Þjóðviljinn - 03.02.1955, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 3. íebrúar 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (11
Aiviimuleysisskránin
í ifafnarfirSi
LYFTIDUFT
ttúsmœhui:
Ný útgáfa af Royál kökuuppskriftum hefur nú verið prentuð.
Látið okkur vita, símið eða skrifið, ef þór óskið að fá sent
eintak. Sendum ókeypis til allra er nota Royal lyftiduft.
AGNAR LUDVIGSSON „E.u>vEm.iN
Tryggvagötu 28, simi 2134.
Aðalfundur
SlYsavamadeiIdarinnar Ingólfs
í Reykjavík veröur haldinn í fundasal Slysavarna-
félagsins, Grófin 1, n.k. sunnudag, 6. febrúar kl.
2 e.h. STJÓRNIN
Miðnæiursöngskemmtim
í Ansturbæiarbíói í kvöld klukkan 11.30.
Hallbjörg Biarnadóttir
Steinunn Bjarnadóttir
Hraðteiknarinn
aðstoðar og truílar á ýmsan hátt.
5 manna hljómsveit
Aðgöngumiðar seldir í Bókaverzlun Lárusar Blön-
dal og Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar.
Verkalýðsfélagið „Esja“
í Kjósarsýslu heldur AÐALFUND að Hlégarði
sunnudaginn 6. febr. 1955 kl. 2 e.h.
Fundarefni:
1. Lagabreytingar.
2. Venjuleg aöalfundarstörf.
3. Önnur mál.
Stofnfundur félags vörubifreiðaeigenda fer fram á
sama stað klukkan 4.
Stjórnin
M.s. Dronnino
Alexandríne
fer frá Kaupmannahöfn til1
Færeyja og Reykjavíkur þann j
11. þ.m. Flutningur óskast til-1
kynntur sem fyrst til skrif-
stofu Sameinaða í Kaupmanna-
höfn. — Frá Reykjavík fer
skipið þann 19. þ.m. til Fær-
eyja og Kaupmannahafnar.
Skipaafgreiðsla Jes Zimsen
Erlendur Pétursson.
Atvinnuleysrsskráning samkvæmt lögum nr.
57 frá 7. maí 1928, fer fram í vinnumiðlunarskrif-
stofu Hafnarfjarðar í Ráðhúsinu, Strandgötu 6,
dagana 3. og 4. febrúar 1955 kl. 10 til 12 f.h. og
kl. 5.30 til 7 e.h. hvorn dag.
Óskað er eftir að þeir, sem skrá sig, séu við-
búnir að gefa upplýsingar um atvinnudaga og
tekjur undanfarna mánuði, eignir, skuldir og
heimilishagi.
Athygli skal vakin á því að vinnumiðlunar-
skrifstofan er flutt í Ráðhúsið, Strandgötu 6, og
veröur hún opin fyrst um sinn kl. 10 til 12 f.h.
alla virka daga.
Haínarfirði, 2. febrúar 1955.
læiarsífonnn.
■
:
■
■
t
beir koma
Fratnhald af 4. síðu.
höfundar sem og aðra og eng-
inn fer villur vegar að tilgang-
ur og boðskapur leiksins er að
vara við uppblásnum og ótínd-
um kenningum lýðskvaldrara
um vofur og hættur sem engar
eru, og sýna fram á að stríð
og bardagar eru eyðilegging
og tortiming, sá sem með
sverði vegur, mun fyrir sverði
faila.
Þekkingarleysi almennings
um ,,afdrif“ íslendinga í Græn-
landi eru því eggjandi við-
fangsefni sem umræðuvett-
vangur þar sem miklu hörmu-
legri og nærtækari hluti þarf
að segja og er það mikilmenna
siður að segja svo löst að eigi
brenni þann sem á að bæta. —
Með þetta í huga heldur leik-
ritið gildi sínu svo lengi sem
atburðir seinustu ára verða
munaðir, þótt það hinsvegar
gagni ekkert til upplýsingar
um sögu Grænlands eða inn-
byggja þess á fimmtándu öld.
Hin dramatísku og harmsögu-
legu áhrif þess höfða fyrst og
fremst til þess sem er að ger-
ast í dag og hver örlög þeim
muni búin sem eigi bregðast
viturlegar við en persónurnar
sem fram koma í leikritinu.
Aftur á móti missir leikritið
algjörlega marks ef það er
tekið sem tragedía unv örlög
islenzkra manna á Grænlandi
á miðöldum. Skal ég rökstyðja
það nokkuð. Staðfræðin í léik-
ritinu til þess er röng og illa
uppbyggð. Atriðin gerast að
Göiðum í Einarsfirði og þang-
að er látinn sækja bóndinn úr
Herjólfsnesi, einn að manni
skilst, og líklega ríðandi því að
hann heldur á svipu sinni
í hendinni. Til þess að koma
þangað á þennan hátt þarf að
fara nokkur hundruð kílómetra
um torfært land og kringum
marga firði, þannig: Norðuf
Herjólfsfjörð yfir í KetUsfjörð,
inn með honum yfir illfærar
,ár og fyrir botn hans yfir lík-
lega ófæran skriðjökui. Það-
an eftir Mikladragi yfir í
Álftafjörð; inn með honum fyr-
ir ófæran skriðjökul í botni
: hans, út með honum að riorðan
og yfir Álftanes og inn í
í haust
Hrafnsfjörð; inn með honum
og út að norðan þar til hann
kemst yfir i Siglufjörð og inn
með honum og fyrir Sandvog
inn af honum, sem er algerlega
ófært á landi því vogurinn er
tröllaukin klettagjá upp til
jökla og ófær á sem rennur
um hann. Kæmist hann yfir
þennan vog, þá bak við Mikla-
miðfjall yfir í Mjóavog og það-
an mjög torfæra leið yfir mýr-
ar og ■ kjarrskóga þvert yfir
Vatnahverfi yfir í Hafgríms-
fjörð. Kringum hann og síðan
inn með botni Einarsfjarðar að
sunnan og út með honum að
norðan unz hann eftir margra
daga hvíldarlaust áframhald
hefði komizt út á Eiði að Görð-
um.
