Þjóðviljinn - 18.01.1955, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 18.01.1955, Blaðsíða 4
4). ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 18. janúar 1955 Orðsending til listamanna Enn er risin deila meðal listamanna hér á landi. Nú stendur hún um þátttöku ís- lend.'nga í samnorrænni sýn- ingu í Róm, eða öllu heldur út af því, hverjir velja skuli verkin á sýninguna. Það væri margt um þetta mál að segja, en ég leiði það hjá mér að svo stöddu, enda nauðsynlegt að hafa taumhald á tungu sinni, þegar borið er sáttarorð á milli manna. En það er ákaf- lega einföld lausn á þessu máli, og því er það að ég sting niður penna. Meðan félag okkar lista- mannanna var eitt og óskipt var reynslan sú, að innan þess mynduðust oftast þrjár fylkingar með ólík sjónarmið, fyrir nú utan sjájfstæðar skoð- anir hvers einstaklings. Stefnu- mál voru ákaflega óljós, enda virtu$t f loklf adrættirnir einkum veíða út af valdastreitu ein- stakra manna. Þegar einhver fylkingín varð í minnihluta og kom engum manni að í stjórn félagsins eða nefndir, urðu menn eðlilega óánægðir. Þá var það að ég stakk upp á hlutfallskosningu, svo að hver hópur hefði sinn fulltrúa í stjórn og nefndum samkvæmt höfðatölu. Uppástungu minni var hafnað og afleiðingin er nú komin í ljós. Þeir sem verst gátu þolað að vera í minni- hluta, sögðu sig úr félaginu og teymdu með sér sum af „stærstu nöfnunum“. Nú hlýt- ur þeim góðu mönnum að hafa verið það ljóst, að um leið af- söluðu þeir sér ýmsum rétt- índum, svo sem umráðum yf- ir Listamannaskálanum og þátttöku í Bandalagi ísl. lista- manna og í Norræna lista- bandalaginu. Það er ekki hægt „bæði að éta kökuna og geyma hana“, eins og enska máltæk- ið segir. Eg tel víst að Félag ísl. myndlistarmanna sé enn fúst til samstarfs á réttlátum og heiðarlegum grundvelli, og því geri ég það að tillögu minni, að við höfum hlutfallskosn- ingu um nefnd þá, er velja skal verkin á Rómarsýningung. Hvert félag birti sinn lista og kosning fari fram á tilteknum stað og stund undir eftirliti eins fulltrúa frá hverju félagi og eins fulltrúa er mennta- málaráðuneytið skipi. Kosn- ingarétt hafi allir félagsmenn hinna þriggja félaga, en auk þess allir akademískir lista- menn, sem ekki eru í neinu fé- lagi. Þetta er í alla staði réttlát og lýðræðisleg tilhögun, sem allir aðilar ættu að geta sætt sig við, bæði listamennirnir sjálfir, menntamálaráðherra og Alþingi. Eg get ekki stillt mig um að gera smá athugasemd við ritstjórnargrein er birtist í Vísi í fyrradag, varðandi þetta mál. Af lestri greinarinnar verður ekki annað ráðið en að ab- straktmenn (þ. e. a. s. Fél. ísl. myndlistarmanna) heimti að fá að dæma málverk Ás- gríms Jónssonar, sem þeir höfðu þegar boðið honum að senda eftir eigin vali. Svona röksemdir er ekki hægt að nota nema í pólitík. Magnús Á. Árnason. Yfirlýsing vegna þátttöku í Rómarsýningunni Félag íslenzkra myndlistar- manna hefur skorað á lista- menn að senda verk sín til úr- vals fyrir væntanlega sýningu í Rómaborg, jafnframt birt nöfn 3 málara, sem eru með- limir félagsins, og eins utan- félagsmanns, er eiga að velja málverk þau er sýna skal. Einn myndhöggvari á að vera með í nefndinni um val mynd- höggvaraverka. Félagið virð- ist hafa misskilið hlutverk sitt í þessu máli, álíta að það eitt sé meðlimur Norræna list- bandalagsins hér á landi, á sama hátt og áður þegar flest- ir