Þjóðviljinn - 29.08.1954, Qupperneq 3

2) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 29. ágúst 1954
Hræðilegt áform
Eg hcfi oft og tíðum fornumið
og heyrt, að það er áseíningur-
inn sumra manna, að af taka
allt lífsstraff í óbótamálum í
kristinrétti og láta vera eins og
í páfadóminum var. Er vel, ef
þeir fá það af kóngi, því að
öngvan veit eg að langar að sjá
þeirra blóð, aumra manna; en
hitt er það, sem mig uggir, það
fá þeir aldrei af kóngi, og ekki
er mögulegt að þeir dirfist að
biðja hans náð þar um. Hitt, það
sem eg má vel segja, slíkur
ásetningur og slíkt áform cr
mjög hræðilegt og voðalegt, og
ekki forsvaranda fyrir Guði og
kristilegu yfirvaldi, og sannar-
lega, svo sem Guð er sannorður
og réttlátur, svo mislíkar lionum
þetta, og slíkt orkar þeim eins
hræðilegs dóms fyrir Guði, að
menn vilja svo lítt akta Guðs
rétt og hafa ekkert vandlæti
guðlegt eftir sinni skyldu og
embætti. Og ef það er, sem sagt
er, að þeir liafa dæmt og sam-
tekið að senda alla þessa óbóta-
menn fyrir kóng, eða af land-
inu, en refsa öngvum, þá sjá
allir að siíkt er ekki annað en
að sambykkja, sahylla, upp-
setja og staðfesta refsingarleysi
í landinu, hórdómum, blóð-
skömmiun til aukningar og efl-
ingar, þvert í móti Guðs orði og
viíja, og í móti kristilegs yfir-
valds margföldum strengilegum
bífalningum, og fylla landið upp
með blóskammir og óbótamál,
hvað ekki er annað en að koma
sjálfum Guði til að straffa og
refsa allt landið, svo sem nú er
á kornið. (Varnarrit Guðbrands
biskups).
’-Jl, í dag er sunnudagurinn 29.
ágnst. HöfuSðagur. — 241.
dagur ársins. — Guðspjall:
Farisei og tollheimtumaður. —
Tungl í fcásuðri hl. 14:12. —
Árdegisháflæði kl. 6:54. Síðdeg-
isháflæði kl. 19:10.
Prentarakonur
Berjaferð verður nk. fimmtu-
dag. ef veður leyfir. Upplýsing-
ar í símum 80613, 7265 og 5259.
Bólusetning gegn barnaveild
Pöntunum veitt mótttaka
þriðjudaginn 31. águst nk. kl.
10-12 árdegis í síma 2781. —
Bólusett verður í Kirkjustræti
12.
Næturvarzla
er í Laugavegsapóteki, sími
1618.
Er yður ver við að ég reyki?
Útvarpið í dag
Kl. 9:30 Morgunútvarp. Frétt-
ir og tónleikar: a) Diverti-
mento í B-dúr (St. Anthony)
I eftir Haydn. b) Óbókvartett í
F-dúr (K370) eftir Mozart.
110:10 Veðurfr. 11:00 Messa í
Laugarneskirkju (Sr. Friðrik j
Friðriksson dr. theol.) 12:15 j
Hádegisútvarp. 14:00 Útvarp;
frá Listasafni ríkisins: Opnun
sýningar á norskri nútírnalist.
Ræður flytja Bjarni Benedikts-
son dóms- og menntamálaráð-
herra og Halvard Lange utan-
ríkisráðherra Noregs. 15:15
Miðdegistónleikar (pl.): a)
Gullrokkurinn, sinfónísk ljóð
op. 109 éftir Dvorák. b) Maria
von Ilosvay syngur lög úr ó-
perum eftir Saint-Saens, Thom-
as og Bizet Sinfóníuhljómsveit
Vínarborgar leikur með. c)
Horoscope, ballettsvíta eftir
Constant Lambert (Sinfóníu-
hljómsveitin í Liverpopl leikur;
höf. stjórnar). 16:15 Fréttaút-
varp til Islendinga erlendis.
