Þjóðviljinn - 10.09.1954, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN —Föstudagur 10. september 1954
GuSmundur Arnlaugsson:
Fyrsta eldlraan íslendirig-
anna í Amsferdam
Frétfahréf um sefntngu skákmófsíns, und-
í irbúmng, þáfttöku og haráttu islenzku
sveitarinnar viS HoHendinga
Skákmótið sem nú fer fram
í Amsterdam er stærsta skák-
mót sem nokkru sinni hefur
verið haldið í Hollandi. For-
saga þess er óvenjulega drama-
tisk. Þessi mót eiga að fara
iram annað hvert ár, og á
siðasta móti, í Helsinki 1952,
iágu fyrir tilboð frá fleiri lönd-
im en einu um að taka næsta
:mót að sér. Tilboði Argentínu
var tekið, enda var það sett
iram af mikilli rausn: auk þess
að annast dvalarkostnað kepp-
enda meðan á mótinu stæði, en
það er venja, buðust Argen-
tínumenn til að kosta ferðir
keppenda frá höfn í Evrópu og
h'eim aftur, enda hefði senni-
]ega þátttaka frá Evrópu orðið
lítil vegna gífurlegs kostn-
aðar. En 16. júli í sumar sendi
argentínska skáksambandið
skeyti til alþjóðasambandsins
þar sem því var lýst yfir að
ekki gæti af mótinu 'orðið.
Tveim dögum síðar buðust
Hollendingar til að taka mótið
að sér. Forseti alþjóðasam-
bandsins' Folke Rogard sneri
sér'þá béint til forseta Argen-
t:’nu og sko'raði á hann að gera
allt sem í hans valdi stæði til
þess að argentinska skáksam-
trandið gæti rstaðið við skuld-
bindingar sínar og bað um svar
innan tveggja daga. Ekkert
svar barst og Folke Rogard
afréð þá að taka tilboði Hol-
Jendinga.
'k
Þegar þess er gætt að ekki
voru nema 40 dagar' til stefnu
má tilboð Hollendinganna telj-
sst ævintýralega djarflegti Þá
vantaði allt sem til þurfti:
taflstað, húsnæði fyrir kepp-
endur, peninga og aftur pen-
inga. Mót eins og þetta er ekk-
ert smáræðis fyrirtæki hvað
fjárhag áhrærir. Áætlaður
kostnaður, ef þátttökuþjóðir
eru 25, er 120000 gyllini eða
cm hálf milljón íslenzkra kr.
Tvær stofnanir standa að
mótinu: hollenzka skáksam-
bandið og „Stichting voor int-
ernationale Schaaktraditiei van
'Amsterdam". Síðarnefndi fé>-
3agskapurinn stóð fyrir al-
þjóðamótinu í Amsterdam
1950, en bví móti tók Guð-
rnundur S. Guðmundsson þátt
í eins og íslenzkir skákmenn
muna. Ritari þessarar nefndar
er Lodewijk Prins, sem ís-
]endingum er að góðu kunnur
:rá því er hann var hér fyrir
fveimur árum. Á hans herðum
befir undirbúningurinn að
miklu leyti hvílt. Borgarstjór-
inn í Amsterdam hefir veitt
50 000 gyllini til mótsins og svo
hefir einu miklu happdrætti
verið hleypt af stokkunum,
750 000 númer á 25 cent hvert.
Aðalviningurinn er 15 000 gyll-
ini.
26 þjóðir taka þátt í þessu
móti sem er hið 11. í röðinni.
Fyrsta mótið var haldið í
London 1927 og tóku 16 þjóðir
þátt. Þar náðu Danir öðrum
verðlaunum, en fyrstir urðu
Ungverjar ef ég man rétt. Síð-
ar hefir orðið örðugra fyrir
smáþjóðir að standa sig á þess-
um mótum, samkeppnin hefur
smám saman örðið harðari og
nú er svo komið að flestir
helztu taflmeistarar heimsins
taka þátt í þeim.
Næsta mót fór fram í Haag
og sóttu það fulltrúar 17 þjóða.
