Þjóðviljinn - 25.04.1954, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 25.04.1954, Blaðsíða 4
'4) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 25. apríl 1954 Það hefui' orðið að sam- komulagi milli mín og Bjarna Benediktssonar frá Hofteigi, að ég birti hér sendibréf það, er ég skrifaði honum sl. mið- xikudag út af ritdómi hans um „Sóleyjarsögu". Eins og lésendur munu sjá, hafði ég alis ekki í hyggju að koma fram með svar vlð ritdómi op- inberlega, nú fremur en hing- að til, og mim heldur ekki hafa þann hátt á framvegis. En þar sem viðtakandl bréfs- ins er því siður en svo mót- failinn að athugasemdir þessar birtist, kemur bréfið hér, orð- rétt og óstytt: Reykjavík, 21. apríl 1954 Kæri vinur! í tilefni af ritdómi þínum um „Sóleyjarsögu“ í Þjóðvilj- anum í morgun langar mig til að senda þér fáeinar línur í fullri vinsemd og trausti á ein- lægni þína í afstöðu til mín persónulega og til bókmennta yfirleitt. Bréf þetta verður sennilega einstætt í öllum þorra bréfa minna fram til þessa hvað það snertir, að þetta er í fyrsta skipti sem ég geri tilraun til að leiðrétta eða „svara“ kritik, sem fram hefur komið á bók eftir mig; en orsökin fyrir því, að ég brýt regluna nú, er tvímæla- laust sú að mér er miklu síð- ur sama um hvað þú segir eða skrifar heldur en flestir aðrir, auk þess sem ég þykist vita, að þú sért flestum mönnum frem- ur mælandi málum og hafir einlægan vilja til að taka skyn- samlega afstöðu. Fyrst af öllu vil ég þakka þér það sem þú skrifar vel um Söguna; minna má ekki vera ert ég geri það. Öllum þykir lofið gott,- og ég er sjálfsagt veikur fyrir því. eins og aðrír menn. Samt, veit ,ég» að mildir dómar eða oflof er engum til góðs, enda æski ég ekki eftir slíku. En sitthvað er ,það hinsvegar í ritdómi þínum sem vekur furðu mína — af því það kemur frá þér. Ég vil taka það skýrt fram, að það vekur mér furðu en alls ekki reiði' eða grun um slæm- an tilgang. Ef slíku væri til að dreifa, mundi ég aldrei hafa farið að senda þér bréf. En þá er bezt að ég snúi mér að því, sem ég vildi sagt hafa. Að mínum dómi stafa gall- arnir á umsögn þinni svotil einvörðungu af því, að þú hefur ekki í huga síðari helft sögunnar nema stundum; þó 'hlýtur vandi ritdómarans í þessu tilfelli aðallega að vera sá að taka afstöðu til þess sem hann veit ekki um nema til hálfs og í rauninni tæplega það. — Því það er ekki nóg, að sagan sé hér aðeins hálfnuð, og það tæplega, hvað blaðsíðu- fjölda snertir, heldur er sumt hvað svo rækilega miðað við síðári hlutann, að varla er von að skiljist fyrr en sagan er öll. Þetta máttu vita, og veizt; en þú missir sjónir af þvl samt, og skal ég nefna dæmi. — Ég tek atriðin fyrir í þeirri röð sem þau eru í rit- dómnum. Þú segir: „Til dæmis er ljóst að- ádeila og örlög fallast hér ekki nógu fast í faðma“. — Ég spyr: Er við því að búast, að íirlög eða þróun persónanna sé Ijós eða fyrirfram vituð í hálfn- aðri sögu, nema að litlu leyti? Og er hægt að gera ráð fyrir, að hugsanleg ádeila komi rök- Elías Mar: Svar við ritdómi um iarsö: Bréí um verðlag á vínveitingum — Skynsamleg til- laga kolíelld á Alþingi — Óeðlileg álagning sem býður pelafarganinu heim ,ALÞINGISKJÓSANDI“ skrif- studd fram í samhengi við at- vik og persónur fýrr en öll kurl eru komin til grafar? — Ekki er það mín skoðun. Næst segirðu, að því fari fjarri, að ég nái viðhlítandi tök- um á því fólki, sem býr í braggahverfinu, „þ.e. a. s. for- eldrum Sóleyjar”. — Má ég í því sambandi vekja athygli þína á því, að fleiri búa þar en þeir, og að ýmsir aðrir braggabúar koma við sögu, einkum síðar? —■ Vafasamt er að segja,' að hverfið sé aðal- efni sögunnar „í upphafi“. Því enda þótt umhverfi sögupersón- arina