Þjóðviljinn - 26.04.1955, Page 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 26. apríl 1955
þlÓOVIUINN
Útgafandl: Samelningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Rltstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Slgurjónsson, Bjarnl Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Rltstjóm, afgrelðsla, auglýslngar, prentsmiðja: Skólavörðustig
19. — Síml 7600 (3 linur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuðl í Reykjavík og nágrenni; kr. 1T
annars staðar á landlnu. — Lausasöluverð 1 kr. elntaklð.
T Prentsmlðja Þjóðvlljans h.f.
Þvættingur Morgunblaðsins
Ekkert sýnir betur hve MorgunblaÖið er rökþrota gegn
kröfum verkafólks um kauphækkun og kjarabætur en sí-
felldar endurtekningar þess á þeirri sta'ðhæfingu að verk-
fallið sé pólitískt af hálfu verkalýðsfélaganna. En þessi
fullyrðing blaðsins er í seinni tíð svo til eina framlag þess
til varnar vonlausum málstað atvinnurekenda og íhalds-
ins.
Með því að hörfa til þessarar víglínu hefur Morgunþlað-
ið raunverulega viðurkennt að verkafólki veröi ekki neitað
um kauphækkun með nokkrum frambærilegum rökum.
Enda mun það sannast mála að skriffinnar þess og for-
kólfar íhaldsins hafi orðið þess óþægilega varir hve af-
staða atvinnurekendaklíkunnar er fordæmd af öilum al-
menningi og þá um leið þjónustusemi íhaldsins við klík-
una, sem m.a. hefur komið fram í þeirri fráleitu ráðstöfun
að halda uppi verkfalli hjá Reykjavíkurbæ á sjöttu viku
aðeins til að þóknast Kjartani Thors og félögum hans.
Staðhæfing Morgunblaösins um að verkfallið hafi frá
upphafi verið hugsað sem framlag til stjórnmálabarátt-
unnar er marklaus þvættingur sem á sér enga stoð í veru-
leikanum. Þetta liggur í augum uppi. í fyrsta lagi hefur
ekkert komið fram hvorki í ræðu né riti af hálfu verka-
lýðsfélaganna sem styður staðhæfingu Morgunblaðsins. í
öðru lagi hefði atvinnurekendum og ríkisstjórninni verið
innan handar aö ganga úr skugga um þetta atriði meö
því að gera verkalýðsfélögunum sómasamlegt tiiboö um
kauphækkun þegar í upphafi deilunnar.
En þetta hafa atvinnurekendur og ríkisstjórnin ekki
gert af þeirri einu ástæðu að báðir aðilar vita að málgagn
þeirra fer með fleipur eitt og sjálfir létu þessir aðilar sér
detta í hug að hægt væri aö svelta verkafólk til hlýðni og
beygja verkalýðshreyfinguna undir valdboö þeirra. Þessi
von er nú brostin og bæði atvinnurekendur og ríkisstjórn
g;era sér Ijóst að verkalýðshreyfingin hefur aldrei verið
sterkari en einmitt nú og aldrei fyrr átt slíkum skilningi
og samúð að fagna meðal þjóðarinnar allrar eins og í
þeirri vinnudeilu sem nú er háð.
Leynilegar kosningar ráða úrslitum
íbúarnir í Kópavogi komust í fyrradag í kynni við
Vinnubrögð sem rifja upp ástandið hér á landi áður en
kosningaréttur varð leynilegur. Þá sátu kaupm. og aðrir
lánardrottnar á kjörstað með viðskiptabækur sínar og
merktu við hvernig hver og einn greiddi atkvæði. í Kópa-
vogi lýstu hinir margrómuðu ,,lýðræðisflokkar“ yfir því aö
engir aðrir en ,,kommúnistar“ greiddu atkvæði. Síðan
stóðu þeir á kjöi'stað liðlangan daginn, mældu menn með
augunum, skrifuðu upp nöfn þeirra, leiddu þá undir hús-
vegg og höfðu í hótunum við þá. Þetta var eins og sýnis-
horn aftan úr fortíð eöa af því suðurameríska stjórnar-
fari sem er framtíðardraumur íhaldsins.
