Þjóðviljinn - 18.07.1954, Side 6

6). ÞJÓÐVLLJINN — Sunnudagur 18. júlí 1954 -------
þlÓOVILJINN
fftgeíandl: Samelnlngarflokkur alþýSu — Sóslaltstaflokkurlna.
Hitstjórar: Magnús Kjartansson (4b.), Slgurður Guðmundaton.
Fréttaatjórl: J6n Bjarnason.
BiaOamenn: Aamundur Sigurjónssor.. Bjarnl Benediktsson, Gu9*
mundur Vlgfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
▲uglýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
RlUtjórn, afgrelSsla, auglýsingar, prentamlBja: SkólavörSustlg
19. — SÍml 7800 (S linur).
AdkriftarverS kr. 20 á mánuBi I Reykjavfk og nágrennl; kr. lt
annars gtaöar & laadinu. — LauaasöluverB 1 kr. elntaklB.
PrentsmiSja ÞjóOvUjans b.f.
Ofbeldi íhaldsins
Það hefur að vonum vakið mikla athygli og almennt umtal
noeðal Reykvíkinga. hvemig íhaldsmeirihiutinn sem fer með stjórn
hæjarins hagaði úthlutun þeirra 49 einbýiislóða sem byggt verð-
ur á á næstunni í Laugarási.
Umsóknir um þessar eftirsóttu lóðir reyndust uip 750 talsins.
Þorri umsækjendanna hafði mikla þörf fyrir að byggja yfir sig
vegna algjörs húsnæðisskorts eða uppsagnar á leiguhúsnæði sem
kemur til framkvæmda á næstu mánuðum. Ein meðal umsækj-
endánna voru einnig allmargir eigendur ágætra húseigna, efnaðir
ménn og valdamiklir á sviði stjómmála og fjármála. Þessir menn
höfðu flestir hug á að klófesta verðmætar lóðir' í gróðaskyni.
Hugmynd þeirra var ýmist að byggja til sölu eða að selja eldri
íbúðiraar og koma sér upp nýtízku íbúðarhúsum á glæsilegasta
þyggingarsvæðinu sem íbúðir eru nú reistar á í bæjarlandinu.
* WÍk'Í i t1 ( H’3flr . - ,
Heiðarlegur og réttsýnn bæjarstjómarmeirihluti hefði ekki
verið í miklum vanda við úthlutun lóðanna i Laugarási. Að vísu
hefðu færri komið til greina en æskilegt hefði verið að úthluta
og fulla þörf höfðu fyrir aðstöðu til bvgginga. í því einu lá vand-
inn frá sjónarmiði réttsýnna stjómenda. En þeir sem áttu skil-
yrðislausa kröfu til fyrstu fyrirgreiðslu 'Vörtr ‘þeir sem verst voru
settir og húsnæðisneyðin þrengdi fastast að. Hinir efnuðu og
fjársterku húseigendur hefðu fljótlega verið afskrifaðir af á-
byrgum og heiðarlegum stjómendum. Engin skynsamleg rök
vom til sem mæltu með því að þær fáu lóðir sem bærinn hefur til
ráðstöfunar nú féllu i hlut efnamanna og húseigenda.
En valdið og mátturinn var hjá síngjörnum og þröngsýnum
íhaldsflokki efnamanna og braskara. Og.valdið var notað til þess
að níðast á'því fólki sem brýnasta hafði þörfina á að koma sér
upp mannsæmandi húsnæði. Nær undantekningalaust úrskurð-
aði íhaldið að þessar eftirsóttu einbýlislóðir skyldu falla í hlut
valinna flokksgæðinga, manna sem greiða stórar fjárfúlgur í út-
gerðarkostnað auðmannaflokksins og eiga sínar lúxusíbúðir fyr-
ir. Engu var líkara en þeir væm beinlínis valdir úr umsækjenda-
hópnum sem bezt voru settir, menn sem eiga stcrar og rúmgóðar
húseignir af nýlegri gerð en æsktu þess af einstakri fordild og
bamalegum hégóma að „modernisera" íbúðir sínar.