16:30 Veðurfr. 18:30 Barnatími
(Þorsteinn Ö. Stephensen): a)
Hreiðar Stefánsson kennari les
sogu: Litla Ljót eftir Vilberg
Júiíusson. b) Barnakór Akur-
eyrar syngur. c) Guðmundur
M. Þorláksson kennari les æv-
intýri: Katrín trépilsa eftir As-
björnsen og Moe; fyrri hluti.
19:25 Veðurfregnir. 19:30 Tón-
leikar: Walter Gieseking leik-
ur á píanó (pl.) 19:45 Auglýs-
ingar. 20:00 Fréttir. 20:20 Sam-
leikur á eelló og píanó: Erling
Blöndal-Bengtson og Árni
Kristjánsson leika sónötu í D-
dúr op. 102 nr. 2 eftir Beethov-
en. 20:40 Erindi: Prédikarinn
Billy Graham (Ólafur Ólafsson
kristniboði). 21:05 Tónleikar
(pl.): Le sacre du Printemps
(Helgiljóð vorsins), hljómsveit-
arverk eftir Stravínsky (Sin-
fóníuhljómsveitin í Philadelphíu
leikur; Stokowsky stjórnar).
21:35 Upplestur: Norsk mynd-
list, ritgerð eftir Leif Östby
(Björn Th. Björnsson listfræð-
ingur). 22:00 Fréttir og veður-
fregnir. 22:05 Danslög af plöt-
um til kl. 23:30.
Útvarpið á morgun
Fastir liðir eins og venjulega.
Kl. 20:20 Útvarpshljómsveitin:
Syrpa af íslenzkum vor- og
sumarlögum. Karl O. Runólfs-
son tók saman og gerði hljóð-
færaskipan. 20:40 Um daginn
og veginn (Helgi Hallgrímsson
fulltrúi). 21:00 Einsöngur: Sig-
urður Ólafsson syngur; Fritz
Weisshappel leikur undir á pí-
anó. 21:20 Frásaga: Litazt um
í Þingeyjarþingi (Axel Bene-
diktsson skólastjóri frá Húsa-
vík). 21:40 Búnaðarþáttur:
Búnaðarfræðsla og héraðsskól-
ar (Júlíus, J.í Dáníelgson kenn-
ari). 22;bö Fréttir og veður-
fregnir. 22:10 Hún og hann.
22:25 Létt lög: Gamlir dansar.
Söfnin eru opina
Ustasafn Kinars .fðnssouar
kl. 13:80-15:30 daglega. Gangið
inn frá SkólavörSutorgl
t\Jó8minjasafnlð
kl. 13-16 á sunnudögum, kl.
13- 18 á þrlöjudögum, ílmmtu-
dögum og laugardögum.
Landsbókaðafnið
kl. 10-12, 13-19 og 20-22 aila
vlrka daga, nema laugardaga
kl. 10-12 og 13-19.
Náttúrugripasafnið
kl. 13:30-15 á sunnudögum, kl.
14- 15 á þriðjudögum og flmmtu-
dögum.
Bókmenntagetraun
í gær var lcafli úr ljóði Guð-
mundar Guðmundssonar skóla-
skálds: Strengjagaidur. Hvað-
an eru þessar vísur?
Kaldur vétur lá í landi.
Lokað hverju nausti var.
Gróin voru svell að sandi,
silfurhella víður mar.
Inn til lýðs í lága kofa
læðist gráðug hungurvofa.
Fjötrast líf í feigðardofa.
Fölnar sérhvert vonarskar.
Sungið hefur svell úr barmi
Sigurður um grimma nótt,
þegar eldir árdagsbjarmi
yfir landið dauðahljótt.
Rís hann þá með ríku hjarta.
Rofar til um hvelfing svarta.
Dýrðarroði dagsins bjarta
dirfir skáldsins von og þrótt.