Tilgangurinn með þessum vinnubrögðum var augljós.
Þaö er verið að reyna að troða upp á íbúa Kópavogs fyrir-
komulagi sem meirihluti þeirra vill hvorki sjá né heyra.
Þess vegna þorir afturhaldsliðið ekki i almennar leynileg-
ar kosningar; það veit fullvel að þar myndi það fara eftir-
minnilegustu hrakfarir. í staðinn er reynt að beita ofbeldi
og kúgun, afnema lýðréttindi og leynilegar kosningar.
Þrátt fyrir þessar aðfarir — sem mega sem betur fer
teljast einstæðar um langt árabil — sýna úrslit kosning-
anna glöggt að meirihiuti hreppsbúa vill ekki sjá kaup-
staðarbröltið. Og auðvitað eru kosningarnar úrslitaorðið.
Enda þótt afturhaldið tæki upp á því að neita að taka
þátt í alþingiskosningum eða bæjarstjórnarkosningum —
yegna þess að þær væru leynilegar! — myndu úrslit kosn-
Snganna gilda og val fulltrúa fara eftir atkvæðatöium.
Það er ekki hægt að gera neinar almennar kosningar ó-
gildar með því að neita að taka þátt í þeim! Samkvæmt
ÖUum lýðræðisreglum er því Kópavogsbröltið úr sögunni
•— nema haldið veröi áfram ofbeldisverkum þeim sem
ínesta furðu vöktu í fyrradag. ,
Tvö athyglisverðustu erindi
vikunnar verða rædd í sérstakri
ritgerð sem birtist í blaðinu á
morgun. — Hér vil ég byrja á
því að benda á tvö fræðsluer-
indi, sem ég tel hiklaust þau
beztu sams konar erinda, sem
flutt hafa verið á vegum Út-
varpsins, og er þó við mörg góð
að miða. Annað var þátturinn
um rafmagnstækni, sem Eiríkur
Briem flutti, og fjallaði um raf-
magn til hitunar. — Hér ræddi
hann um þungt fræðiefni, en á
svo skýran hátt, að vart gat
nokkurt orð farið fram hjá
nokkrum hlustanda. Hann
veitti góða og ánægjulega
kennslustund. — Hitt erindið
flutti Guðmundur Kjartansson
í þættinum Spurningar og svör
um náttúrufræði. Fyrst svaraði
hann spurningu um eðlisfræði-
legar ástæður þess, að rafmagns-
straumur hlypi í spýtur, þegar
vissar manntegundir halda
þeim uppi, þar sem 'vatn er
undir í jörðu. Þar átti ég þeg-
ar von á merkilegu og skemmti-
legu svari, sem og ekki brást, því
að Guðmundur er allra manna
lagnastur á það að fara kurteis-
legum orðum um hvers konar
hindurvitni, án þess þó að
hlifa þeim í nokkru. Þá komu
spurningar um kolsýrumagn í
andrúmsloftinu, og virtist það
efni ekki eins girnilegt til
skemmtilegs erindis. En það
efni gerði Guðmundur einnig
skemmtilegt á meistaralegan
hátt.
Fleiri erindi vikunnar voru
mjög svo góð, um skemmtileg
efni og vel samin. Má þar
fyrst til nefna erindi Málfrið-
ar Einarsdóttur um norrænar
konur á forsöguöld, vel og
vandlega samið, og fræðsla um
forsöguleg efni er flestum
mönnum girnileg. Þá brást ekki
erindi Bjarna Vilhjálmssonar
um íslenzkt mál frekar venju.
Mikill fróðleikur var í erindi
Helga Sigurðssonar um vatn
og heilbrigði. Sumarmálahug-
leiðingar Pálma landnámsstjóra
voru bjartar, svo sem sómdi
sumardeginum fyrsta. Til er-
indaflutnings mætti einnig telja
þrjá góða fréttaauka: Um Al-
bert Einstein á mánudaginn,
um geirfuglinn á þriðjudag og
um skólagarðana í Reykjavík á
föstudaginn.