Þetta er svartasti bletturinn á lóðaúthlutun íhaldsins að þessu
sinni. Og þessi vinnubrögð geta aldrei örðið íhaldsmeirihlutanum,
sem stjórnar bænum með minnihluta kjósenda að baki, néma til
háborinnar skammar og háðungar. Ranglætið og klíkuskapurinn
sem stjómar gerðum íhaldsins birtist þama svo opinskár og ó-
tvíræður að enginn getur um villzt. Fram til þessa hefur verið
reynt að ná samkomulagi um lóðaúthlutun bæjarins og íhaldið
sýnt nokkra viðleitni til að taka tillit til óska og tillagna fulltrúa
minnihlutans svo sem sjálfsagt er, þar sem kostnaður við að
géra ný svæði byggingarhæf er greiddur úr sameiginlegum sjóði
bæjarbúa en ekki flokkssjcði íhaldsins. 1 ár hefur þessi gamla
óg óskráða regla verið svo þverbrotin sem framast má verða. Svo
að segja án undantekninga em óskir og tillögur minnihlutans
sniðgengnar með öllu og þær fáu lóðir sem úthlutað er afhentar
sem umbun til flokksgæðinga íhaldsins og braskara sem greiða
stærstu fúlgumar í herkostnað þess gegn reykvískum almenningi.
Það er kominn tími til þess fyrir reykvíska alþýðu og milli-
stéttarfólk að átta sig til fullnustu á því hverskonar öfl það
raunverulega eru sem stjóma stefnu og gerðum íhaldsmeirihlut-
ans. Lóðaúthlutunin í Laugarási og Laugamesi getur orðið þar
tD ömggrar leiðbeiningar. Sjaldan hefur íhaldið sýnt sitt rétta
andlit svo grímulaust og ódulið. Og ásjónan sem birtist Reykvík-
ingum er sannarlega óféleg. Það er smetti fégræðginnar, ofbeld-
isiils ög rangsleitninnar, traðkandi á rétti almennings en þjónandi
hagsmunum þeirra fáu og ríku, mannanna sem eiga hið ábata-
sama fyrirfæki, Sjálfstæðisflokkinn h.f.
Þetta ofbeldisvald auðmannastéttarinnar þarf alþýðan að
brjóta á bak aftur með sameinuðu afli sínu. Ofbeldisverkum
íhaldsins á að svara með efldri einingu .og sókn fjöldans unz vald
þess er brotið á bak aftur og alþýðan býr \ið þann rétt sem
henni ber í stjóra bæjarfélags síns og þjóðfélags.
Lífið á Marz
Oft má sjá þeirri skoðun
haldið fram í bókum um
stjörnufræði, að hvergi í al-
heiminum sé til lífi byggð
pláneta nema jörðin. Hvað
mundi vera hæft í þessu ?
Vísindamenn í Sovétríkjun-
um eru orðnir sannfærðir um
það, að hvar sem lífsskilyrði
em fyrir hendi, s;.retti fram
líf. Þetta kalla þeir alheims-
lögmál Það styður þessa sann-
færingu að lífið, eins og við
þekkjum það, hefur eftirtekt-
arverðan hæfileika til að laga
sig að hinum hörðustu skil-
yrðum. Það vex gras á Norð-
uríshafsströnd Síberíu, sem
lifir af veturinn án þess að
fella blöð og blóm, þiðnar
svo á vorin og heldur áfram
að vaxa. (Frostið kemst oft
i 50° C.) í Pamír og öðmm
fjöllum vaxa blóm sem þola
hart næturfrost útsprungin.
Þau þiðna að morgni, hlæja
við sól og ilma þegar dagur
færist á loft. Hinsvegar er
hinn blágræni þömngur Cya-
nophyceae sem vex nálægt
kulhuðum gig í Kamtsjaka }
læk sem er 82° C heitur.