myndlistamenn störfuðu í því. Önnur lönd, sem eru með- limir bandalagsins, Danmörk, Noregur, Svíþjóð og Finnland, etarfa samkvæmt þeirri meg- inreglu, að sém flest félaga- sambönd hafi fulltrúa í sýn- ingarnefndum og stjórn deild- anna, er jafnvel formaður stjórskipaður sumstaðar og kostnaður greiddur úr ríkis- sjóði. Sýningin í Róm grund- vallast á þessum forsendum, og hefur hæstvirt Alþingi veitt mikinn fjárstyrk í því augnamiði. Þrjú myndlistarfé- lög eru nú starfandi hér á landi, höfðu þau samstarf síð- astliðið ár um sýningu í Dan- mörku, að vísu ekki á vegum Korræna listbandalagsins; sýning þessi gaf von um að félögin gætu unnið saman að málefnum myndlistamanna. Sýningin í Róm á að vera yfirlitssýning um þróun mynd- listar á Norðurlöndum í hálfa öld, er því eðlilegt að sýn- ingamefndin sé skipuð eldri og yngri listamönnum, full- trúum allra félaganna, sam- kvæmt venju: Fimm manna nefnd annist val málverka og svartlista en þrír velji mynd- höggvaraverk. Félagíð „Óháðir listamenn" mótmælir því að þátttaká Is- lands í sýningum Norræna listbandalagsins sé einkamál Félags ís’enzkra myndlista- manna, eða nokkurs annars félags. Geti því sýning undir forystu eins félags enganveg- inn talizt fullgild þátttaka ís- lands í fvrirhugaðri sýningu í Rómaborg. Teljum við sjálfsagt að farið verði að vilja hæstvirts Alþingis um val nefndar fyrir sýninguna, og að samkomulag náist um önnur atriði varð- andi svninguna. Að öðrum kosti telium við undirritaðir okkur ekki fært að taka þátt í sýningunni. Reykjavík, 15. janúar 1955. Finnur Jónsson Gunnlaugur Blöndal Guðmundur Einarsson Ríkarður Jónsson Enn frost — Nóg af kulda í bili — Eldiviður ekki alltaf nægur — S.V.Í.R. vantar söngfólk OG ENN er frost. Á hverjum morgni hlustar maður með at- hygli á veðurlýsingar út- varpsins til þess að vita hvort frostið sé 11, 13 eða 15 stig. Og gamalreynt fólk er óspart á reynslu sína og þekkingu: Þetta er alveg eins og frosta- veturinn 1918 — þá fór ekki að frjósa heldur fyrr en eft- ir áramót. — Og þótt ég muni ekki þann vetur, man ég þó annan frostavetur sem ég upplifði úti í kóngsins Kaup- mannahöfn, og mikil ósköp: þá byrjuðu frostin sömuleiðis eftir áramót og þeim linnti ekki fyrr en um vorið. En þá var það ekki kuldinn utan dyra sem fór verst með mann, því að 'það voru stillur og logn upp á hvem dag, heldur kuldinn í húsum inni, því að það var enginn eldiviður til í landinu. Og þegar á leið sást ekki lengur hrím á gluggum, því að kuldinn var orðinn jafnmikill inni og úti. Þá háttaði enginn niður í rúm, heldur bætti á sig fötum und- ir svefninn og gufustrókur stóð út úr öllum, jafnt reykj- andi sem óreykjandi. Ekkert hefur eins lamandi áhrif á fólk og langvarandi kuldi inn- anhúss og nú fer að horfa illa hjá íbúum bragga og lé- legra húsa í höfuðstað Reykja- víkur, ef kuldanum linnir ekki á næstunni. Það er ekki nög að hafa eldivið, þegar hitinn rýkur allur út um göt og rif- ur á íbúðunum, og víða verð- ur það til ráða að fólk held- ur sig í rúmunum, þann tíma sem það er heima. En vonandi fer þetta kuldakast að taka enda. BÆJARPÖSTURINN hefur ver- ið beðinn að koma því á fram- færi, að Söngfélag verkalýðs- ins vantar söngfólk. Ætlunin var að reyna að fjölga söng- fólki um helming í vetur, svo að kórinn mætti verða sem fullkomnastur. En aðstreymi af söngfólki hefur ekki verið nógu ört og nú þarf söng- elskt