hljóti að krefjast lýsingar einna fyrst af öllu, þá erú per- sóriur eða íbúar. þessa hverfis í heiW enganveginn ínikiíl þátt ur, hvorki/í upphafinu né síðar í þessum hluta. Mér er ljóst, að, íbúar slíks hverfis, sem og annarra hverfa, eru ólíkir á ýmsan hátt, enda þótt margt sé sameiginlegt um kjör, lífsskoð- un, menningu o. s. frv. — Minniháttar ónákvæmni hjá athyglisverðum punkti: Orðrétt segir þú: „En lesandinn hlýtur að* skírskota til veruleikans — og finnur um leið að það er harla lítill sannleikur í þessum skáldskap: þetta fólk freistar þess sjaldan að leysa vanda sinn í brennivíni né á guðs vegum, heldur horfist í augu við hann. Þessi hjón eru undantekning og mjög leiðin- legar persónur að auki“. — Hér talarðu bæði satt og ósatt. Vissulega eru þessi hjón und- antekning að sumu leyti; það er ekki algilt, að fátækar eigin- konur séu í heimatrúboðum eða verkamenn ofdrykkjusjúkling- ar, enda'er það i’hvergi gefið í skyn í sögunni. Hitt er svo annað rtiál, að þetta fólk er til, enda gengurðu hvergi svo langt að segja, að vlðkorriandi per- sónur séu ósannar í sjálfu sér. En hér kemur annað til greina, sem eflaust hefur mótað af- stöðu þína og sjálfsagt fleiri lesenda sögunnar. Það er per- Framhald á 11. síðu ar eftirfarandi um verðlag á vínveitingum: — „Meðal alls þess, sem skrifað var og skrafað um áfengislagfrum- varpið, rak ég augun í eina tillögu, sem mér fannst eiga verulegan rótt á sér. Var hún eitthvað á þá leið, að veitinga hússeigendum jtöí ekki leyft að leggja meira á útsöluverð áfengi'a drykkjaen 20%. Þótt undarlegt megi virðast var þessi tillaga kolfelld, með 20:11 að mig minnir. Get ég þó alls ekki skilið hvernig það fær samrýmzt sjónarmiði þeirra manna, sem segjast hafa barizt fyrir framgangi þessa f-rumvarps í því augna- miði að almenningur gæti hér eftir neytt áfengis á manu- sæmandi hátt á veitingastöð- um, að fella slíka tillögu, sem fól þó einmitt í sér leið til þess að laða fólk að'veitinga- stöðunum í stað þess að hvetja það óbeinlínis til þess að kaupa vínið í áfengisútsöl- unni og neyta þess síðan á misjöfnum stöðum. NIJ ER það kunnara en frá þprfi að segja að veitinga- hússverð á áfengi var orðið ó- heyrilega hátt síðasta árið sem vínveitingar voru íeyfðar. Minnist ég .þess hve fítlend- irigar urðu' oft imdrandi yfir því geypiverði, sem þeir þurftu að greiða fyrir staup af víni með mat. Enda segir það sig sjálft að eitthvað meira en lítið hlýtur að vera bogið við verðlagið, þegar 3-4 vínstaup með mat kosta um það bil helmingi meira en mat- urinn, sem þó er ekki gefism. ÞAíT kann að vera að fyrst í stað eftir að farið verður að veita vín á veitingahúsum, að þá verði þess ekki vart að fólk veigri sér við að greiða jafnhátt verð og gilti 1952, en þegar frá líður er ég anzi hræddur um að vínkaupin minnki, og það sem verra er að fólk fari þá aftur að freist- ast til þess að hafa með sér á pela, eins og tíðkaðist s.l. ár. Færi þá mesti broddurinn að fara af gæðum þessa nýja áfengislagafrumvarps ef pela- ófremdarástandið á að fá að haldast áfram og það einnngis vegna þess að veitingahúss- eigendum á enn að leyfast að leggja óeðlilega mikið á vín- veitingar sínar. Tír því að þingmenn báru ekki gæfu til þess að samþykkja þessa sjálf sögðu tillögu um 20% há- marksálagningu á vánveitiog- ar, teldi ég það beztu lausnina á málinu, að veitingahússeig- endur kæmu sér saman um hóflegt og sanngjarnt, verð á hinum' ýmsu víntegundum og sýndu þar með í verki, að á- hugi þei'rra fjriir samþykkt þessa . frúmvarps byggðist ekki eiugpngu á eigin gróða- von, heldur og á löngun til þess að geta veitt mönnum, innlendum sem erlendum, sem fjölbreyttastar veitingar við sem sanngjörnustu verði. — Alþingiskjósandi.