Talsverðar framfarir hafa
orðið á síðustu ámm í Sovét-
ríkjunum í rannsókn á líkum
fyrir því að líf sé til á öðmm
plánetum þessa sólkerfis sem
við byggjum. Marz þykir einna
líklegastur til að vera byggður
lífi, enda er margt sameigin-
legt með honum og jörðinni.
Margir rannsóknamenn hafa
haft þá skoðun, að gulu og
rauðu blettimir á yfirborði
hnattarins séu eyðimerkur.
Það em skiptar skoðanir um
árstíðabreytingar þær að lit
sem verða á öðmm svæðum á
yfirborðinu. Þessar breytingar
virðast svara til þeirra breyt-
inga sem verða á gróðursvæð-
um jarðarinnar eftir árstíðum.
Það olli miklum heilabrotum
að liturinn á því sem haldið
var að væri gróður á Marz,
var ekki grænn, heldur blár,
dökkblár eða jafnvel fjólu-
blár.
Hvemig mundi vera unnt að
ákveða hvort gróður sé að
finna á fjarlægri plánetu með
litrófsrannsókn einni saman?
Með því að bera hana saman
við samsvarandi rannsókn á
jarðneskum gróðri.
Það var stjörnufræðingur-
inn G. Tikhov, sem átti fmm-
kvæðið að þessum samanburði
arið 1945. Hann hefur síðan
stjórnað mörgum vísindaleið-
öngmm um Pamír, Síberíu og
eyðimörk Kazakhstan. Árang-
urinn hefur orðið sá að nú er
unnt að skýra það hvernig á
því stendur að litrófsband
gróðureins á Marz er blátt.
Það varð fyrst vart við
þennan undarlega lit er fyrst
var gerð tilraun til að taka
mynd af hnettinum í innrauðu
ljósi. Þegar tekin er mynd af
grænum jurtum á ljósmynda-
plötur sem taka við þessum
geislum virðast þær vera mjög
bjártar, líkt og á þeim liggi
nýfallinn snjór. Það lægi því
nærri að ætla að hið sama
r»i "■» hm'wk
kæmi fram þá er teknar em
myndir af gróðrinum á Marz.
En það verður ekki.
Til þess að ráða þessa gátu,
gerði Tikhov og samverka-
menn hans samanburð á
Tlíarz hefur nýlega !;
; verið í jarðnánd J;
> svo sem kunnugt er. !;
!; (Ekki bar blöðunum j!
;; héraa í Rvík saman
um fjarlægðina, töldu
ii sum hana vera 60 !;
millj. kílómetra, önnur ;!
! 40 eða 50). Myndir jj
! hafa verið teknar af !í
; plánetunni og er nú
!i verið að lesa úr þeim «!
!; með tilliti til þess !;
j hvort blaðgrænu sé ];
!; þar að finna. En þó j!
hún finnist ekki er !;
!; það engin sönnun þess >
!; að ekki sé þar jurta- !!
Igróður, svo sem sjá ;;
má af þessari grein. |!
— Ennfremur verða !;
athugaðir „skurðirn- j;
ir“, en þeir hafa aldrei j!
sézt á mynd' fyrr en !;
ef það hefur verið ; j
núna. Margs verða !;
menn vafalaust visari ;j
um stjörnu þessa, sem j!
fróðlegt verður að ;
; j frétta af. . j j
hæfni kuldabeltis- og hitabelt-
isjurta til að drekka í sig og
dreifa innrauðum geislum.
Þessi samanburður hefur leitt
í ljós að grænir hafrar sem
vaxa um miðbik Rússlands
(eða hinn evrópska hluta
Sovétríkjanna) endurvarpa
þrefalt meira af hinu innrauða
skini en hinir sem vaxa á
freðmýrunum. Loftslagið á
Marz er enn harðara en í
Norður-Síberíu. Það virðist
því vera svo að jurtir sem
vaxa í mjög köldum löndum
öðlist hæfileika til að drekka
í sig alla hina innrauðu geLsla.
Með þessu var þó ekki öll
gátan ráðin. Litsjáin getur
rofið ljósið sem jurtir varpa
frá sér. Kemur þá fram svört
rönd í hinni rauðu rák. Það
merkir það að jurtir hafi
drukkið í sig Iitinn sem í rönd-
inni átti að vera. Það er blað-
græna, efnið sem gerir jurt-
ina græna, sem þessu veldur.