Krossgáta nr. 451
1. 1 i V s. L
7 b
9 /O //
12 '3 /v
iS 'fc
'} •8 -9
lo
Lárétt; 1 tæki 7 verkfæri 8 leirbrennsla 9 bis 11 liróp 12
keyri 14 samliljóðar 15 for-
feður 17 fæði 8 eyði 20 deildi
Lóðrétt: 1 tímarit um glæpa-
mál 2 alþj. stofnun 3 ryk 4
ull 5 villtar 6 gælunafn 10
vaki ekki 13 varp 15 forskeyti
16 fara á sjó 17 skst 19 hreyf-
illg ■■ "•-i.i . OC
io inðiiH ~is bírtrn s.'u. ut:
Lausn á nr. 459
Lárétt: 1 kista 5 tá 5 RE 7 ala
9 fák 10 sin 11 ati 13 ar 15
er 16 Öskar
Lóðrétt: 1 KÁ 2 sól 3 ar 4
tafla 6 Einar 7 aka 8 asi 12
tek 14 ró 15 er
Nýiega hafa op-
inberað trúlofun
sína ungfrú
Svanhildur Ás-
geirsdóttir, Spít-
alagötu 9 Akureyri, og Svetn-
björn Kristinsson, pylsugerðar-
maður, Ránargötu 26 Akurevri.
Millilandaflugvél-
in Guilfaxi er
væntanleg til R-
víkur kl. 18 í
kvöld; fer áleiðis til Prestvíkur
og London kl. 8:30 í fyrra-
málið.
Edda, millilandaflugvél Loft-
leiða, er væntanleg til Reykja-
víkur kl. 11 árdegis í dag frá
New York; flugvélin heldur
áfram kl. 12:30 til Stafangurs,
Öslóar, Kaupmannahafnar og
Hamborgar.
I dag er ráðgert að fljúga til
Akureyrar (2 ferðir), Skóga-
sands og Vestmannaeyja.
Á morgun er ráðgert að fljúga
til Akureyrar (3 ferðir), Bíldu-
dals, Fagurhólsmýrar, Horna-
fjarðar, ísafjarðar, Kirkjubæj-
a.rkiausturs, Kópaskers, Patí-
reksfjarðar og Vestmannaeyja
(2 ferðir).
Bæiarbókasafnið
Útián virka daga kl. 2-10 siðdegis.
L.aúgardaga kl. 1-4. Lesstofan er
opin virka daga kl. 10-12 árdegis
os 1-10 síðdegis. Laugardaga kl.
10-12 og 1-4. Lokað á sunnudög-
um yfir sumarmánuðina.
Ríkissldp
Ilekla fór frá Reylcjavík kl.
18 í gær til Norðurlanda. Esja
var væntanleg til Akureyrar í
gærkvöld á vesturleið. Herðu-
breið er í Reykjavík. Skjald-
breið fór frá Reykjavík í gær
vestur um land til Raufarhafn-
ar. Þyrill fór frá Hvalfirði í
gær vestur um og norður.
Skaft.fellingur fer frá Reykja-
vík, á þriðjudaginn til Vest-
mannaeyja.
Sambandsskip
Hvassafell fór frá Þorlákshöfn
25. þm til Rostock. Arnarfeli
er í Hamina. Jökulfell lestar
og losar á Norðurlandshöfnum.
Dísarfell fór frá Rotterdam 26.
þm til Reykjavíkur. Bláfell er
í flutningum milli Þýzkalands
og Danmerkur. Litlafell, Nyco
og Tovelil eru í Keflavík. Jan
er í Reykjavík. Bestum fór frá
Stettin 27. þm til íslands.
Ríkissklp
Bmarfoss er í Antverpen; fer
þaðan til Reykjavílcur. Detti-
Framhald á 11. síðu.
