Þjóðviljinn - 06.04.1955, Síða 6

B) — ÞJÓÐVILJINN — ÖMiðvikudagur 6. apríl 1955
á
þJÓOVllJINN
Otgefandl: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Rltstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Mtetjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Síml 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. éintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljanp h.f.
Níðið um verkfallsmenn
Málgögn atvinnurekenda eru iðin við það síðustu daga
að bera út hverskonar gróusögur og níð um verkfallsmenn.
Alveg sérstaka áherzlu leggja þessi blöð á að ófrægja verk-
fallsverðina og stofna til æsinga gegn þeim. Er ljóst að
þessi málgögn braskaraklíkunnar sem stendur í vegi fyrir
nýjum samningum og lausn verkfallsins munar í skipu-
iagðar árásir og beitingu ofbeldis gagnvart þeim mönnum
í verkalýðsfélögunum, sem gegna því nauðsynlega og
sjálfsagða skyldustarfi að hafa eftirlit með því að fram-
kvæmd verkfallsins sé í fullkomnu lagi.
í>að er óþarfi að láta atvinnurekendaklíkunni og Heim-
dallarskrílnum sem er á vegum hennar heppnast slíkar
fyrirætlanir. Og við því er einfalt ráð og öruggt. Verka-
menn og aðrir sem í verkfallsbaráttunni standa þurfa að
fjölmenna til verkfallsgæzlunnar, þannig að unnt sé að
rækja hana af festu og einbeitni. Verkfallsmenn eru í
sínum fulla rétti þegar þeir halda uppi gæzlu á félagssvæði
sínu og hindra tilraunir atvinnurekenda og annarra til
að brjóta niður áhrif verkfallsins. Þennan rétt hefur
verkalýðshreyfingin áunnið sér með áratuga langri hefð
og í krafti styrkleika síns, og hann verður ekki frá henni
tekinn svo lengi sem verkalýður landsins er vakandi á
verði um hagsmuni sína og félagsréttindi.
Gróusögum atvinnurekendablaðanna og níði þeirra um
verkalýðsfélögin og verkfallsverðina þarf að svara með
stóraukinni þátttöku í verkfallsvörzlunni. Það er greini-
legt aö atvinnurekendaklíkan og ríkisstjórnin stefna að
löngu verkfalli og hyggjast þannig beygja verkafólkið til
hlýðni og uppgjafar. Samtímis verður áróðurinn hertur
og lygaverksmiðja íhaldsins sett í fullan gang. Verkafólk
hefur fengið forsmekkinn síðustu daga. En allt mun þetta
verða til að að stappa stálinu 1 verkafólkið og hvetja það
til að þjappa sér enn fastar saman. Á þann hátt verður
líka atvinnurekendum búinn sá ósigur sem þeir hyggjast
fá umflúið meö sveltitilraunum sínum og skipulögðu níði
íhaldsblaðanna um verkalýðsfélögin og verkfallsverðina
sem nú standa í fremstu víglínu og gegna mikilsverðum
skyldustörfum fyrir alla verkalýðshreyfinguna.
Eflum fjársöfnuniua
1 gær tilkynnti fjársöfnunarnefnd Alþýðusambands íslands og
Fulltrúaráðs verkalýðsfélaganna að söfnunin til styrktar verk-
fallsmönnum næmi 170 þús. kr. Þetta er myndarlega af stað far-
ið, því söfnunin hefur aðeins staðið fáa daga. Hvert félagið af
öðru er að ákveða framlag sitt til hinnar sameiginlegu baráttu og
einstaklingar og vinnuhópar sem verkfallið nær ekki til leggja
fram sinn skerf til styrktar verkfallsmönnum.
Stærsta framlagið til þessa er frá Félagi íslenzkra atvinnu-
iflugmanna og Flugvirkjafélagi íslands. Þau hafa tilkynnt að
75 þús. kr. greiðslan frá Loftleiðum gangi öll til styrktar verk-
fallsmönnum. Söfnunarnefndin hefur þegar fengið lán út á upp-
hæðina, sem samkvæmt samningi stendur inni í Útvegsbankan-
tim þar til deilan leysist.
Undirtektir launþega og alls almennings við málaleitan fjár-
söfnunarnefndar sýnir hve stuðningurinn er öruggur við málstað
verkalýðsins í yfirstandandi vinnudeilu. Þarf þetta að vísu engum
að koma á óvart. Kröfur verkafólks um kjarabætur eru sann-
gjarnar og eðlilegar og enginn hefur treyst sér til að mótmæla
þeim með frambærilegum rökum. Allur rekstur vinnudeilunnar
hefur frá upphafi einkennst af ábyrgðartilfinningu og tilhliðr-
unarsemi af hálfu verkalýðsfélaganna.
