Þjóðviljinn - 28.01.1955, Blaðsíða 4

BJ) — ÞJte>VIL,JINN — Föstudagur 28. janúar 1955
Kristófer Czrimsson:
Samkvæmt lögum um jarð-
æektar- og húsagerðarsam-
]þykktir í sveitum frá 1945, er
aœektunarsamböndum skylt að
afla tjár til vélakaupanna með
ötefturkræfu framlagi búnaðar-
Jélaganna, eða eftir niðurjöfn-
Wn á hvert býli í sveitunum.
Skal það framlag renna í
ðtofnsjóð. Þá eiga þau rétt á
íramlagi úr framkvæmdasjóði
aikisins er nemur helming af
iaupverði nýrra véla og verk-
Jæra. Eennur það einnig í
Stofnsjóð. Ekki mun fé þetta
nærri hafa nægt fyrir véla-
ikaupum. Þess vegna hafa þau
<linnig orðið að afla sér lánsfjár
AU þess að standa straum af
EStofnkostnaði. Yfirleitt er ekki
Sert ráð fyrir rék'stúfshagnaði,
Ikeldur aðeins, að fyrirtækið sé
íBárhagslega tryggt. Þó er
Jeimilt að leggja lítið eitt á
innnu, sem unnin er fyrir aðra
<En sambandsaðila, og skal sá
íhagnaður þá renna í stofnsjóð.
,1Ekki er gert ráð fyrir reksturs-
Jánum til sambandanna, enda
£era lögin ráð fyrir fyrirfram-
.rreiðslu eða greiðslutryggingu.
IÞetta ákvæði býst ég þó ekki
sið að gildi víða í framkvæmd,
heldur mun hitt algengara, að
Ekki verði komizt hjá einhverj-
•xm gjaldfresti, sem oft vill
•verða iengri en til er ætlast og
:úer eftir ýmsum ástæðum.
Þetta hefur valdið sambönd-
"inum erfiðleikum, sem binda
ítarfsmenn þeirra óeðlilega
: nikið við innheimtustörf, þegar
:xekstursfé er raunverulega ekk-
<£rt.
Rekstursfé, er því mikilvægt
fkilyrði fyrir eðlilegum rekstri
tambandanna, svo þau geti innt
£f höndum skyldur sínar við
t£ilá aðra aðila.
Tjl þess að samböndin getí
. fcaldið í horfinu og eflst smátt
cg smátt, ber þeim að leggja
árlegan rekstur sinn 16% af
verði nýrra véla og verkfæra,
æm styrks hafa notið úr fram-
1 svæmdasjóði.
Fé þetta rennur í Fyrningar-
?ióð, sem eingöngu sé varið til
cndurnýjunar á vélum, sem út-
eengnar mega teljast.
Þá ber einnig að leggja 1
V'iðíialdssjóð 14% af sömu vél-
-m til þess að standa straum
ií viðhaldi þeirra að meira eða
rninna leyti. Þá ieggja ýms sam-
iiönd 30% af verði annarra
yéla sinna í viðhaldssjóðinn og
ibarf hann þá, að sjálfsögðu,
að geta annast viðhald þeirra
&ð einhverju leyti, og endurnýj-
xn, er þar að kemur.
Allmikið fé kemur árlega í
iþessa sjóði — Fyrningar- og
xiðhaldssjóð — og ætla má að
sinhverjum finnist það einber
barlómur að tala um veltu-
r'járskort sambandanna.
Skal ég því akýra þetta
aokkru nánar.
í upphafi var ætlað að láta
TTðhaldssjóðinn annast helztu
.'etrarviðgerðir vélanna. Með-
an vélarnar voru nýjar safnað-
Jst nokkurt fé í sjóðina fyrstu
3 árin. Eftir það fór viðhalds-
-Tostnaður vélanna hraðvax-
áætlanir um viðhalds- og
reksturskostnað vélanna. Þá
bættist og ofan á allt saman
eriénd verðhækkun á öllum
varahlutum. Af þessum ástæð-
um má víst fullyrða að öll
ræktunarsamböndin hafi um
nokkurra ára skeið reiknað of
lágt tímakaup fyrir vélarnar
og orðið að fleyta rekstrinum
á þverrandi Viðhaldssjóðnum.
Og þó einhver sambandanna
séu nú aftur á viðreisnarleið,
má fullyrða að flest þeirra
standi enn höllum fæti, vegna
hins gífurlega verðs á vara-
hlutum.
Til þess að fjárhagur sam-
bandanna geti talizt viðunan-
legur vérða þau ávallt að eiga
riflegár upphæðir í Viðhalds-
sjóði, svo þau verði fær um
að mæta hverskonar óvæntum
áfölium aem allfaf geta að
liöndum borið.
Samkvæmt lögum ber rsekt-
unarsamböndunum að afhenda
Bf. fsl. fyrningarsjóði sína til
ávöxtunar í banka.
Mikil vanhöld hafa orðið á
afhendingu sjóðanna og munu
mörg sambönd hafa þá enn í
eigin vörzlu að einhverju —
eða öllu leyti. Ástæðurnar til
þess að svo er liggja í áður-
greindum erfiðleikum sam-
bandanna: Veltufjárskorti,
margföldum varahlutakostnaði
vegna gengi^falls og ónógri
reynslu sambandanna um rekst-
ur slikra véla.
Afhending fyrningarsjóðsins
væri því fyrir mörg samböndin
jafngildi rekstursstöðvunar.
Aðalatriðið í déilunni um
fyrningarsjóði sambandanna
virðist mér ekki það hvar þeir
