skildist manni að hann væri
einhversstaðar úti í móum
uppi hjá Á’afossi, en hitt veif-
ið fullyrti hjálparkokkurinn
að hann stæði í ágætu standi
í hrauninu suður við Hafnar-
f jörð. Ennfremur þóttust
sumir hafa heyrt ýmsar dul-
a^fullar sögur, um bílinn. Til
dæmis fullyrti Magnús Jóns,
að hjálparkokkurinn hefði
einu sinni gleymt vélinni úr
honum austur í -Vík í Mýr-
Framhald á 11. síðu