Enginn efast um að úrslit vinnudeilunnar snerta tugþúsundir
ínanna beint og óbeint þótt ekki séu þeir aðilar enn sem komið
er. Verkalýðsfélögin sem baráttuna heyja standa í stríðinu fyr-
ir allan verkalýð og launþega landsins. Kjör allra annarra launa-
inanna munu síðar markast af þeim úrslitum sem fást í núverandi
Vinnudeilu. Þess vegna hlýtur öll alþýða að leggjast á eitt og
•vinna að sigri verkalýðsfélaganna. Eitt nauðsynlegasta og raun-
hæfasta framlagið til sigurs í deilunni er að efla fjársöfnunina,
Bem á að gera verkfallsmönnum og fjölskyldum þeirra fært að
standa af sér sveltitilraun atvinnurekenda og vinna sigur fyrir
slla verkalýðsstétt landsins.
S jálf stæðísf lokkurmn og Framsékn
ætla ú útrýma lögunum m íifrf mingu
heilsuspallandi husnæðis
LánsupphœSin í frumvarpi rikissfjárnarinnar
er of lág fyrir jbó sem helzt þurfa hjálpar viB
Þjóðviljinn hefur áður birt fyrsta kaflann af rœðu Ein-
ars Olgeirssonar við 1. umtœðu húsnæðislánafrumvarps
ríkisstjórnarinnar, og rœddi hann par meginstefnu frum-
varpsins.
Hér er birtur síðasti kafli peirrar sömu ræðu, sem fjall-
ar um lánsupphæðina sem frumvarpið kveður á um, og
pann pátt sem snýr að útrýmingu heilsuspillandi hús-
næðis. Sýnir Einar fram á að par er raunar fyrst og
fremst að ræða um útrýmingu nýsköpunarlaganna frá
1946 um útrýmingu heilsuspillandi húsnæðis, en fram-
kvæmd peirra lagaákvœða hafa ríkisstjórnir Sjálfstœðis-
flokksins, Framsóknar og Alpýðuflokksins hindrað, allt
frá 1947, pótt afturháldið hafi ekki dirfzt fyrr en nú að
leggja til að pau yrðu afnumin.
Það stendur í b-lið 6. gr. að
lánaupphæðin megi nema %
hlutum af verðmæti íbúðarinn-
ar, þó ekki yfir 100 þús. út á
hverja íbúð, en í c-liðnum stend-
ur að lán til hverrar íbúðar
skuli að jafnaði vera um 70
þús. kr., a-lánin 50 þús. kr., b-
lánin 20 þús., lántökugjald 1%.
(Það virðist vera að verða al-
veg fast ákvæði hjá bönkun-
um og nú vera leitt í lög slik
gifurleg provísion).
Sjötíu þúsund kr. lán yrði þó
að öllum líkindum það venju-
lega í þessum efnum. Eg er
hræddur um að hámarkið, 100
þús., yrði frekar undantekning.
Það þýðir að menn fá með
þessu 70 þús. kr., 50 þús., sem
menn eiga að endurgreiða á
venjulegan hátt og 20 þús.,
sem menn verða að endur-
greiða með hækkandi vísitölu,
en menn vantar eftir sem áður,
ef það eru eignalausir menn,
sem eiga að ieggja í þetta, 80
þús. upp í 150 þús. kr. íbúð.
★
Með 'öðrum orðum: þó að,
eins og nefndin kemst að orði,
okrararnir séu reknir burt frá
1. og 2. veðréttinum, þá er því
miður hætta á að ýmsir neydd-
ust til að leita til þeirra með
þann þriðja og fjórða, ef þeir
þá vildu lána út á þann.veð-
rétt, en mér sýnist að sú
nefnd, sem hefur undirbúið
þetta mál, og þar með hæstv.
ríkisstjórn sjálf, hafi gengið
út frá þeim undarlega hlut við
samning þessa frv., að menn
hefðu sjálfir yfirleitt næga pen-
inga til þess að ieggja fram
það sem á vantaði. í greinar-
gerð frv. stendur á bls. 5:
„í flestum tilfellum þar sem
húsnæði vantar er um fólk að
ræða, sem getur greitt af tekj-
um sínum sem svarar húsaleigu
af nýju húsnæði. Þar sem svo
er ástatt verður að líta svo á,
að um sé að ræða eftirspurn,
sem geti greitt fullt verð fyr-
ir þjónustuna. Það sem vantar
er þá fjármagn sem hægt sé
að fasta til langs tíma, en ekki
að neytandinn þurfi styrks
með“.
★
Mér virðist þessi afstaða hafa
ákaflega mikið markað þetta
frv., það að ganga út frá að
menn hafi yfirleitt nægar tekj-
ur til þess að greiða húsa-
leigu eins og hún yrði með 7%
vöxtum, 1% lántökugjaldi, 14%
aukagjöldum og máske að ein-
hverju leyti okurvöxtum af 80
þús. kr., sem menn yrðu að fá
í viðbót, eða þá að menn væru
það efnaðir að þeir gætu lagt
slíkt fram. Mér virðist ekki
vera hugsað um að það séu
láglaunamenn eða verkamenn,
a. m. k. ekki láglaunamenn
meðal þeirra, sem geti í ríkum
mæli hagnýtt sér þetta, þessi
þó litlu fríðindi, sem þarna á
að veita mönnum. Mér virðist
vera gengið út frá því, að það
sé fremur betur stæði hlutinn
af verkamönnum og millistétt-
um, sem hér sé fyrst og fremst
verið að hugsa um.
