Þjóðviljinn - 14.01.1955, Blaðsíða 5

-Föstudagur 14. janúar 1955 — ÞJÓÐVTLJINN — (í3
Fjórða hver gift
kona vinnur úti
í nýjum dönskum hagskýrsl-
um er frá því skýrt, að 255.500
giftar konur vinni utan heimil-
is. Það svarar til þess að f jórða
hver gift kona vinni úti.
Aðeins 12% eiginkvenna
framkvæmdarstjóra vinna ut-
an heimilis, en 40% af konum
verkamanna verða að vinna úti
til að afla fjölskyldunni viður-
væris. Árið 1952 unnu giftar
konur fyrir 771 millj. d. kr.,
eða að meðaltali 3000 kr. hver.
8 þús. brott-j
rekstrar
Bandaríkjastjórn hefur til-
synnt að frá því í maí 1953
pangað til í september 1954
nafi 8000 embættismenn hins
opinbera verið reknir úr stöð-
um sínum eða verið skipað
að segja af sér. Ástæðan til
þessara brottrekstra var að
úrskurðað hafði verið að „ör-
yggi ríkisins stafaði hætta“ af
því að þeir gegndu störfum
sínum áfram.
Lífþræðir milli kjarna og
umfrymis rafeindamyndaðir
Uppgötvun sem bregSur blrtu yfir
leyndardóm hinnar lifandi frumu
Framhald af 1. síðu.
í tveggja skipslengda f jarlægð
og þá fyrirsltipað fulla ferð
aftur á og jafnframt var beygt
á stjórnborða.
Fengu góða aðhlynningu
Islendingamir sem björguð-
ust voru strax færðir í þurr
föt um borð í brezka togar-
anum og fengu hina beztu að-
hlynningu. Þegar er Gísli skip-
stjóri hafði farið í þurr föt
fór hann upp í brú til að hjálpa
til við leitina að þeim tveim
sem ekki náðust, og allir voru
Islendingamir komnir upp á
þiljur aftur eftir 4—6 mín-
útur eftir áreksturinn.
Lífgunartilraunir reyndust
árangurslausar
40 mínútum seinna kom
Gísli auga á sjóhatt hjá tveim
lóðabelgjum. Reyndist Hörður
Jóhannesson vera þar, var
hann fastur við lóðabelgina.
Var honum náð upp og lífgun-
artilraunir hafnar kl. 1 og var
þeim haldið áfram í 3 klst. en
án árangurs. — Lík Rafnars
Ragnarssonar fannst ekki.
Togarinn leitaði á slysstaðn-
um í 2 stundir en sigldi því-
næst til ísafjarðar.
Til viðbótar þessari frétt
niun rétt að segja það, að ís-
lenzkum sjómönnum og íslend-
ingum yfirleitt mun þykja nóg
að gert hjá brezkum útgerðar-
mönnum með veiðiþjófaði í ís-
lenzkri landhelgi og löndunar-
banni, þótt ekki bætist mann-
dráp þar á ofan,— er þetta sízt
af fjandsemi sagt við brezku
þjóðina. Vestfirzkir bátasjó-
menn hafa orðið mjög hart úti
af ágangi erlendra togara á
miðunum, og hefur verið rætt á
Alþingi nauðsyn þess að
stækka landhelgina fyrir Vest-
fjörðum, svo afkoma vest-
firzkra sjómanna væri ekki
eyðilögð. Nú hefur komið í ljós
að þess er einnig þörf til þess
að þeir megi lífi halda.
Bandarískir vísindamenn telja sig hafa fundið tengsl-
in á milli kjama hinnar lifandi frumu og frymisins sem
umlykur hann.
Það hefur lengi verið vitað, j litla þræði sem náðu gegnum
himnuna sem skilur kjarnann og
umfrymið. Það sást einnig að
þræðimir lágu inn í kjamann.