séu varðveittir, heldur hitt, að
þeir séu raunverulega til, að
ávallt sé lagt í þá fé, eins og
lög mæla fyrir. Til þess mun
aukið eftirlit og áhrif frá Bún-
aðarfélagi íslands vera nauð-
synlegt. Að sjálfsögðu gætu
Ræktunarsamböndin sætt sig
við að afhenda fyrningarsjóði
sína, ef þeim væri um leið
tryggð réttindi til jafnhárrar
upphæðar sem reksturslán, en
ég sé bara ekki hverjum það
væri til gagns nema. ef til vill
bönkum, sem varla mundu
lána féð aftur út með sömu
vöxtum og þeir greiddu af
fyrningarsjóðunum.
Það er því tillaga mín að
lögunum verði breytt svo að
ræktunarsamböndunum sé
heimilt að hafa fyrningarsjóð
í eigin vörzlu, en Búnaðarfé-
lagi íslands sé' skylt að auka
eftirlit með rekstri samband-
anna og reikningshaldi. Meðal
annars að sjá um að sam-
böndin leggi ávallt árlega til-
skilin framlög í þessa þýðing-
armiklu sjóði sína. Þá skuli
samböndunum skylt að hlíta
tillögum Búnaðarfélags íslands
um lágmarksgjaldskrá fyrir
vinnu véla sinna.
Ræktunarsamböndin þurfa
um langa framtíð að vera
lyftistöng bændastéttarinnar
við landnám mýra og hrjóstur-
landa. Þessvegna má ekki tor-
velda starfsemi þeirra, heldur
leggja þeim heilshugar hjálpar-
hönd með breyttum lagabók-
staf og virku eítirliti og upp-
örvun sérfróðra manna.
Kristófer Grímsson.
óóflirtnn
Andlit í glugga — Leikur á götunni og löngunar-
augu — Þegar háls og kinn renna saman — Pest
á pest ofan
í KJALLARAGLUGGANUM á
húsi hérna rétt hjá hef ég í
nokkra daga séð lítið andlit
með stór augu sem horfa
löngunarfull út til krakk-
anna sem eru að leika sér á
götunni. Þetta er andlit á litilli
telpu, fölt og þunnt á vangann
og hún er í náttfötum og ým-
ist í peysu eða með teppi ut-
anum síg, því að hún er búin
að liggja í, hálsbólgu. og þar
á eftir í vauðum. hundum og
. hún má ekki fara út. strax. Og
þes.s. yegna er.hún í náttfötum,
þótt hún sé orðin hitalaþs, því
að allir vi.ta að það er ógern-
irjgur að hemja krakka inni
þótt í afturbata séu, þegar þau
eru komin á ról. Fyrirliðinn í
hópnum sem hún horfir svo
miklum löngúnaraugum á, er
rösklegur strákur, rjóður og
bústinn. Hann hefur hetjulega
forustu í öllum ieikjum krakk-
anna og ekkert finnst rnanni
fjær honum en veikindi og
sjúkdómar, enda virðir hann
föla andlitið í glugganum ekki
viðlits. En viti menn. Einn dag-
inn er hann ekki lengur í hópn-
um. Mér dettur helzt í hug að
hann hafi veriö boðinn í afmæli
eða eifthvað slíkt. Daginn eft-
ir sést hann ekki heldur. En
eftir hádegið, þegar ég er að
fara í vinnuna, sé ég skringi-
legt andlit í loftsglugga skammt
frá. Það er lítið höfuð með
strítt og óstýrilátt hár og und-
ir þessu höfði er háls vafinn
þykkum trefli. Mér sýnist ég
þekkja þarna hann kunningja
minn af götunni en hann er
býsna torkennilegur, því að
önnur kinnin á honum rennur
alveg saman við þennan dúð-
aða háls. Enda er hann kominn
með hettusótt, blessaður.
ALLS KONAR pestir hafa, sýtt
á krakkana í vetur, ekki sízt
, litlu krakkana sem eru á leik-
skólaaldri. Ekki veit ég hvort
veðurfarið á sök á því, en hitt
er víst að hver pestin hefur
tekið við af annarri, mislingar,
hálsbólgur, kvefpestir, rauðir
hundar, kýlapest, magapinur og
hettusótt. Það er mikið lagt á
þessi litlu grey, þegar þau fá
allt þetta í einni strollu. Og
fullorðna fólkið stynur yfir
þessum eilífu pestum og fær
sjálft kvef, en ekki kvef eins
og í gamla daga, heldur oft á
tíðum illkynjað kvef sem sezt
að í nefi þess, hálsi eða lungna-
pípum og endar ef til vill með
læknisgöngum, sprautum, skol-
unum og rannsóknum. Æjá,
skammdegið hefur löngum
haldið verndarhendi yfir sótt-
kveikjum. Eina bótin að það
tekur enda og með hækkandi
sól flýja bakteríurnar vonandi
út í hafsauga.
Þrýsfivatiíspjpur
og allskonar
tengistykki.
FráremtsÍHspspur
cg tengistykki.

Byggingavörur úr asbestsementi
Utanhús’s-plötur, sléttar — Báru-plötur á þök — Þakhellur — Innanhúss-plötur
EINKAUMBOÐ:
MARS TRADING Co.

iÚL í