Hver er þessi feiti maður? spurði Lang- Þetta var í febrúarmánuði; vindurinn var napur og frostið hart.Eftir ergilega þriggja vikna bið í viðbót hélt Langjón brott frá
jón nú og benti á Lamba. — Vinur Eindæmi, þrátt fyrir mótmæli sem fram voru borin. En viðSkagagarða sat skip hans fast í ísnum. Og það varð brátt held-
minn og félagi, svaraði Ugluspegill. ur en ekki kynlegt að litast um á ísnum: skautakóngar í flauels-klæðum og skautadrottningar í útsaumuðum síðkjólum, piltar
Honum brennur í hjarta sama ósk og og stúlkur fíykktust út á ísinn — og þar skautaði allur skarlnnaftur og fram, aðallega tvennt í hverjum hópi. Þetta var kátt
mér: að þetta land hljóti frelsi á nýjan og fjörugt fólk er söng rnikið_ af ástavísum miili þess sem þaðhvarf í land og fékk sér upplífgandi dr.ykki. Og það ískraði og
leik. — Þið eruð báðir drengir góðir, marraði og brakaði í ísnum víða vega. ___
sagði aðmírállinn, og skuluð nú gerast HSffisrw. BSani.J; -
gkipverjar mínir.
Sunnudagur 29. ágúst 1954 — ÞJÓÐVTLJINN — (3
Fólkið ög náttáran er megi
efnið í norskn nútímamyndlist
A norsku myndlistarsýiiinguimi, sem
dag, eru 220 verk eftir uutímaíistamenn
er í
Sigurd. Winge, Odd Hilt og Stinius Frederilcsen halda upp
mynduvi fyrir Ijósmyndarann.
Þegar ég spurði Reidar Aulie
hver væru höfuðviðfang'sefni !
norskra málara svaraði hann 1
stutt og laggott: Landið og
þjóðin. Þetta var í ös og önn
í Listasafninu á fimmtudaginn,
og voru ekki hagkvæmir tímar
til umræðu. Eg spurði þó einn-
ig hvort þessi sýning væri hugs-
uð sem þverskurður norskrar
Höggmynd af rithöfundin-
um I-Ians Kinck, eftir
Gunnar Janson
•wíííiL i-. ••
myndlistar í dag, og kváð rfiái-
arinn svo vera. Næstu viléúrn-
ar eiga íslendingar því kost
þess að sjá hverjum augum
■norskir myndlistarmenn líta
'land sitt og þjóð, hvernig þeir
• túlka þá sýn.
Upphaf þessa máls er það að
.„árið 1950 sendi norska ríkis-
stjórnin íslenzku stjórninni
boð um, að efnt yrði til ís-
lenzkrar listsýningar í „Kunstn-
ernes Hus“ í Osló“ eins og for-
maður menntamálaráðs segir í
sýningarskránni nú. Þessi ís-
lenzka sýning var svo haldin
1951 í ýmsum borgum Noregs,
•en í framhaldi þessa hefur
Menntamálaráð gengizt fyrir
því að þessi norska sýning yrði
haldin hér í haust. Verður nú
sýningin opnuð kl. 2 í dag og
-mun stanrla til 19. september.
Á sýningunni eru alls 220
werk: málverk, höggmyndir,
„vatnslitamyndir, „pastell“-
gouache'og .svart og hvítt“ eins
og segir enn í sýningarskránni.
Það eru eingongu verk núlif-
andi listamanna sem sýnd eru,
og eru þeir milli 60 og 70 að
tölu. — Mikið af listaverkun-
um er úr eigu einstakra manna,
auk listamannanna sjálfra, en
nokkuð er lánað úr söfnum.
Fimm myndlistarmenn hafa
komið hingað til að annast um
fyrirkomulag sýningarinnar,
ásamt íslenzkri „starfsnefnd"
— þeir Stinius Er;ederiksen
myndhöggvar'i sem er fórmaður
norska listamannasambandsins,
myndhöggvarinn Odd Hilt, og
málararnir Reidar Aulie, Sig-
urd Winge og Harald Dal. Eiga
þeir allir verk á sýningunní.
Hafði undirbúningsnefnd sýn-
íngarinnar í Noregi fengið upp-
drætti af sýningarsölunum hér,
og gerðu þeir þar úti frumdrög
að uppsetningu listaverkanna
áður en hingað kom.