verkafólk að taka sig á og gera sitt til að söngfélag þess megi verða sem öflugast og fullkomnast. Það eru eink- um kvenraddir sem vantar, bæði sópran- og altraddir. En það fólk sem vildi sinna þessu er beðið að gefa sig fram við söngstjórann, Sigursvein D. Kristinsson. Verkalýðssamtök- in' ættu að setja metnað sinn í áð bæta og eflá söngfélag sitt; seni til þessa hefur stað- ið sig með mestu prýði og ver- ið samtökunum til sóma. Greinargerð og andsvar frá Ný|a myndlisíarfélagimi Eins og ljóst kemur fram í greinargerð Félags íslenzkra myndlistarmanna hafa félagL inu — með bréfi frá Stokk- hólmi, dags 17. febr. 1954 — borizt fyrstu boðin um Rómar- sýninguna, þá „ófullburða hugmynd“, eins og komizt er að orði. Þó stendur á öðrum stað í greinargerðinni að til- boði ítölsku ríkisstjórnarinnar hafi verið svarað játandi 13. júlí í sumar og staðfest skömmu síðar af Félagi ísl. myndlistarmanna. Gæti þetta bent til þess að nefnt Stokk- hólmsbréf hafi verið veiga- meira en látið er í veðri vaka. Er því augljóst og staðfest að Ásgrímur Jónsson hefur hvergi hallað réttu máli, og mátti öll- um vera það ljóst. „Endanlegt boð um samnorræna listsýn- ingu í Róm lá þó ekki fyrir fyrr en um miðjan nóvember s. l.“, segir ennfremur í grein- argerð Félags íslenzkra mynd- listarmanna, en áður er sagt að tilboði ítölsku ríkisstjómarinn- ar hafi verið svarað játandi 13. júlí. Er þetta ekki dálítið einkennileg röksemdafærsla og bending um að hér sé verið að æfa sig í orðaleik, sem ekki er að skaplyndi manna eins og Ásgríms Jónssonar. Bréf um sýninguna barst Nýja mynd- listarfélaginu ekki fyrr en 6. des. s. J. eins og áður er vikið að, og engar formlegar um- ræður áttu sér stað milli fé- laganna. Norræna listbandalagið hef- ur víðtæku menningarhlutverki að gegna á Norðurlöndum með samsýningum, sýningum ein- stakra málara, fræðslustarf- semi o. fl. Stjórnir þess voru 1947 er ég þekkti til skipaðar einum manni, auk starfandi málara, er var fulltrúi í menntamálaráðuneytum land- anna, opinberum safnvörðum, eða öðrum fulltrúum hins op- inbera, og sýnir það mjög greinilega að gert er ráð fyrir samstarfi við stjórnarvöld landanna. Jafnljóst er af lög- um félaganna að almenn þátt- taka er hugsuð þar í samsýn- ingum, enda deildirnar þannig upp byggðar, að gert er ráð fyrir almennu samstarfi hinna ýmsu félaga, og er mér ekki kunnugt um að útnefning full- trúa í einstökum félögum fari þar eftir almennri höfðatölu- reglu, enda erfítt að koma slík- um „lýðræðishugmyndum" á framfæri í Ustum, þar sem margir eru kallaðir en fáir út- valdir. Ekki er mér kunnugt um hvort stjórn Norræna Ust- bandalagsins veit hvernig mál- um er hér háttað, þær breyt- ingar sem orðið hafa í sam- tökum málaranna hér frá því að bandalagið var stofnað. Eru það tilmæli okkar að stjórn Félags íslenzkra myndlistar- manna upplýsi hvort svo er. Að öðru leyti leyfi ég mér að vísa til bréfs okkar til mennta- málaráðherra dags. 28. apríl, 1953, og samrit var sent af til F. í. M., en sem er of langt til að birta hér, þar sem varað er við því að það félag færi eitt með umboð Norræna list- bandalagsins, og gagnstætt væri því sem er á hinum Norð- urlöndunum og lögum banda- lagsins. Félag íslenzkra myndlistar- manna flaggar mjög með fjölda meðlima sinna, enda vekur Ás- grímur Jónsson athygli á því í bréfi sínu að það félag sé fjölmennara. Nýja myndlistar- félagið