En þá er farið var að rann-
saka Ijósið sem endurvarpast
af þeim svæðum á yfirborði
Marz sem ætla mætti að hul-
in væm gróðri, tókst vísinda-
mönnunum ekki að finna
þessa rönd.
Hvemig stendur á þessu?
Tikhov þykist haía sönnur
fyrir því að þvi valdi hið kalda
loftslag. Jurtirnar hljóta að
drekka í sig ekki einungis hina
innrauðu heldur einnig hina
sýnilegu geisla, sér til hita.
Þetta veldur muninum sem er
í bandi litrófsins.
Það er einkenni stjömulíf-
I . Wl 'M —
fræðinnar, og mestallra nú-
tímavísirida varðandi heims-
fræði, að þau em byggð á
beinum athugunum. Tikhov
tók nú að leita að bláum lit
á jarðneskum gróðri, með til-
liti til þess að fundizt hafði
blár gróður á Marz.
Til þess valdi hann silfur-
fum þá sem vex í Kanada að
atliuga hvort hún skilaði blá-
um lit. Hann tók myndir af
litrófi barrsins, og þá kom
það í ljós, að blaðgrænurönd-
ina vantaði, þó að hún sjáist
greinilega í litrófi venjulegrar
fum. Þess ber að geta að þar
í Kanada sem silfurfuran vex,
er hart loftslag. Fjallafura
sem vex í Tiensjan var athug-
uð í sama skyni. I marz, en þá
er komin þíða þaraa, var blað-
^grænuröndin . greinileg, en
hvarf þegar kólnaði.
Þessar athuganir og margar
aðrar staðfestu þá skoðun, að
blaðgrænuröndina vanti í lit-
róf Marz vegna þess hve kalt
er þar.
En hvernig stendur þá á því
að gróðurinn á Marz er blár?
Tikhov skýrir það þannig:
Ef jurtin drekkur í sig full-
komlega alla liti nema blátt
og fjólublátt, (sem binda í
sér minnsta mæli af sólar-
orku) þá er það endurskinið
af þessum litum sem er litur
hennar.
Það sem álitið hefur verið
að mest hái lífinu á Marz er
þurrkur og loftleysi (súrefnis-
skortur). Tikhov hefur at-
hugað þessi skilyrði svo sem
bezt má verða, og með at-
hugunum á jarðneskum jurta-
gróðri hefur hann komizt að
raun um að jurtum er fært að
laga sig að þessum skilyrðum.
I Jakutin, ekki allfjarri
„kuldaskautinu“, er loftslagið
engu mildara en á Marz og
samt vaxa þar 200 tegundir
af jurtum. 1 Pamír er ákaflega
þurrt, en engu að síður vaxa
þar jurtir og þrífast vel. Það
er ákaflega lítið af súrefni í
lofthvolfi Marz, en margar
jarðneskar mýra- og vatna-
jurtir þola vel súrefnisskort.
„Lífið er mjög harðgert“,
segir Tikhov í lok ritgerðar
sinnar um þettá efni. „Það
þolir skilyrði sem em all frá-
bmgðin skilyrðum þeim sem
era fyrir hendi hérna á hnett-
inum.“
Það er annað einkenni 4
Sovétvísindum að jafnframt
því sem þau em sífellt að
bæta rannsóknaraðferðir sín-
ar, leita þau inn á ný og ný
svið og kappkosta að bregða
ljósi á það sem hulið er. Þetta
kemur fram í heims- eða
stjörnufrasði þeirri sem nú er
að byrja að verða til.
I næsta þætti verður sagt
frá rannsóknum hins fræga
stærðfræðings og jarðeðlis-
fræðings O. J. Schmidts, en
hann hefur ásamt vísinda-
mönnum sem starfa á öðru
sviði, borið fram nýjar kenn-
ingar um upphaf og sögu
jarðarinnar.