Þjóðviljinn - 12.09.1954, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 12. september 1954
4 —
IIÓOVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
' Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraidsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, aug'ýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
10. — Simi 7500 ( 3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöiuverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
-<*>
,,Vér undirritaðir íslendingar skorum á ríkis-
stjórnina að hlutast nú þegar til um uppsögn her-
verndarsamningsins írá 5. maí 1951, og verði
erlent setulið og herútbúnaður héðan á brott svo
fljóti sem vér eigum kröfu á eítir þeim samningi og
eigi gerð í landi voru fleiri styrjaldarmannvirki en
þegar eru risin”.
Næstu daga og vikur verður fjölda manns sýnd yfirlýs-
ing sú sem hér er birt, og þeim gefinn kostur á aS skrifa
undir hana, gera þá kröfu, sem í henni felst, a'ð sinni
kröfu. Og miklu getur það varðað um framtíð Íslands,
um framtíð komandi kynslóða á íslandi, hvernig hver
og einn, hvernig ÞÚ verður við þeim tilmælum.
Fjórir tugir manna úr ýmsum stjórnmálaflokkum birtu
í gær ávarp til íslendinga, hófu nýja sókn til aö fá aflétt
hernámi íslands. Heita þeir á íslendinga aö sameinast
um uppsögn hernámssamningsins og tafarlausa brottför
hersins. Jafnframt hefst nú um þessa helgi almenn undir-
skriftasöfnun gegn hernáminu, eins og segir hér að fram-
an.
Ýmsir munu spyrja: Er þetta til nokkurs? Það eru menn
sem tekizt hefur að hrella svo og hræða með staðreynd
hernámsins, með staðreynd uppgjafar íslenzkra stjórn-
málamanna gegn ásælni Bandaríkjanna, að þeir eru þeg-
ar farnir að örvænta um framtíð íslendinga sem sjálf-
stæðrar þjóðar, orðnir vonlitlir um eða vonlausir að ís-
lenzka þjóðin hafi nokkru sinni þrek og manndóm til aö
losna við byrði og smán erlends hers í landi sínu. Þeir hafa
séð hvernig stórveldið sem á sótti hefur verið aö fá fram-
gengt í áföngum kröfum sínum um herstöövar á íslandi,
og það krafðist þegar 1945 herstöðva á íslandi í heila öld.
Þeir hafa séð forystumenn sjórnmálaflokka, menn sem
þeir hafa treyst bogna og láta undan hinum erlendu kröf-
um og meira að segja gerast talsmenn hernámsins ogher-
stöðvanna. Og einmitt þá hefði hin erlenda ásælni ná'ð
tilgangi sínum ef þannig tækist að lama viðnámsþrótt og
heilbrigðan þjóðarmetnað íslendinga, lama sjálfstæðis-
þrá og baráttukjark þjóðarinnar, telja henni trú um að
það sem gert hefði verið yrði ekki bætt, hernámiö og öll
smán þess og vandræði hlyti aö verða ævarandi hlutskipti
íslendinga.
En íslandssagan mun leita annars. Hún mun halda á
lofti nöfnum þeirra íslendinga sem ekki létu bugast af
staðreynd hernárnsins, staðreynd uppgjafarinnar fyrir er-
lendu ásælninni. Frá fyrstu dögum hernámsins hefur Sós-
íalistaflokkurinn og'blöð hans boðað aö íslendingar gætu
rekið erlenda herinn úr landi, ef þeir væru nógu sam-
huga. Á mótmælafundinum mikla í Reykjavík 16. maí
1951 sagði Brynjólfur Bjarnason m.a.: „Hver einasti ís-
lendingur þarf að skilja það, að þaö er undir okkur sjálf-
um komið, hvort við fáir og smáir og vopnlausir vinnum
sigur í baráttu við hið volduga Bandaríkjaauðvald grátt
fyrir járnum“.