Barnatímar voru tveir í vik-
unni, á sunnudaginn og á sum-
ardaginn fyrsta. Frásögn Gunn-
fríðar Rögnvaldsdótfur á
sunnudaginn af lambarekstri
var vel gerð, og sérstaklega
góður var blærinn yfir barna-
tímanum á sumardaginn fyrsta,
þar sem skiptist á söngur
barna, sögur og ævintýri. Og
allur blær dagskrárinnar á
sumardaginn fyrsta var bjartur
og viðfelldinn: Söngur Maríu
Markan, samfellda dagskráin
um fuglana, og ekki spillti það
deginum fyrir ýmsum hlustend-
um að heyra flutta sumarmála-
prédikun eftir Harald Níelsson.
Sá blær, sem var yfir ræðum
þess glæsilega kennimanns,
vekur minningar um bjartari
viðhorf en nútimaræður bera
vitni, og vafamál er, að hægt
hefði verið að fá hæfari mann
til að flytja ræðuna en Magnús
Guðmundsson.
Af bóklegu efni listræns eðlis
vil ég fyrst geta ritgerðarinnar
Rústir eftir Sigurð Guðmunds-
son skólameistara, og var hún
flutt af Steingrími syni hans.
Val hans á þessari ritgerð til
lestrar og flutningur honnar
benti til þess, sem ég áður hef
látið mér í hug koma, ,að með
þessum unga manni búi efni-
viður, sem þjóðinni væri mik-
ils virði, að sem fyrst yrði unn-
ið úr. Þá er að geta ágæts
upplesturs Þorsteins Ö. Steph-
ensens úr Húsi skáldsins. —
Leikrit sunnudagsins „Laun
heimsins", var ekki mikill
skáldskapur, en lýsingar voru
sannar og næmar, og sé hér
um ungan höfund að ræða,
ætti hann ekki að leggja árar
í bát á skáldskaparins ólgusjó,
heldur stefna að frekari þroska
á því sviði í öruggri trú að geta
gert góða hluti.
„Jómfrú Barbara“ tók að-
eins þrjú kvöld, en hlýtur að
hafa vakið mikla athygli fyrir
það, hve sterklega hún er
byggð og blær hennar óvenju-
legur og heilsteyptur. Þáttur-
inn „Já eða nei“ var nú beztur,
sem ég hef heyrt hann. Er tví-
mælalaust um framför að ræða
við aukna æfingu. Sveinn er að
verða léttari og gamansamari,
Guðmundi og Karli eykst
leikni í smellnum botnunum,
og Helgi Sæm. lengist í báða
enda, nú síðast voru botnar
hans sumir betri en áður, en
jafnframt mest frekja. að koma
að lélegum botnum til að
skemma góða botna, er áður
voru komnir.
Þó ekki treysti ég mér að
skrifa neitt það, er heitið geti
dómur um hljómlist Útvarps-
ins, þá get ég ekki stillt mig
um að taka fram, að mikill
unaður þótti mér að hlusta á
Píanókvartett Brahms á föstu-
daginn og balletmúsikkina eftir
Katsjatúrían á laugardaginn.
Það gafst því miður ekki
tækifæri til að hlusta á dág-
skrá háskólastúdenta á mið-
vikudagskvöldið.
G. Ben.
1 verkfalli
Ég spyr daglega sjálfan
mig að því, fyrir hverja er
Morgunblaðið og Vísir að
skrifa, er þessi blöð að ræða
um verkfallið? Hverjum ætla
þau að trúa öllum þessum
lygaþvættingi ? Tæplega okkur
verkafólki sem í verkfallinu
stöndum. Tæplega þeim rétt-
trúuðu sem lesa ekki annað
og skynja ekki annað en það
sem stendur í þessum blöðum.
Og þó, — það gæti kannski
slæðst inn hjá þessu fólki ein-
hver villa, einhver efasemd
um sannleiksgildi fréttanna,
og því er um að gera að halda
kvörninni malandi í fullum
gangi, og reyna á sem yfir-
gripsmestan hátt að gera fyrri
lygina að enn meiri lygi í
öðru formi til að dylja og villa.
Undarlegt þætti mér ef ekki
yrði stórtap á þessari lyga-
maskínu íhaldsins. Raunveru-
legt og reikningslegt, ófalsað
tap.