Málverkin, sem eru um 100
að tölu, taka mest rými í Lista-
safninu. Sá sem spyr eftir
þjóðinni í norsku málverki mun
ekki þurfa að skyggnast lengi
um veggi áður en hann sér þar
meira en tveggja metra háa
mynd af konu í síðum kjóli —
það er leikkonan fræga Agnes
Mowínckel. En það er meiri
þjóð í þeim sal. Til dæmis er
þar maður að Spila á harmó-
níku á einu málverkinu, eitt
kærustupar situr í forgrunni,
þar fyrir aftan nokkur pör að
dansa, en einn stakur sveinn
stendur þar yfir barmóníku-
manninum með miklum handa-
burði. Líklega er vín í kollin-
um á honum. Að baki er lauf-
þungur meiður einn. Næst er
mynd af flösku og ávöxtum í
körfu, svo það hafa verið hæg
heimatökin fyrir manninn á
dansleiknum. Svo koma fiski-
bátar við Lófót, eftir Axel
Revold, myndin sem birt er
hér á síðunni.
Maður gengur sal úr sal. Þar
er lítill kofi á einni mynd, síð-
an vatn og fjöll að baki, . Á
annarri mynd eru hirðar og
geitur, og er sú mynd skrýtin
að því leyti að þar er engin
fjarvídd, heldur er öll myndin
einn forgrunnur. Á tveimur
stórum myndum eru menn að
tréverki, og það er blær álf-
sögu og ævintýris yfir þeim.
Einn smiðurinn situr þar á
skammeli sem svífur einhvern-
veginn í láusu lofti. Á öðrum
stað er stigi sem endar í miðj-
um klíðum, og þó er maður að
ganga niður. Á einu málverki
enn krýpur maður undir þungri
viðarbyrði. Og það eru vötn og
fjöll um alia veggi. Hér er
norskt fólk og norskt landslag.
Svo verða aðrir að dæma um
hvernig listamönnunum hefur
tekizt að túlka sýnir sínar.
Mér sýnist höggmyndirnar
fjalla vim svipuð efni og laða
myndhöggvara margra þjóða
til starfs. Þar er brjóstmynd af
konunni sem listamaðurinn
ann, þar er höfuð ónefnds
drengs, þar er stúlka með gítar.
Á einni höggmyndinni er karl
og kona. Sú mynd heitir Hóp-
mynd, og er réttnefni að því
leyti að ekki getur meiri hóp en
svona tvinn, ef út í þá sálma
er farið. Getur og verið að
konan fari ekki ein saman, og
þarf þá enga heimspekilega
þanka meir um það. Þar eru
vatnslita- og svartlistarmyndir
í sömu sölum, og er mikill þjóð-
sögu- og ævintýrablær yfir
þeim mörgum. Þar stendur
hlæjandi asni ofan á manni
einum, en annar maður hoppar
á einum fæti framan í asnan-
um. Ekki verður annars vart
en sá, sem liggur undir dýr-
inu, uni hag sínum hið bezta.
Fuglar kvaka þar í einu tré
sem hefur rætur sínar einhver-
staðar í víðáttunni — og
þanm'g mætti lengur telja. Þó
skal hér staðar numið.
Myndhöggvarinn Odd Hilt
hefur fylgt mér um nokkra
salina, sagt mér deili á lista-
verkunum og nokkrum höfund-
um þeirra. Mér leikur enn hug-
ur á að fá svör við fáeinum
spurningum, en þá vísar hann
mér aftur á Reidar Aulie, sem
er formaður dómnefndarinnar
er valdi verk á þessa sýningu.
— Hafa Norðmenn haldið
margar sýningar sem þessa áð-
ur?
— Við höfum haldið svona
yfirlitssýningar áður bæði í
Svíþjóð og Danmörku. Ætlun-
in var að fara til Finnlands í
haust, en íslánd gekk fyrir.
Sennilega höldum við þá sýn-
ingu í Finnlandi næsta ár. En
það hefur ekki verið gengið
fyllilega frá því.
-— Er mikill áhugi á listum
í Noregi?
— Já, það getur maður sagt.
Allar meiriháttar sýningar eru
vel sóttar, og það eru talsverð-
ar opinberar umræður um list.
— Hvernig er háttað starfs-
skilyrðum norskra myndlistar-
manna?