Eftir því sem árin hafa liðiö og moldviðri bandaríska
áróðursins um nauðsyn hernáms á íslandi feykist burt,
hafa fleiri og fleiri raddir komið fram um nauðsyn þess
að íslendingar hrintu hernáminu af höndum sér, og kom
það skýrast fram á Alþingi s.l. vetur, að ábyrgðarmenn
og verjendur hernámsins voru einangraðri en fyrr. Frá
þremur stjórnmálaflokkum, Sósíalistaflokknum, Alþýðu-
flokknum og Þjóðvarnarflokknum, komu fram tillögur
um uppsögn eða endurskoöun liernámssamningsins, og
varð fátt um varnir forsvarsmanna hernámsins, nema
atkvæöamagn til að fella allar þær tillögur.
Þaö er ný sókn í sjálfstæöisbaráttu þjóðarinnar er
fjórir tugir manna úr ýmsum flokkum og utan flokka
hefjast handa um almenna undirskriftasöfnun gegn her-
náminu. Undirtektir fólksins í landinu við þetta frum-
kvæði geta orðið örlagaríkar. Hver íslendingur sem skrif-
ar undir leggur fram lið sitt í sjálfstæðisbaráttu íslend-
inga, leggur fram krafta sína til þess að leysa þjóðina
undan byrði og smán hins bandaríska hernáms.
Undrin í Fljótsdal
Daginn sem steinþng Páls
biskups Jónssonar fannst í
Skálholti gerðist sá atburð-
ur í Fljótsdalshéraði að ,,ó-
kennilegur hlutur“ sást
þjóta um loftið með sér-
kennilegum gný skammt frá
Hjarðarbóli en settist síðan
á sandeyri í Lagarfljóti.
Heimilisfólkið fylgdist af
nokkurri undrun með þessu
fyrirbæri en lét þó kyrrt
liggja og hafðist ekki að.
Þegar nágrannarnir spurðu
tíðinda næstu daga var þeim
sagt frá atburði þessum og
barst sagan um sveitina
smátt og smátt, þar til hún
var Ioks komin til yfirvalds-
ins á staðnum, Vigfúsar G.
Þormars hreppstjóra. Og á
samri stundu breyttist hún
úr skemmtilegu sveitarabbi
í heimssögulega staðreynd.
B
Hreppstjórinn var sem
sé vel að sér í stjórnar-
blöðunum og skildi þegar í
stað, að hér hefðu verið að
verki þau annarlegu öfl sem
ógna vestrænu öryggi,
menningu og frelsi, og hann
lét ekki á sér standa að
snúast til gagnsóknar. Þeg-
ar er hann hafði heyrt mála-
vexti tvíhenti hann símann
og flutti sýslumanninum á
Seyðisfirði nákvæma skýrslu,
en hann brá jafn snarlega
við og hraðsímaði til dr.
Kristins Guðmundssonar
heimálaráðherra. Var um-
svifalaust kallaður saman
ráðuneytisfundur undir for-
sæti hans og þar talið ein-
sætt' að varnarliðið tæki
málið í sínar hendur án
tafar. Þegar á eftir var
haldinn herstjórnarfundur á
Keflavíkurflugvelli, og mætti
ráðherrann á honum, en
þaðan var send nákvæm
skýrsla til Washington svo
að þarlendir menn gætu á-
kveðið hvort hingað skyldi
stefna öllum herafla vest-
rænna þjóða. Jafnframt var
samþykkt að senda þegar
einvalalið á vettvang, og
var herflugvél mönnuð hin-
um harðsnúnustu görpum
undir forustu James Dris-
colls höfuðsmanns, en hann
hefur mikla reynslu af tví-
sýnum bardögum. Einnig
var skipulögð loftbrú milli
Keflavíkurflugvallar og Eg-
ilsstaða og skyldu flutt
austur hvers kyns styrjald-
artól, „leitartæki og mæliá-
höld til þess að kanna það
hvað hafi hér verið um að
vera, og hvers eðlis sending
þessi hafi verið“ eins og
Morgunblaðið komst að orði
í frétt sinni. En á meðan
allur þessi undirbúningur
fór fram hélt Vigfús hrepp-
stjóri vörJ við Lagarfljót
og starði á sandeyrina þar
sem „hluturinn ókennilegi"
hafði setzt. Þótti það bera
vott um mikið hugrekki,
þótt hann árædd.i að vísu
ekki að vaða út á eyrina
enda mun liann hafa verið í
lélegum vaðstígvélum.