Þessi sauraustur á allar síð-
ur, úr nægtabrunni mann-
vonsku og haturs keyrir um
þverbak þegar talað er um
verkfallsverði, þar sem þeir
eru nefndir þjófar, ræningjar,
ofbeldismenn, brennuvargar
og ýmsum fleiri nöfnum, að
ógleymdu heiðursnafnbótinni
kommúnistar, sem á þeirra
tungu er hið ljótasta orð. fig
er nú anzi hræddur um að allir
þeir sem á verkfallsvörð fara
eða aðstandendur þeirra og
aðrir sem þekkja þá hina
sömu vilji seint viðurkenna þá
sem þjófa og allskyns misind-
ismenn, jafnvel ekki kommún-
ista. Hitt er svo önnur saga
hve margt fólk er orðið að
hinu vonda fólki eftir skít-
kast blaðanna. Það getur orðið
efni í skýrslugerð fyrir þá Ól.
Björnsson og Benjamín hve
mörgum atkvæðum Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur tapað fyrir
hverja nafngift sem verkalýð-
urinn hefur fengið nú að und-
anförnu. Vísitölugrundvöllur-
inn getur verið orðið „þjófar".
Já það svíður margan undan
þjófsorðinu og öðrum mann-
skemmandi ummælum, mönn-
um sem vitandi vits hafa aldrei
brotið lög né rétt nokkurs
manns, og mundu aldrei verða
fáanlegir til þess. Því það er
allt annað að gera skyldu sína,
félags sins og alls almennings
í landinu með þvá að vera á
verði um þau hagsmunamál
sem á engan veg fengust á
annan hátt, en að vera þjóf-
ur og- ræningi. Það er allt ann-
að. Ég lít á verkfallsbrot sem
ofbeldi, en ekki verkfalls-
vörzlu,
Ég hefi sjálfur verið á verk-
fallsvakt og þar gerðust at-
burðir sem hver heiðarlegur
hlutlaus maður hefði dæmt
skýláus verkfallsbrot, enda
var það lýst með samkomu-
lagi og skilningi beggja aðila,
þannig að vörunum var ekið i
vörzlu til þess tíma er verk-
fallið leystist. En hvað skeð-
ur? 1 Morgunblaðinu daginn
eftir stendur, að verkfallsverð-
ir fremji enn einn þjófnað.
Sem sagt: við allir sem vorum
þarna á vakt 18—20 saman
vorum allir orðnir þjófar.
I Vísi stóð: „Ofbeldi á veg-
um úti. Kylfuárásir á frið-
sama vegfarendur, og enn
einn þjófnaður framinn af
verkfallsvörðum*'. Öll þessi
stóryrði voru stíluð á okkur
sem vorum á verði umrædda
nótt í Smálöndum. Og þó kom
ekkert af þessu fyrir, ekki eitt
einasta atriði utan að einum
bílstjóra var meinað að halda
áfram með því að setja hindr-
un fyrir bíl hans vegna þess
að hann var sterklega grun-
aður um að vera undir áhrif-
um áfengis, enda sýnt sig
þannig í hegðun að vera ekki
allsgáður, meðal annars með
þvi að gera ítrekaðar tilraun-
ir til að aka á hóp manna.
Enda tók lögreglan bíl hans
í vörzlu. I þessum hópi manna
voru 2 sjálfstæðisþenkjandi
menn til kosninga, en þegar
þeir lásu Morgunblaðið dag-
inn eftir varð þeim að orði:
„Þvílík helvítis lýgi. Skyldi
það allt vera svona satt?“
Já, vinir mínir, það er allt
svona satt, eða þá reynslu
hefi ég persónulega af þess-
um gjammtíkum íhaldsins. Þó
er umhugsunarverð sú afstaða
sem viss flokkur manna hefur
tekið til þessa verkfalls. Það
eru bílstjórar frá B.S.R. og
Borgarbílstöðinni. Það er mál
sem ég skil ekki, því ég hefði
ímyndað mér að með batnandi
hag almennings ykjust tekju-
möguleikar þeirra með aukn-
um viðskiptum. En þeir virð-
ast líta öðru vísi á málið þar
Framhald á 3. síðu.