Þriðja mótíð var haldið í Ham-
borg, það sóttu 18 þjóðir, þar
á meðal íslendingar og var það
fyrsta sinni sem þeir sækja
FIDE-mót. Og röðin heldur
• áfram: Prag 1931, 19 þjóðir;
Folkestone 1933, 15 þjóðir;
Varsjá 1935, 20 þjóðir; Stokk-
hólmur 1937, 19 þjóðir; Buenos
Aires 1939, 27 þjóðir, Dubrov-
nik 1950, 16 bjóðir; Helsinki
1952, 25 þjóðir. 1936 héldu
Þjóðverjar mikið mót í Mún-
chen, en það er ekki talið hér
að undan, því að það var ekki
á vegum Fide, þar var teflt í
8 manna sveitum.
Skákmótið var sett laugar-
daginn 4. sept. í bjartri og rúm-
góðri Apollohöllinni. Formað-
ur hollenzka skáksambandsins,
táflmeistarinn van Steenis bauð
skákmennina velkomna. Borg-
arstjórinn í Amsterdam, d’Ailly,
heilsaði skákmönnunum með
stuttri ‘ ræðu og þakkaði hol-
lenzka skáksambandinu þá
djörfung er bað hefði sýnt
með því að takast mótið á
hendur með svo stuttum fyrir-
vara. Síðan talaði Svíinn Folke
Rogard, forseti alþjóða skákA
sambandsins Fide (Federation
internationale des echecs).
Hann minnti á' það að þennan
sama dag hefði lokið viku
þingi Fide, er hefði einkennzt
af samhug og eindrægni. Hann
vakti athygli á því að alþjóða-
sambandið gerði sér engan
pólitískan mannamun heldur
^nni að bví að efla kynni og
sarnúð óííkra þjóða í milli og
benti á að áhrif alþjóðaskák-
mótanna næðu langt út yfir
hina skáklégu hlið ,málsins:
samvinna skákmanna um allan
heim sýndi hvernig ólíkar
þjóðir gætu lifað í sátt og !
samlyndi. Næstur átti mennta-
málaráðherra Hollands að tala
og setja mótið, en forföll öftr-
uðu honum á síðustu stundu og
las skrifstofustjóri ráðuneytis-
ins ræðu ráðherrans, er var
lengsta ræðan við setningarat-
höfnina. „Taflmeistarar“, sagði
hann meðal annars „þurfa að
verulegu leyti á sömu eigin-
leikum að halda og stjórnmála-
menn. Hver leikur er sjálf-
stæð ákvörðun, tekin eftir
flóknar- en þó nákvæmar yfir-
veganir, ákvörðun sem eigi
verður aftur tekin, og hefir
sínar afleiðingar". Að lokinni
ræðu ráðherrans var dregið og
stjórnaði forseti Fide, Hollend-
ingurinn Rueb þeirri athöfn.
Áður hafði þjóðunum verið
skipt í fjóra riðla, tvisvar sinn-
um sex þjóðir og tvisvar sinn-
um sjö, en nú var dregið um
röð í hverjum riðli, með öðrum
orðum um það í hvaða röð
þjóðirnar eiga að tefla saman.
f. hverjum riðli keppir hver
þjóð við allar hinar. Síðan er
skipt í tvo stóra flokka sam-
kvæmt úrslitunum í riðlun-
um, þrjár efstu þjóðirnar í
hverjum0-1011 tefla í efri flokkn-
um, en hinar í þeim neðri
Við lentum í sama riðli og
rússnesku meistararnir er
mæta til leiks með sterkara
lið en nokru sinni fyrr: heims-
meistarann Botvinnik á fyrsta
borði, síðan Smisloff, Bron-
stein, Keres, Geller og Kotoff.
Næst öflugastir í okkar riðli
eru væntanlega Hollendingarn-
ir sjálfir með Euwe fyrrver-
andi heimsmeistara á fyrsta
R. H. SKRIFAR:
„Kæri bæjarpóstur.