— Við höfum góð starfsskil-
yrði. Það er ekki sízt því að
þakka að opinberir aðilar hafa
tekið listamennina í þjónustu
sína, ef svo má að orði kveða.
Við málum til dæmis mjög mik-
ið í opinberar byggingar, svo
sem skóla og sjúkrahús. Þið
munuð kannast við þátt okkar
í skreytingu ráðhússins í Osló.
Nýjasta stórhýsið sem norskir
listamenn skreyta er pósthúsið
í Bergen. Viss hluti af sölu
málverka rennur í sérstakan
sjóð sem listamenn eiga að-
gang að. Þá eru námstyrkir,
ferðastyrkir; og margskonar
annar stuðningur er okkur
veittur. Þér megið hafa það eft-
ir mer að norskir myndlistar-
ménri búi við betri -kjör en
listámenn flestra ánnarra
landa.
Á göngu minni um salina hef
ég aðeins séð þrjú málverk í
„hreinum" abstraktstíl, og spyr
hverju það sæti.
— Ástæðan er sú, svara þeir
félagar, að það er lítið málað
í þessum stíl hjá okkur. Orsök
þess er þó ekki sú að við þekkj-
um ekki til þessa stíls. Ýmsir
listamenn okkar hafa einmitt
numið í París, þar sem abstrakt-
listin virðist helzt á baugi; og
við höfum einnig kynnzt henni
á sýningum málara frá öðrum
löndum. En hvað sem veldur,
þá virðist þessi aðferð ekki
snerta djúpan hljómgrunn hjá
okkur. Enginn dómur felst í
þessu af okkar hálfu, en stað-
reyndin er þessi.
—- Hvernig virðist ykkur að
sýna í þessum sölum?
— Mjög vel — birtan er
ágæt, og liturinn á veggjunum
gefur þægilegan og heppilegan
bakgrunn. Sumir salirnir eru
kannski í minna lagi, en í höf-
uðatriðum ér ekki um það^að
kvarta.
. —O— •
Norska myndlistarsýningin
er tákn menningarsamvinnu
eins og hún gerist bezt. Hún er
raunhæfur hlutur, en ekki
kjaftháttur og slúður sem tíðk-
ast mjög á þingum. En einmitt
í sambandi við þessa sýningu
stendur íslenzk kotmennska
skyndilega í slcæru ljósi. Það
hafa kannski ekki svo ýkja-
margir veitt því athvgli að fyr-
ir nokkru var tilkynnt að'Lista-
safn ríkisins yrði lokað um óá-
kveðinn tíma. Ástæðunnar var
ekki getið, en hún er nú kom-
in í ljós. Vcrkin í iistosafni ís-
ienzka ríkisins- hafa öll ver-
ið tekin niður, og þeim hefur
verið staflað saman eins og salt-
fiski í einu herbergi hússins.
Við höfðum sem sé ekki annað
húsnæði undir norsku sýning-
una. í tilefni þess að hér er
haldin erlend listaverkasýning
lokum við okkar eigið listasafn
inni í kompu. Við eigum að
koma okkur upp almennilegum
sýningarskála, og bað er meiri
vesaldómur en orð fá iýst að
hann skuli ekki kominn upp
fyrir löngu. Það eru ekki lista-
mennirnir einir sem eiga kröfu
til þessa, heldur einnig fólkið
í landinu, okkar eigin menning.
Norsku listamennirnir eru
ánægðir með salina í Þjóðminja-
safninu, en hverskonar reisn er
það sem levfir okkur áiölulaust
að rífa niður Listasafnið eins
og íslenzk málverk séu ekki
annað en veggfóður? Við get-
um ekki boðið til fleiri slíkra
sýninga fyrr en við höfum kom—
ið upp húsnæði yfir þær. Þaí5S£
verður að byrja á því að.‘,úpp—»•
fylla sjálfa frumkröfuna?1

Veggur í einum salnum. Málverkið yzt til vinstri heitir Kristur í musterinu.
Fiskiskip í Lófót, eftir Axel Revold.