Við verðum að muna eftir því
eins gott eins og er að stefna
að því, að menn eigi sína eig-
in íbúð, þarf líka að miða láns-
kjörin og lánstímann við það
að menn kikni ekki undir því
að eignast sína eigin íbúð, að
menn meira að segja á atvinnu-
leysistímum og krepputímum
þurfi ekki að selja þessar íbúð-
ir kannski fyrir slikk, vegna
þess að í þeim hafi menn fest
állt það, sem þeir yfirleitt eiga
af sparifé og geti tapað því
með því. Mér finnst of mikið
miðað við það að þessi lög
sé ekki fyrst og fremst til
að hjálpa þeim sem einkum
eru hjálparþurfi.
★
Þá er annar kafli þessa frv.
um útrýmingu heilsuspillandi
íbúða. Mér sýnist nú satt að
segja aðalatriðið í þeim kafla,
vera afnám laganna, — þó að
það standi formlega í næsta
kafla á eftir, afnám á 3. kafla
laganna frá 1946 um opinbera
aðstoð við byggingu íbúðar-
húsa í kaupstöðum og kauptún-
um, — þess kafla sem fjallar
um útrýmingu heilsuspillandi
íbúða.
Ákvarðanirnar eða lagafyrir-
mælin frá 1946 um útrýmingu
heilsuspillandi íbúða hafa alltaf
verið þyrnir i augum fjármála-
valdsins hér í Rvík, og það var
þess vegna snemma byrjað á
því, strax 1947, að fella þau
í framkvæmd úr gildi. Nú á
að drepa lagabókstafinn lika.
Um leið er svo sagt að þrjár
milljónir kr. skuli ríkið leggjá
fram, ef sveitarfélög leggi fram
samsvarandi. Þrjár millj. kr.
frá ríkinu, það er raunverulega
allt, sem ríkið ætlar að leggja
fram, skilzt mér, eftir þessum
lagabálki, 3 millj. kr. Og það
hefur þó ekki þótt mikfð, þegar
ráðstafanir hafa verið gerðar
og ráðstafað hefur verið tekju-
afgangi fjárlaga, þó jafnvel 20
millj. kr. færu í einn stað, eina
lánastofnun 'eða slikt, en þegar
um það er að ræða að útrýma
heilsuspillandi íbúðum, og það
sérstaklega íbúðum eins og
braggahverfunum, þá eru þrjár
milljónir látnar duga, þrjár
milljónir frá ríkinu og þrjár
milljónir frá, við skulum segja,
Reykjavíkurbæ eða þeim öðr-
um aðilum, sem þarna gætu
lagt fram á móti.
★
Hér í Reykjavík munu vera
yfir fimm hundruð slíkar íbúð-
ir, sem þyrfti að útrýma — og
það strax, það þyrfti að byggja
yfir 500 fjölskyldur, og við
skulum .reikna með, svo að
maður reikni eins og ríkis-
stjórnin hérna, með næstu
fimm árum, þótt það sé alllang-
ur tími, oflangur tími; ef það
ætti að byggja 150 þús. kr.
íbúðir, 100 íbúðir á ári, þá væri
það fyrir 15 millj., sem þyrfti
að byggja á ári, en með þessu
móti væru ekki til nema 6
millj. upp í það, þannig að það
er auðséð að meira að segja
sú litla áætlun, sem þarna virð-
ist felast á bak við, hún verður
ekki framkvæmd með þessu
móti.
Lélegasta húsnæðinu, hús-
næðinu sem félagsmálaráð-
herra sagði réttilega að væri
okkur til skammar og þeim
sem í því búa til armæðu og
hörmunga, yrði ekki útrýmt
einu sinni á næstu fimm árum
með þessu. Eg held að þarna
yrði að gera betur. Eg held að
sú nefnd, sem fær þeíta til
meðferðar, ætti í fyrsta lagi að
hækka þessa fjárhæð, hún ætti
í öðru lagi að milda ofurlitið
ákvæðin.
★
Eg vil vekja eftirtekt á
hvernig þau eru: „Nú leggur
sveitarfélag fram fé til íbúðar-
bygginga í því skyni að útrýma
heilsuspillandi íbúðum, annað-
hvort sem óafturkræft framlag
eða lán, og skal ríkissjóður þá
leggja fram jafnháa upphæð á
móti, allt að þrem millj. kr. á
ári næstu fimm árin, að því
tilskildu að sveitarfélagið sjái
um að hið ónotaða húsnæði sé
tekið úr notkun, enda greiði
ríkissjóður ekki framlag sitt
fyrr en því ákvæði er full-
nægt.“ Samkvæmt þessu er það
FramRald á 11. síðu.