“ þér er einnig að segja, að móð-/- irin sé „herkerling", — nema maður vilji kalla það kven- fólk yfirleitt „herkerlingar", sem stundar sértrúarsöfnuði, en það er utan við ramma þessara skrifa. — „Það er einkar auð- velt, bæði henni og skáldinu", segirðu. Svo? Að hvaða leyti er það svo sérstaklega „auð- velt“? Sama er að segja um afstöðu þíria til föðurins. Hann er „ofdrykkjusjúklingur og ekki gott að segja hvernig það hefur borið til“. Varðandi það atriði hélt ég þó, að enginn gæti verið í vafa. Það kemur hvað eftir annað fram og á eftir að sjást enn betur, að orsökin fyrir vín- hneigð mannsins er upphaflega tortryggni og ósamlyndi meðal hjónanna, vonbrigði eftirstríðs- áranna, auk mannlégs breysk- leika almennt, sem m.' a. þróast í miður góðum félagsskap. Ó- heppileg, en vel meint, afstaða eiginkonunnar ýtir undir öfug- þróunina. Og enn fleira hjálp- ast að, sem hver maður sér, ef hann les vel. Hitt er svo annað mál, að persónuleg af- staða til alþýðufólks af slíku tagi, jafii veik’geðja og hjálp- arlausra mannvera og hér er um að ræða, getur valdið því, að viðkomandi sögupersónur þyki „leiðinlegar" og fjarri því að vera ídeal sem fulltrúar al- þýðunnar. Og það sjónarmið skil ég vel, út af fyrir sig, — En þá komum við að mjög >• 9 SKÁK -------------------------———• \ Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson EinvigsS um heimsmeisfarafignina Ónotað færi í fimmtu skákinni. Eins og nærri má geta eru skákir þeirrá Botvinniks og Smisloffs rannsakaðar af skák- mönnum um allan heim. Það verður ekki í einu vetfangi gert að komast til botns í jafn miklumiflækjum og sumar skák anna hafa upp á að bióða, og má búast við að nokkur tími líði þar til öll kurl eru komin til grafar. Eg hefi sama og ekkert af þessum athugunum séð ennþá, en þó rakst ég á eina ábendingu, er mér finnst rétt að láta berast áfram, hún mun stafa frá Botvinnik sjálf- um. I fimmtu skákinni hafði Bot- vinnik svart og lék í 14. leik Rd7—eö. Kom þá fram staða sú, er sézt á myndinni. Þetta virðist ágætur léikur og reynd- ist vel í taflinu. riddarinn komst niður á d3 og stóð þar vel að vígi En báðum keppendunum sást þarna yfir snarplegt fram- hald. Hvítur getur drepið ridd- árann! Eftir 1.5. dxe5 Hxdl 16. llaxdl hefúr hann að visu látið ABCDEFGH drottninguna fyrir riddara og hrók, en hann ræður þá d- línunni einn og biskupar hans eru vel öflugir. Hann hótar þá m.a. Re3—e4—d6f og tvöföld- un hrókanna, Svarti hrókurinn er utanveltu og elcki auðvelt að koma lionum í taflið. Eina tromp svarts með drottning- unni eru peðin drottningarmeg- in, sem geta orðið hættuleg. Þetta er staða sem gaman hefði verið að sjá teflda. Tíunda skákin, Þegið drottíiingarbragð, hv. Botvinnik, sv. Smisloff. Byrjunin er hin sama og í fjórðu skákinni, Botvinnik bregður út af í 10. leik. Hann leikur peðum sínum á miðborð- inu fram, en hreyfir kónginn ekki, nær ljómandi fallegri stöðu, en Smisloff verst fim- lega, svo að honum sækist litt fram. í 24. leik leikur Botvinn- ik af sér — áhrif frá ósigrin- um í næstu skák á undan? — Smisloff vinnu peð og amnáð og þar með er leikurinn úti. 1. d4 dö 2. c4 dxc 3. Rf3 a6 4. e3 Bg4 5. Bc4 e6 Þessa byrjun þarf að tefla nákvæmlega. Tilgangslaust er að leika Bg4 fyrr en hvítur hef- ur leikio e3, og í 5. leik verður að leilca e6 en ekki Rf6 vegna möguleikans Bxf7f, Kxf7, Re5f! 6. Db3 Bxí3 7. gxf b5 8. Be2 Rd7 9. a4! b4 10. f4 Hér lék íBötvinnik Rbl—e2— e4 í fjórðu skákinni. 10. . . . Rgf6 11. Bf3 Ha7 Hrókurinn stendur vel á 7. línu.nni, ef svartur getur leilcið c5. En nú kemur hvítur í veg fyrir það. Framhald á 8- síðu

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.