Ekki minnkar undirlægjuhátt-
ur afturhaldsblaðanna við her-
námsliðið. Hann kemur fram í
ótrúlegustu hlutum. Um síðast-
liðna helgi varð umferðaslys á
tlafnarfjarðarveginum, bifreið
frá hernámsliðinu ók á íslend-
ing og beið hann þegar bana.
Þetta var hörmulegt slys og
getið um það í blöðum og út-
varpi, en það var mjög eftir-
tektarvert að bæði Vísir og
Morgunblaðið gættu þess vand-
lega að nefna það ekki í frétt-
inni af slysinu að það heíði
verið varnarliðsbíll sem ók yfir
manninn og vöruðust einnig af
sömu ástæðum að nefna núm-
erið á bílnum, svo að engan
mæti gruna að það væri her-
námsbíll. Ef til vill finnst Mogg-
anum og Vísi nóg komið af slys-
um og óhöppum af völdum her-
námsliðsins þótt dregin :sé fjöð-
ur yfir eitthvað af þeim. Við-
leitnin er að minnsta kosti aug-
borði, Hollandsmeistarann
Donner á öðru borði (Euwe tók
þátt en varð ekki nema annar),
síðan Cortlever, Prins, Kramer
og van Scheltinga. Van Schelt-
inga sem nú er sjötti maður
Hollehdinga, hefur oftar en
einu sinni verið skákmeistari
Hollands og teflt á fyrsta borði
jfýH'r Þjóð sína -á alþjóðamót-
um. Finnar mundu ekki gefa
'Hollénöirigum mikið eftir ef
þeir værri með bezta lið sitt,
en þá vantar Böök, Ojanen og
Kaila, og þótt efstu menn
þeirra séu mjög jafnir, verður
þetta að teljast það mikil veik-
ing að þeir koma ekki fyrr en
þriðju eða jafnvel fjórðu á
eftir Austurríki. En Finnarnir
eru þrautsegir í skákinni eins
og öðru og ekki gott að vita
hvað í þeim býr. Nöfn Finn-
anna eru Salo, Westerinen,
Katajisto, Fred, Rantanen og
Heilimo. Austurríkismenn
senda kunna taflmeistara til
mótsins: á fyrsta borði teflir
Beni, er oft hefir staðið sig vel
á alþjóðamótum og er hættuleg-
ur andstæðingur; á öðru borði
Prameshuber, á þriðja borði
Vinarmeistarinn gamalkunni,
Lokvenc og á fjórða borði
Kovacs, sem er líka kunnur
skákmeistari af ungverskum
ættum og hefir meðal annars
unnið Szabo tvívegis.
Síðasta tel ég Grikkina, þeir
tefldu í fyrsta sinni á skák-
mótinu í Helsinki og stóðu sig
ekki sérstaklega. Nú er nýr
maður í hverju sæti, en þeirri
spurningu er ósvarað, hvort
þeir taka fyrirrennurum sínum
fram eða eigi.
★
En hvar á þá að setja okkur
sjálfa í röðina? Því verður
framtíðin að skera úr. Sam-
kvæmt frammistöðu okkar í
Helsinki, sem var dálítið slysa-
leg þrátt fyrir einstök góð af-
rek, ættum við hiklaust heima
ljós þótt hún komi ekki að
gagni. En almenningur fyrirlít-
ur svona blaðamennsku og
svona augljósan undirlægjuhátt.
R. H.“
ÞEGAR VEÐRIÐ er milt og hlýtt
eins og það hefur verið und-
anfarna daga freistast maður til
að opna alla glugga upp á
gátt. Tært og hressandi útiloft-
ið berst inn til manns og það
verður þolanlegra að sitja innan
dyra við vinnu sína. En það eru
fleiri en mannfólkið sem hress-
ast við góðviðri haustsins.