0 *
Morgunblaðið fékk auð-
vitað fregnir af þe3sum stór-
merkjum, og blaðamaður og
ljósmyndari þutu þegar af
stað og fóru dagfari og nátt-
fari. Birtist frásögn þeirra
í Morgunbl. s.l. þriðjudag
undir mikilli fyrirsögn: „Ó-
kennilegt himinflaug lendir á
leirum Lagarins. — Sveit
úr Varnarliðinu flýgur aust-
ur til rannsókna." Birtir
blaðið síían lýsingu Þórar-
ins Bjarnasonar, bónda á
Hjarðarbóli, og segir þar
svo: „Heyrðum við þá
skyndilega mikinn hvin og
litum upp. Sáum við þá
hvar svartan h!ut bar við
himininn, er kom þjótandi
úr norðvestri.“ Hér mun
þegar ráð að staldra við og
hugleiða hversu tilkomumik-
ið það hlýtur að hafa
verið að sjá himininn koma
þjótandi úr norðvestri, þótt
nokkur bót væri það í máli
að hann lcom ekki beint úr
austurátt. En af „hlutn-
um“ er það að segja að
hann „fór skáhallt niður á
við í loftinu, allt niður á
sandeyrarnar, sem eru í
ósum Jökulsár, þar sem hún
rennur í Löginn. Fylgdi
„sendingu" þessari mikill
hvinur, sagði Þórarinn, svo
hár, að konur sem voru inni
í bænum heyrðu hann greini-
lega ........ Hann var grá-
leitur eða svartur á lit, í-
langur að sjá og væri hægt
að gizka á, að hann hefði
verið 50-80 sm að lengd, en
annars er mjög erfitt að á-
kveða um stærð hans. Virt-
ist okkur sumuip. að hann
væri dálítið frammjór ....
Var að sjá eins og sandur-'
inn þyrlaðist upp þegar
hluturinn kom niður, og er
þeir komu á bakkann, en
bærinn stendur spölkorn
uppi í hlíðinni, sáu þeir móta
fyrir í sandinum, þar sem
hann hafði komið, en hann
sjálfur var horfinn. Tóku
þeir þá mið á staðinn og
gerðu sér ljósa grein fyrir,
hvar sending þessi hefði
snert jörðu.“ Þannig sagðist
fréttamanni Morgunblaðsins
frá, en árangur ljósmyndar-
ans var öllu rýrari. Var
honum harðbannað að taka
nokkrar myndir á þeirri for-
sendu að atburðirnir væru
hernaðarleyndarmál, engu ó-
merkari en gerð vetnis-
sprengjunnar og reglurnar
um samskipti íslendinga og
hernámsliðsins. Það var rétt
með harmkvælum að hann
fékk að taka mynd af bónd-
anum á bænum, og töldu
sumir rétt að flokka einnig
hann til hernaðarleyndar-
mála.