hefur átt kost á að fjölga meðlimum sinum, en félagið er stofnað með því markmiði að meðlimir þess taki, helzt árlega, þátt í sam- sýningum þess með nýjum myndum, er sanni að félags- menn séu í raun og veru starf- andi málarar, er óhikað leggi verk sín undir dóm almenn- ings. Þetta hlýtur líka að vera skilyrði fyrir inntöku í félag- ið, auk þess að allir meðlimir félagsins samþykki inntöku- beiðnina. Nýja myndlistarfé- lagið hefur birt opinberlega nöfn meðlima sinna og mun halda því áfram. Væri æski- legt að Félag ísl. myndlistar- manna gerði slíkt hið sama, og er það eina sönnun þess að í félögunum séu ekki „gerfimeðlimir". Félag ísl. myndlistarmanna virðist telja óheppilegt að þessi mál séu rædd opinber- lega. En þar sem leitað hefur verið til Alþingis um opinber- an fjárstyrk til þess að standa undir kostnaði við þátttöku íslands í sýningunni, er hún ekki lengur einkamál málar- anna. Almenningur í þessu landi sem féð leggur fram á að fá að fylgjast með málun- um. Og raunar hvort sem kostuð er af opinberu fé eða ekki. Frá hendi Nýja mynd- listarfélagsins fer hér ekkert á milU mála, sem óæskilegt er að íslenzkir blaðalesendur fylgist með. Þessi mál eru engan veg- inn komin á þann vettvang að þau séu orðin „viðkvæm“. Drengilegar og hreinskilnar umræður eru rétta leiðin. Þeir aðilar sem hér ræða saman eru margir hverjir persónuleg- ir vinir og félagar, og því á- stæðulaust að óttast að út af þessum nauðsynlegu umræð- um spinnist fjandsamlegar deilur, ef bóðir aðilar gæta hófs eins og Ásgrímur Jónsson gerði í sínu bréfi. Nýja myndlistarfélagið gerði með áðurnefndu bréfi til menntamálaráðherra, dags. 28. apríl 1953, tilraun til þess að leysa eitt af höfuðvandamálum þessara tveggja félaga, nefni- lega þátttöku þeirra í Norræna listbandalaginu. Það mun tæp- lega orka tvímælis í augum réttsýnna manna og greinar- góðra um listmál, að óviðun- andi sé að tveir úr hópi stærstu málara okkar, Ásgrím- ur Jónsson og Jón Stefánsson, séu útilokaðir frá afskiptum um þátttöku í opinberum sýn- ingum erlendis á íslenzkri mál- aralist, fyrir það eitt að hafa kosið að ganga úr félagi því, sem þó fer áfram með umboð Norræna listbandalagsins, og ólíklegt að á meðan svo stend- ur, að Alþingi veiti styrk til sýninganna á vegum Félags ísl. myndlistarmanna án sér- stakra skilyrða, eins og líka hefur komið mjög greinlega í ljós með samþykktinni um styrk til sýningarinnar í Rómaborg. Það er engin fram- tíðarlausn þó að í stjórn Félags ísl. myndlistarmanna séu í svipinn ýmsir drengilegir menn, sem sýnt hafa það lítil- læti að telja sig fúsa til að skipa sjálfir einn fulltrúa frá okkar félagi í sýningarnefnd, sem varla virðist þó einu sinni löglegt eftir því sem fram kemur í greinargerð félagsins. Samskonar háttvísi hafa þeir og sýnt gagnvart einum utan- félagsmanni og er vonandi að ekki verði tekið hart á því, enda fara þeir ekki dult með ábyrgðartilfinningu sína gagn- vart umbjóðendunum ytra, og finnst ýmsum að hún mætti öllum að skaðlausu einnig ná nokkru nónar til eldri félaga þeirra hér heima. Eina hugsanlega framtíðar- lausnin, sem viðunandi er fyr- ir þjóðina, sem kemur til með að bera kostnaðinn við allar meiriháttar sýningar erlendis, er að fulltrúar viðurkenndra, starfandi málara og hins op- inbera, fari með umboð Nor- Framnald á 8. sífiu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.