Maðkaflugurnar fá nýtt líf. Þær
þeysast um geiminn eins og
þrýstiloftsflugvélar og verði
einn af þessum opnu glugg-
um á vegi þeirra, fljúga þær
fagnandi inn um hann til að
kanna ókunna stigu. En inni er
• oft skuggalegra en úti og sums
staðar er skrúfað Trá ofnum
snemma dags og í hlýju og
rökkri færist værð yfir þessar
farandflugur. Þær taka á sig
við hlið Grikkjanna i neðri
endanum. En Friðrik hefir
harðnað og tekið framförum á
þeim tveim árum sem síðan
eru liðin, sveitinni hefur bætzt
öruggur liðsauki í Guðm. S. og
hinir Guðmundarnir tveir eru
einnig öi’úggir og góðir skák-
menn. Og loks er það Ingi R.
úngur og efnilegur, líklega
yngsti þáttakandi á mótinu.
Hanri er óskrifað blað í eldraun
eins og þetta mót er, en ég er
vongóður um það að hann
standi -fyrir sínu, og þá er ekki
vonlaúst um að okkur takist að
hækka.
★
Við áttum að glíma við Hol-
lendinga í fyrstu umferð. Hún
áti að hefjast þegar að lokinni
setningarathöfninni, en rúm-
lega klukkustundarbið varð
vegna þess að ekki var allt til-
búið. Hollendingarnir voru al-
veg á síðustu stundu með und-
irbúninginn eins og von var.
Við áttum að tefla við Hollend-
inga í fyrstu umferðinni og var
svolítill glímuskjálfti í mönn-
um sem jókst við biðina eins og
eðlilegt er. Það er næstum eins
æsandi að horfa á skák og
tefla. Fyrstu tvær þrjár eða
jafnvel fjórar stundirnar finnst
manni ekkert gerast, ef ekki
verða einhver slys, maður geng
ur fram og aftur, ætlar að fara
burt um stund en getur þó ekki
slitið sig frá. En svo á fjórða
og fimmta tímanum taka at-
burðirnir að gerast með vax-
andi hraða, og þá getur verið
erfitt að fylgjast með, enda eru
áhorfendur margir, skákáhugi
er afar almennur hér í Hollandi.
Þanriig gerðist lítið framan
af í viðureign okkar við Hol-
lendingana. Friðrik náði góðri
stöðu gegn Donner, mikjl
mannakaup urðu snemma hjá
Guðm. S. og Cortlever og stóð
Guðm. sízt lakar. Prins tefldi í
Framhald á 8. síðu.
náðir í myrku og hlýju skoti
og þegar íbúar hússinfe fara að
hátta verður ekki séð að neinir
óboðnir gestir séu innandyra.
En það getur farið svo að sólin
skíni glaðlega inn um svefn-
herbergisgluggann næsta morg-
un, og um leið og fyrsti sólar-
geislinn teygir sig inn í myrk-
asta skúmaskotið í herberginu,
vakna þessar svörtu skellinöðr-
ur, endurnærðar eftir hvíldina
og taka að sveima fagnandi um
í gylltu morgunljósinu. Og ver-
an í rúminu byltir sér á alla
vegu, vill ekki vakna fyrr en
í fulla hneíana, en eitthvert
annarlegt suð í herberginu
truflar ró hennar og svefnfrið.
Og þar kemur að hún opnar
svefndrukkin augun og sjá:
Það fljúga átta maðkaflugur
um í sólargeislanum suðandi
af öllum lífs og sálarkröftum.
Þær halda víst að þær séu tvö-
faldur kvartett. En veran í rúm-
inu er lítið gefin fyrir kvartett-
söng klukkan hálfsjö á morgn-
ana, jafnvel þótt um sé að ræða
tvöfaldah kvartett, og með
■erfiðismunum hefur hún upp á
handklæði, opnar gluggana eins
og unnt er og nú upphefst mikil
barátta sem lýkur með því að
allar maðkaflugurnar eru komn-
ar út fyrir gluggann. En auð-
vitað er sigurvegarinn ekki
lengur sj'fjaður. Þessi barátta
við söngfélag maðkaflugna hef-
ur rekið allan svefn á flótta.
Augljós undirlægjuháttur aíturhaldsblaðanna —
Skellinöðrur í sveínherberginu — Söng-
félag maðkaflugna