„Við ályktum út frá ljósmynd-
að kjarninn væri stjómstöð'
frumunnar, minnstu lífseindar-
innar. Það hefur einnig verið
vitað, að kjarninn hefði að geyma
erfðavisana (genin), sem bera
erfðaeinkennin frá kynslóð til
kynslóðir. En hingað til hefur
ekki verið vitað, á hvem hátt
kjaminn stjórnaði allri starfsemi
frumunnar.
„Lífþræðir" i froskeggjum
Nú hafa bandarískir vísinda-
menn fundið agnarsmáa „líf-
þræði“ í eggjum froska sem þeir
hafa skorið í örþunnar sneiðar
(einn miiljónasta úr þumlungi að
þykkt) og skoðað í rafeindasmá-
sjá.
Skýrt var frá þessu nýlega á
þingi bandarísku vísindaaka-
demíunnar sem haldið var í
Columbíaháskóla. Þessar rann-
sóknir voru gerðar undir stjórn
prófessors Arthur W Pollister.
Efnabreytingar i umfryminu
Prófessor Pollister sagði, að
ljósmyndir teknar gegnum raf-
endasmásjár myndu ef til vill
„leysa að verulegu Ieyti ráðgát-
una um, hvemig kjarninn, sem
inniheldur. erfðavísana, kemur
fram hinum miklu áhrifum á
hinn hluta frumunnar, það er
umfrymið“.
Enda þótt allflestar efnabreyt-
ingar í frumunum og þá þær sem
mikilvægastar eru, eigi sér stað
í umfryminu, þá hafa menn af
ýmsu þótzt geta ályktað með
öruggri vissu, að kjarninn hafi
yfirstjóm þessarar starfsemi.
Pollister benti þannig á, að ef
kjarninn er tekinn úr frumu,
þá stöðvast þessi starfsemi smám
saman og fruman deyr. Ef erfða-
vísir breytist, þá verður ýmist
að einhvern þáttinn í starfsemi
umfrymisins vantar eða þá að
hann verður með allt öðrum
hætti en áður. Og Pollister líkti
frumukjarnanum við fram-
kvæmdastjórn fyrirtækis, en um-
fryminu við verksmiðjur þess.
Engin sýnileg gögn hingað til
Hann bætti við, að hingað til
hefðu engin sýnileg gögn verið
fyrir því, að nokkur efnatengsl
væru milli kjamans og um-
frymisins, sem gætu skýrt hvern-
ig á áhrifum kjarnans stendur.
Líffræðingar Columbíaháskóla
töldu, að ef hafa mætti upp á
slíkum gögnum, væri þeii'ra helzt
að leita í vexti eggjafrumunnar, og
þá á byrjunarstigum hans, þegar
erfðavísamir valda efnamyndun-
um, sem ráða nær öllu um þá
þróun, sem lýkur í sköpun sér-
stakrar lífveru.
„Lífþræðirnir“.
Þeir lögðu því örþunnar sneið-
ar úr froskeggjum, sem skornar
voru áður en byrjunarstigum var
lokið, undir rafeindasmásjá sína.
Á ljósmyndunum sáu þeir ör-
um okkar, að á þessu ákveðna
stigi á þróunarferli eggsins séu
einhver efnatengsl milli kjarnans
og umfrymisins. Þess ber þó að
gæta, að enga hreyfingu má lesa
úr myndunum, svo að ekki verð-
ur sagt með vissu hvort efnin eru
á leið út í umfrymið eða inn i
kjarnann."
Frönsk kjarn-
orkusprengja
Mendés-France hélt fyrir
skömmu fund fyrir luktum
dyrum með helztu ráðherrura
sínum og var umræðuefnið
hvort Frakkland skuli hefja
undirbúning að framleiðslu
kjarnorkusprengna.
Engin endanleg ákvörðun var
tekin á fundinum, en talið að
ríkisstjórnin muni taka hana
innan skamms. Nokkrir ráð-
herranna eru þess mjög fýs-
andi að Frakkland framleiði
kjamorkuvopn og halda því
fram að það mundi auka mjög
áhrifavald þess í alþjóðamálum.