Samtalið í fyrsta þætti bygg-
ist á þeirri trú að sífelldir bar-
dagar hafi verið milli skræl-
ingja og íslendinga. Engar
sagnir eru þó urri það sem
sannfærandi eru, aftur á móti
eru til sagnir um að þeir á
þessum tíma hafi verið komn-
ir innan um búfólkið utan til
í fjörðum og haldið sig að veiði-
lífi sínu. Má í þessu sambandi
minna á setu Björns Þorleifs-
sonar og Ólafar konu hans á
Grænlandi veturinn 1456—57,
er skrælingjahjón sem Björn
bjargaði úr skeri gerðust svo
hænd að þeim að þau styttu
sér aldur af sorg yfir viðskiln-
aðinum þegar þáu Björn héldu
aftur af landinu. (Sjá um þetta
J. D. Landk. og landn. bls.
581—610 og Grönl. hist.
minnesm. III. bls. 435—70).
En hinsvegar er sá möguleiki
að klerkastéttin grænlenzka
hafi eftir getu sinni reynt að
spilla eðlilegu vinfengi skræl-
ingja og bændaalþýðunnar.
Þennan þátt tekur höfundur
leikritsins mjög traustum tök-
um. Einmitt sagnfræðilegar
heimildir frá þessum tíma
styðja þessa skoðun. Hundrað
árum áður eða 1342 höfðu ein-
mitt þeir atburðir gerzt að
bændalýður Vestribyggðar
hafði flúið áþján kirkjunnar
og „undið sér til þjóða Ame-
riku, og lagt niður alla kristna
og góða sigu“ eins og Vísi-Gísli
segir og skýrsla ívars fjár-
hirzlumanns Bárðarsonar ber
Vneð séf, óg skiíið kirkjunni
eftir allt h'ennar góss, sauði,
riaut og hesta. . n
Hugmyndasmíð höfundar um
þessa baráttu hins drottnandi
valds gegn hagsmunum öreig-
anna er því mjög rökvís að
þessu leyti og sett fram á á-
hrifamikinn hátt, þótt líkurn-
ar fyrir átökunum við skræl-
ingja orki mjög tvímælis og
missi marks nema önnur hug-
mynd sé höfð í huga.
I þessum fyrsta þætti er at-
riðið um skipkomuna drama-
tísk hugmynd- en staðfræðilega
hjákátleg, frá Görðum í Ein-
arsfirði sést alls ekki til hafs
eða skípaferða úti fyrir nema
með því að ganga upp á Búr-
fellið sem gnæfir fyrir norðam.
staðinn (á annað þús. m hátt)
eða þá á Hnjúkinn fyrir sunn-
an sem er þó sýnu lægra og
óheppilegra (875 m. Á Búr-
fellinu er enn markaður átta-
hringur sem hafður hefur verið
við varðstöðu um skipaeftirlit.
Gizkað er á að hann sé eftir
þá Pining og Pothorst).
Þrátt fyrir alla þessa hlut-
lægu ágaha, sem verka am
kannalega á alla nema þá, sem
ekkert þekkja til staðhátta í
Grænlandi eða sög'u þess, ieyn-'
ir sér ekki listfengi höfundar-
ins í gerð leikritsins og mikið
vald yfir samræmingu hug-
mynda og forma.
Leikendur skila hlutverkum
sinum með ágætum og Herdís
og Haraldur hafa mjög hrif-
næm tök á efninu. Aftur finnst.
mér leikandi Kolbeins ná tæp-
ari tökum á því hlutverki sem
honum er skapað, kann að vera
að þar sé um ágalla frá hendi
höfundar að ræða.
Tilraun höfundar til að láta
leikendur túlka grænlenzkt
tungutak, hæfir ekki getu hans.
Hann hefði eins getað notað
frönsku: „Le moi“ og „La moi“.
Það hefði ekki fengizt óveru-
legri merking út úr því.
Þrátt fyrir þettá er óhætt að
hvetja menn til að láta sér
ekki úr hendi sleppa tækifæri
til að sjá þetta leikrit. Skiln-
ingur á nauðsyn friðar og
samkomulags í mannheimi mun
eftir sitja í hugskoti þeirra og
það er hið alvöruþrungna mark
leiksins og þess vegna á hann
skilið mikla aðsókn.
1. febr. 1955.
Ragnar V. Síurluson.