3
Fréttamaður Morgunblaðs-
ins sannar Ijóslega í grein
sinni að „Mluturinn ókenni-
legi“ geti hvorki verið
loftsteinn né vígahnöttur, og
niðurstaða hans er sú „að
hér væri um hina alræmdu
og alkunnu fljúgandi diska
að ræða, og er lýsing þeirra
Hjarðarbólsbænda ekki ó-
svipuð útliti þeirra diska,
sem menn hafa talið sig sjá
utanlands á himni.“ TJtiitið
innanlands á himni er þó
enn nánar skilgreint í AÍ-
þýðublaðinu sama dag. Seg-
ir það undir stórum fyrir-
sögnum að diskur þessi „lík-
ist helzt í lögun kreppt-
um mannshandlegg" — og
kann nú ýmsum að virðast
að Alþýðublaðsmenn muni
eiga kynleg búsáhöld. Hins
vegar minnir þéssi glögga
lýsing á hina fornu kveðju
kommúnista, svo að nú
þurfti ekki lengur að vera
í vafa um það hvaðan „ó-
kennilegi hluturinn" væri
kominn. Síðari hluta þessa
sama dags skýrði svo Vís-
ir frá því að undur þetta
hefði verið „vígahnöttur,
atómsprengja eða geimfar,
en til cru þeir, sem álíta,
að þetta hafi verið benzín-
hylki af vængbroddi á
þrýstiloftsflugvél.“
0
Á meðan getgáturnar í
blöðunum urðu alltaf stór-
fengiegri og stórfenglegri
gengu bandarískir sérfræð-
ingar og liermenn að verki
af fullri einurð austanlands.
Hin furðulegustu tól hrönn-
uðust upp á sandeyrinni og
í kringum hana og lærðir
menn lásu af mælum, reikn-
uðu og hugsuðu svo að
marraði í höfðuðskeljum.
Allt í kringum þá stóðu al-
vopnaðir hermenn, reiðubún-
ir til sóknar, ef fjandmað-
urinn geystist allt í einu
upp úr sandinum. í lofti
sveimaði mikill floti flug-
véla, albúinn til þátttöku,
en stöðugar fréttir um gang
málanna voru sendar til
stjórnarráðsins, Keflavíkur-
flugvallar og Washington.
Herma áhorfendur að þetta
hafi einna helzt líkzt að-
draganda að stórorustum í
nútímastyrjöld.
I
En þegar allt stóð sem
hæst gerðist atburður sem
minnir einna helzt á söguna
um nýju fötin keisarans.
Einn bændanna sem á
horfðu hóf allt í einu upp
rödd sína og vakti athygli á
því að þrátt fyrir allt væri
fleira sem þyti í loftinu en
vígahnettir, loftsteinar, disk-
ar, krepptir mannshand-
leggir, atómsprengjur, geim-
för og benzínhylki. Það væru
einnig til „hlutir“ sem
nefnast fuglar. Og einn
þeirra, lómurinn, væri sér-
staklega kenndur við hrekki
og ætti einmitt til að bregða
sér nákvæmlega í þann ham
sem bóndinn á Hjarðarbóli
lýsti, þjóta. um loftið með
ferlegum óhljóðum og steypa
sér síðan leiftursnöggt til
jarðar í námunda við vatn.
Það kæmi einnig heim að
lómurinn væri, eins og segir
í lýsingu bóndans, gráleitur
eða svart\ir á lit, ílangur,
50-80 sm á lengd, og ekki
er laust við að hann sé .
„dálítið frarámjór'1. Þegar
bóndinn Kafði þetta mælt,
litu menn hver á annan, en
síðan kvað við hlátur sem
bergmálaði um allt Hérað.
Vísindamennirnir hrukku
upp við mælingar sínar, her-
mennirnir spenntu gikkina
og flugvélarnar lækkuðu
flugið. En þega,r búið var að
túlka fyrir hinum erlendu
stríðshetjum tilefni hláturs-
ins var röðin komin að
þeim að horfa hverir á
aðra. Síðan tíndu þeir sam-
an pjönkur sínar þegjandi
og burðuðust með þær á
brott. Nokkru síðar tók sig
upp stór flugvélafloti og
stefndi til Keflavíkur. En
á eftir flögruðu nokkrir
lómar, líkt og þeir væru
að
reka
flótt-
ann.
A
rrt^Uó