Læknir á sjúkrahúsi í Tokíó skoðar með g eigerteljara einn þeirra fiskimanng, seni
sœrðust hœttulega af helryki eftir vetnissprenginguna í marz s.l.
Vísindannenn sammála um
úrkynjist - ■'
ef vetmisspremghigM&m, verðs&r ehhi hætt
„Hlýði menn í þessum málum (vaxöandi kjarnorku-
geislana) ekki á alvöruþrungnar aðvaranir vísindanna og
íari eftir þeim, munu þeir um seinan uppgötva sannindi
hins grimmilega spádóms, að syndir feöranna koma nið-
ur á börnunum í þriðja og fjóröa liö“.
Á þessum orðum lýkur grein,
sem einn af deildarstjórum rétt-
arlæknisfræðistofnunarinnar
dönsku, dr. phil Frank Lurídquist,
ritar í blaðið Frit Danmark.
Kemur í ljós
eftir inarga ættliði
Dr. Lundquist ræðir í greininni
það mál, sem að undanförnu
hefur verið mjög á döfinni meðal
danskra vísindamanna: áhrif
kjarnorkugeisianna á erfðavísana.
Hann minnir fyrst á að geisla-
verkun geti valdið stökkbreyting-
um (mútasjónum), sem oftast
nær þýða úrkynjun, hvað lítil
sem hún er. Hin eyðileggjandi
áhrif geislaverkunarinnar á
erfðavísana eru þáu sömu, hvort
sem geislunin kemur í einum
stórum skammti, eða langvarandi
smáum skömmtum og þessi áhrif
koma oft ekki í Ijós fyrr en
nokkrum kynslóðum síðar, því
að heilbrigðir erfðavísar frá
hinu foreldrinu breiða oft yfir
þau, en smám saman, kannski
mörgum kynslóðum síðar, mun
stökkbreytingin eiga sér stað.
Dr. Lundquist skýrir síðan í
stuttu máli, hvers vegna stökk-
breytingarnar leiða nær ævinlega
til hins verra, og ræðir nokkuð
hve stóran geislunarskammt
þurfi til að gera stckkbreyting-
ar tvöfalt algengari meðaþmanna
en þær eru nú.
Maðurinn viðkvæmari
en óæðri dýr.
Flestar tilraunir, sem lúta að
stökkbreytingum hafa verið gerð-
ar á bananaflugunni, en dr.
Lundquist varar við því að láta
niðurstöður þeirra gilda um
menn, þar sem margt bendir til
þess, að menn og dýr með heitt
blóð séu 10 sinnum viðkvæmari
fyrir geislaverkunum en banana-
flugur. Af því leiðir, að mjög liti®
aukning geislaverkunar þarf tllt-
þess að stökkbreytingar tvöfaldja-
ist.
2.500 millj. kr. á sprengju!
Hann vitnar síðan í uramæ:?,,
sem bandaríski prófessorinn O. R..
Frisch kom með á fundi í dansk-&
líffræðifélaginu í desember s.L.
Hann hefur áætlað, að 2 vetn*-
issprengingar á ári muni leiða tí|i
helmingi meiri geislaverkunar í
andrúmsloftinu en fyrir er, erSs
við það myndi stökkbreytingura}:
sennilega fjölga um helming..
(Geislaverkunin sem fyrir er-
stafar frá geimgeislum).
Prófessor Frisch hefur einnig;
reiknað út, að slík tvöfölduaSs
stökkbreytinga mundi kosts,.
5.000 milljónir króna í auknuntii
kostnaði til félags- og heilbrigð--
ismála: 2.500 milljónir kr. §i
sprerígju!
Enginn getur verið óhultur.
Dr. Lundquist vitnar í
mæli ýmissa annarra kunnr^T
vísindamanna, þ. á. m. brezfcaT
Framh. ó 11. síðUo